Η ΗΘΙΚΗ ΤΗΣ ΑΜΒΛΩΣΗΣ Α. ΜΑΥΡΟΦΟΡΟΥ LLM LAMP, ΜSc, MBA, PhD Εργαστήριο Δεοντολογίας Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Θεσσαλίας & Εργαστήριο Ιατροδικαστικής Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Κρήτης

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΜΒΛΩΣΗΣ

ΑΜΒΛΩΣΗ Ή ΕΚΤΡΩΣΗ Έκτρωση Η αυτόματη ή η τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης πριν καταστεί το έμβρυο βιώσιμο (πριν την 24η εβδομάδα) «μη βιώσιμη ενδομήτρια εγκυμοσύνη» Άμβλωση Η εκούσια έκτρωση ή η τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης που πραγματοποιείται από γυναικολόγο πριν καταστεί το έμβρυο βιώσιμο με την συναίνεση και την αίτηση της εγκύου

αμβλώσεις όταν δεν το επιθυμούν; ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ■ Έχουν δικαίωμα οι γυναίκες να υποβάλλονται σε αμβλώσεις όταν δεν το επιθυμούν; ■ Έχει η πολιτεία δικαίωμα να απαγορεύσει την εκούσια άμβλωση; ■ Πρέπει κάποιες αμβλώσεις να επιτρέπονται και άλλες όχι; ■ Το νομικό καθεστώς της άμβλωσης προκύπτει από την ηθική ή την νομική θέση του εμβρύου;

ΠΟΙΑ Η ΘΕΣΗ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΜΒΛΩΣΗ ΣΥΝΕΠΕΙΟΚΡΑΤΕΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΟΙ

Επιχειρήματα κατά της άμβλωσης ■ Ιατρικοί κίνδυνοι της επέμβασης ■ Τα έμβρυα είναι πρόσωπα από τη σύλληψη τους ■ Η εκούσια άμβλωση αποτελεί ανθρωποκτονία ■ Πρέπει να αναλαμβάνει κάποιος τις ευθύνες εκούσιας, απρόσεχτης σεξουαλικής συμπεριφοράς του

ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΗΣ ΑΜΒΛΩΣΗΣ ● λοιμώξεις (ενδομητρίτιδα / σαλπιγγίτιδα) ● νεφρική ανεπάρκεια, ● καρκίνος της μήτρας και των ωοθηκών ● εκλαμψία ● κατάθλιψη /συναισθηματική αστάθεια ● στείρωση

Επιχειρήματα υπέρ της άμβλωσης ■ Τα έμβρυα είναι πρόσωπα από την γέννηση τους, όχι από τη σύλληψη τους ■ Η άμβλωση ως μέσο ελέγχου του υπερ-πληθυσμού ■ Όλες οι γυναίκες πρέπει να έχουν: Δ. αυτονομίας Δικαίωμα ελέγχου της γονιμότητας/ τεκνοποιίας Δικαίωμα στην εργασία Δικαίωμα στην προσωπική επιτυχία Δικαίωμα αυτοδιάθεσης του σώματος τους

ΕΧΕΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟ ΕΜΒΡΥΟ;

Η σταδιακή ανάπτυξη του εμβρύου & τα δικαιώματα του ● το γονιμοποιημένο ωάριο ● το έμβρυο πριν από την εμφύτευσή του στη μήτρα ● το εμφυτευμένο έμβρυο ● το έμβρυο που έχει αποκτήσει ανθρώπινα χαρακτηριστικά ● το έμβρυο αμέσως πριν από τη γέννα «Το πρόσωπο αρχίζει να υπάρχει μόλις γεννηθεί ζωντανό» 35 ΑΚ Το έμβρυο έχει δικαιώματα μόνο αν γεννηθεί ζωντανό. Στωικοί φιλόσοφοι:το έμβρυο δεν αποτελεί οντότητα ανεξάρτητη από τον οργανισμό της μητέρας. Πλατωνικοί φιλόσοφοι: το έμβρυο ως ανεξάρτητη οντότητα Χρόνος εμψύχωσης του εμβρύου: καμία πειστική επιστημονική απάντηση

ΝΟΜΙΜΗ Ή ΠΑΡΑΝΟΜΗ Η ΑΜΒΛΩΣΗ ██ νόμιμη κατόπιν αίτησης ██ νόμιμη για: βιασμό, βλάβη ψυχικής/σωματικής υγείας εγκύου, οικονομικούς λόγους, εμβρυϊκές ατέλειες ██ παράνομη. εξαίρεση βιασμός, σε κίνδυνο η ψυχική/ σωματική υγεία εγκύου, ύπαρξη εμβρυϊκών ατελειών ██ παράνομη εκτός αν η άμβλωση είναι προϊόν βιασμού, ή σε κίνδυνο η ψυχική ή σωματική υγεία της εγκύου ██ παράνομη εκτός αν είναι σε κίνδυνο η ψυχική ή σωματική υγεία της εγκύου ██ παράνομη χωρίς εξαιρέσεις ██ ποικίλλει για κάθε περιοχή ██ καμία πληροφορία

Άμβλωση χωρίς την συναίνεση της εγκύου Υποκείμενο τέλεσης του εγκλήματος: Ο γιατρός ή τρίτος Αντικείμενο προσβολής: το ζωντανό έμβρυο (άρρωστο ή μη αρτιμελές) Ο τρόπος θανάτου του εμβρύου: με άμεση ή έμμεση πράξη με ενέργεια και με παράλειψη

Άμβλωση με την συναίνεση της εγκύου Υποκείμενο τέλεσης του εγκλήματος: Ο γιατρός ή τρίτος ή η ίδια η έγκυος Αντικείμενο προσβολής: το ζωντανό έμβρυο (άρρωστο ή μη αρτιμελές) Ο τρόπος θανάτου του εμβρύου: με άμεση ή έμμεση πράξη με ενέργεια και με παράλειψη Η συναίνεση επηρεάζει τον άδικο χαρακτήρα της πράξης Έγκυρη είναι η συναίνεση όταν η έγκυος έχει ικανότητα αξιολόγησης του έννομου αγαθού που προσβάλλεται

ΛΟΓΟΙ ΑΜΒΛΩΣΗΣ

ΝΟΜΟΣ 1609/86

Δεν επικαλούμαι λόγο → μέχρι 12 εβδ. κύησης. ΑΠΟΠΟΙΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Ν.1609/86 ■ Συναίνεση της εγκύου ■ Τέλεση από γιατρό μαιευτήρα-γυναικολόγο ■ Συμμετοχή αναισθησιολόγου ■ Σε οργανωμένη νοσηλευτική μονάδα Δεν επικαλούμαι λόγο → μέχρι 12 εβδ. κύησης. Ενδείξεις σοβαρής ανωμαλίας του εμβρύου → μέχρι 24 εβδ. Κίνδυνος για την ζωή της εγκύου ή βλάβης της σωματικής/ ψυχικής της υγείας → χωρίς προθεσμία Η κύηση είναι προιόν βιασμού, αποπλάνησης ανήλικης, αιμομιξίας ή κατάχρησης γυναίκας ανίκανης να αντισταθεί → μέχρι 19 εβδ. Ανήλικη έγκυος → συναίνεση ενός από τους γονείς + εγκύου

ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

WRONGFUL LIFE WRONGFUL DEATH

ΜΗ ΕΦΙΚΤΗ ΙΑΤΡΙΚΑ Η ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ: ΒΑΡΙΑ ΑΣΘΕΝΕΣ ΕΜΒΡΥΟ ΜΗ ΕΦΙΚΤΗ ΙΑΤΡΙΚΑ Η ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΑΡΡΩΣΤΟΥ ΤΕΚΝΟΥ ΠΟΙΟΣ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΘΕΣΜΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΗΘΙΚΑ ΝΑ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ ?

ΒΙΟΗΘΙΚΗ: ● Δεν έχει έτοιμες και αδιαμφισβήτητες λύσεις ● Έχει αρχές (δικαιοσύνης, αξιοπρέπειας, σεβασμού των ΑΔ, άρνησης της κερδοσκοπίας, της ευθύνης κλπ) δηλαδή κριτήρια για την λήψη αποφάσεων ΙΑΤΡΙΚΗ: Να υπάρχουν επιστημονικά τεκμήρια για το πότε μια γενετική ασθένεια αποτελεί σοβαρό λόγο διακοπής της κύησης “Κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν” Ιπποκράτης ΔΙΚΑΙΟ: Ουσιαστική ενημέρωση των γονιών του, λήψη απόφασης από την μητέρα

Βιο-προβληματισμός Πρέπει η άμβλωση να επιτρέπεται όταν το παιδί είναι ανεπιθύμητο ή δεν υπάρχουν σωστές συνθήκες για την ανατροφή του; Στη Ρουμανία, η απαγόρευση των αμβλώσεων είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση μιας ολόκληρης γενιάς παιδιών που στερήθηκαν σωστής φροντίδας.

Βιο-προβληματισμός Πρέπει η άμβλωση να επιτρέπεται όταν ο προγεννητικός έλεγχος δείχνει ότι πρόκειται να γεννηθεί παιδί, χωρίς σοβαρή νόσο, αλλά με μια δυσμορφία που ενοχλεί την έγκυο (πχ. λαγόχειλο);

ΑΜΒΛΩΣΕΙΣ ΣΕ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Ή ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

Ενημέρωση των γυναικών για: ■ Το πως θα αποκτήσουν παιδιά ■ Το πως θα αποφύγουν μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη ■ Το ποιες θεωρούνται ως οργανωμένες νοσηλευτικές μονάδες ■ Το χρόνο αποχής από την εργασία τους (Αναρρωτική) ■ Το τι σημαίνει προγεννητικός έλεγχος ■ Το ποιος καλύπτει τα έξοδα

ΑΝΗΛΙΚΗ ΕΓΚΥΟΣ Γιατί στην άμβλωση ζητείται η συναίνεση της εγκύου ρητά, ενώ στις άλλες ιατρικές πράξεις ζητείται η συναίνεση των προσώπων που έχουν την επιμέλεια των ανηλίκων;

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ■ Πατέρας ανήλικης και βιαστής της ταυτόχρονα ■ Ανήλικη έγκυος και ψυχασθενής/διανοητικά άρρωστη ■ Διαφωνία ανήλικης με τους γονείς της ■ Διαφωνία μεταξύ γονιών για την τύχη της κύησης ■ Γονείς αντιδρούν στην άμβλωση για θρησκευτικούς λόγους

ΕΓΓΑΜΗ ΑΝΗΛΙΚΗ «Ο έγγαμος ανήλικος μπορεί να επιχειρεί μόνος του κάθε δικαιοπραξία απαραίτητη για να συντηρεί ή να βελτιώνει την περιουσία του ή να αντιμετωπίζει τις ανάγκες της προσωπικής του συντήρησης και εκπαίδευσης καθώς και τις τρέχουσες ανάγκες της οικογένειας του» 137 ΑΚ

ΠΟΙΝΕΣ → με κάθειρξη (5-20 έτη). ■ Όποιος χωρίς την συναίνεση της εγκύου διακόπτει την κύηση της → με κάθειρξη (5-20 έτη). ■ Όποιος με την συναίνεση της εγκύου διακόπτει ανεπίτρεπτα την κύηση της ή της προμηθεύει μέσα για την διακοπή της, → με φυλάκιση τουλ. 6 μηνών Αν ενεργεί συστηματικά → με φυλάκιση τουλ. 2 ετών. ■ Αν προκληθεί βαριά πάθηση του σώματος ή της διάνοιας της εγκύου, → φυλάκιση τουλ. 2 ετών ■ Αν προκληθεί ο θάνατος της →κάθειρξη μέχρι 10 έτη. ■ Έγκυος που διακόπτει ανεπίτρεπτα την κύηση της ή επιτρέπει σε άλλον να την διακόψει → με φυλάκιση μέχρι 1 έτους

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΑΜΒΛΩΣΕΩΝ «Μπορώ να πραγματοποιήσω άμεσα ασφαλείς αμβλώσεις, με δικούς μου νοσηλευτές και γιατρούς και με ελάχιστα χρήματα. Απόλυτη εχεμύθεια.» ο γυναικολόγος Γ. Παπαδόπουλος τηλ. 210-777777

ή παραστάσεων αναγγέλλει ή διαφημίζει, έστω και ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΑΜΒΛΩΣΕΩΝ ■ Όποιος δημόσια ή με την κυκλοφορία εγγράφων, εικόνων ή παραστάσεων αναγγέλλει ή διαφημίζει, έστω και συγκεκαλυμμένα, φάρμακα η άλλα αντικείμενα ή τρόπους ως κατάλληλους να προκαλέσουν τεχνητή διακοπή της κύησης ή να προσφέρει με τον ίδιο τρόπο υπηρεσίες δικές του ή άλλου για την εκτέλεση διακοπής της κύησης τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι 2 έτη. ■ Δεν είναι άδικη πράξη η ενημέρωση σχετικά με την άμβλωση που γίνεται από τα κέντρα οικογενειακού προγραμματισμού καθώς και η ενημέρωση γιατρών ή προσώπων που νόμιμα διακινούν μέσα άμβλωσης και οι σχετικές δημοσιεύσεις σε ειδικά ιατρικά περιοδικά.

ΤΟ ΧΑΠΙ ΤΗΣ ΕΠΟΜΕΝΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

ΕΝΣΤΑΣΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

Το αντισυλληπτικό χάπι της επόμενης ημέρας: ● Λαμβάνεται μέσα σε 72 ώρες από την ερωτική συνεύρεση ● Νόμιμο αντισυλληπτικό μέσο ● Επιτρέπεται η διαφήμιση του ● Εμποδίζει την ωορρηξία ● Εμποδίζει την γονιμοποίηση ● Εμποδίζει την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου στην μήτρα ● Διατίθεται κατόπιν ιατρικής συμβουλής και συνταγής

- το αναπαραγωγικό Δ. των φύλων ■ Τα δικαιώματα συζύγου & συντρόφου στην άμβλωση - το αναπαραγωγικό Δ. των φύλων - Αρχαία Ελλάδα (ανδρισμός- ικανότητα αναπαραγωγής) - Παραβιάζεται το 4 Σ/ ισότητα Δ-Υ 5 Σ (ανάπτυξη προσωπ.) ■ Τα άλλα κράτη

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΗΤΕΡΑ ● Ο πατέρας του κυοφορουμένου → συνυπεύθυνος ● Η μητέρα μπορεί να καταφύγει στην δικαιοσύνη ● Το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει τεστ πατρότητας στον φερόμενο ως πιθανός πατέρας ● Η άρνηση του πιθανού πατέρα να υποβληθεί σε τεστ πατρότητας δημιουργεί «αμάχητο τεκμήριο» για το ότι πράγματι είναι ο πατέρας   ● Η μητέρα μπορεί να διεκδικήσει διατροφή από τον πατέρα ή την οικογένειά του (αν είναι ανήλικος)

ΛΟΓΟΙ ΑΜΒΛΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΑ ■ Η κύηση δεν έχει υπερβεί τις 24 εβδομάδες και πως η συνέχιση της θα έθετε σε μεγαλύτερο κίνδυνο την σωματική ή την ψυχική υγεία της εγκύου ή των ήδη υπαρχόντων παιδιών της σε σχέση με εκείνο τον κίνδυνο που θα διέτρεχε η έγκυος από την άμβλωση ■ Η άμβλωση είναι αναγκαία για να προληφθούν σοβαρές μόνιμες αναπηρίες στην σωματική ή ψυχική υγεία της εγκύου ■ Υπάρχει σημαντικός κίνδυνος να γεννηθεί παιδί με κάποια αναπηρία ή σωματικές ή ψυχικές διαταραχές.

ΑΝΗΛΙΚΕΣ ΑΓΓΛΙΔΕΣ ΚΑΙ ΑΜΒΛΩΣΗ ■ Ανήλικες των 16 και 17 ετών διαθέτουν ικανότητα συναίνεσης προκειμένου να υποβληθούν σε αμβλώσεις, εφόσον το επιθυμούν ■ Ανήλικες που δεν έχουν συμπληρώσει το 16ο έτος της ηλικίας τους, μπορούν να δώσουν την συναίνεση τους για άμβλωση, αν ο γυναικολόγος τους τις κρίνει ως ώριμες ■ Εκπαίδευση και άμβλωση

H A, μολύνθηκε από τον ιό της ερυθράς στον 3ο μήνα της κύησης της πήρε αίμα προκειμένου να το εξετάσει στα πλαίσια του προγεννητικού ελέγχου. Δυστυχώς το δείγμα αίματος της μπερδεύτηκε με το δείγμα άλλης ασθενούς, και η μόλυνση της δεν διαγνώστηκε. Αποτέλεσμα ήταν να γεννηθεί ένα παιδί, με σοβαρά προβλήματα υγείας. Η A άσκησε αγωγή κατά του νοσοκομείου επικαλούμενη αφενός την αποτυχία του να διαγνώσει την μόλυνση, αφετέρου τη μη άσκηση συμβουλευτικής προς αυτή για άμβλωση. Ισχυρίστηκε μέσω της αγωγής της ότι θα έπρεπε να της δοθεί αποζημίωση για την ψυχική οδύνη καθώς και ειδική αποζημίωση ίση με το κόστος ανατροφής ενός παιδιού με τα παραπάνω προβλήματα υγείας. Τέλος διεκδικεί να της αποδοθεί επιπλέον αποζημίωση για λογαριασμό της κόρης της, εξαιτίας της εισόδου της τελευταίας σε μια ζωή που η ίδια δεν επέλεξε και δεν επιθυμούσε, με σοβαρά προβλήματα υγείας, όπου καθημερινά βιώνει άγχος, θλίψη και απόρριψη. Το νοσοκομείο παραδέχτηκε τις αμελείς ενέργειες του, αναφορικά με το μπέρδεμα των δειγμάτων αλλά διαφώνησε ως προς την υποχρέωση του να καταβάλει αποζημιώσεις. Υποστήριξε ότι η γέννηση ενός παιδιού αποτελεί πάντα ένα θετικό περιστατικό και το γεγονός της αναπηρίας του, δεν αποτελεί αιτία απονομής αποζημίωσης. Επιπλέον τόνισε πως η Α με δική της υπαιτιότητα μολύνθηκε από τον ιό της ερυθράς αφού δεν έφυγε μακριά από συγγενικό της πρόσωπο που γνώριζε ότι νοσεί με ερυθρά. Ποια ηθικά, νομικά και ιατρικά ζητήματα προκύπτουν από το εν λόγω περιστατικό;

Ο Γιώργος και Αθηνά μετά την απόκτηση 5 υγιών παιδιών, αποφάσισαν να υποβληθεί η τελευταία σε στείρωση. Η επέμβαση έγινε σε ιδιωτική κλινική, όμως η Αθηνά 8 μήνες αργότερα αντιλήφθηκε πως ήταν και πάλι έγκυος σε δίδυμα. Το ζευγάρι ανησυχούσε για τα τεράστια έξοδα που απαιτούσε η ανατροφή των διδύμων (σίτιση, ένδυση, υγειονομική κάλυψη, εγκατάσταση σε σπίτι μεγαλύτερο, έξοδα μόρφωσης). Ο δικηγόρος της οικογένειας τους συμβούλεψε να ασκήσουν αγωγή εναντίον του ιατρού και να διεκδικήσουν αποζημίωση. Ζητήματα προς συζήτηση: 1. Ποια ζημία έχει υποστεί το ζευγάρι ως αποτέλεσμα της σύλληψης και της γέννησης των διδύμων; 2. Το ζευγάρι θα μπορούσε να τερματίσει την εγκυμοσύνη ή να δώσει τα παιδιά για υιοθεσία. Μήπως αυτό αλλάζει τα δεδομένα και περιορίζει το ύψος της βλάβης, άρα και την αποζημίωση που θα μπορούσε να διεκδικήσει; 3. Θα διαφοροποιόταν η διεκδίκηση αποζημίωσης του ζευγαριού αν η μητέρα ήταν άτομο με κινητικά προβλήματα;