Ο Πρώιμος ερυθρόμορφος αττικός ρυθμός

Στόχοι Μελέτη της καλλιτεχνικής εξέλιξης του ρυθμού στα 50 περίπου χρόνια μεταξύ 525-475 π.Χ. Αγγειογράφοι και αγγειοπλάστες εργαστήρια Σχήματα Τεχνικές διακόσμησης Διάδοση, χρήσεις, ευρήματα Ανάλυση της εικονογραφίας

Εργασίες Προαιρετική εκπόνηση εργασίας 4 σελ. κειμένου που θα υπολογιστεί ως το ½ του βαθμού Επιλογή ενός αγγείου : από το Internet, από το Μουσείο του Βόλου ή άλλο Μουσείο της Ελλάδος ή του Εξωτερικού Προφορική παρουσίαση και παράδοση γραπτά Προφορική τελική εξέταση

Εγχειρίδια M. Robertson, H Τέχνη της Αγγειογραφίας στην Κλασική Αθήνα, Αθήνα 2007. J. Boardman, Αθηναϊκά Ερυθρόμορφα Αγγεία. Η αρχαϊκή περίοδος, Αθήνα 1985. R.M. Cook, Ελληνική Αγγειογραφία, Αθήνα 1994. R. Folsom, Αττική Ερυθρόμορφη Κεραμική, Ιωάννινα 2002. J. Boardman, Η Ιστορία των Ελληνικών Αγγείων, Αθήνα 2006. T. Spivey, N. Rassmussen, Προσεκτικές Ματιές στα Ελληνικά Αγγεία, Αθήνα 1997. J. Charbonneau, R. Martin, F. Villard, Η αρχαϊκή Ελλάδα, Αθήνα 2007.

Ενότητα 1η: Η αττική αγγειογραφία, 540-500 π.Χ.

H περίοδος 540-500 είναι φάση έντονων διεργασιών και αλλαγών Ωριμάζουν οι συνθήκες για αλλαγή, καθώς η μελανόμορφη τεχνική φθάνει στο απόγειό της. Μια γενιά ευρηματικών αγγειοπλαστών και αγγειογράφων διαγκωνίζονται για την κατάκτηση των αγορών της Δύσης, και ιδαίτερα της Ετρουρίας. Εμφανίζονται μια σειρά πειραματικών μεθόδων

Πειραματικές μέθοδοι στον Κεραμικό της Αθήνας: 540-500 π.Χ. Τεχνική του κοραλί βάθους Τεχνική λευκού εδάφους Τεχνική του περιγράμματος επί λευκού εδάφους Τεχνική του Six

Τεχνική του κοραλί βάθους 1. Εφευρίσκεται από τον Εξηκία, με την περίφημη κύλικα του Μονάχου από το Vulci, όπου εικονίζεται ο Διόνυσος ανακεκλιμμένος σ’ένα πλοίο. 2. Η τεχνική του κοραλλί βάθους προκύπτει από μια ιδιαίτερη επεξεργασία της επιφάνειας του αγγείου κατά την καύση, έτσι ώστε να προκύπτει ένα ομοιογενές λαμπερό κόκκινο χρώμα. 3. Στον μελανόμορφο ρυθμό έχει μικρή διάρκεια, ενώ υπάρχουν ελάχιστα δίγλωσσα αγγεία του αγγειογράφου Σκύθη. 4. Σπουδαιότερη διάρκεια έχει η τεχνική αυτή στον ερυθρόμορφο. Αναπτύσσεται στο εργαστήριο του αγγειοπλάστη Καχρυλίωνα, όπου εργάζονται, μεταξύ άλλων ο Ευφρόνιος και ο Επίκτητος. Χρησιμοποιείται η τεχνική του κοραλλί εδάφους κυρίως για την διακόσμηση του εσωτερικού κυλίκων, καθώς χρωματικά προσομοιάζει με το χρώμα του κρασιού. 5. Αργότερα χρησιμοποιείται για κύλικες από άλλους αγγειογράφους, όπως ο Ζωγράφος του Σωτάδη, στην πρώιμη κλασική περίοδο.

Μόναχο 2044. Κύλικα του Εξηκία από το Vulci

Βασιλεία. Δίγλωσση κύλικα του Σκύθη. 510 π.Χ.

Κύλικα του Σκύθη στο Παλέρμο

Λούβρο. Σκύθης.

Φλωρεντία.

Φλωρεντία 91456.

Μαλιμπού. Κύλικα. Καχρυλίων.

1. Αγία Πετρούπολη. 2. Γέλα.

Μόναχο. Κύλικα του Καχρυλίωνα και του Ευφρονίου

1. Θραύσμα από την Αγορά. 2. Θραύσμα από την Αγορά.

Κύλικα Αγοράς

Κύλικα Αγοράς.

Κύλικα του Σωτάδη. Βρυξέλλες.

Φιάλες του Σωτάδη. Λονδίνο.

Τεχνική του λευκού εδάφους Εισάγεται από το Εργαστήριο του Νικοσθένη καταρχήν στα μελανόμορφα αγγεία, κυρίως μικρού μεγέθους (οινοχόες, λήκυθοι, κύλικες, κύαθοι). Συνίσταται στη δημιουργία ενός λεπτότατου επιχρίσματος από πηλό, λευκού ή υπόλευκου χρώματος, που απλώνεται στο έδαφος του πηλού, πριν την διακόσμηση του αγγείου με βερνίκι. Λόγω της εξαιρετικά εύθραστης υφής του, το επίχρισμα αυτό δεν προσφέρονταν για την διακόσμηση αγγείων που χρησιμοποιούνταν καθημερινά. Έτσι, τα αγγεία του λευκού εδάφους χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο ως κτερίσματα ή ως αναθήματα σε ιερά. Η χρήση του λευκού εδάφους από τους ζωγράφους του ερυθρόμορφου απαιτεί την παραλλαγή της τεχνικής: ουσιαστικά διακοσμούν τα αγγεία με την τεχνική του περιγράμματος, δηλαδή με το μελανό μερνίκι ορίζουν απλώς το περίγραμμα της μορφής, ενώ τα υπόλοιπα στοιχεία της παράστασης γίνονται με επίθετο χρώμα. Ανάπτυξη γνωρίζει η τεχνική αυτή από τους κυλικογράφους του ύστερου 6ου αι. π.Χ., κυρίως τον Ονήσιμο, ενώ από τις αρχές του 5ου επεκτείνεται και σε άλλα σχήματα, όπως κύπελλα, οινοχόες, λήκυθοι κλπ.

Γέλα. Αθήνα. Μόναχο 2608. Νάντη.

Λονδίνο Β 628. Ιδ. Συλλ. Νέα Υόρκη 46.11.7 Λονδίνο Β 628. Ιδ. Συλλ. Νέα Υόρκη 46.11.7

Μόναχο. Παρίσι

Μαλιμπού. Κύλικα του Ευφρονίου και του Ονήσιμου. 505 π.Χ.

Βερολίνο. Θήβα.

Κύπελλο από την Γέλα. Οινοχόη Λονδίνου Κύπελλο από την Γέλα. Οινοχόη Λονδίνου

Δελφοί. Κύλικα. Ελευσίνα. Θραύσμα. Δελφοί. Κύλικα. Ελευσίνα. Θραύσμα.

Κύλικα Βρύγου. Βερολίνο.

Κύλικα της Αγοράς

Λήκυθος Αγ. Πετρούπολης

Βαλτιμόρη. Μόναχο. Ρώμη.

Κύλικα Νέας Υόρκης. 460 π.Χ.

Βοστώνη. Κύλικα από την Βάρη. 460 π.Χ.

Κύλικα λευκού εδάφους του Σωτάδη. Λονδίνο. 460-450 π.Χ.

Ακράγας. Βατικανό. Καλυκωτοί κρατήρες του Ζωγράφου της Φιάλης. 440 π.Χ.

Η τεχνική του Six Εισάγεται από το εργαστήριο του Νικοσθένη. Πρόκειται για μια παραλλαγή του μελανόμορφου ρυθμού, που οπτικά όμως θυμίζει περισσότερο τα ερυθρόμορφα αγγεία. Το αγγείο καλύπτεται εξολοκλήρου με μελανό γάνωμα, και εν συνεχεία η μορφή σκιαγραφείται με επίθετο ερυθρό ή σπανιότερα λευκό. Κατόπιν, με εγχάραξη τονίζεται το περίγραμμα και αποδίδονται οι λεπτομέρειες. Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται από ελάσσονες αγγειογράφους μικρών αγγείων και σβήνει στις αρχές του 5ου αι., όντας ένας πειραματισμός με διακοσμητική μόνο αξία, που όμως αφαιρούσε τη δυνατότητα των αγγειογράφων για μεγάλες συνθέσεις.

Τεχνική του Six. 1. Λούβρο.

Λονδίνο. Κύαθος. Εμπόριο έργων τέχνης. Κύαθος.

Αγία Πετρούπολη. Κύαθος.

Βασιλεία. Στάμνος

Συλλ. Νιάρχου. Βερολίνο.

Malibu, στάμνος. Malibu, σκύφος.

Συρακούσες. Ν. Υόρκη

Βασιλεία Λονδίνο

Μια παραλλαγή της τεχνικής συναντάμε στον 5ο αιώνα, κυρίως σε χόες μικρού μεγέθους

Ο ρυθμός αναπαράγεται στην Ετρουρία όπου είναι γνωστός ως ψευδο-ερυθρόμορφος

Λούβρο. Nantes.

Ενότητα 2η: Η εφεύρεση του ερυθρόμορφου ρυθμού. Τεχνικά χαρακτηριστικά

Η εφεύρεση του ερυθρόμορφου Κυριότερη ανακάλυψη της περιόδου είναι ο ερυθρόμορφος ρυθμός. Δύο εργαστήρια χρεώνονται την ανακάλυψη του: το εργαστήριο του Νικοσθένη και αυτό του Ανδοκίδη. Τη δεύτερη λύση αποδέχονται οι περισσότεροι μελετητές, καθώς ο Ζωγράφος του Ανδοκίδη είναι μάλλον ο πρωϊμότερος αγγειογράφος του ερυθρόμορφου ρυθμού.

Aττικός ερυθρόμορφος ρυθμός. Νέα Υόρκη, ΜΜΑ

Στα υπέρ του Νικοσθένη λογίζονται τα εξής: Πειραματίστηκε με τις υπόλοιπες τεχνικές Συνεργάστηκε με όλους σχεδόν τους αγγειογράφους της πρώιμης ερυθρόμορφης τεχνικής (Ψίαξ, Όλτος, Επίκτητος, αγγειογράφοι δίγλωσσων κυλίκων) Είχε πάντα το βλέμμα στραμμένο στην υπερπόντια αγορά, όπου εξάγονταν τα περισσότερα αττικά αγγεία της περιόδου. Το ίδιο συνέβη και με τα ερυθρόμορφα.

Κάνθαρος με τις υπογραφές του Επικτήτου και του Νικοσθένη. Λευκή.

Η τεχνική συνίσταται στην αντιστροφή της εντύπωσης του μελανόμορφου Το περίγραμμα των μορφών σχεδιάζεται με βερνίκι. Οι ίδιες οι μορφές αφήνονται στο χρώμα του πηλού. Το περίγραμμα των μορφών, και ορισμένες σημαντικές λεπτομέρειες τονίζονται με την ανάγλυφη γραμμή, μια λεπτή εξέχουσα γραμμή από στιλπνή μαύρη βαφή. Αυτή ήταν μια εξαιρετικά δύσκολη διαδικασία: έπρεπε, μ’ ένα πινέλο αποτελούμενο από μία μόνο τρίχα να σχεδιαστεί με μία μόνο κίνηση το περίγραμμα. Οι λεπτομέρειες της εσωτερικής μυολογίας αποδίδονταν με αραιωμένη βαφή. Γενειάδες και κομμώσεις τονίζονταν καμιά φορά με εγχάραξη, όπως και στον μελανόμορφο. Για την απόδοση του σγουρού τριχώματος, χρησιμοποιούσαν σβώλους βερνικιού. Τέλος κάποιες λεπτομέρειες, καθώς και οι επιγραφές, αποδίδονταν με επίθετο ερυθρό χρώμα. Το επίθετο λευκό είναι σπανιότερο, τουλάχιστον ως τον 4ο αι. Το φόντο καλύπτονταν εξολοκλήρου με μαύρο βερνίκι, έτσι ώστε οι μορφές και τα φυτικά κοσμήματα να προβάλλουν σαν σε αρνητικό

Ανάγλυφη γραμμή.

Αραιωμένη βαφή. Επίθετο ερυθρό.

Προκαταρκτικό σχέδιο. Ανάγλυφη και αραιωμένη γραμμή.

Εγχάραξη. Σβώλοι χρώματος για τη σγουρή κόμμωση.

Διάφορες λεπτομέρειες

1. Λεπτομέρεια από τον ώμο υδρίας της Ομάδας του Λέαγρου: κεραμεικό εργαστήριο. Μόναχο 1717.

Ερυθρόμορφες κύλικες: κεραμείς

Τεχνογνωσία - Connoisseurship Αποτελεί ένα από τα βασικά εργαλεία της έρευνας στην ελληνική αγγειογραφία Βοηθά στην συστηματοποίηση του υλικού Συνεισφέρει στην καλύτερη γνώση της τεχνοτροπίας και της τεχνικής των αγγειογράφων Προσφέρει τη δυνατότητα να γραφτεί μια αληθινή ιστορία της αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής Εμπλουτίζει την εικονογραφική έρευνα επειδή προάγει τη μελέτη της ιδιοσυγκρασίας του κάθε καλλιτέχνη. Επιτρέπει την πλήρη εξειδίκευση της χρονολόγησης και την κατά το δυνατόν ακρίβειάς της. Βοηθά στην κατανόηση της οργάνωσης των κεραμικών εργαστηρίων

Η πρακτική της απόδοσης αγγείων σε αγγειογράφους ξεκινά το 1829. O Theodor Panofka είναι ο πρώτος που εξέτασε την πιθανότητα τα αγγεία με την υπογραφή του Επικτήτου να έχουν την ίδια τεχνοτροπία. Οι υπογραφές των αγγείων που διαβάστηκαν το 1828 βοήθησαν στη δημιουργία ενός corpus αγγειογράφων πολύ μεγαλύτερου από οποιουδήποτε άλλου corpus αρχαίων καλλιτεχνών. Ο Jan de Witte ήταν ο πρώτος (1837) που απέδωσε αγγεία ανυπόγραφα σε αγγειογράφους γνωστούς από ενυπόγραφα έργα τους. Στον δεύτερο μισό του 19ου αιώνα η πρακτική συνεχίστηκε, αλλά η έλλειψη δημοσιέυσεων δυσχέραινε την πρόοδο

Νεοθετικισμός Στην αγγειογραφία, την έννοια του corpus αντικατέστησε η έννοια της εκλογής των σπουδαιότερων μνημείων, τα οποία συνήθως επιλέγονταν λόγω του ενδιαφέροντος της εικονογραφίας τους. Σύντομα ακολούθησαν οι Γάλλοι, που εν μέρει μόνοι τους, εν μέρει πρωτοστατώντας σε διεθνείς συνεργασίες, κατόρθωσαν να ανταγωνιστούν τους Γερμανούς. Σημαντικότερη σύλληψη είναι το Corpus Vasorum Antiquorum του E. Pottier. Είχε ως στόχο τη δημοσίευση όλων των αγγείων που βρίσκονται στα μεγάλα ευρωπαϊκά μουσεία, από τα προϊστορικά ως τα ρωμαϊκά χρόνια.

Αξιοσημείωτη είναι η περίφημη φράση του Eduard Gerhard: «Σε ότι αφορά τα μνημεία της τέχνης, όποιος είδε μόνον ένα, είναι σαν να μην είδε κανένα. Όποιος είδε χίλια, είναι σαν να είδε ένα» («Monumentorum artis qui unum vidit, nullum vidit. Qui mille vidit, unum vidit»)

Ο J. D. Beazley Ο μεγάλος βρετανός αρχαιολόγος J.D. Beazley, υιοθέτησε τη μέθοδο της «ανατομικής» ανάλυσης της ζωγραφικής, που πρώτος ανέπτυξε ο ιταλός γιατρός και ιστορικός της τέχνης Giovanni Morelli. Η μέθοδος συνίσταται στην απόδοση των αγγείων σε ζωγράφους με βάση την μελέτη του σχεδιασμού των ανατομικών λεπτομερειών, οι οποίες, καθώς επαναλαμβάνονται από αγγείο σε αγγείο κατά τρόπο ασυνείδητο, φανερώνουν την ξεχωριστή καλλιτεχνική προσωπικότητα. Τότε την έρευνα απασχολούσε η διάκριση μεταξύ έργων των Δασκάλων και έργων των μαθητών τους που οι δάσκαλοι, σε ένδειξη εύνοιας, υπέγραφαν με το δικό τους όνομα, αλλά και να μπει μια τάξη στα εκατοντάδες ανυπόγραφα έργα της ιταλικής αλλά και δυτικοευρωπαϊκής αναγέννησης. Σύμφωνα με την θεωρία αυτή, οι ζωγράφοι κατά τη διάρκεια της θητείας τους μαθαίνουν ένα τρόπο να παρουσιάζουν τις πιο ρουτινιάρικες λεπτομέρειες, όπως είναι η απόδοση των αυτιών, των ματιών, των ανατολικών χαρακτηριστικών του κορμού, των δακτύλων και των ποδιών. Μελετώντας ανατομικά ένα σύνολο πινάκων, ο ερευνητής είναι σε θέση να συσχετίσει τις ανατομικές ιδιαιτερότητές που προσιδιάζουν, και να ορίσει την παραγωγή ενός ζωγράφου. Ας σημειωθεί ότι ο Morelli ήταν χειρούργος, εκτός από ιστορικός τέχνης, ενώ στο τέλος της ζωής του έγινε πολιτικός.

Αγγεία του Ονησίμου

Sir John Davidson Beazley Έθεσε τις βάσεις για την σύγχρονη τυπολογική έρευνα των αττικών αγγείων: ο Beazley ακολούθησε τη μέθοδο του Giuseppe Morelli και του Berenson, σπουδαίων ιστορικών της αναγεννησιακής τέχνης, οι οποίοι εφηύραν μια αντικειμενική μέθοδο ανίχνευσης της τεχνοτροπίας των αναγεννησιακών ζωγράφων. Η μεθοδολογία του Beazley επικράτησε, και χρησιμοποιήθηκε ακόμη και στη μελέτη της προϊστορίας, αν και δέχεται κριτική: πρώιμες κριτικές, χωρίς να αμφισβητούν τη γενική της χρησιμότητα, δεν αποδέχονται την εξομοίωση καλλιτεχνικών αριστουργημάτων και πολύ μετρίων έργων, μόνο στην βάση της ταυτότητας π.χ. στην απόδοση των αυτιών ή των μυών του στομαχιού (Edmond Pottier).

Kopienforschung και Quellenkritik Στην κλασική αρχαιολογία, η μέθοδος αυτή εφαρμόστηκε ήδη από τα τέλη του 19ου αι. από τον Paul Hartwig και τον Adolph Furtwängler. Ο πρώτος μελέτησε τις ερυθρόμορφες υστερο-αρχαϊκές κύλικες και ο δεύτερος είναι γνωστός κυρίως για το έργο του στην πλαστική. Ο Furtwängler αναγνώρισε σε ένα ταπεινό ρωμαϊκό μαρμάρινο έργο το μακρινό φειδιακό πρωτότυπο, την Αθηνά Λημνία, βασισμένος κυρίως στην περιγραφή του αυτιού από τον Λουκιανό. Η μέθοδος αυτή στην γλυπτική ξεκίνησε το κύμα της μελέτης των ρωμαϊκών αντιγράφων με στόχο την ανακάλυψη των φημισμένων πρωτοτύπων που αναφέρει ο Πλίνιος, ο Παυσανίας και άλλοι συγγραφείς. Είναι γνωστή ως Kopienforschung (έρευνα των αντιγράφων), που συνδυάζεται με την κριτική των πηγών (Quellenkritik).

Οι προκάτοχοι του Beazley βασίστηκαν κυρίως στα υπογραμμένα αγγεία, και προσπάθησαν να συντάξουν γύρω τους μικρές ομάδες αγγείων που ήταν απαράλλακτα τεχνοτροπικά. O Beazley βασίστηκε στην απαράμιλλη γνώση του των αγγείων όλων των Μουσείων της Ευρώπης, της Αυστραλίας και της Αμερικής, αλλά και στο εξαιρετικό μνημονικό του, που υποβοηθούνταν από τα σχέδια των αγγείων που εκτελούσε επιτόπου. Τα σχέδια αυτά δεν ήταν πιστές αναπαραστάσεις ούτε πολύ περισσότερο ωραιοποιημένες εκδοχές των αγγείων, όπως ίσχυε παλαιότερα. Ήταν σχέδια που απέδιδαν με ακρίβεια τη χρήση των διαφορετικών τύπων πινελιών που χρησιμοποιούσαν οι αγγειογράφοι, με έμφαση στο περίγραμμα και τις ανατομικές λεπτομέρειες. Έτσι, ανεξάρτητα από τις υπογραφές, ο Beazley μπορούσε να συσχετίσει ένα τεράστιο αριθμό αγγείων, και να ορίσει πια είναι ενός συγκεκριμένου ζωγράφου, πια σχετίζονται με την τεχνοτροπία του, πια την μιμούνται, πια ανήκουν στους μαθητές του και πια επηρεάζονται από αυτά. Τα τρία κύρια έργα του μελέτησαν το σύνολο των αττικών μελανόμορφων και ερυθρόμορφων αγγείων που μπορούσαν να αποδοθούν σε ζωγράφους ή αγγειοπλάστες, με βάση το προφίλ τους, συνολικά 30.000 αγγεία περίπου.

Σάτυροι του Επικτήτου: 1. 490-480. 2. 495. 3. 500. 4. 500-490. 5. 515 Σάτυροι του Επικτήτου: 1. 490-480. 2. 495. 3. 500. 4. 500-490. 5. 515. 6. 500-495.

Χορεύτριες, εταίρες, μαινάδες: Επίκτητος

Κύλικες Επικτήτου: 1. εμπόριο έργων τέχνης. 2. Würzburg

Αγγεία Σκύθη στο Λούβρο.

Κύλικες Όλτου: Νέα Υόρκη και Παλέρμο

Πινάκια του Πασέα

Πινάκια του Πασέα

Κρατήρας και πελίκη: ζωγράφος του Βερολίνου. Λούβρο και Βιέννη

Υδρίες του Ζωγράφου του Βερολίνου. Αβάνα και Βερολίνο

Αμφορείς του Ζωγράφου του Βερολίνου. 1. Βασιλεία. 2. Würzburg

Αγγεία του Ζωγράφου του Βερολίνου. 1. Κόρινθος. 2. Λούβρο.

H τεχνοτροπική μελέτη Αποτελεί αντικειμενική γνώση που βασίζεται στην «κλινική» παρατήρηση των αγγείων. Θεωρητικά, ο μελετητής είναι σε θέση να απομονώσει μια σειρά χαρακτηριστικά γνωρίσματα που απαντούν σε κάθε ζωγράφο και να μπορέσει να τα αναγνωρίσει σε κάθε νέο αγγείο που συναντά στην έρευνά του Όσο περισσότερα γνωρίζει κανείς, τόσο καλύτερα είναι σε θέση να ανιχνεύσει τις τεχνοτροπικές ιδιαιτερότητες των αγγειογράφων Θετικισμός: εμπιστοσύνη στο μάτι. Οι επιγραφές παίζουν δευτερεύοντα ή καθόλου ρόλο. Η αξιοπιστία της μεθόδου αποδείχτηκε όταν ΄θραύσματα του ίδιου αγγείου που βρίσκονταν σε διαφορετικά μουσεία αναγνωρίστηκαν αρχικά ως έργα του ιδίου καλλιτέχνη και κατόπιν ενώθηκαν.

Αποτίμηση Απομονώθηκαν 1000 περίπου αγγειογράφοι της Αττικής, και οι μελετητές απλώς έπρεπε να μελετήσουν τις λίστες των αποδόσεων του Beazley, να επικεντρώσουν την έρευνα σ΄ ένα ζωγράφο, παράγοντας μονογραφίες, και να προσθέτουν κάθε καινούργιο αγγείο που ανακαλύπτονταν στις ανασκαφές ή εμφανίζονταν στο εμπόριο των έργων τέχνης, στο ήδη υπάρχον οικοδόμημα.

Κριτικές Οι κυριότερες κριτικές στη μέθοδο προήλθαν από την λεγόμενη ‘Σχολή του Cambridge’ (J. Whitley, M. Beard): Η μέθοδος του Beazley (connoisseurship), χωρίς να είναι λανθασμένη, οδήγησε σε μια αποστειρωμένη αντίληψη σχετικά με τη σημασία της αγγειογραφίας στην αρχαία Ελλάδα. Αγνοήθηκε το εικονογραφικό δυναμικό εις βάρος της τεχνοτροπικής ανάλυσης και της σύνθεσης ψευδο-βιογραφιών για ανύπαρκτους ζωγράφους, για τους οποίους δεν γνωρίζουμε τίποτα πέραν των αγγείων. Η σχολή των αποδόσεων (attributionism) οδήγησε στην τεχνητή αύξηση της αξίας των αγγείων στην αγορά έργων τέχνης.

Μ.Vickers και W.Gil 1. Οι τιμές των αγγείων ήταν πoλύ χαμηλές. 2. Οι αγγειοπλάστες και οι αγγειογράφοι αγνοούνται από τις αρχαίες πηγές, άρα είχαν πολύ χαμηλό κοινωνικό status [ίσως όμως οι ιδιοκτήτες των εργαστηρίων να ήταν πλούσιοι της μεσαίας τάξης 3. Οι πλούσιοι Αθηναίοι χρησιμοποιούσαν μετά τους Μηδικούς Πολέμους αργυρά και χρυσά σκεύη. Τα γραπτά αγγεία δεν είναι παρά απομιμήσεις για τους φτωχούς. Τα μελανόμορφα αγγεία απομιμούνται αγγεία χάλκινα με αργυρές μορφές, ενώ τα ερυθρόμορφα αγγεία, που κατασκευάζονται την περίοδο μεγάλου πλούτου για την Αθήνα (μετά το 480 π.Χ.), απομιμούνται αργυρά αγγεία με χρυσές μορφές. 4. Τα γραπτά αγγεία δεν πωλούνταν σε μεγάλες τιμές εκτός Ελλάδας, απλά μεταφέρονταν ως έρμα στα πλοία και πωλούνταν στο τέλος του ταξιδιού. Οι υπερπόντιοι αγοραστές τους τα αποκτούσαν για να τα εναποθέσουν στους τάφους τους, ως υποκατάστατα των αργυρών και χρυσών αγγείων που και αυτοί χρησιμοποιούσαν. 5. Ο μύθος για την μεγάλη αξία των αγγείων είναι ένα κατασκεύασμα του τέλους του 18ου αι., από τον λόρδο William Hamilton, τον πρώτο σημαντικό συλλέκτη ελληνικών αγγείων.

1. Ermitage. 2. Sofia

1. Plovdiv. 2. Sofia.