ΥΠΟΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΥΠΟΚΟΥΛΤΟΥΡΑ -ΒΑΝΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ -ΛΟΥΛΕ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ -ΜΟΥΣΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ -ΜΠΛΙΑΓΚΟΣ ΘΩΜΑΣ

ΥΠΟΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Ο πολιτισμός που χαρακτηρίζει μια κοινωνική ομάδα ή ένα κοινωνικό σύνολο και παρουσιάζει κάποια ιδιαιτερότητα σε σχέση με το γενικό πολιτισμό της κοινωνίας, αλλιώς υποκουλτούρα.

ΥΠΟΚΟΥΛΤΟΥΡΑ Με τον όρο υποκουλτούρα αποκαλείται, στην κοινωνιολογία, ανθρωπολογία και τις πολιτισμικές σπουδές, κάθε ομάδα ανθρώπων με κουλτούρα (ευδιάκριτη ή αφανή) η οποία τους διαφοροποιεί από την ευρύτερη κουλτούρα στην οποία ανήκουν.

Με άλλα λόγια υποπολιτισμός ή υποκουλτούρα είναι ένα τμήμα του κυρίαρχου πολιτισμού μιας κοινωνίας, το οποίο διαφοροποιείται ως προς ορισμένες αξίες, κανόνες, πρότυπα συμπεριφοράς ή σύμβολα που χρησιμοποιεί. Για την κοινωνιολογία ο όρος «υποπολιτισμός» προσδιορίζει διαφορετικά κοινωνικά φαινόμενα και δεν έχει αξιολογική σημασία- το «υπο» του όρου δε σημαίνει υποτίμηση ή κατωτερότητα, αλλά την ύπαρξη μιας υποομάδας εντός της κοινωνίας με διαφορετικές κοινωνικές αξίες, διαφορετικό τρόπο ζωής και διαφορετική γλώσσα.

ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ Η λέξη υποκουλτούρα προέρχεται από την αγγλική λέξη «subculture». Ετυμολογικά προέρχεται από την πρόθεση υπό και την λέξη κουλτούρα, δηλώνοντας την υποκατηγορία μιας γενικότερης κουλτούρας.

Οι υποκουλτούρες συγκεντρώνουν άτομα με παρόμοιες ιδέες και απόψεις που αισθάνονται παραμελημένα από τα κοινωνικά πρότυπα και τους επιτρέπεται, μέσω της ομάδας που δημιουργούν, να αναπτύξουν αίσθηση ταυτότητας. Τα μέλη μιας υποκουλτούρας συχνά εκφράζουν τη συμμετοχή τους μέσα από μια χαρακτηριστική και συμβολική χρήση του στυλ, το οποίο περιλαμβάνει δική τους μόδα, επιτήδευση και αργκό.

ΝΕΑΝΙΚΕΣ ΥΠΟΚΟΥΛΤΟΥΡΕΣ Στις διαφοροποιημένες κοινωνίες δημιουργούνται επίσης οι νεανικές υποκουλτούρες, οι οποίες δεν έχουν πλέον εθνικούς περιορισμούς αλλά παίρνουν διεθνείς διαστάσεις (π.χ., ράστα, ροκαμπίλι κτλ.). Οι νεανικές υποκουλτούρες, που συνήθως δεν επεκτείνονται πέρα από τη νεανική ηλικία, δημιουργούνται αναφορικά με θέματα αισθητικών προτιμήσεων: τη μουσική, το ενδυματολογικό στυλ και γενικότερα την εμφάνιση. Η κάθε μια δημιουργεί τους δικούς της κώδικες επικοινωνίας, τα δικά της πρότυπα συμπεριφοράς, το δικό της μοντέλο ως προς τον τρόπο ζωής, τους δικούς της αξιολογικούς κώδικες. Μερικές από τις νεανικές υποκουλτούρες έχουν ένα χαρακτήρα παραβατικότητας, καθώς δημιουργούνται στον ορίζοντα των περιθωρίων ανοχής των σύγχρονων κοινωνιών.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΥΠΟΚΟΥΛΤΟΥΡΩΝ Έξι βασικοί τρόποι με τους οποίους μπορούν να αναγνωριστούν οι υποκουλτούρες: μέσω των συχνά αρνητικών σχέσεων τους με την εργασία (ως «αδρανείς», «παρασιτικές», στο παιχνίδι ή στον ελεύθερο χρόνο κλπ.), μέσω των αρνητικών ή αμφιθυμικών σχέσεων τους με την τάξη (οι υποκουλτούρες δεν έχουν «ταξική συνείδηση» και δεν συμβαδίζουν με τους παραδοσιακούς ορισμούς των τάξεων), 

μέσω της σύνδεσής τους με την περιοχή (που αντιστοιχεί σε όρους όπως «δρόμος», «πάρκο», «κλαμπ») παρά με τον ιδιωτικό χώρο, με τη μετακίνησή τους από την κατοικία προς μη οικιακές μορφές ένταξης (δηλαδή κοινωνικές ομάδες πέρα από την οικογένεια), μέσω των υφολογικών τους δεσμών με την υπερβολή και τη μεγαλοποίηση (με ορισμένες εξαιρέσεις), με την απόρριψη των κοινοτοπιών της καθημερινότητας και της μαζικοποίησης.

ΑΣΤΙΚΕΣ ΦΥΛΕΣ Οι αστικές φυλές είναι μικρές ομάδες ανθρώπων που μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα σε αστικές περιοχές. Τα μέλη αυτών των σχετικά μικρών ομάδων τείνουν να έχουν παρόμοιες κοσμοθεωρίες, στυλ ντυσίματος και συμπεριφορές. Οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις είναι σε μεγάλο βαθμό ανεπίσημες και συναισθηματικά φορτισμένες και διαφέρουν από τον ύστερο καπιταλισμό της εταιρικής - αστικής τάξης των πολιτισμών, που έχουν βάση την ψύχραιμη λογική. Οι πανκ αποτελούν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας «αστικής φυλής».

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΥΠΟΚΟΥΛΤΟΥΡΩΝ Με την παγκοσμιοποίηση που αυτονομεί, όλες εκείνες τις παραμέτρους οι οποίες μέχρι πρόσφατα (μερικές δεκαετίες πριν) επεδίωκαν να έχουν σύνορα μέσα σε ένα κράτος – προστάτη ελευθερώνεται και διαχέεται πέρα από το εμπόριο, την κοινωνική δομή, την τεχνολογία, το πολιτικό σύστημα, τη γνώση και η κουλτούρα. Μία από τις πτυχές της που μπορεί να διαχωρίσει κάποιος είναι και η πολιτισμική παγκοσμιοποίηση, η ανάπτυξη διαπολιτισμικών επαφών και δημιουργία μιας παγκόσμιας κουλτούρας. Άλλες διεθνείς πολιτισμικές ανταλλαγές που επιφέρει η παγκοσμιοποίηση και που αποτελούν τη βάση για τη διαμόρφωση νέων υποκουλτούρων είναι:  

Η ενίσχυση της πολυπολιτισμικότητας μέσω της εξαγωγής κουλτούρας, αν και συχνά αυτό καταλήγει σε υβριδοποίηση ή αφομοίωση (π.χ. δυτικοποίηση ή και σινοποίηση) Τα περισσότερα ταξίδια και ο τουρισμός σε χώρες του εξωτερικού Η αυξημένη μετανάστευση, περιλαμβανομένης της παράνομης μετανάστευσης Η εξαγωγή τοπικών καταναλωτικών αγαθών (π.χ. τρόφιμα) σε άλλες χώρες (τα οποία συχνά προσαρμόζονται στην κουλτούρα όπου εισάγονται)