Μεθοδολογία Έρευνας 3 ο εξάμηνο Συνάντηση 9 η Δρ Ηλίας Αβραμίδης Tel:

Περιεχόμενο -Ομάδες εστίασης (focus group interview) Σκοπός & Σχεδιασμός - Ανάλυση περιεχομένου (content analysis) -Ηθικά ζητήματα στην έρευνα στην ειδική αγωγή

Μέρος Α. Ομάδες εστίασης (focus groups) - Άντληση στοιχείων μέσα από αλληλεπίδραση των συμμετεχόντων στην ομάδα (οργανωμένη συζήτηση) - Ομαδική συνέντευξη για ένα σαφώς καθορισμένο θέμα - Αξιοποίηση της δυναμικής των ομάδων (υστερεί σε βάθος) Παράγοντες που επηρεάζουν την ομαδική δυναμική: - Τα ατομικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων - Τα δημογραφικά τους χαρακτηριστικά - Ο βαθμός συνεκτικότητας της ομάδας - Οι συνδυασμοί ομοιογένειας-ετερογένειας της ομάδας - Οι σχέσεις δύναμης-εξουσίας που υπάρχουν/αναπτύσσονται - Ο βαθμός συμ/χής των μελών

Η χρήση της μεθόδου των ομάδων εστίασης Πολύ παλιά αλλά μεγάλη άνθιση τη δεκαετία του 1980 Έρευνα αγοράς αλλά κατάλληλη και για τη διερεύνηση οργανισμών Δεν συνίσταται όταν δεν υπάρχει δυνατότητα πρακτικής αξιοποίησης των αποτελεσμάτων, δεν υπάρχει συνεκτικότητα, ή απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις. Αυτόνομη εφαρμογή μόνο όταν μας ενδιαφέρει η αλληλεπίδραση στην ομάδα και μόνο όταν μπορούμε να παρουσιάσουμε τα αποτελέσματα αυτόνομα Πιο συχνά σε συνδυασμό με άλλες μεθόδους και ειδικότερα με απογραφικές έρευνες (δημοσκοπήσεις)

Σχεδιασμός έρευνας με focus groups Σαφήνεια στη οριοθέτηση του ερευνητικού προβλήματος Έμφαση στην ανακάλυψη δομών & κρυμμένων σχέσεων Συχνά το αντικείμενο της συνολικής έρευνας είναι διαφορετικό από το αντικείμενο συζήτησης Παράδειγμα: το αντικείμενο της έρευνας μπορεί να είναι η ένταξη αλλά το θέμα συζήτησης του focus group μπορεί να είναι ο τρόπος συνεργασίας των επαγγελματιών σε ένα σχολείο.

Σχεδιασμός: Συμμετέχοντες και δομή Άμεση αλληλεπίδραση ανάμεσα στα μέλη της ομάδας Συνήθως ο ερευνητής ξεκινά με 1-1 ατομική συνέντευξη καθώς και συμμετοχική παρατήρηση. Επίσης, μπορεί να έχουμε έρευνα συμμετοχικής δράσης. Σκόπιμη δειγματοληψία: επιλέγονται πρόσωπα που θεωρούνται «κλειδιά». Όχι απαραίτητα αντιπροσωπευτικά - Στάδιο επιλογής της ομάδας - Στάδιο ενημέρωσης για το αντικείμενο και τους κανόνες - Στάδιο πραγματοποίησης Συνήθως μεταξύ 6 και 12 ατόμων

Σχεδιασμός του πλαισίου συζήτησης Απαραίτητη η προετοιμασία πλαισίου συζήτησης - Ερωτήσεις έναρξης της συζήτησης - Εισαγωγικές ερωτήσεις - Μεταβατικές ερωτήσεις - Ερωτήσεις κλειδιά -Συμπερασματικές ερωτήσεις Παράγοντες: χρήση γλώσσας, βαθμός πολυπλοκότητας της συζήτησης, βαθμός δόμησης & ελευθερίας. Όλα εξαρτώνται από το θέμα, τα χαρακτηριστικά των μελών της ομάδας και τη δυναμική που αναπτύσσεται

Ρόλος του διαμεσολαβητή Διαμεσολαβητής: θέτει τους κανόνες της και κατευθύνει τη συζήτηση. Μπορεί να είναι ο ίδιος ο ερευνητής ή άλλος. - Ο διαμεσολαβητής δε συμμετέχει στη συζήτηση - Δεν επιβάλλει απόψεις και ακούει με διάθεση όλες τις θέσεις, απόψεις και εμπειρίες των μελών - Ο ρόλος του μπορεί να είναι αυξημένος ή μειωμένος -Άριστος γνώστης του θέματος και ικανός να αντιμετωπίσει ότι προβλήματα προκύψουν Μπορεί να υπάρχουν και βοηθοί ειδικότερα όταν δε γίνεται μαγνητοφώνηση

Ανάλυση αποτελεσμάτων Δεν υπάρχουν γενικοί κανόνες αλλά: -Ύπαρξη αναλυτικού πλαισίου πριν τη διεξαγωγή (το οποίο βέβαια μεταβάλλεται) -Γενίκευση: πολύ προσοχή… στόχος δεν είναι η γενίκευση αλλά η ανακάλυψη τάσεων. - Η ανάλυση γίνεται με κωδικοποίηση των δεδομένων - Η ανάλυση πρέπει να διέπεται από τις αρχές της εγκυρότητας μέσω διασταύρωσης των δεδομένων, της ακρίβειας της αναπαράστασης και ερμηνείας απόψεων, της ανακάλυψης αιτιακών σχέσεων και σχέσεων συσχέτισης, την αποκάλυψη σχέσεων δύναμης/εξουσίας κλπ

Περαιτέρω διάβασμα Ιωσηφίδης, Θ. (2005). Η μέθοδος των ομάδων εστίασης (focus groups) στην ποιοτική κοινωνική έρευνα. Το Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών, 42,

Μέρος Β Ανάλυση περιεχομένου (content analysis) Είναι μία μέθοδος δευτερογενούς ανάλυσης ποιοτικού υλικού το οποίο μπορεί να έχει διάφορες μορφές Εφαρμόζεται κυρίως σε υλικό από εφημερίδες, περιοδικά, τηλεόραση, κινηματογράφο, ραδιόφωνο,, ντοκουμέντα, επιστολές, λογοτεχνικά κείμενα) Παράδειγμα: η ανάλυση του ξενοφοβικού και ρατσιστικού λόγου στον ημερήσιο τύπο της Ελλάδας για μια περίοδο Μπορείτε να σκεφτείτε άλλα παραδείγματα;

Στάδια ανάλυσης Σ1: αρχική θεωρητική επεξεργασία και αποσαφήνιση του ερευνητικού αντικειμένου Σ2: Ακριβής καθορισμός των πηγών του ποιοτικού υλικού (π.χ. τις 3 μεγαλύτερες ημερήσιες εφημερίδες) Σ3: Προσδιορισμός της μονάδας καταγραφής και ανάλυσης (των τμημάτων των κειμένων ή ολόκληρων των κειμένων που παρουσιάζουν ερευνητικό ενδιαφέρον) Σ4: συστηματοποίηση των εννοιολογικών κατηγοριών στις οποίες κατατάσσονται τα ποιοτικά δεδομένα και στις οποίες βασίζεται ουσιαστικά η ανάλυση περιεχομένου Σ5: Κωδικοποίηση του υλικού εντός κάθε κατηγορίας και μεταξύ διαφορετικών κατηγοριών

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα Κύρια Πλεονεκτήματα Τα δεδομένα είναι σε σταθερή μορφή και είναι δυνατόν να γίνουν επαναλαμβανόμενες αναλύσεις Μπορεί να γίνουν στατιστικές αναλύσεις Μπορεί να γίνουν έρευνες σε βάθος χρόνου Υλικό μπορεί να βρεθεί από το διαδίκτυο Κύρια μειονεκτήματα Τα διαθέσιμα τεκμήρια μπορεί να είναι ελλιπή Υπάρχει κίνδυνος διαστρέβλωσης των συμπερασμάτων Αιτιακές σχέσεις δύσκολο να τεκμηριωθούν

Μέρος Γ. Ηθικά ζητήματα στην έρευνα στην ειδική αγωγή -Η απόκτηση πρόσβασης: απαιτείται επίσημη έγκριση -Εχεμύθεια : Στην πρώτη περίπτωση η ταυτότητα του συμμετέχοντα είναι γνωστή στον ερευνητή αλλά δε δημοσιοποιείται. -Ανωνυμία: Ο ερευνητής δε γνωρίζει την ταυτότητα των συμμετεχόντων (π.χ. σε μία δημοσκόπηση, παρατήρηση) -Έγγραφη συγκατάθεση από τον ίδιο το συμμετέχοντα. Αν είναι παιδιά: Α) σαφείς εξηγήσεις β) προφορική συγκατάθεση γ) έγγραφη συγκατάθεση του κηδεμόνα

Εξαπάτηση στην έρευνα Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί ο ερευνητής να εξαπατήσει τους συμμετέχοντες. Όχι για να καλύψει τις δυσκολίες της συμμετοχής… Παράδειγμα εξαπάτησης: η αξιολόγηση της χρήσης της Ριταλίνης σε παιδιά με ΔΕΠΥ. Χωρίζουμε τους συμ/ντες σε 2 ομάδες και παρέχουμε το φάρμακο στη μία ομάδα και ένα ψεύτικο φάρμακο στην άλλη

Ενημέρωση στους συμ/ντες -Για τη φύση, τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα της έρευνας -Έλεγχος μελών και συμπερίληψη των ενστάσεων -Παροχή της ερευνητικής έκθεσης στο σχολείο ή οργανισμό όπου διεξήχθη η έρευνα -Για συγκεκριμένα ζητήματα που προκύπτουν στην έρευνα με παιδιά διαφορετικών αναγκών/αναπηριών συμβουλευτείτε τις σημειώσεις στο eclass