ΓΕΛ ΚΑΜΠΑΝΗ PROJECT ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ: 2014-15 ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΧΡΟΝΟ

Εισαγωγή Το παιχνίδι από το παρελθόν αποτελούσε βασικό χαρακτηριστικό της ζωής στην αρχαία ελληνική κοινωνία. Μέχρι και σήμερα είναι το σημαντικότερο μέσο κοινωνικοποίησης και ψυχαγωγίας καθώς και μια ανάπαυλα από την καθημερινότητα των ανθρώπων. Μέσα από το παιχνίδι οι νέοι εξέφραζαν τα συναισθήματά τους αφού παράλληλα αντάλλαζαν διάφορες ιδέες και απόψεις. Υπάρχουν πολλές κατηγορίες παιχνιδιών όπως ατομικά-ομαδικά, για αγόρια-κορίτσια, άμιλλας-συναγωνισμού, εναλλαγής ρόλων, που η καθεμία από αυτές παρουσιάζει ιδιαιτερότητες οι οποίες αντανακλούσαν τις σκέψεις πάνω σε θέματα της ζωής των ανθρώπων.

Ατομικά και ομαδικά παιχνίδια

Παιχνίδι στην Αρχαία Ελλάδα Όπως και σήμερα το παιχνίδι έπαιζε καθοριστικό ρόλο στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων. Ομοίως τα παιδιά ψυχαγωγούνταν παίζοντας πολλά παιχνίδια ομαδικά και ατομικά. Κάποια από αυτά παίζονται και σήμερα σε παραλλαγές.

Ατομικά-Ομαδικά Όπως και σήμερα έτσι και στην αρχαία Ελλάδα διακρίνουμε μια μεγάλη ποικιλία από παιχνίδια έτσι μπορούμε να χωρίσουμε κάποια σε ομαδικά και ατομικά. Ομαδικά: Εφεδρισμός, Οστρανκίνδα Ατομικά: Μόρα

Εφεδρισμός Δύο παίκτες τοποθετούν μια πέτρα όρθια στο έδαφος και προσπαθούν να την πετύχουν με άλλες πέτρες. Αν δεν τα καταφέρει τότε ο ηττημένος τρέχει γύρω με σκοπό να πιάσει την πέτρα ενώ ο άλλος παίχτης το κλείνει τα μάτια.

Μόρα Το παιχνίδι παίζεται με δύο παίκτες οι οποίοι σχηματίζουν μια γροθιά πίσω από την πλάτη τους, και αιφνιδίως αποκαλύπτουν τα χέρια τους. Ο πρώτος παίκτης που θα πετύχει το σωστό συνολικό αριθμό των δακτύλων κερδίζει το παιχνίδι. Το παιχνίδι ήταν ψυχολογικό και απαιτούσε αρκετή προσοχή και παρατηρητικότητα Επίσης κάποιες εικόνες απεικονίζουν μια ράβδο η οποία χρησίμευε στη καταμέτρηση των πόντων. Το παιχνίδι μπορεί να αποτέλεσε βάση για το σημερινό πέτρα ψαλίδι χαρτί.

Οστρακίνδα Τα παιδιά τραβούσαν μια γραμμή και στη συνέχεια χωρίζονταν σε δύο ομάδες. Μετά, ένας παίκτης πετούσε ψηλά το όστρακο και σε όποια πλευρά έπεφτε, η αντίστοιχη ομάδα κυνηγούσε την αντίπαλη. Όποιον παίκτη έπιαναν ήταν αναγκασμένος να πάρει στην πλάτη του έναν παίκτη απ' την αντίπαλη ομάδα.

Βιβλιογραφία-Πηγές Μουσεία Hood museum, http://hoodmuseum.dartmouth.edu/exhibitions/coa/re_high_games.html Γενικές πηγές wikipedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Morra_(game) Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%8C%CF%81%CF%81%CE%B1

Με τη συγκεκριμένη εργασία ασχολήθηκαν οι μαθητές: Γιάννης Μάλγαρης Μαρινέλλα Σταλίδου Ηλίας Χαφούσης Αλεξάνδρα Παπαδημητρίου

Παιχνίδια για αγόρια ή κορίτσια

Εισαγωγή Από την αρχαία Ελλάδα, το παιχνίδι αποτελεί έναν πολύ σημαντικό παράγοντα στην ζωή και την σωστή κοινωνικοποίηση των παιδιών. Σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες «το παιχνίδι αναπτύσσει την συντροφικότητα, ασκεί το σώμα, καλλιεργεί το πνεύμα, μαθαίνει τα παιδιά να σέβονται τους κανόνες-νόμους του παιχνιδιού και έτσι να σέβονται και να τηρούν τους νόμους της πατρίδας τους όταν μεγαλώσουν».

Άθυρμα Στην αρχαία Ελλάδα, άθυρμα ήταν κάθε παιχνίδι-αντικείμενο με το οποίο έπαιζαν τα παιδιά. Κατασκευάζονταν από επαγγελματίες κεραμείς ή χαλκουργούς ή και από τους ίδιους τους γονείς και τα παιδιά με φθηνά και φθαρτά υλικά.

Αθύρματα-φυλαχτά Σε πολλά αντικείμενα τέχνης φαίνονται διάφορα αθύρματα κρεμασμένα στον λαιμό των παιδιών σαν φυλαχτά. Τα φυλαχτά ήταν μικρά ομοιώματα αντικείμενων και βοηθούσαν τους γονείς στο να αναγνωρίσουν αργότερα τα παιδιά τους. Πίστευαν στις δεισιδαιμονίες γι’ αυτό και το κάθε παιδί φορούσε ένα άθυρμα-φυλαχτό στον λαιμό του, κυρίως ομοίωμα γουρουνιού ου το θεωρούσαν το πιο αποτρεπτικό ζώο στις δεισιδαιμονίες.

Καλαθίσκος Στην αρχαία Ελλάδα ο καλαθίσκος ήταν ένα από τα πιο αγαπημένα αθύρματα των παιδιών. Ήταν ένα μεγάλο καλάθι, μέσα στο οποίο τα παιδιά τοποθετούσαν όλα τα μεγαλύτερα παιχνίδια τους.

Πλαγγόνα Στην αρχαιότητα, η πλαγγόνα ήταν ένα από τα πιο αγαπημένα παιχνίδια των κοριτσιών, δηλαδή η σημερινή κούκλα. Αποτελεί ένα από τα πιο διαχρονικά και διαδεδομένα παιχνίδια μέχρι και σήμερα. Οι αρχαίοι Έλληνες έδιναν στις πλαγγόνες διάφορες ονομασίες όπως γλυνή, δάγυνα κόρη, νύμφη, είδωλο ή νευρόσπαστο.

Νευρόσπαστα Τα νευρόσπαστα ήταν οι αρθρωτές κούκλες, και αυτά που καθόρισαν την εξέλιξη της κούκλας από είδωλο σε παιδικό παιχνίδι. Τα νευρόσπαστα ήταν κατασκευασμένα έτσι ώστε τα άνω και κάτω άκρα τους να μπορούν να κινούνται με την βοήθεια κάποιων εσωτερικών συρμάτων που ενώνονταν μεταξύ τους.

Η πλαγγόνα ως αντικείμενο θρησκευτικής λατρείας Πολλές φορές η πλαγγόνα αποτελεί αντικείμενο θρησκευτικής λατρείας και τελετουργίας κάτι που οφείλεται στο ότι η κούκλα είναι ένα ομοίωμα ανθρώπου. Μπορεί να εμφανίζεται είτε ως πρότυπο ομορφιάς, είτε ως μία ανθρώπινη καρικατούρα, είτε ως αντικείμενο λατρείας (όπως οι αναπαραστάσεις της Παναγίας). Τον 6ο π.Χ. αιώνα, λατρευτικά αντικείμενα ήταν τα είδωλα δηλαδή οι κούκλες που δεν διέθεταν αρθρωτά μέλη, ενώ οι κούκλες που είχαν αρθρωτά μέλη ήταν κυρίως παιχνίδια. Τέτοιες κούκλες πρωτοεμφανίστηκαν κυρίως στην Βοιωτία τον 6ο με 5ο π.Χ. αιώνα.

Αστραγαλισμός Ο αστραγαλισμός ήταν ένα από τα αρχαιότερα ελληνικά παιχνίδια και παιζόταν από αγόρια και κορίτσια κάθε ηλικίας. Το παιχνίδι πήρε το όνομα του από τους αστραγάλους, με τους οποίους παιζόταν, δηλαδή τα κόκαλα από τις αρθρώσεις των πίσω ποδιών των ζώων που ήταν συνήθως πρόβατα, ελάφια ή βόδια.

Αστραγαλισμός Ο κάθε αστράγαλος αποτελείται από τέσσερεις πλευρές και δύο άκρα. Κεραία ονομάζεται το άκρο που βρίσκεται στο πόδι του ζώου. Οι δύο από τις πλευρές του αστραγάλου είναι πλατιές, ενώ οι άλλες δύο στενές. Η μία από τις δύο πλατιές ονομάζεται «πρανές» γιατί είναι ελαφρώς κυρτή, και η δεύτερη «ύπτιον» γιατί είναι ελαφρώς κοίλη. Από τις στενές πλευρές, αυτή που είναι πιο εξογκωμένη ονομάζεται «χίον» ενώ αυτή που είναι πιο συμπιεσμένη ονομάζεται «κώον».

Έργα τέχνης με θέμα τους αστραγάλους Πολλοί Έλληνες καλλιτέχνες αναπαρέστησαν τους νέους κατά την διάρκεια του παιχνιδιού ως αγάλματα ή πάνω σε αγγεία. Το γλυπτό του Πολύκλειτου στην Ακρόπολη είναι ένα σύμπλεγμα τριών αγαλμάτων με θέμα τους αστραγάλους. Στο κέντρο παρουσιάζεται η Αθηνά, ενώ δεξιά και αριστερά της βρίσκονται δύο παίκτες αστραγάλων. Αυτό το έργο έγινε η αρχή για την κατασκευή αντιγράφων του και διάφορες απεικονίσεις σε αγγεία, καθώς και τοιχογραφίες.

Βιβλιογραφία-Πηγές Βιβλία Ιστοσελίδες Παίζοντας στον χρόνο - Αρχαία ελληνικά και βυζαντινά παιχνίδια, Χρήστος Λάζος, Αθήνα, Αίολος, 2002 Ιστοσελίδες Τα παιχνίδια στην αρχαία Ελλάδα

Με τη συγκεκριμένη εργασία ασχολήθηκαν οι μαθητές: Χρύσα Μαρκοπούλου Βάγια Λελάκη Γεωργία Βούκα Ράνια Πουλχαρίδου

Παιχνίδια εναλλαγής ρόλων

Το παιχνίδι ήταν, είναι και θα είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Στην αρχαία Ελλάδα το παιχνίδι αποτελούσε κυρίαρχο στοιχείο στη ζωή των Ελλήνων. Μέσω του παιχνιδιού οι Αρχαίοι όχι μόνο διασκέδαζαν και ψυχαγωγούνταν αλλά επίσης μορφώνονταν, καλλιεργούσαν σημαντικά πνευματικά στοιχεία του εαυτού τους όπως η εξυπνάδα και η πονηριά και κυρίως κοινωνικοποιούνταν. Μάθαιναν πως ήταν να βρίσκονται στο περιθώριο και να πρέπει να βασιστούν στις ικανότητες τους για να γίνουν μέρος της ομάδας και να βγουν από το περιθώριο.

Το παιχνίδι από εκείνη την εποχή μέχρι τώρα κατέχει σημαντική θέση στη ζωή όλων των ανθρώπων. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί τον εαυτό του να μην παίζει. Αν παρατηρήσουμε προσεχτικά θα διαπιστώσουμε ότι τα περισσότερα παιχνίδια που παίζουμε μικροί και μεγάλη είναι κυρίως ομαδικά και εναλλαγής ρόλων.

Χάλκη μυία Η χάλκη μυία είναι ένα από τα πιο διαχρονικά παιχνίδια που παίζονταν στην Αρχαία Ελλάδα .Στην εποχή μας αυτό το παιχνίδι ονομάζεται πλέον «τυφλόμυγα». Τα παιδιά έδεναν ένα μαντήλι γύρω από τα μάτια του παιδιού που θα φιλούσε. Το παιδί αυτό με τη σειρά του φώναζε «Πάω να κυνηγήσω τη χάλκη μυία» .Τα υπόλοιπα παιδιά τον χτυπούσαν με ένα ραβδάκι στην πλάτη και του έλεγαν «Θα κυνηγήσεις αλλά δεν θα την πιάσεις» Ο παίχτης που είχε κλειστά τα μάτια του προσπαθούσε να πιάσει ένα από τα υπόλοιπα παιδιά και στη συνέχεια έπρεπε να μαντέψει ποιον έπιασε .Αν μάντευε σωστά τότε το παιδί που έπιανε γινόταν η επόμενη τυφλόμυγα. Το παιχνίδι αυτό συνεχιζόταν μέχρι να βαρεθούν τα παιδιά. Τα παιδιά μέσα από την τυφλόμυγα μπορούσαν να γνωρίσουν τον ίδιο τους τον εαυτό. Στην ουσία το παιδί που βρισκόταν στο περιθώριο έπρεπε να αντιμετωπίσει τα υπόλοιπα παιδιά με σκοπό να γίνει μέρος τις υπόλοιπης ομάδας των παιδιών.

Κολλαβίζειν Το κολλαβίζειν ή κολλαβισμός ή το γνωστό σε μας μπιζ είναι ένα από τα παιχνίδια που παίζονταν εκείνη την εποχή. Ένα παιδί καθόταν σκυφτό και έβαζε το δεξί του χέρι κάτω από την αριστερή μασχάλη, κρατώντας ανοιχτή την παλάμη του. Με το άλλο χέρι έκλεινε τα μάτια του .Στη συνέχεια ένα από τα παιδιά που στέκονταν πίσω του το χτυπούσαν στη μασχάλη και ύστερα όλοι μαζί στριφογύριζαν και φώναζαν «ζζζζζζζζζ». Με τη σειρά του το παιδί που φιλούσε μάντευε ποιος το χτύπησε .Αν το παιδί δεν μάντευε σωστά τότε έπρεπε να καθίσει να το ξαναχτυπήσουν. Όπως στην τυφλόμυγα έτσι και στο κολλαβίζειν το παιδί που μάντευε βρισκόταν στο περιθώριο και έπρεπε βασιζόμενο στις δικές του ικανότητες να γίνει μέλος στην ομάδα.

Ακινητίνδα Η ακινητίνδα είναι το γνωστό σε μας παιχνίδι αγαλματάκια ακούνητα, αμίλητα ,αγέλαστα. Οι παίχτες μόλις δινόταν το σύνθημα έπρεπε να μείνουν ακίνητοι σε όποια στάση κι αν βρίσκονταν .Εκείνος που κουνιόταν έβγαινε από το παιχνίδι και το παιχνίδι συνεχιζόταν μέχρι να μείνει μόνο ένας. Όπως στα δύο παιχνίδια που προαναφέραμε έτσι κι τα παιδιά μάθαιναν να πονηρεύονται και να συνεργάζονται. Το παιδί που φιλούσε με τη σειρά του βασιζόταν στις ικανότητες του. Έπρεπε να κινείται έξυπνα και πονηρά.

Στο τέλος αυτής της εργασίας και στην ουσία φτάνοντας στο τέλος ενός ταξιδιού στην Αρχαία Ελλάδα, διαπιστώνουμε ότι πολλά από τα παιχνίδια εκείνης της εποχής επιβιώνουν μέχρι και την εποχή στην οποία ζούμε .Η χαλκή μυία, το κολλαβίζειν καθώς επίσης και η ακινητίνδα έχουν πολλές ομοιότητες μεταξύ τους. Μια από τις σημαντικότερες ομοιότητες είναι ότι μέσα από αυτά τα παιχνίδια τα παιδιά μάθαιναν να κοινωνικοποιούνται .Επίσης, γνώριζαν καλύτερα τον εαυτό τους και καλλιεργούσαν το μυαλό τους.

Βιβλιογραφία-Πηγές

Με τη συγκεκριμένη εργασία ασχολήθηκαν οι μαθητές: Γεωργία Ψειρίδου Δήμητρα Χνιτίδου Κωνσταντίνος Κωνσταντάρας

Παιχνίδια άμιλλας και ανταγωνισμού

Παιχνίδι Έννοια παιχνιδιού: Παιχνίδι, παιγνίδιο ή παίγνιο αποκαλείται η δομημένη δραστηριότητα που διεξάγεται με σκοπό την ψυχαγωγία ή ασκείται σαν εκπαιδευτικό εργαλείο. Τα παιχνίδια υπάρχουν σε διάφορες μορφές: επιτραπέζια, ηλεκτρονική, άυλη, υλική κ.ά. Τα πρώτα παιχνίδια έγιναν το 2600 π.Χ. και είναι φημισμένα σε ολόκληρο τον κόσμο. Αντιλήψεις αρχαίων Ελλήνων για το παιχνίδι: Οι Αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι το παιχνίδι αποτελεί για την κοινωνία μέσο εκπαίδευσης. Πίστευαν πως μέσο του παιχνιδιού δημιουργείται ολοκληρωμένη προσωπικότητα ενός ανθρώπου, καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά αναπτύσσουν νέες δεξιότητες (μαθαίνουν να σέβονται και να τηρούν τους νόμους της πατρίδας τους).

Διελκιστίνδα Με ρίζες στους πρώτους αρχαίους Ολυμπιακούς αγώνες, η διελκυστίνδα υπήρξε ολυμπιακό άθλημα το 1900, 1904, 1908, 1912 και 1920. Πρόκειται για ένα άθλημα (περισσότερο «παιχνίδι, θα έλεγα) που παίζεται μεταξύ δύο ομάδων, οι οποίες τραβούν ένα σχοινί προσπαθώντας η μία να τραβήξει την άλλη προς το μέρος της. Μετά το 1920 αποφασίστηκε η αποπομπή της από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος.

Διελκιστίνδα

Κότταβος Αναπαράσταση σκηνής κότταβου σε αρχαίο ελληνικό αγγείο. Η πλάστιγγα είναι προσαρμοσμένη επάνω σε ένα μακρύ ραβδί, ενώ ο παίκτης σκοπεύει κρατώντας έναν δίσκο Το κατ’ εξοχήν παιχνίδι ερωτικής μαντείας ήταν ο κότταβος, που παιζόταν στη διάρκεια των συμποσίων και μόνο. Η βασική του μορφή ήταν να ρίξουν εύστοχα στάλες κρασιού σε μια λεκάνη με νερό, απευθύνοντας μια ευχή. Υποτίθεται ότι αυτός στον οποίο απευθυνόταν η ευχή την αποδεχόταν κι έτσι δημιουργούνταν τα ερωτικά ζευγάρια. Υπάρχει όμως κάτι παράδοξο στον κότταβο. Παιζόταν μόνο για 300 χρόνια, από το 4ο π.Χ. αιώνα και μετά εξαφανίστηκε.

Κότταβος Παράσταση από ερυθρόμορφη κύλικα που απεικονίζει νέους, οι οποίοι παίζουν κότταβο και αυλό.

Ασκωλιασμός Παιχνίδι ισορροπίας. Αναπαράσταση σε αγγείο και ως παιχνίδι

Ζατρίκιον Κνωσός. Σχεδιαστική απόδοση πολυτελούς επιτραπέζιου παιχνιδιού.

Ζατρίκιον Αναπαράσταση του παιχνιδιού (κάτω). Μέσα περιλαμβάνονται πιόνια.

Βιβλιογραφία-Πηγές ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΙΝΩΙΚΗ ΚΡΗΤΗ HTTP://WWW.FHW.GR/CHRONOS/02/CRETE/GR/SOCIETY/INDEX6C.HTML ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ HTTP://WWW.ANCIENTGREEKTOYS.GR/INDEX.PHP/EL/EK8ESEIS ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ(ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΡΙΕΡΓΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ) HTTP://PERIERGA.GR/2012/05/ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΑΞΗΣ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ HTTP://LYK-POROU.ATT.SCH.GR/FILES/PROJECTS/PROJ_2013_14/A-1_2013_14_TERM1_PROJECT.PDF ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ GOOGLE HTTP://WWW.GOOGLE.GR

Με τη συγκεκριμένη εργασία ασχολήθηκαν οι μαθητές: Μαρία Κλώνου Αναστασία Παπουνίδου Κωνσταντίνα Παλαιολόγου Αντώνης Τσερμίδης

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΣΑΣ. Επίλογος Τελειώνοντας αυτήν την εργασία, συμπεραίνουμε πως πολλά από τα παιχνίδια με τα οποία ασχοληθήκαμε παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες με αυτά που παίζουμε μέχρι και σήμερα. Ακόμη, διάφορα παιχνίδια εμφανίζουν παραλλαγές από περιοχή σε περιοχή. ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΣΑΣ.