ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ 2014-2015

Γενικά χαρακτηριστικά Οικουμενικό φαινόμενο, αφορά όλους Ρεκόρ μεταναστευτικών ροών μετά το Β ΠΠ http://www.bbc.com/news/world-27936530 Μετανάστευση ως χώρος εργασίας Επιπτώσεις: προβλήματα, αλλά και ευκαιρίες Μεταναστευτικές σπουδές: διεπιστημονικός κλάδος Η μετανάστευση αλλάζει ολοταχώς

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΠΑΛΙΟ Η ΝΕΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ; Τι άλλαξε στην εποχή της παγκοσμιοποίησης; Πιο μαζική; Αυξανόμενη πολιτικοποίηση; Αύξηση παράνομης μετανάστευσης; Θηλυκοποίηση; Μεταναστευτική βιομηχανία – εμπορία ανθρώπων;

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ http://www.iom.int/cms/en/sites/iom/home/about-migration/world-migration.html

ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μετανάστες παγκοσμίως: 150 εκ. το 2000, 210 εκ. σήμερα (ΙΟΜ) 3% του πληθυσμού Μετανάστες στην Ευρώπη Σύνολο 32 εκ. (20,7 από τρίτες χώρες, 13,6 από άλλη χώρα της ΕΕ) Μαζί με την Κεντρική Ασία 72 εκ. 8,7% του πληθυσμού Χώρες με μεγαλύτερο ποσοστό μεταναστών: Ρωσία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο

ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ 15. εκ. πρόσφυγες παγκοσμίως, 1,5 εκ. στην ΕΕ Οι περισσότεροι μένουν σε γειτονικές χώρες 27. εκ. εσωτερικά εκτοπισμένοι (IDP) (2012) Ιούνιος 2014 51 εκ. εκτοπισμένοι από πολέμους http://www.bbc.com/news/world-27936530 Χώρες με μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων: Γερμανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο (στοιχεία IOM, ΟΗΕ)

ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ Τεράστια οικονομική σημασία 440 δις $ το χρόνο

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ (MIGRATION STUDIES) ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΠΡΟΣΦΑΤΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ, ΜΕ ΕΞΑΙΡΕΣΗ ΤΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΜΑΝΤΣΕΣΤΕΡ ΔΕΚ. 1950 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ – ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΣΙΚΑΓΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΘΕΜΕΛΙΑΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ

Ο ΠΟΛΩΝΟΣ ΑΓΡΟΤΗΣ ΕΝΑ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΟ ΕΡΓΟ W.Thomas & Florian Znaniecki, The Polish Peasant in Europe and America 1918

ΠΗΓΕΣ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΥΠΑΤΗ ΑΡΜΟΣΤΕΙΑ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ UNHCR http://www.unhcr.gr/ The United Nations High Commissioner for Refugee's UNHCR Global Trends 2010, http://www.unhcr.org/statistics You tube on refugees http://www.youtube.com/unhcrgreece http://www.unhcr.gr/nea/binteo.html My Life as a Refugee http://vimeo.com/43666084 The Human Story http://www.unhcr.org/pages/49c3646c24e.html Εκπαιδευτικό υλικό http://www.unhcr.gr/ekpaideysi/ekpaideytiko-yliko.html United Nations Department of Economic and Social Affairs (UN DESA), Trends in International Migrant Stock: The 2008 Revision, http://esa.un.org/migration/index.asp?panel=1

ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ (ΙΟΜ) http://www.iom.int/jahia/jsp/index.jsp key terms http://www.iom.int/jahia/Jahia/about-migration/key-migration-terms/lang/en στοιχεια για Ελλάδα http://publications.iom.int/bookstore/free/Greece_Profile2008.pdf

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ The World Bank's Migration and Remittances Factbook 2011, http://go.worldbank.org/QGUCPJTOR0

AGE OF MIGRATION Βασικό βιβλίο των Castles & Miller, 4η έκδοση http://www.age-of-migration.com/ weblinks http://www.age-of-migration.com/uk/resources/weblinks.html

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΕ ΕΙΚΟΝΕΣ http://www.age-of-migration.com/resources/photos.html

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Διαφυγή στη Σάμο – ιστορία (UNHCR) http://www.youtube.com/watch?v=SD1y1yMt4EI Ρατσιστικές επιθέσεις στην Αθήνα http://map.crisis-scape.net/ Μετανάστες και κρίση στην Αθήνα http://crisis-scape.net/video/future-suspended

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ

ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ Βεντούρα Λ. (επιμ.) 2011. Μετανάστευση και κοινωνικά σύνορα, Νήσος, Αθήνα. Α.Τριανταφυλλίδου & Θ.Μαρούκης. 2010. Η μετανάστευση στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, Κριτική, Αθήνα. Green, Nancy. 2004. Οι δρόμοι της μετανάστευσης, Σαββάλας, Αθήνα.

ΕΝΟΤΗΤΑ 1 – ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

2. Ιστορικό πανόραμα Μεταναστεύσεις του 20ου αιώνα 2. Ιστορικό πανόραμα Μεταναστεύσεις του 20ου αιώνα Castles, Stephen & Mark J.Miller, 2009. The Age of Migration. International Population Movements in the Modern World. 4th ed. Revised and updated. Palgrave & Macmillan, κεφ. 4 & 5 Α.Τριανταφύλλου & Θ.Μαρούκης. 2010. Η μετανάστευση στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, σ. 15-20. Green, Nancy 2004 Οι δρόμοι της μετανάστευσης. Αθήνα: Σαββάλας, κεφ. 2 Βασικοί ορισμοί. Στο «Δεν είναι μόνο αριθμοί», εγχειρίδιο δασκάλου. IOM-tool.gr. και Α.Τριανταφύλλου & Θ.Μαρούκης. 2010. Η μετανάστευση στην Ελλάδα του 21 ου αιώνα, σ. 25-29

3. Το κράτος, το έθνος και η μεταναστευτική πολιτική - Green, Nancy 2004 Οι δρόμοι της μετανάστευσης. Αθήνα: Σαββάλας, κεφ. 2 Βεντούρα, Λίνα 2009 Εθνικό κράτος και σύγχρονες μεταναστεύσεις: τάσεις, πολιτικές, προσεγγίσεις, Σύγχρονα Θέματα 107: 23-36 Robert Castel, 2011 "Οι δυσμενείς διακρίσεις. Το έλλειμμα της ιδιότητας του πολίτη στους νέους των προαστίων"- Στο Λ.Βεντούρα, Μετανάστευση και κοινωνικά σύνορα, σ. 269-324 Α.Τριανταφύλλου & Θ.Μαρούκης. 2010. Η μετανάστευση στην Ελλάδα του 21 ου αιώνα, σ. 29-31.

4. Αφομοίωση ή ένταξη; Green, Nancy 2004 Οι Δρόμοι Της Μετανάστευσης Αθήνα: Σαββάλας, ΚΕΦ. 3, 81-100. Rogers Brubaker, "Η επιστροφή της αφομοίωσης; Αλλάζοντας προσεγγίσεις για τη μετανάστευση και τα παρεπόμενά της στη Γαλλία, τη Γερμανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες" Βίντεο

ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΛΟΓΟ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΛΟΓΟ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

5. Μετανάστες, πρόσφυγες και η «εθνική τάξη πραγμάτων» Malkki, Liisa 1992 “National Geographic: The Rooting of Peoples and the Territorialization of National Identity Among Scholars and Refugees, Cultural Anthropology 7/1: 24-44 Λιάκος, Αντώνης, 2005 Πως στοχάστηκαν το έθνος, σ. 67-93 Bauman, Zygmunt 2008 “Η ανθρωπότητα σε κίνηση” Στο «Ρευστοί Καιροί», εκδ. Μεταίχμιο, σ. 55-96. Ευτυχία Βουτυρά 2010 «Οι πρόσφυγες ως ‘είδος υπό εξαφάνιση’, Σύγχρονα Θέματα 108: 32-37.

6. Διεθνικότητα, κινητικότητα και η έννοια της εστίας Λιάκος, Αντώνης, 2005 Πως στοχάστηκαν το έθνος, σ. 109-123 Βεντούρα, Λίνα 2009 Εθνικό κράτος και σύγχρονες μεταναστεύσεις: τάσεις, πολιτικές, προσεγγίσεις, Σύγχρονα Θέματα 107: 32-36 Βαν Μπούσχοτεν, Ρίκη & Λόριγκ Ντάνφορθ, Παιδιά του ελληνικού εμφυλίου: πρόσφυγες και οι πολιτικές της μνήμης. 2014 Κεφ. 7 (Πρόσφυγες, εκτοπισμός και η αδύνατη επιστροφή)

Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 3 Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

7. Το ελληνικό κράτος και η κοινωνική ένταξη των μεταναστών Μαρβάκης, Αθανάσιος. Κοινωνική ένταξη ή κοινωνικό απαρτχάιντ; . Στο Παύλου, Μίλτος & Χριστόπουλος, Δημήτρης 2004 Η Ελλάδα της Μετανάστευσης. Κοινωνική συμμετοχή, δικαιώματα και ιδιότητα του πολίτη. Αθήνα: Κριτική, σ. 88-120 Παύλου, Μίλτος 2004, Οι μετανάστες «σαν κι εμάς»: όψεις της απόκρισης στο μεταναστευτικό φαινόμενο στην Ελλάδα. Στο Παύλου, Μίλτος & Χριστόπουλος, Δημήτρης 2004 Η Ελλάδα της Μετανάστευσης. Κοινωνική συμμετοχή, δικαιώματα και ιδιότητα του πολίτη. Αθήνα: Κριτική, σ. 39-87 Α. Τριανταφυλλίδου & Θ.Μαρούκης. 2010. Η μετανάστευση στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, κεφ. 3 Είκοσι χρόνια ελληνικής μεταναστευτικής πολιτικής.

8. Οι πρόσφυγες στην Ελλάδα: αιτούντες άσυλο, ΜΚΟ και ανθρώπινα δικαιώματα Πετράκου, Ηλέκτρα 2009 Νέες τοπογραφίες των συνόρων: πολιτικές ασύλου στην ΕΕ και κέντρα Κράτησης. Σύγχρονα Θέματα 107: 37-46. Cabot, Heath. 2014. On the Doorsteps of Europe. Asylum and Citizenship in Greece, Pennsylvania Press.

9. Η μετανάστευση έχει φύλο Green, Nancy 2004 Οι δρόμοι της μετανάστευσης. Αθήνα: Σαββάλας, κεφ. 5, σ. 134-152 Βαϊου, Ντίνα 2009 Από τις γυναίκες στο φύλο: θεωρητικές προσεγγίσεις και χώροι της μετανάστευσης, στο Βαϊου, Ντ & Μ. Στρατηγάκη, (επ) Το φύλο της μετανάστευσης, Αθήνα: Μεταίχμιο, σ. 17-38 Λιάπη, Μαρία 2009 Στρατηγικές κοινωνικής ένταξης των μεταναστριών: περιορισμοί, επιλογές και προοπτικές, στο Βαϊου, Ντ & Μ. Στρατηγάκη, ) Το φύλο της μετανάστευσης, Αθήνα: Μεταίχμιο, σ. 163-194 Βαν Μπούσχοτεν, Ρίκη. (υπό έκδοση) Κακές πεθερές, «καθαρές» νύφες και «αντρικές γυναίκες»: έμφυλες σχέσεις και οικογένεια στο λόγο μεταναστ(ρι)ών από την Αλβανία και τη Βουλγαρία eclass  

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 4 ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑΣ

10. Αλβανοί και Βούλγαροι μετανάστες στο Βόλο: ζητήματα φύλου Λαλιώτου, Ι. Μεταναστευτικός ορίζοντας προσδοκιών: πώς οι μετανάστες στην Ελλάδα φαντάστηκαν το μέλλον Χαντζαρούλα, Π. Ανδρισμός, εργασιακές ταυτότητες και ιδιότητα του πολίτη στις αφηγήσεις των αλβανών μεταναστών στην Ελλάδα Σιώτου, Α. «Χαρτογραφώντας τις συναισθηματικές καθημερινότητες των Βουλγάρων μεταναστριών στον Βόλο»

11. Αποδίδοντας φωνή στους πρόσφυγες Λοϊζος, Πέτρος 2001 Χρονικό της κυπριακής προσφυγιάς, Αθήνα: Αλεξάνδρεια, σ. 131-150 Hirschon, Renee 1989. Οι Κληρονόμοι της Μικρασιατικής Καταστροφής. Η Κοινωνική Ζωή των Μικρασιατών Προσφύγων στον Πειραιά. Κεφ. 7 Cabot Heath, 2014. On de Doorsteps of Europe. Κεφ. 4, 114-142. Cabot Heath, 2014. On de Doorsteps of Europe. Κεφ. 5, 143-166.   Βίντεο: That’s Life: Δραματοποιημένες αφηγήσεις προσφύγων

12. Εθνοτικές κοινότητες μεταναστών στην Ευρώπη Βεντούρα, Λίνα 1999, Έλληνες μετανάστες στο Βέλγιο, Αθήνα: Νεφέλη, κεφ. 6. Claire Alexander,2011 "Η ασιατική συμμορία ως φαντασιακή επινόηση: εθνότητα, ανδρισμός και νεολαία μετά 'τις ταραχές'", Στο Λ.Βεντούρα, Μετανάστευση και κοινωνικά σύνορα, σ.211-242 Christine Delphy, 2011 "Φυλή και φύλο στη μετααποικιακή Γαλλία: Η μαντίλα και η απόρριψη του Ισλάμ" Στο Λ.Βεντούρα, Μετανάστευση και κοινωνικά σύνορα, σ. 243-268

Τρόπος εξέτασης Παρουσιάσεις άρθρων (30%) Γραπτές εξετάσεις (70%)