Α2 ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΕΠΑ.Λ ΖΑΚΥΝΘΟΥ ΟΜΑΔΑ 1 (Γράμψας Τ., Ζούγρας Κ., Μανωλάκης Γ., Βαρδακαστάνης Δ., Ζούγρας Α., Ζούγρα Κ.) ΟΜΑΔΑ 2 (Πουλιέζος Δ., Πυλαρινός Ν., Σούλης Τ., Μαρούδας Δ., Μαυρίας Ο., Μποζιώρης Κ.) ΟΜΑΔΑ 3 (Φεράτι Α., Μεμάϊ Ρ., Λαλαγιάννη Ε., Ζάβαρη Ν., Τσέλα Μπ., Γκούσκου Α., ) ΟΜΑΔΑ 4 (Μπούζο Ε., Μυλωνάς Χ., Μπούζο Β., Κόκλας Γ.)

Ερευνητική Εργασία: Το σαπούνι ως προϊόν επεξεργασίας ελαιολάδου

Παράδειγμα αντίδρασης παρασκευής σαπουνιού (σαπωνοποίηση)

Παρασκευή σαπουνιού με την ψυχρή μέθοδο Υλικά : 500g ελαιόλαδο, 65g καυστική σόδα , 158g αποσταγμένο νερό , 1% αιθέριο έλαιo Όργανα ,σκεύη κ.ά : Ηλεκτρονικός ζυγός , θερμόμετρο ,δύο ανοξείδωτα (ή πλαστικά ) δοχεία για ανάμιξη , γάντια πλαστικά , μίξερ για ανακάτεμα , ξύλινη σπάτουλα ,ξύλινο ή πλαστικό καλούπι. Ανάμιξη υλικών: Προσεκτική διάλυση καυστικής σόδας στο νερό. Σε θερμοκρασία κοντά στους 40ο C , ρίχνουμε το διάλυμα της σόδας στο λάδι το οποίο έχει την ίδια θερμοκρασία και αρχίζουμε την ανάδευση. Όταν το μίγμα αρχίζει να πήζει προσθέτουμε αρώματα ή άλλα συστατικά της αρεσκείας μας. Τέλος χύνουμε το μίγμα στο καλούπι και περιμένουμε 24-48 ώρες να στεγνώσει οπότε το τεμαχίζουμε και το αφήνουμε να ωριμάσει για 1,5 μήνα σε ευάερο και σχετικά ζεστό χώρο.

Πλεονεκτήματα της ψυχρής μεθόδου Χαμηλές θερμοκρασίες που προστατεύουν τα ευεργετικά συστατικά του ελαιολάδου όπως χρωστικές , βιταμίνες , αντιοξειδωτικά. Εγκλωβισμός και συγκράτηση της γλυκερίνης (μέσα στη σαπουνόμαζα)που είναι ενυδατική για το δέρμα. Δυνατότητα προσθήκης επιπλέον υλικών όπως αιθέρια έλαια κ.ά

Παρασκευή σαπουνιού με τη θερμή μέθοδο Είναι κυρίως βιομηχανική μέθοδος Λίπη και έλαια βράζονται σε υδατικό διάλυμα ΝαΟΗ μέχρι να υδρολυθούν πλήρως. Με προσθήκη NaCl (άλατος) στο μίγμα καθιζάνουν οι σάπωνες (εξαλάτωση). Μετά την απομάκρυνση των σαπώνων, η γλυκερίνη διαχωρίζεται από την υδατική φάση με απόσταξη.

Κατηγορίες σαπουνιών Το αντισηπτικό σαπούνι περιέχει βακτηριοκτόνες ουσίες. Το μαλακό σαπούνι το παίρνουμε με σαπωνοποίηση λιπαρών και ρητηνικών υλών με καυστικό κάλιο(ποτάσα). Το σαπούνι τύπου Μασσαλίας περιέχει 63% λιπαρά και ρητινικά οξέα και 28% υγρασία. Ονομάζεται και σαπούνι 72%. Το μεταλλικό σαπούνι παρασκευάζεται από λιπαρά οξέα και άλατα βαριών μετάλλων. Το παίρνουμε με διπλή αντικατάσταση του κοινού σαπουνιού με αλάτι του αντίστοιχου μετάλλου. Τα μεταλλικά σαπούνια χρησιμοποιούνται σε μείγμα με ορυκτέλαιο, για τη λίπανση των μηχανών. Σαπούνι από αμυγδαλέλαιο και καυστικό νάτριο χρησιμοποιείται στην ιατρική. Επίσης το ζωικό σαπούνι (από ζωικά λίπη) και το καλιούχο σαπούνι από κοκκολίπος , είναι τα χειρουργικά σαπούνια, που χρησιμοποιούν οι γιατροί για την αποστείρωση των χεριών πριν και μετά τις εγχειρήσεις. Με την προσθήκη φαρμάκων στα σκληρά σαπούνια, παίρνουμε τα ιατρικά σαπούνια, που χρησιμοποιεί η δερματολογία.

Ιστορική εξέλιξη του σαπουνιού Στη χημεία σαπούνι (αρχ. ελλ. σάπων) ονομάζεται το άλας ενός λιπαρού οξέος, κορεσμένου ή ακόρεστου, που συνίσταται από αλυσίδα τουλάχιστον οκτώ ατόμων άνθρακα με μια βάση ή και μίγμα τέτοιων αλάτων. Μυθολογικά η εφεύρεση του σαπουνιού αποδίδεται στη Σαπφώ, που λέγεται πως ανακάλυψε τυχαία την καθαρτική ιδιότητα του σαπουνιού όταν, καθώς ταξίδευε μ’ ένα καράβι, ένα αγγείο γεμάτο λάδι ράγισε απ’ τη θαλασσοταραχή και το λάδι αναμίχθηκε με υπολείμματα στάχτης (με την οποία καθάριζαν τις κουπαστές των καραβιών), οπότε, καθώς όλη τη νύχτα κουνιόταν το καράβι, σχηματίστηκε ένα παχύρρευστο υγρό με το οποίο η Σαπφώ έπλυνε τα πιάτα! Από τη σκοπιά των ιστορικών δεδομένων για την απώτερη καταγωγή του σαπουνιού, πιθανολογείται ότι προέρχεται από τη Μεσοποταμία, τη Φοινίκη, την αρχαία Αίγυπτο, ή την αρχαία Ρώμη . Η σαπωνοποιία Μπαζάκη - Πατούνη, δυο Ηπειρωτών απ' τους Καλαρίτες Ιωαννίνων, ιδρύθηκε στη Ζάκυνθο το 1850 και το 1891 δημιουργήθηκε παράρτημα στην Κέρκυρα. Στα εργοστάσιά της, παρήγε 20 τόνους σαπουνιού το χρόνο και πραγματοποιούσε εξαγωγές. Σήμερα υπάρχουν ονόματα στο χώρο της σαπωνοποιίας όπως Ρουσέλη , καθώς και των Γεωργαντέλη , Τραγάκη και Παπουτσάνη , Αρκάδι.

Απορρυπαντική δράση των σαπώνων Τα μόρια του σαπουνιού έχουν δύο άκρα, το ένα έχει υδρόφιλο χαρακτή ρα (αγαπάει το νερό) ενώ το άλλο έχει υδρόφοβο χαρακτήρα (αποφεύγει το νερό). Στο πλύσιμο τα λιπαρά υλικά όπως λεκέδες, βρωμιά εγκλωβίζονται από την υδρόφοβη κεφαλή των μορίων του σαπουνιού ενώ οι υδρόφιλες άκρες προσανατολίζονται προς τα έξω. Το νερό του ξεπλύματος απομακρύνει εύκολα τα σωματίδια ακαθαρσίας που έχουν παγιδευτεί από αυτά τα μόρια. Στην τεχνική ορολογία υλικά όπως το σαπούνι λέγονται επιφανειοδραστικά, διευκολύνουν την διαβροχή του δέρματος και των υφασμάτων ώστε το νερό να απομακρύνει τα λίπη και τις ακαθαρσίες.

Διαφορές σαπουνιών με τα απορρυπαντικά Τα σαπούνια είναι φυσικά προϊόντα προέρχονται από φυσικές πρώτες ύλες. Είναι βιοδιασπάσιμα και άρα φιλικά προς το περιβάλλον. Τα σαπούνια δεν δρουν σε σκληρό νερό (μειονέκτημα). Τα απορρυπαντικά είναι συνθετικά προϊόντα δηλαδή προέρχονται από το πετρέλαιο. Δεν διασπώνται και προκαλούν αφρισμό σε λίμνες και θάλασσες. Πλεονεκτούν έναντι των σαπουνιών επειδή δρουν και σε σκληρό νερό.

Κοινωνική διάσταση σαπουνιού Η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά λέει ο λαός μας. Είναι προσωπική υγιεινή, απαραίτητη φροντίδα για την περιποίηση που χρειάζεται το σώμα μας.

Ευτροφισμός Ενώ τα σαπούνια διασπώνται εύκολα , τα απορρυπαντικά συμβάλλουν στη δημιουργία του φαινομένου του ευτροφισμού που ευθύνεται για την υπεραύξηση του φυτοπλαγκτόν και την απονέκρωση υδάτινων οικοσυστημάτων.

Οικολογικά καθαριστικά Για την καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος προτείνεται η χρήση μη χημικών (φυσικών) καθαριστικών όπως ξίδι , λεμόνι , ανθρα- κική σόδα αλλά και το παραδοσιακό πράσινο σαπούνι ελιάς Ξίδι

Μείωση οικιακών αποβλήτων Εκμετάλλευση και αξιοποίηση τηγανόλαδου, μούργας καθώς και υποβαθμισμένων λαδιών. Σημειωτέον ότι 1 lit λάδι ρυπαίνει 106 (ένα εκατομμύριο) lit νερό, όσο δηλαδή χρειάζεται ένα άτομο για 14 χρόνια προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες του.

Οικονομική εκμετάλλευση σαπουνιών Η στροφή του κόσμου σε παραδοσιακά – φυσικά προϊόντα δημιουργεί κίνητρα για οικονομική δραστηριοποίηση από την παρασκευή σαπουνιού με βάση το ελαιόλαδο που αποτελεί στην Ελλάδα άφθονη πρώτη ύλη.

Προς αναζήτηση ελαιολάδου Επίσκεψη στο ελαιοτριβείο