ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΧΡΗΜΑ ΚΑΙ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

2 ► Χρήμα : είναι καθετί που γίνεται γενικά αποδεκτό ως μέσο ανταλλαγής των αγαθών και ως μέτρο προσδιορισμού της αξίας τους.

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ3

4

5 Το σύμβολο του ευρώ € ► Είναι εμπνευσμένο από το ελληνικό γράμμα "έψιλον" ► Αρχικό γράμμα της λέξης Ευρώπη (αρχαίο ελληνικό όνομα που απαντάται στην ελληνική μυθολογία). ► Οι δύο παράλληλες γραμμές συμβολίζουν τη σταθερότητα του ευρώ

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ6 Τραπεζογραμμάτια Ευρώ ► Τέθηκαν σε κυκλοφορία την 1η Ιανουαρίου 2002 ► Επτά ονομαστικές αξίες με διαφορετικό μέγεθος η καθεμιά: 5, 10, 20, 50, 100, 200 και 500 ευρώ. ► Στα τραπεζογραμμάτια απεικονίζονται αρχιτεκτονικοί ρυθμοί που αντιστοιχούν σε επτά περιόδους της πολιτισμικής ιστορίας της Ευρώπης – κλασικός, ρωμανικός, γοτθικός, αναγεννησιακός, μπαρόκ και ροκοκό, εποχή του σιδήρου και του γυαλιού και μοντέρνα αρχιτεκτονική του 20ού αιώνα

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ7 ►Τ►Τ►Τ►Τρία βασικά αρχιτεκτονικά στοιχεία: παράθυρα, πύλες και γέφυρες. ►Τ►Τ►Τ►Τα παράθυρα και οι πύλες στην πρόσθια όψη συμβολίζουν το ανοικτό πνεύμα και το πνεύμα συνεργασίας στην Ευρώπη. ►Σ►Σ►Σ►Στην οπίσθια όψη απεικονίζεται γέφυρες που συμβολίζουν την επικοινωνία μεταξύ των κρατών της Ευρώπης, καθώς και μεταξύ της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου.

8

9

10

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ11

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ12

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ13

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ14

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ15

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ16

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ17

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ18 Κέρματα Ευρώ ► Ένα ευρώ διαιρείται σε 100 σεντ. ► Υπάρχουν οκτώ διαφορετικά κέρματα ευρώ: 1, 2, 5, 10, 20 και 50 σεντ, 1 και 2 ευρώ. ► Κάθε κέρμα έχει μία όψη κοινή και για τις 12 χώρες της ζώνης του ευρώ και μία εθνική όψη για την κάθε χώρα.

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ19 Κοινή Όψη ► Στα κέρματα του 1 και των 2 ευρώ απεικονίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση πριν από τη διεύρυνση της 1ης Μαΐου 2004 ► Στα κέρματα των 10, 20 και 50 σεντ απεικονίζονται χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πριν από τη διεύρυνση της 1ης Μαΐου ► Στα κέρματα του 1, των 2 και των 5 σεντ απεικονίζεται η Ευρώπη σε σχέση με την Αφρική και την Ασία σε μια υδρόγειο σφαίρα.

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ20

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ21 Η εθνική όψη ► Ειδώλιο από τον Πωμό €1 και €2 ► Το καράβι της Κερύνειας 10, 20 και πενήντα σεντ ► Το αγρινό 5, 2 και 1 σεντ

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ22 ΜΟΡΦΕΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Στη σύγχρονη οικονομία εφαρμόζεται το σύστημα της αναγκαστικής κυκλοφορίας του χαρτονομίσματος. Νομισματικό σύστημα είναι το σύνολο των κανόνων που καθορίζουν τη νομισματική μονάδα. Οι κυριότερες μορφές χρήματος είναι: 1. Τα χαρτονομίσματα ( μεγαλύτερος όγκος ) 2. Τα κέρματα 3. Οι επιταγές (προαιρετικό μέσο πληρωμών) – Τραπεζικό ή Λογιστικό χρήμα. Άλλες μορφές τραπεζικού χρήματος είναι: A. Οι τραπεζικές επιταγές B. Οι τραπεζικές εντολές Γ Το άνοιγμα ενέγγυων πιστώσεων Δ Οι πιστωτικές κάρτες - Πλαστικό χρήμα Το σύνολο των χαρτονομισμάτων, των κερμάτων και των επιταγών αποτελεί την προσφορά ή ποσότητα χρήματος. Το σύνολο των χαρτονομισμάτων, των κερμάτων και των επιταγών αποτελεί την προσφορά ή ποσότητα χρήματος.

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ23 ΑΓΟΡΑΣΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ► Είναι η ιδιότητα που έχει το χρήμα να ανταλλάσσεται με αγαθά και υπηρεσίες, δηλαδή είναι η ποσότητα των αγαθών και υπηρεσιών που μπορεί να αγοράσει ένα χρηματικό ποσό σε μια δεδομένη χρονική στιγμή. ► ↑ Τιμών ⇒ ↓ αγοραστικής αξίας του χρήματος. ► ↓ Τιμών ⇒ ↑ αγοραστικής αξίας του χρήματος.

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ24 ► Τιμάριθμος : είναι ο δείκτης που δείχνει τις μεταβολές του γενικού επιπέδου των τιμών και κατ’ επέκταση την αγοραστική αξία του χρήματος. ► Τιμάριθμος καλείται: ο λόγος των τιμών των αγαθών και υπηρεσιών ενός έτους προς τις τιμές που είχαν τα ίδια αγαθά και υπηρεσίες σε ένα προηγούμενο έτος, που λήφθηκε ως βάση. ► = Κόστος Καλαθιού τρέχοντος έτους χ 100 ► Κόστος Καλαθιού έτους βάσης ► Ρυθμός Πληθωρισμού: μας δείχνει τη μεταβολή του επιπέδου τιμών μεταξύ δύο διαδοχικών ετών.

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ25 ► Αν για τον υπολογισμό του Τιμαρίθμου (Δείκτη Τιμών) χρησιμοποιηθούν οι τιμές λιανικής πώλησης των αγαθών και υπηρεσιών, τότε ο δείκτης τιμών λέγεται Δείκτης Τιμών Καταναλωτή. ► Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή υπολογίζεται από το Τμήμα Στατιστικής και Ερευνών και χρησιμεύει για τον αποπληθωρισμό της αξίας του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) και την εφαρμογή της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ).

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ26 ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ► Οι κλασικοί Οικονομολόγοι υποστήριξαν ότι η σχέση μεταξύ της ποσότητος του χρήματος και του γενικού επιπέδου των τιμών είναι αναλογική. ► Η ποσοτική θεωρία συμπληρώθηκε από τον Fisher και ονομάστηκε εξίσωση συναλλαγών Fisher. ► Οι συνολικές πωλήσεις (ΡΤ) που γίνονται σε μια χρονική περίοδο είναι ίσες με τις συνολικές εισπράξεις (ΜV). ή MV = PT ή MV = PT Μ = Ποσότητα χρήματος στην οικονομία ( Money ) Μ = Ποσότητα χρήματος στην οικονομία ( Money ) V = Ταχύτητα κυκλοφορίας χρήματος ( Velocity ) V = Ταχύτητα κυκλοφορίας χρήματος ( Velocity ) P = Επίπεδο τιμών ( Price ) P = Επίπεδο τιμών ( Price ) T = Όγκος συναλλαγών ( Transactions ) T = Όγκος συναλλαγών ( Transactions )

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ27 ► Κυκλοφοριακή ταχύτητα του χρήματος (V): Βραχυχρόνια είναι ένα μέγεθος σταθερό γιατί εξαρτάται από τις συνήθειες πληρωμών του κοινού που δύσκολα μεταβάλλονται. ► Εκφράζει πόσες φορές κατά μέσο όρο χρησιμοποιήθηκε μια νομισματική μονάδα στις συναλλαγές σε μια χρονική περίοδο. V = PT V = PT M M ► Π.χ. αν η ποσότητα του χρήματος (Μ) στην οικονομία είναι €300 εκ. και η αξία του συνολικού προϊόντος (ΡΤ) που πωλείται είναι €1.200 εκ. τότε : V = PT ⇒ V = = 4 φορές V = PT ⇒ V = = 4 φορές M 300 M 300 Άλλαξαν χέρια στις συναλλαγές 4 φορές. Άλλαξαν χέρια στις συναλλαγές 4 φορές.

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ28 ► Όγκος των συναλλαγών (Τ): Θεωρείται μέγεθος σταθερό στη βραχυχρόνια περίοδο, γιατί σύμφωνα με τους κλασικούς οικονομολόγους η οικονομία ισορροπεί στην κατάσταση πλήρους απασχόλησης και επομένως δεν μπορεί εύκολα να μεταβληθεί η ποσότητα παραγωγής.

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ29 ► Ποσότητα του χρήματος (Μ) είναι μέγεθος που καθορίζεται από τις Νομισματικές Αρχές της Κεντρικής Τράπεζας μέσα στα πλαίσια άσκησης της νομισματικής πολιτικής. ► Άρα υπάρχει μια αναλογική σχέση μεταξύ της ποσότητας του χρήματος και του επιπέδου των τιμών και κατ’ επέκταση της αξίας του χρήματος. MV = PT ⇒ P = MV MV = PT ⇒ P = MV T T V = σταθερό V = σταθερό Τ = σταθερό γιατί υπάρχει πλήρης απασχόληση. Τ = σταθερό γιατί υπάρχει πλήρης απασχόληση.

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ30 ► Κάθε αύξηση της Ποσότητας του χρήματος (Μ) αυξάνει τη Ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών και οδηγεί σε ανάλογη αύξηση των τιμών και κατ’ επέκταση σε ανάλογη μείωση της αξίας του χρήματος, γιατί προσκρούει στην πλήρη απασχόληση των συντελεστών παραγωγής. ► Αντίστροφα, κάθε μείωση της ποσότητας του χρήματος (Μ) μειώνει την Ζήτηση και τις τιμές και αυξάνει ανάλογα την αξία του χρήματος.

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ31 ► Κεϋνσιανοί και Μονεταριστές υποστηρίζουν ότι κάθε αύξηση του επιπέδου τιμών που προέρχεται από αύξηση της ποσότητας του χρήματος δεν είναι ανάλογη για δύο λόγους : ► 1) Αύξηση της ποσότητας του χρήματος(Μ) δεν μετατρέπεται όλη σε ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες, αλλά ένα μέρος φυλάσσεται από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις για σκοπούς πρόνοιας και σκοπούς κερδοσκοπίας. P = MV P = MV T T 250 Αποταμίευση 250 Αποταμίευση 400 Κερδοσκοπία 400 Κερδοσκοπία Αυξημένη ποσότητα 850 Επένδυση Αυξημένη ποσότητα 850 Επένδυση Κατανάλωση Κατανάλωση

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ32 ► 2) Η οικονομία μπορεί να ισορροπήσει και σε επίπεδα υποαπασχόλησης και συνεπώς η αύξηση της Ζήτησης ενδέχεται να προκαλέσει και αύξηση της ποσότητας παραγωγής εφ’ όσον υπάρχουν υποαπασχολούμενοι συντελεστές παραγωγής. ► MV = PT χωρίς η οικονομία να βρίσκεται σε πλήρη απασχόληση π.χ ( Στασιμοπληθωρισμός) ► Συμπέρασμα : Οποιαδήποτε αύξηση της ποσότητας του χρήματος (Μ) (για τους πιο πάνω λόγους) έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών ( άρα μείωση της αγοραστικής αξίας του χρήματος ) ΟΧΙ όμως ανάλογη. Οποιαδήποτε αύξηση της ποσότητας του χρήματος (Μ) (για τους πιο πάνω λόγους) έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών ( άρα μείωση της αγοραστικής αξίας του χρήματος ) ΟΧΙ όμως ανάλογη.

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ33 ΜΕΣΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ► Νομισματική Πολιτική ► Την 1η Ιανουαρίου 2008 η Κύπρος έγινε πλήρες μέλος του Ευρωσυστήματος και ως εκ τούτου ο καθορισμός των επιτοκίων γίνεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Ο πρωταρχικός στόχος της ΕΚΤ είναι η διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών, δηλαδή η διατήρηση του πληθωρισμού κάτω αλλά κοντά στο 2%. ► Την 1η Ιανουαρίου 2008 η Κύπρος έγινε πλήρες μέλος του Ευρωσυστήματος και ως εκ τούτου ο καθορισμός των επιτοκίων γίνεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Ο πρωταρχικός στόχος της ΕΚΤ είναι η διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών, δηλαδή η διατήρηση του πληθωρισμού κάτω αλλά κοντά στο 2%. ► Το Ευρωσύστημα έχει στη διάθεσή του τα ακόλουθα μέσα άσκησης νομισματικής πολιτικής: ► Το Ευρωσύστημα έχει στη διάθεσή του τα ακόλουθα μέσα άσκησης νομισματικής πολιτικής: ► Πράξεις ανοικτής αγοράς ► Πράξεις ανοικτής αγοράς Πράξεις ανοικτής αγοράς Πράξεις ανοικτής αγοράς ► Πάγιες διευκολύνσεις ► Πάγιες διευκολύνσεις Πάγιες διευκολύνσεις Πάγιες διευκολύνσεις ► Ελάχιστα αποθεματικά ► Ελάχιστα αποθεματικά Ελάχιστα αποθεματικά Ελάχιστα αποθεματικά

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ34 Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου ιδρύθηκε το 1963, σε σύντομο Χρονικό διάστημα μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Κύπρου, ως αυτόνομο ίδρυμα σύμφωνα με τον περί Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου Νόμο του 1963 και τα σχετικά άρθρα του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σήμερα η Τράπεζα διέπεται από τον περί της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου Νόμο του 2002 όπως τροποποιήθηκε τελευταία το Μάρτιο του Ο νόμος αυτός εξασφαλίζει την ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας και τη συμβατότητα με τις Σχετικές πρόνοιες της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και το Καταστατικό του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Με την τελευταία τροποποίηση του νόμου το Μάρτιο 2007 άνοιξε ο δρόμος για την ενσωμάτωση της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου στο Ευρωσύστημα τον Ιανουάριο 2008.

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ35 Οι βασικές αρμοδιότητες της Κεντρικής Τράπεζας περιλαμβάνουν: ► την εφαρμογή των αποφάσεων νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. ► την κατοχή, διαφύλαξη και διαχείριση των επίσημων συναλλαγματικών αποθεμάτων. ► την εποπτεία των τραπεζών. ► την προώθηση, ρύθμιση και επίβλεψη της ομαλής λειτουργίας των συστημάτων πληρωμών, εκκαθάρισης ή και διακανονισμού συναλλαγών. ► η διασφάλιση της σταθερότητας του χρηματοοικονομικού συστήματος.

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ36

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ37 Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα Η ΕΚΤ είναι η κεντρική τράπεζα για το ενιαίο νόμισμα της Ευρώπης, το ευρώ. Το βασικό καθήκον της ΕΚΤ είναι η διατήρηση της αγοραστικής δύναμης του ευρώ και, επομένως, η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών στη ζώνη του ευρώ. Η ζώνη του ευρώ αποτελείται από τις 16 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν υιοθετήσει το ευρώ από το Η ΕΚΤ είναι η κεντρική τράπεζα για το ενιαίο νόμισμα της Ευρώπης, το ευρώ. Το βασικό καθήκον της ΕΚΤ είναι η διατήρηση της αγοραστικής δύναμης του ευρώ και, επομένως, η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών στη ζώνη του ευρώ. Η ζώνη του ευρώ αποτελείται από τις 16 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν υιοθετήσει το ευρώ από το 1999.

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ38 Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών ► Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ) περιλαμβάνει ► την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και ► τις εθνικές κεντρικές τράπεζες (ΕθνΚΤ) και των 27 κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). ► Με άλλα λόγια, το ΕΣΚΤ συμπεριλαμβάνει τις εθνικές κεντρικές τράπεζες των κρατών μελών της ΕΕ που δεν έχουν υιοθετήσει ακόμη το ευρώ είτε επειδή υπόκεινται σε ειδικό καθεστώς (Δανία και Ηνωμένο Βασίλειο) είτε επειδή είναι χώρες με παρέκκλιση. Στην τελευταία περίπτωση εμπίπτουν σήμερα η Σουηδία και τα 8 από τα 12 κράτη μέλη που έχουν ενταχθεί στην ΕΕ από το Μάιο του 2004 και μετά. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οι εν λόγω χώρες έχουν ακόμη το δικό τους εθνικό νόμισμα, για το οποίο εξακολουθούν να ασκούν τη δική τους νομισματική πολιτική, και οι κεντρικές τους τράπεζες διατηρούν προς το παρόν την κυριαρχική τους αρμοδιότητα σε νομισματικά θέματα. Βέβαια, αυτό σημαίνει ότι δεν συμμετέχουν στην εκτέλεση των κύριων δραστηριοτήτων της Νομισματικής Ένωσης, όπως στην άσκηση νομισματικής πολιτικής για τη ζώνη του ευρώ.

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ39 ΕθνΚΤ των χωρών που δεν συμμετέχουν στη ζώνη του ευρώ ► Ωστόσο, οι ΕθνΚΤ των χωρών που δεν συμμετέχουν στη ζώνη του ευρώ είναι προσηλωμένες στις αρχές των νομισματικών πολιτικών που στοχεύουν στη σταθερότητα των τιμών. Επιπλέον, η συμμετοχή στο ΕΣΚΤ συνεπάγεται, σε διαφορετικό βαθμό, ενεργή συνεργασία με το Ευρωσύστημα σε διάφορους τομείς δραστηριοτήτων, όπως συμμετοχή στο σύστημα πληρωμών TARGET και συνδρομή στη συλλογή στατιστικών στοιχείων. Επιπλέον, ο ευρωπαϊκός Μηχανισμός Συναλλαγματικών Ισοτιμιών ΙΙ (ΜΣΙ ΙΙ) παρέχει ένα πλαίσιο συνεργασίας με το Ευρωσύστημα σε θέματα νομισματικής και συναλλαγματικής πολιτικής. Το θεσμικό όργανο για αυτήν τη συνεργασία είναι το Γενικό Συμβούλιο της ΕΚΤ. ► Η "Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας" (Συνθήκη ΕΚ) και το "Καταστατικό του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας" (Καταστατικό του ΕΣΚΤ) αποτελούν τη νομική βάση για το ΕΣΚΤ. Η Συνθήκη αναθέτει στο ΕΣΚΤ γενικά να εκτελεί τις λειτουργίες κεντρικής τράπεζας για το ευρώ. Το Καταστατικό του ΕΣΚΤ ορίζει ειδικότερα τα σχετικά καθήκοντα και λειτουργίες της ΕΚΤ και των ΕθνΚΤ.

ΠΙΓΓΟΥΡΑΣ40 ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ► Συναλλαγματική αξία του χρήματος είναι η ικανότητα που έχει το χρήμα μιας χώρας να ανταλλάσσεται με ξένα νομίσματα (συνάλλαγμα ). ► Τιμή Συναλλάγματος ή Συναλλαγματική Ισοτιμία καλείται η σχέση ανταλλαγής μιας εγχώριας νομισματικής μονάδος με τις νομισματικές μονάδες των άλλων χωρών.