ΟΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ Παπαδημητρίου Άρτεμις Σχολική Σύμβουλος Π.Α 11ης Περιφέρειας Φεβρουάριος- Μάρτιος 2015

Γιατί είναι σημαντική η ενασχόληση των παιδιών προσχολικής ηλικίας με τις Φυσικές Επιστήμες; Θεωρείται αναγκαία, γιατί τα μικρά παιδιά φαίνεται να διαμορφώνουν από πολύ νωρίς τις πρώτες ιδέες και ερμηνείες για έννοιες και φαινόμενα του φυσικού κόσμου και είναι, επομένως, σε θέση να προσεγγίσουν σχετικά ζητήματα σε ένα πρώτο επίπεδο (Νέο Πρόγραμμα Σπουδών για το Νηπιαγωγείο (ΥΠΑΙΘΠΑ/ΙΕΠ, 2011) Αξιοποιεί την εγγενή τους περιέργεια και το εσωτερικό τους κίνητρο για μάθηση και διερεύνηση του κόσμου που τα περιβάλλει, οδηγώντας σταδιακά στην καλλιέργεια του επιστημονικού εγγραμματισμού* στις τάξεις του νηπιαγωγείου (Worth, 2010), ώστε να μπορούν να διερευνούν συστηματικά και να κατανοούν: βασικές λειτουργίες, να επιλύουν προβλήματα, να διαμορφώνουν κριτική στάση, να παίρνουν αποφάσεις που υποστηρίζουν την ανάδειξη της αλληλεξάρτησης επιστήμης - τεχνολογίας – κοινωνίας. συμβάλλει στην ανάπτυξη θετικής στάσης απέναντι στην επιστήμη, στην οργάνωση των εμπειριών με συστηματικό τρόπο και στη συνειδητοποίηση ότι η επιστήμη αποτελεί πολιτισμικό προϊόν σε διαρκή εξέλιξη (ΥΠΑΙΘΠΑ/ΙΕΠ, 2011). αναφέρεται σε ικανότητες και δεξιότητες , οι οποίες προσιδιάζουν στην ανάπτυξη του επιστημονικού τρόπου σκέψης και του επιστημονικού τρόπου εργασίας. ☼ Ο επιστημονικός τρόπος εργασίας προάγει την ανάπτυξη της κριτικής και ερευνητικής στάσης και μας επιτρέπει να αντλούμε πληροφορίες από τον κόσμο που μας περιβάλλει μετατρέποντας τις πληροφορίες αυτές σε γνώση.

Οι προσωπικές, πρώιμες αντιλήψεις των παιδιών διαμορφώνονται μέσα στο: Επιστημονικός εγγραμματισμός * αναφέρεται σε ικανότητες και δεξιότητες , οι οποίες προσιδιάζουν στην ανάπτυξη του επιστημονικού τρόπου σκέψης και του επιστημονικού τρόπου εργασίας έτσι, ώστε ο σημερινός μαθητής και ο αυριανός πολίτης να μπορεί να χρησιμοποιεί στην καθημερινή του ζωή έννοιες, δεξιότητες, εμπειρίες, αξίες, στάσεις από τις φυσικές επιστήμες Οι προσωπικές, πρώιμες αντιλήψεις των παιδιών διαμορφώνονται μέσα στο: Κοινωνικό Περιβάλλον Φυσικό Περιβάλλον Πολιτισμικό Περιβάλλον

Τα παιδιά πριν ακόμα φοιτήσουν στο σχολείο έχουν απόψεις για μια ποικιλία θεμάτων των Φυσικών Επιστημών. Οι αντιλήψεις τους είναι δυνατό να επηρεαστούν από τη διδασκαλία με τρόπους που δε γνωρίζουμε ή να παραμείνουν ανεπηρέαστες από αυτή. Οι διαισθητικές ιδέες τους ασκούν ισχυρή επιρροή στη μεταγενέστερη μάθηση. Οι αντιλήψεις των παιδιών είναι συχνά διαφορετικές από το επιστημονικό πρότυπο, όπως αυτό παρουσιάζεται στα σχολικά εγχειρίδια. Ωστόσο οι αντιλήψεις αυτές είναι χρήσιμες και λογικές επειδή αποτελούν το σκελετό της ερμηνείας των σχετικών φαινομένων (Κόκκοτας 2004).

Συμπερασματικά……… Οι πρώτες ιδέες- ερμηνείες – θεωρίες για έννοιες και φαινόμενα του φυσικού κόσμου διαμορφώνονται πολύ νωρίς Επομένως στο νηπιαγωγείο οργανώνονται εκπαιδευτικές παρεμβάσεις (διερευνήσεις, πειραματισμούς, ανακαλύψεις) Οι εκπαιδευτικοί προβαίνουν στο σχεδιασμό των διδακτικών στρατηγικών καθώς και στην οργάνωση και υλοποίηση κατάλληλων δραστηριοτήτων και διδακτικών σεναρίων (Τζιμογιάννης, 2002) για την προσέγγιση των φυσικών επιστημών.

Παιδαγωγικές επιδιώξεις στην προσχολική ηλικία στο πλαίσιο δραστηριοτήτων των Φυσικών Επιστημών Ανάπτυξη βασικών δεξιοτήτων σκέψης και επιστημονικών μεθοδολογικών προσεγγίσεων. Απόκτηση εμπειριών σε σχέση με τα φαινόμενα και τους μηχανισμούς του φυσικού κόσμου. Σταδιακή κατανόηση εννοιών και εξοικείωση με τους τρόπους που μας βοηθούν να αναλύουμε ποικίλα φυσικά φαινόμενα. Καλλιέργεια θετικών στάσεων: - προς τη μάθηση -μύηση των παιδιών σε πολιτισμικές πρακτικές που χαρακτηρίζουν την εγγράμματη κοινωνία, που δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της αφαιρετικής σκέψης -Σεβασμός και εκτίμηση του μεγαλείου κόσμου που μας περιβάλλει -Ευαισθητοποίηση στις σχέσεις των φυσικών επιστημών και της κοινωνίας.

Έννοιες / εννοιολογική κατανόηση Για να είναι εφικτή η ανάπτυξη της εννοιολογικής κατανόησης το κάθε παιδί έχει ανάγκη απόκτησης εμπειριών για τα διάφορα φαινόμενα του φυσικού κόσμου. Οι εμπειρίες λειτουργούν ως βάση πάνω στην οποία οικοδομείται η εννοιολογική κατανόηση, οι δεξιότητες σκέψης και επιστημονικής μεθόδου.

Μαθησιακές εμπειρίες Κάθε δραστηριότητα οργανωμένη ή ελεύθερη αποτελεί μια «εμπειρία» για το παιδί. γίνεται «μαθησιακή» όταν οι ενέργειες του/της νηπιαγωγού γίνονται συνειδητά με στόχο την οργάνωση και την επέκταση της μάθησης και κατανόησης των παιδιών για φαινόμενα, γεγονότα, καταστάσεις.

Η μαθησιακή περιοχή των φυσικών επιστημών δομείται στις ακόλουθες ενότητες Ζωντανοί οργανισμοί: Αντικείμενα & υλικά: Έννοιες και φαινόμενα από το φυσικό κόσμο: Ο πλανήτης Γη και το διάστημα:

Σύγκριση αναλυτικών προγραμμάτων ως προς τη δομή και τα περιεχόμενα Παιδί και Φυσικό Περιβάλλον Φυσικό Περιβάλλον και αλληλεπίδραση Ανθρώπινος οργανισμός Ζωικοί οργανισμοί Φυτικοί οργανισμοί Χρήση των αισθήσεων Δομή και ιδιότητες υλικών Πήξη – τήξη του νερού Απλές μηχανές και εφευρέσεις Φυσικές επιστήμες Ζωντανοί οργανισμοί Μορφολογικά χαρακτηριστικά ζώων και φυτών – ταξινομήσεις Αισθήσεις – αισθητήρια όργανα στα ζώα Βασικές βιολογικές λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού Κύκλος της ζωής και εξάρτηση από το περιβάλλον Τροφικές αλυσίδες Αντικείμενα και υλικά Χαρακτηριστικά των αντικειμένων Ιδιότητες των υλικών Φυσική κατάσταση των υλικών – μεταβολές της φυσικής κατάστασης των υλικών

Σύγκριση αναλυτικών προγραμμάτων - περιεχόμενα Πηγές ενέργειας- ηλεκτρισμός Κίνηση και απλές γενικές αρχές - ήχοι Ιδιότητες μαγνητών Χώρος και προσανατολισμός Μεταβολές του καιρού – μετεωρολογικά φαινόμενα Βασικά μορφολογικά στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος Έννοιες και φαινόμενα από το φυσικό κόσμο Φως – σκιά Μαγνητισμός Ηλεκτρισμός Ήχος Αναμίξεις – διάλυση – πλεύση – βύθιση Ο καιρός - επιδράσεις στη ζωή των οργανισμών – περιβάλλον Πλανήτης γη και διάστημα Γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά Το σχήμα της γης –σχήμα άλλων πλανητών Ηλιακό σύστημα Η εναλλαγή μέρας νύχτας – κίνηση της γης

Η σταδιακή ανάπτυξη ενός πρώτου επιπέδου δεξιοτήτων επιστημονικής μεθοδολογίας είναι ο στόχος παιδαγωγικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τις Φυσικές Επιστήμες και απευθύνονται σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Παρατήρηση (συστηματική) αντικειμένων ή φαινομένων, μεταβλητών, στοιχείων, που έχουν νόημα για τα παιδιά και τα ενδιαφέρουν αξιοποιώντας τις αισθήσεις, ενισχύοντας τα με διάφορα εργαλεία. Διατύπωση ερωτημάτων και αναζήτηση απαντήσεων μέσω διερεύνησης και πειραματισμού Διατύπωση προβλέψεων, υποθέσεων, οργάνωση πειραματικών καταστάσεων για τον έλεγχο αυτών Καταγραφή των δεδομένων με τη χρήση διαφόρων συμβόλων, σχεδίων, πινάκων, μοντέλων που επιτρέπουν συγκρίσεις Διατύπωση λειτουργικών ορισμών που αποσκοπούν στην απόδοση νοήματος που προσδίδουμε σε μια έννοια τη δεδομένη χρονική στιγμή. (κατάλογος από οδηγίες) Εξαγωγή συμπερασμάτων και διαδικασιών ή ερμηνειών βασιζόμενοι σε εμπειρικά δεδομένα Αναστοχασμός για τον τρόπο δράσης, εφαρμογή των νέων γνώσεων σε διαφορετικά πλαίσια ή με διαφορετικούς τρόπους

 Παρατήρηση!!!!!! Βλέπω Ακούω Παρατηρώ σημαίνει: Βλέπω Ακούω Αγγίζω Συλλέγω πληροφορίες μέσω των αισθήσεων Γεύομαι Μυρίζω,  Υποβολή ερωτημάτων από τον/την νηπιαγωγό Τι είναι; Από τι αποτελείται; Σε τι χρησιμεύει; Με τι μοιάζει; Που βρίσκεται Ενθάρρυνση για χρήση βοηθητικών οργάνων φυσικών επιστημών

Υποβολή ερωτημάτων  Ερωτήματα κλειστού τύπου βοηθούν στην εστίαση της προσοχής σ’ ένα χαρακτηριστικό, στην ανάκληση γεγονότων με τη σειρά και στην εκδήλωση κατανόησης. Ποιο Τι Πόσο Που Πότε  Ερωτήματα ανοιχτού τύπου ενθαρρύνουν την αποκλίνουσα και δημιουργική σκέψη, προάγουν το συλλογισμό, ανανεώνουν το ενδιαφέρον. Πως Γιατί Με ποιους τρόπους Στρατηγικές Να προτρέπει τα παιδιά να εκφράσουν την άποψή τους. Να διαθέτει χρόνο στα παιδιά να σκεφτούν και να απαντήσουν. Να ενθαρρύνει τις εναλλακτικές απαντήσεις. Να αποδέχονται το λόγο των παιδιών αλλά σταδιακά (ανάλογα με την ηλικία) να τον γεφυρώνουν με τη γλώσσα των Φυσικών Επιστημών.

 Διατύπωση προβλέψεων, υποθέσεων, οργάνωση πειραματικών καταστάσεων για τον έλεγχο αυτών Προβλέψεων «Τι θα συμβεί αν …ή όταν ή αφού». Π.χ πρόγνωση του καιρού Υποθέσων. « Όσο πιο κοντά το αντικείμενο βρίσκεται στη λάμπα τόσο μεγαλύτερη είναι η σκιά που δημιουργείται σ’ ένα τοίχο σε σταθερή απόσταση» Πειραματισμοί. Δοκιμάζεται η αλήθεια μιας υπόθεσης Δοκιμάζεται συνολικά μια θεωρία Αναζητούνται νέα φαινόμενα που προβλέφτηκαν θεωρητικά. Δημιουργούνται νέα υλικά π.χ στη Χημεία Δημιουργούνται νέα αντικείμενα Σύμφωνα με τη θεωρία της εποικοδόμησης το πείραμα χρησιμοποιείται στη διδασκαλία των Φ. Ε για την αναδόμηση των ιδεών των μαθητών ή για την εισαγωγή μιας έννοιας στις περιπτώσεις που δεν υπάρχουν προϋπάρχουσες ιδέες. Στο ανακαλυπτικό μοντέλο διδασκαλίας το πείραμα χρησιμοποιείται για την ανακάλυψη της γνώσης (Κόκκοτας κ.ά. 2002).

Διατύπωση λειτουργικού ορισμού  Είναι γλωσσική δεξιότητα Προσδιορίζει φραστικά την αντίληψη του παιδιού για την έννοια σε μια δεδομένη στιγμή με βάση τις εμπειρίες και τις παρατηρήσεις του. Συνεπώς, η κατανόηση μιας έννοιας εξασφαλίζεται μόνο όταν ο λειτουργικός ορισμός διαμορφώνεται βιωματικά. Διαδικασία που αποτελείται από μια σειρά οδηγιών, που εκτελεί κάποιος για να καταλήξει σ’ ένα συγκεκριμένο αντικείμενο/ γεγονός/φαινόμενο/ λειτουργία, που ανταποκρίνεται στην έννοια.

Παράδειγμα λειτουργικού – επιστημονικού ορισμού Έχουμε διάφορα αντικείμενα (ένα από αυτά είναι μαγνήτης). Δοκιμάζουμε και βρίσκουμε δυο αντικείμενα που τραβάει το ένα το άλλο (έλκονται). Δοκιμάζουμε και βρίσκουμε ένα ακόμα αντικείμενο που έλκεται με κάποιο από τα δυο. Δοκιμάζουμε τα τρία αντικείμενα για να βρούμε πιο δεν τραβάει το ένα το άλλο. Αυτό που μένει είναι ο μαγνήτης, που φυσικά τραβάει τα άλλα δυο. Επιστημονικός ορισμός «Κάθε σώμα που έχει μαγνητικές ιδιότητες, δηλαδή μπορεί να έλκει κομμάτια σιδήρου ή να προσανατολίζεται στο χώρο όταν κινείται ελεύθερα. Οι μαγνήτες μπορούν να χωριστούν σε δυο μεγάλες κατηγορίες: τους φυσικούς, που διαθέτουν μόνοι τους μαγνητικές ιδιότητες και τους τεχνητούς που τις αποκτούν ύστερα από μια διαδικασία». Ο ορισμός, σε αντιδιαστολή με το λειτουργικό ορισμό, μπορεί να ικανοποιεί το κριτήριο της γενίκευσης, δηλαδή, πρέπει να καλύπτει όλα τα αντικείμενα που εμπίπτουν στην έννοια και να τα διαχωρίζει από τα υπόλοιπα αντικείμενα. Ενώ ο λειτουργικός ορισμός δεν χρειάζεται να ικανοποιεί αυτό το κριτήριο.

Αναστοχασμός – Αξιολόγηση στις Φ.Ε. Συστατικό στοιχείο της επιστημονικής έρευνας Ανάπτυξη της κριτικής, μεταγνωστικής σκέψης Ανίχνευση των ιδεών στην αρχή, στις διάφορες φάσεις και στο τέλος της μαθησιακής διαδικασίας με στόχο τη συλλογή δεδομένων, για την ανάπτυξη και πρόοδο των παιδιών. Διατύπωση ερωτήσεων, συζήτηση, ζωγραφική, δραματοποίηση, κατασκευές, αφήγηση ιστοριών, κουκλοθέατρο, επίσκεψη σε εξωτερικό χώρο, ελεύθερη εξερεύνηση, καθοδηγούμενη διερεύνηση.

Ο ρόλος της παιδαγωγού στο πλαίσιο δραστηριοτήτων των Φυσικών Επιστημών Υπόδειγμα (μοντέλο) Χειριζόμαστε τα υλικά μαζί και σε συνεργασία με τα παιδιά μας. Καθοδηγούμε τα παιδιά πώς αναζητούμε πληροφορίες από διάφορες πηγές (βιβλία, ανθρώπους, πειράματα…). Διατυπώνουμε ερευνητικά ερωτήματα ή δίνουμε 2-3 επιλογές για απάντηση. Καθοδηγήτρια εξερευνήσεων και διερευνήσεων Παροτρύνουμε τα παιδιά να χρησιμοποιούμε εμπειρίες, παρατηρήσεις και δεδομένα για να υποστηρίξουμε την άποψή μας. Ενθαρρύνουμε όλα τα παιδιά να συμμετέχουν πλήρως και να αλληλεπιδρούν τόσο μεταξύ τους όσο και με τα υλικά. Υποβάλλουμε ερωτήματα που προκαλούν το ενδιαφέρον των παιδιών Ενθαρρύνουμε να αναστοχάζονται προηγούμενες εμπειρίες και να χρησιμοποιούν προϋπάρχουσες γνώσεις σε νέα δεδομένα.

Οργανώτρια και καθοδηγήτρια συζητήσεων και αναστοχασμών Ο ρόλος της παιδαγωγού στο πλαίσιο δραστηριοτήτων των Φυσικών Επιστημών Σχεδιάστρια μαθησιακών δραστηριοτήτων Προσπαθούμε να αξιοποιήσουμε τις εμπειρίες των παιδιών μας και την πολιτισμική τους διαφορετικότητα. Εναρμονίζουμε τις επιδιώξεις μας με τα ενδιαφέροντα και τις προϋπάρχουσες εμπειρίες των παιδιών. Αναγνωρίζουμε τις ιδιαίτερες ανάγκες και τα ειδικά ενδιαφέροντα του κάθε παιδιού, ώστε να μπορούμε να προσφέρουμε εξατομικευμένη στήριξη. Οργανώτρια και καθοδηγήτρια συζητήσεων και αναστοχασμών Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να υποβάλλουν ερωτήματα και να απαντούν σε ερωτήσεις άλλων παιδιών. Αξιοποιούμε αυθόρμητα σχόλια των παιδιών ως έναυσμα για ανάπτυξη σημαντικών ιδεών και νέων ερωτημάτων για διερεύνηση. Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να κάνουν συνδέσεις με προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες από την καθημερινή ζωή.

Ένα σχέδιο μαθήματος για το νερό Τίτλος: Που πήγε η ζάχαρη του γαϊδάρου; από το βιβλίο Οι Φυσικές Επιστήμες στο Νηπιαγωγείο, σ. 128 - 129 Εμπειρία Το νερό διαλύει κάποιες ουσίες και κάποιες όχι Δεξιότητες Παρατήρηση Ταξινόμηση Επικοινωνία Στόχοι Τα παιδιά: Να κάνουν παρατηρήσεις σχετικά με τη διαλυτότητα υλικών στο νερό. Να ταξινομούν τα υλικά που τους δίνονται σε όσα διαλύονται και σε όσα δεν διαλύονται.

Περιγραφή δραστηριοτήτων Αφόρμηση: Κουκλοθέατρο

Σημαντικά ερωτήματα!!!!! Θα βοηθήσει η σωστή χρήση του όρου το παιδί να κατανοήσει; Πειράζει αν δε χρησιμοποιηθεί η σωστή λέξη; Η απάντηση είναι ΝΑΙ αν θέλω να διακρίνω ένα γεγονός από ένα φαινόμενο. Δημιουργία σύγχυσης π.χ. η ζάχαρη διαλύεται, δεν εξαφανίζεται δε λιώνει

Φυσικές Επιστήμες και λογοτεχνία Οι ιστορίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν: για να αξιολογηθούν οι γνώσεις και η κατανόηση των παιδιών για έννοιες και φαινόμενα που έχουν μελετηθεί προηγουμένως από αυτά για τον εντοπισμό των αρχικών ιδεών των παιδιών. Το περιεχόμενό τους μπορεί να προέρχεται από πραγματικές ή και φανταστικές καταστάσεις. Εκτός από τις ιστορίες που μπορεί να βρεθούν σε βιβλία, οι εκπαιδευτικοί, χρησιμοποιώντας τη δημιουργική τους φαντασία, μπορούν να διαμορφώσουν οι ίδιοι ιστορίες, οι οποίες να θέτουν προβληματισμούς στα παιδιά και για τους οποίους αυτά καλούνται να εκφράσουν τις απόψεις τους.

ΥΔΡΟΠΕΡΑΤΟΤΗΤΑ: ΜΕ ΤΙ ΝΑ ΦΤΙΑΞΩ ΤΗΝ ΟΜΠΡΕΛΑ ΜΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΒΡΑΧΩ; ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΘΕΜΑ: ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ, ΥΔΡΟΠΕΡΑΤΟΤΗΤΑ  Τίτλος: Με τι να φτιάξω την ομπρέλα μου για να μη βραχώ; ΥΛΙΚΑ: Ομπρέλες από διάφορα υλικά, Δακτυλόκουκλες, ποτιστηράκι. ΑΦΟΡΜΗΣΗ: ΚΟΥΚΛΟΘΕΑΤΡΟ Ο Μένιος ο γάιδαρος συναντά την Ολυμπία την αγελάδα. Η Ολυμπία είναι πολύ θυμωμένη. Εκεί που έβοσκε το χορταράκι, ξαφνικά, έπιασε μια μεγάλη μπόρα. Έγινε μούσκεμα. Έσταζε από παντού. -          Μα καλά, της λέει ο Μένιος, δεν μπορούσες να πάρεις ομπρέλα; -          Βρήκα μια εφημερίδα και χώθηκα από κάτω, αλλά τίποτα. -          Μα καλά βρε ανόητη, εφημερίδα;;; -          Ε και τι έπρεπε να βρω;; Παιδιά μπορείτε να με βοηθήσετε; ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΙΔΕΩΝ: Τα παιδιά προτείνουν ιδέες στην Ολυμπία για την κατασκευή ομπρέλας και τις καταγράφουμε.  Η Ολυμπία όμως είναι ανένδοτη γιατί δεν πρόκειται να δοκιμάσει να ξαναβραχεί. Ο Μένιος εθελοντικά προσφέρεται να βοηθήσει τα παιδιά να δοκιμάσουν την υδροπερατότητα των υλικών. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΣ – Εργασία σε ομάδες: Υλικά:Δακτυλόκουκλα, ομπρέλες από διάφορα υλικά. Εφημερίδα, σακούλα, χαρτοπετσέτα, ύφασμα Τα παιδιά τοποθετούν το Μένιο (κούκλα ή πλαστικό παιχνίδι) στο κουτί και κρατούν την ομπρέλα από διάφορα υλικά. Τους δίνουμε και ένα χαρτί για τη συλλογή των αποτελεσμάτων. Σημειώνουν ένα χαρούμενο προσωπάκι σε αυτά τα υλικά που δεν αφήνουν το νερό να περάσει, και ένα λυπημένο σε αυτά που θα κάνουν μούσκεμα το Μένιο.  ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟΝ ΚΥΚΛΟ – Παρουσίαση αποτελεσμάτων (ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΟΡΙΣΜΟΥ): Τα παιδιά συζητούν τα αποτελέσματά τους. Η Ολυμπία ζητά να της εξηγήσουν τις ιδιότητες του  υλικού που πρέπει να διαλέξει για  να φτιάξει μια μεγάλη ομπρέλα και να μην ξαναβραχεί (Διατύπωση λειτουργικού ορισμού).  ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ: Υλικά: Χαρτί κουζίνας, εφημερίδα, ύφασμα, σακούλα. Δίνουμε στα παιδιά διάφορα υλικά και ένα φύλλο Εργασίας όπου γράφουμε επάνω (χαρτί, σακούλα, εφημερίδα, ύφασμα). Τα παιδιά σημειώνουν ποια υλικά διαπερνά το νερό και ποια όχι, και επιλέγουν με ποιο υλικό πρέπει να φτιαχτεί η ομπρέλα.   Οι Φυσικές Επιστήμες στο Νηπιαγωγείο (Βοήθημα για τη Νηπιαγωγό), Υπουργείο Παιδείας & Πολιτισμού Κύπρου, Λευκωσία, 2002 http://nipiablog.blogspot.gr/2013/01/blog-post_14.html

Η καρακάξα και το διαμάντι ή η τήξη του πάγου Το μυρμήγκι και το περιστέρι, του Αισώπου, Εκδόσεις Παπαδόπουλος για την επίπλευση και τη βύθιση αντικειμένων Ο Κουτσοφλέβαρος Το διήγημα αυτό του Ανδρέα Καρκαβίτσα "Ο Κουτσοφλέβαρος", από το βιβλίο "Τα Ελληνικά", εκδόσεις Παπαδόπουλος ή η ροή των υγρών Ο ασκός του Αιόλου ή η δύναμη του αέρα Ο κύριος Μπεν, η Μου και τα σκουπίδια της Σοφία Ζαραμπούκα Εκδόσεις Πατάκη ή η οργανική ύλη που μετατρέπεται σε λίπασμα Ο Χιονάνθρωπος που δεν ήθελε να λιώσει του Μάνου Κοντολέων, Εκδόσεις Πατάκη, Οι φίλοι είναι για πάντα της Γκριντλει Σάλι, Εκδόσεις Παπαδόλουλος, για το φαινόμενο Τήξη – Πήξη Ποτέ μην κάνεις πιπί πάνω στη σκιά σου, των Jean-Pierre Kerloc΄h & Fabrice Turrier, εκδ. Ερευνητές, για το Το φως και η σκιά στο Νηπιαγωγείο

Ανακτήθηκε http://www.slideshare.net/parispapadopouoos/ss-13351238 Βιβλιογραφία Βασίλα, Β. (2013). ΝΕΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ:ΟΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ. Παρουσίαση. Κόκκοτας, Π. (2002).  Διδακτική των Φυσικών Επιστημών. Αθήνα, Εκδόσεις Γρηγόρη. Κόκκοτας, Π. (2005). Σύγχρονες προσεγγίσεις στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών, Εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα. Κωνσταντίνου Κ., Φερώνυμου Γ., Κυριακίδου Ε., Νικολάου Χ. (2004): Οι Φυσικές Επιστήμες στο Νηπιαγωγείο, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου Παπαδόπουλος, Π. (2014). Σύγχρονες διδακτικές & παιδαγωγικές προσεγγίσεις:στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών στο Νηπιαγωγείο. Παρουσίαση. Ανακτήθηκε http://www.slideshare.net/parispapadopouoos/ss-13351238 Πήλιουρας Π. (2010-11) «Μαθηματικές Έννοιες & Φυσικές Επιστήμες στην Προσχολική Αγωγή» Πανεπιστημιακές σημειπωσεις. Τζιμογιάννης, Α. (2002). Αντιλήψεις και προσεγγίσεις νηπιαγωγών σχετικά με τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών στο Νηπιαγωγείο: μία μελέτη περίπτωσης Ανακτήθηκε Ιανουάριος, 27,2015 από: http://www.clab.edc.uoc.gr/aestit/3rd/contributions/278.pdf Worth, K. (2010). Science in Early Childhood Classrooms: Content and Process. Early Childhood Research and Practice. Ανακτήθηκε Ιανουάριος, 30,2015 από: http://ecrp.uiuc.edu/beyond/seed/worth.html  Ενδιαφέρουσες ιστοσελίδες http://www.meleniro.gr/2013/02/%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CF%84%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%AC-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%AE%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%85/#axzz3NwnsZYT7 https://www.pinterest.com/dionysiadou/%CF%87%CF%81%CF%8E%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CF%83%CE%BA%CE%B9%CE%AD%CF%82/ http://nipiablog.blogspot.gr/2013/01/blog-post_14.html http://nipiablog.blogspot.gr/p/blog-page.html http://paixnidokamomataa.blogspot.gr/2013/01/blog-post_24.html