Κολοκοτρώνης και Μακρυγιάννης Απομνημονεύματα Κολοκοτρώνης και Μακρυγιάννης
Απομνημονεύματα Πεζογραφικό (λογοτεχνικό) είδος – εξαρτάται από τις ικανότητες του συγγραφέα Αφήγηση (χρονογραφία, χρονικό, αυτοβιογραφία, βιογραφία, ημερολόγιο) Ανάμνηση, ανάπλαση και καταγραφή εμπειριών και γεγονότων που αναφέρονται στη ζωή και την εποχή του αφηγητή Πρωταγωνιστής ή αυτόπτης μάρτυρας – το κύριο χαρακτηριστικό είναι η υποκειμενικότητα «Απολογισμός ζωής»
Απομνημονεύματα Ελλάδα – η Επανάσταση του ’21 και μετά α) ιστορικά, πολεμικά και πολιτικά β) φιλολογικά και καλλιτεχνικά Εμμανουήλ Ξάνθος, Απομνημονεύματα περί της Φιλικής Εταιρείας, 1845 Γ. Μακρυγιάννης, Απομνημονεύματα, 1907 Θ. Κολοκοτρώνης, Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836, (καταγραφή - 1846, έκδοση - 1851 ) Α. Ρ. Ραγκαβής, Απομνημονεύματα, 4τ. (1894-1895)
Απομνημονεύματα – Γ. Μακρυγιάννης (1797-1864) Αγράμματος, έμαθε να γράφει τα στοιχειώδη σε ένα μήνα Στρατιωτικά και πολιτικά γεγονότα (1829 – 1850) Άγνωστο το κείμενο κατά τη διάρκεια της ζωής του – διαχρονική αξία του κειμένου για τους Έλληνες Γιάννης Βλαχογιάννης (υπό τον τίτλο Αρχείο του Στρατηγού, 1907) Γ. Σεφέρης – «Αγράμματος δάσκαλος και σπουδαίος πεζογράφος» (τον ανακάλυψε η Γενιά του ’30)
Θ. Κολοκοτρώνης, Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836 «Γέρος του Μοριά» Ο Γιώργος Τερτσέτης τα κατέγραψε καθ’ υπαγόρευση του Κολοκοτρώνη Δίκη (1834) Η γλώσσα των απομνημονευμάτων εξαρτάται από το μορφωτικό επίπεδο του καθενός
Γιάννης Μακρυγιάννης «Κι όσα σημειώνω τα σημειώνω γιατί δεν υποφέρνω το άδικον να πνίγει το δίκιον. Δια κείνο έμαθα γράμματα εις τα γεράματα και κάνω αυτό το γράψιμο απελέκητο, ότι δεν είχα τον τρόπον όντας παιδί να σπουδάξω […] ένα πράμα μόνο με παρακίνησε και μένα να γράψω, ότι τούτην την πατρίδα, ότι τούτην την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί, και σοφοί κι αμαθείς και πλούσιοι και φτωχοί και πολιτικοί και στρατιωτικοί και οι πλέον μικρότεροι άνθρωποι· όσοι αγωνιστήκαμεν, αναλόγως ο καθείς, έχομεν να ζήσωμεν εδώ. Το λοιπόν δουλέψαμε όλοι μαζί, να την φυλάμεν και όλοι μαζί και να μη λέγει ούτε ο δυνατός εγώ, ούτε ο αδύνατος. Ξέρετε πότε να λέγει ο καθείς «εγώ»; Όταν αγωνιστεί μόνος του και φτειάσει ή χαλάσει, να λέγει «εγώ», όταν όμως αγωνίζονται πολλοί και φκειάνουν, τότε να λέμε «εμείς». Είμαστε εις το «εμείς» και όχι στο «εγώ».