Φωνολογικές και αρθρωτικές διαταραχές Δημητροπούλου Χριστίνα, MA, Λογοθεραπεύτρια Κωνστάνταρος Μανόλης, Δάσκαλος, ΜΑ - Λογοθεραπευτής

Γλώσσα/Λόγος Ο ορισμός της γλώσσας/λόγου περιλαμβάνει 5 δομικές/ά συνιστώσες/συστατικά: Φωνολογία Σημασιολογία Σύνταξη Μορφολογία Πραγματολογία

Το Μοντέλο Bloom & Lahey (1978) Προκειμένου να ‘διαχειριστούμε’ με βέλτιστο τρόπο την τυπική & άτυπη γλωσσική ανάπτυξη καθώς και την παρέμβαση τα συστατικά της γλώσσας ομαδοποιούνται σε 3 βασικές οντότητες: Μορφή: Φωνολογία Σύνταξη Μορφολογία Περιεχόμενο: Σημασιολογία Χρήση: Πραγματολογία Παραδείγματα?

Φωνολογικές διαταραχές :Διαταραχή λόγου Αποτυχία στη χρήση αναπτυξιακά αναμενόμενων ήχων της ομιλίας (π.χ. λάθη στην παραγωγή, τη χρήση, την έκφραση ή την οργάνωση του ήχου, υποκαταστάσεις ή παραλείψεις ήχων). Aρθρωτικές διαταραχές : Διαταραχή ομιλίας Λανθασμένη ή αλλοιωμένη παραγωγή των ήχων η οποία δεν δικαιολογείται σύμφωνα με την ηλικία του παιδιού. Παραδείγματα?

Φωνολογική Διαταραχή Απλοποιήσεις συλλαβών (π.χ. λάπα αντί ντουλάπα) Αναδιπλασιασμοί συλλαβών (π.χ. τιτί αντί κουτί) Παραλείψεις φωνημάτων ή συμφωνικών συμπλεγμάτων (π.χ. καότο αντί καρότο, πιτι αντί σπίτι) Μετάθεση φωνημάτων (π.χ. βλιβίο αντί βιβλίο) Αντικαταστάσεις φωνημάτων (π.χ. φαλασσα αντί θάλασσα, λόδα αντί ρόδα) Αλλοίωση φωνημάτων Αιτιολογία Γενετική προδιάθεση Χαμηλό νοητικό δυναμικό Μερική απώλεια ακοής στην περίοδο της γλωσσικής κατάκτησης φωνημάτων (π.χ. από ωτίτιδες) Συναισθηματική ανωριμότητα. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ατόμων που παρουσιάζουν φωνολογική διαταραχή είναι άτομα που δεν παρουσιάζουν κανένα οργανικό (εγκεφαλική παράλυση, βαρηκοΐα, εγκεφαλικό επεισόδιο), ανατομικό (ύπαρξη κοντού χαλινού) ή ψυχολογικό ( άγχος, στρες) αίτιο.

Πρόγνωση Σχετικά με την πρόγνωση, η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών που παρουσιάζουν φωνολογικές διαταραχές ολοκληρώνουν το πρόγραμμα τους με απόλυτη επιτυχία. Βέβαια, μελέτες σε φυσιολογικά αναπτυσσόμενα παιδιά απέδειξαν ότι οι καλές γλωσσικές δεξιότητες είναι δείκτης πρόγνωσης της σχολικής απόδοσης αργότερα (Share 1995), ενώ αντίστοιχες έρευνες σε παιδιά µε µαθησιακές διαταραχές έδειξαν καθυστέρηση στην ανάπτυξη της γλώσσας τόσο σε φωνολογικό επίπεδο όσο και στο εύρος του λεξιλογίου και στην προφορική έκφραση (Gallagher, Frith & Snowling). Ακόμη, έρευνες έχουν αποδείξει πως το παιδί του νηπιαγωγείου που δεν έχει επαρκώς κατανοήσει την έννοια του συλλαβισμού ,της κατηγοριοποίησης, και άλλες χωροχρονικές έννοιες της προσχολικής ηλικίας, δεν προφέρει όλους τους ήχους της ελληνικής γλώσσας και ο λόγος του είναι λακωνικός ή ασαφής, θα αντιμετωπίσει μεγαλύτερη δυσκολία στην αφομοίωση της ύλης στην πρώτη δημοτικού, από τον συνομήλικό του ο οποίος έχει κατακτήσει τα παραπάνω.

Αντιμετώπιση Φωνολογική Ενημερότητα Φωνολογική ενημερότητα είναι η συνειδητή διάκριση και ανάλυση της ομιλίας στα επιμέρους στοιχεία της, δηλαδή των λέξεων που αποτελούν την πρόταση, των συλλαβών που αποτελούν τη λέξη, και των φωνημάτων που αποτελούν τη συλλαβή. Φωνολογική ενημερότητα δεν είναι μόνο η διάκριση των φωνημάτων μέσα στη λέξη, αλλά και η αντίληψη των σχέσεων μεταξύ τους (π.χ το σύμπλεγμα /σπ/ αποτελείται από δύο φωνήματα /σ/ και /π/), η αντίληψη της ομοιοκαταληξίας (π.χ λεμόνι / τιμόνι) καθώς επίσης και ο συνειδητός χειρισμός τους μέσα στη λέξη για τη δημιουργία νέων λέξεων (π.χ αλλαγή της θέσης των φωνημάτων /Πράγα/ – /Πάργα/). Παραδείγματα δραστηριοτήτων

Διαταραχή Άρθρωσης Αιτιολογία Οργανικά αίτια Ο ρόλος διαγνωστική του ανήκει • Ο της εκπαιδευτικός στο επίπεδο β / θμιας πρόληψης : υπάρχει υπάρχει ειδικής σε Ένταξης ντριας • ή περιγραφή Ο το Ενέργειες – – – – – – – – – ρόλος Αίτημα δάσκαλο Ενημέρωση Ενημέρωση Παραπομπή δυσκολίας Αν λόγου Αν περιβάλλοντος μάθησης Υπηρεσία συμπεριφοράς / ομιλίας Τμήμα του που ΤΕ θέμα διευθυντή γονιών / επικοινωνίας ∆ήμου γραπτή συνεργασία παρατηρεί Κ∆ΑΥ αγωγής οικογενειακού . / ή ενημέρωση ΚΨΥ με . συνεκπαίδευση με . . Κοινωνική προς της . διαγνωστική : του εκπαιδευτικού διαδικασία στη Διαταραχή Άρθρωσης Αιτιολογία Οργανικά αίτια Συχνά οργανικά αίτια αποτελούν τα παρακάτω: Υπερπλασίες γλώσσας Κοντό χαλινό της γλώσσας Ελλείψεις δοντιών Κακή σύγκλιση δοντιών Υπερωοσχιστίες κ.α. Η λογοθεραπευτική παρέμβαση έχει ως στόχο την διάγνωση της δυσκολίας, την εξέταση του στοματοπροσωπικού ελέγχου και την αποκατάσταση της όποιας δυσκολίας. Ο λογοθεραπευτής εκπαιδεύει κάθε φορά το άτομο ώστε να επιτευχθεί η σωστή άρθρωση του εκάστοτε φωνήματος-φθόγγου και εν συνεχεία να γενικευτεί η χρήση του στον συνεχόμενο αυθόρμητο λόγο. • Αρμοδιότητα : Εντοπισμός / ανίχνευση ενός προβλήματος

Ηλικίες κατάκτησης φωνημάτων Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Λογοπεδικών Σύμφωνα με την έρευνα «Η Φωνητική και Φωνολογική Εξέλιξη των παιδιών στην Ελλάδα»  όρισε τα παρακάτω συγκεκριμένα αναπτυξιακά στάδια κατάκτησης των φωνημάτων στην ελληνική γλώσσα. 2.6 – 3 ετών μ, π ,τ, κ, μπ, γκ. 3 – 3.6 ετών ν, β, γ, χ, ντ. 3.6 – 4 ετών φ, σ, ζ, λ, σπ, πλ, κλ, βλ, κν, πν, πχ, νγ. 4 – 4.6 ετών θ, δ, φλ, στ, σκ, ψ, ξ, χτ, τρ, κρ, δγ, ζμ, μν. 4.6 – 5 ετών σφ, βρ, ντρ, χν, ζγ, φτ, τσ, ντζ. 5 – 5.6 ετών   γλ, γρ, στρ. 5.6 – 6 ετών ρ, δρ, θρ, χτρ.

Αντιμετώπιση Workshop Ο Γ. ηλικίας 4,6 ετών κάνει τα παρακάτω αρθρωτικά λάθη. Λέει : βέντο αντί για δέντρο πόβι αντί για πόδι βώγο αντί για δώρο Α) Ποια αρθρωτικά λάθη παρατηρείτε στο Γιώργο σύμφωνα με τις ηλικίες κατάκτησης των φωνημάτων; B) Ιδέες για παρέμβαση (δουλεύουμε σε ζεύγη)