ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ Το ενδιαφέρον των κυβερνήσεων για την οικονομική ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών εστιάζεται σε: 1- σε διαδικασίες και υποδομές που ευνοούν την ευμάρεια και την ισότητα, 2- στην υποστήριξη επιχειρήσεων στις αγροτικές περιοχές, 3- στη λογική της «επιστασίας» της υπαίθρου για την καλύτερη συντήρηση των φυσικών πόρων της υπαίθρου, 4- στο χωρικό έλεγχο των αγροτικών περιοχών για την αποφυγή της κοινωνικής ερημοποίησης ….→

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ → … συγχώνευση αγροτικής ανάπτυξης και περιφερειακής ανάπτυξης, διάκριση μεταξύ: Η αγροτική ανάπτυξη αφορά προγράμματα που έχουν ως στόχο την αναπροσαρμογή των αγροτικών οικονομιών, (π.χ. κοινοτική πρωτοβουλία Leader), Η περιφερειακή ανάπτυξη έχει ως στόχο να αυξήσει το ΑΕΠ των φτωχότερων περιφερειών της ΕΕ, στις οποίες περιλαμβάνονται πολλές αγροτικές περιφέρειες (π.χ. Στόχος 1).

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ Υπάρχουν διακριτές διαδικασίες ανάμεσα στην 1- ΑΝΑΠΤΥΞΗ και 2- ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ 1- Η «ανάπτυξη» αφορά τις διαδικασίες εκσυγχρονισμού και αλλαγής της υπαίθρου, - δίνεται έμφαση στην αγροτική ανάπτυξη «από τα πάνω» δηλ. από το κράτος, την ΕΕ κλπ., - χαρακτηρίζεται από μεγάλα έργα υποδομών καθοδηγούμενα από κράτος, ΕΕ.

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ 2- η «αναγέννηση» αναφέρεται σε μια κυκλική διαδικασία: ανάπτυξη – υπανάπτυξη – ενδογενής ανάπτυξη, - έμφαση στην «από κάτω» αγροτική αναγέννηση, - χαρακτηρίζεται από μικρά, καθοδηγούμενα από την κοινότητα, προγράμματα που χρησιμοποιούν ενδογενείς πόρους.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ «ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΝΩ» Σημαίνει, την παρέμβαση του κράτους κυρίως στις αναπτυγμένες χώρες, στις αγροτικές περιφέρειες προκειμένου να υποστηριχτεί η αγροτική ανάπτυξη των εν λόγω περιφερειών και σε πολλές περιπτώσεις η εποίκισή τους, … κυρίως σε περιοχές φθίνουσας γεωργικής απασχόλησης με τη βοήθεια του εκσυγχρονισμού μέσω κρατικών επενδύσεων στον τομέα των υποδομών… ενισχύθηκε η εκβιομηχάνιση ή η μεταποιητική βιοτεχνία αγροτικών περιφερειών, η δημιουργία θέσεων εργασίας προς αντικατάσταση εκείνων που χάνονταν εξαιτίας του γεωργικού εκσυγχρονισμού, και οι πόλεις εκείνες που επιλέγονταν ως πόλοι ανάπτυξης

ΑΝΑΠΤΥΞΗ «ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΝΩ» Κριτική στην Ανάπτυξη «από τα πάνω» 1- εξαρτάται από εξωτερικές προς την περιοχή επιχειρηματικές επενδύσεις, 2- ενδέχεται να δημιουργήσει δημοκρατικό έλλειμμα εξαιτίας της μη συμμετοχής των ντόπιων λόγω ακαταλληλότητας θέσεων απασχόλησης 3- ενδέχεται να δημιουργηθεί κίνδυνος διαφθοράς ή εκτροπή κονδυλίων που προορίζονται για την αγροτική ανάπτυξη…

Αγροτική αναγέννηση: ανάπτυξη «από τα κάτω» Αφορά την αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο γίνεται η διαχείριση της ανάπτυξης, … επίσης αφορά την αλλαγή στο είδος των δραστηριοτήτων που προωθούνται μέσω των προγραμμάτων ανάπτυξης… … η αγροτική ανάπτυξη καθοδηγείται από τις τοπικές κοινότητες → … οι ίδιες οι κοινότητες αξιολογούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, προσδιορίζουν κατάλληλες λύσεις προς αυτές, και σχεδιάζουν και εφαρμόζουν προγράμματα τοπικής αναγέννησης/

Αγροτική ανάπτυξη στην ΕΕ και ενδογενής ανάπτυξη Η παροχή ενισχύσεων της ΕΕ για την αγροτική ανάπτυξη καθορίζεται από τους στόχους 1 και 2. 1- Π.χ. οι αγροτικές και λιγότερο ευνοημένες περιοχές της ΕΕ λαμβάνουν χρηματικές ενισχύσεις στα πλαίσια του στόχου 1 (π.χ. Ελλάδα) Ενώ οι περιφέρειες σε ανασυγκρότηση χρηματοδοτούνται από το στόχο 2 στις οποίες περιλαμβάνονται μεγάλα τμήματα της υπαίθρου της Γαλλίας, Ιταλίας και Αγγλίας… Τα παραπάνω προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης διατηρούν ακόμα ένα στοιχείο ανάπτυξης από τα πάνω (π.χ. χρηματοδοτώντας υποδομές μεταφορών κλπ.)

Αγροτική ανάπτυξη στην ΕΕ και ενδογενής ανάπτυξη 2- Η αγροτική ανάπτυξη ενισχύεται επίσης από την Κοινοτική Πρωτοβουλία Leader, Η πρωτοβουλία Leader περιλαμβάνει 3 φάσεις, και τώρα βρίσκεται στην τρίτη φάση του Leader plus, Εφαρμόζεται μέσω 938 ομάδων τοπικής δράσης στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ και … … έχει να κάνει με την από κάτω προσέγγιση … σύμφωνα με τη Διακήρυξη του Κορκ στην Ιρλανδία το 1996 για την Αγροτική Ανάπτυξη

Αγροτική ανάπτυξη στην ΕΕ και ενδογενής ανάπτυξη Τι πρεσβεύει η από κάτω προσέγγιση σύμφωνα με τη διακήρυξη του Κόρκ… - ενίσχυση σε βιώσιμες ιδιωτικές και κοινοτικές πρωτοβουλίες δηλ. - επενδύσεις, παροχή τεχνικής βοήθειας, υπηρεσίες για τις επιχειρήσεις, κατάλληλες υποδομές, εκπαίδευση, κατάρτιση, ενσωμάτωση καινοτομιών της τεχνολογίας και της πληροφορικής, ενίσχυση των μικρών πόλεων ως βασικοί παράγοντες ανάπτυξης αγροτικών περιοχών, προώθηση της ανάπτυξης βιώσιμων αγροτικών κοινοτήτων και της ανανέωσης των οικισμών…

Αγροτική ανάπτυξη στην ΕΕ και ενδογενής ανάπτυξη πολιτικές που θα προωθούν την αγροτική ανάπτυξη και αειφορία και που έχουν ως στόχο τη διατήρηση της ποιότητας και των χαρακτηριστικών των αγροτικών τοπίων (π.χ. βιοποικιλότητα, πολιτισμική ταυτότητα)… Πολιτικές που θα προωθούν τη συνεργασία ανάμεσα σε όλα τα επίπεδα (τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό) Η «από τα κάτω προσέγγιση» πρέπει να είναι τοπική και να στοχεύει στη δημιουργικότητα και αλληλεγγύη των αγροτικών κοινοτήτων

Αγροτική ανάπτυξη στην ΕΕ και ενδογενής ανάπτυξη Στόχοι της κοινοτικής πρωτοβουλίας Leader… - αναζητά την καινοτομία στην αγροτική ανάπτυξη - αναζητά την ανάπτυξη που εστιάζει στην αξιοποίηση και ανάπτυξη των τοπικών φυσικών και ανθρώπινων πόρων… Κριτική όσο αφορά - τη συμμετοχή της τοπικής κοινότητας - κι όμως το περιεχόμενο των δράσεων (π.χ. μετατόπιση σε δράσεις περιβαλλοντικής προστασίας και αειφορίας) συνεισφέρουν στην ενδογενή ανάπτυξη (εκμετάλλευση φυσικών και ανθρώπινων πόρων)

Εναλλακτικός, γαστρονομικός τουρισμός Η «προσθήκη αξίας» στο αγροτικό τοπίο, περιβάλλον και αγροτικά προϊόντα αποτελεί χαρακτηριστικό της ενδογενούς ανάπτυξης… … η «αναμόρφωση» ενός αγροτικού τόπου για να προσελκύσει τουρίστες, δίνει έμφαση στην τοπική παράδοση και κληρονομιά… … η έμφαση σε παραδοσιακά τρόφιμα και στις άμεσες πωλήσεις από αγρότες και ντόπιους παραγωγούς … … τοπικά τρόφιμα και η γαστρονομία αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία του αγροτουρισμού

Εναλλακτικός, γαστρονομικός τουρισμός … τα μέρη παραγωγής τοπικών τροφίμων, όπως αγροκτήματα, γαλακτοκομεία, τυροκομεία, αμπελώνες κλπ. προωθούνται ως τουριστικοί πόλοι έλξης, δημιουργώντας μια δεύτερη πηγή εισοδήματος, Οι υπαίθριες αγορές των αγροτών είναι γνώρισμα της ενδογενούς αγροτικής ανάπτυξης και την ενισχύουν σε 3 επίπεδα 1- βοηθούν στην ανάπτυξη του γαστρονομικού τουρισμού, 2- βοηθούν στην στήριξη της τοπικής και μικρής κλίμακας επεξεργασίας τροφίμων, 3- αποδιώχνουν το κόστος προμήθειας των χονδρεμπόρων και των λιανεμπόρων.

Αναγέννηση μικρών πόλεων στα πλαίσια της ενδογενούς ανάπτυξης Οι μικρές πόλεις βασικός παράγοντας ανάπτυξης των αγροτικών κοινωνιών… …αποτελούν σημεία απασχόλησης για τις αγροτικές αγορές εργασίας… … αποτελούν προορισμό κοινωνικών επενδύσεων στην ύπαιθρο (π.χ. δημόσιες υπηρεσίες, εκπαίδευση, υγεία κλπ.)… … οι πόλεις-αγορές διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο με το να συνδράμουν στην ευημερία των αγροτικών κοινοτήτων και με το αναγεννούν οικονομικά φθίνουσες περιοχές

Αναγέννηση μικρών πόλεων στα πλαίσια της ενδογενούς ανάπτυξης Οι πετυχημένες στρατηγικές αναγέννησης μικρών πόλεων αφορούν: 1- κατάλληλος συνδυασμός τοπικών πόρων και εξωτερικής βοήθειας… - τήρηση χρονοδιαγράμματος, - χρήση των διαδικασιών σχεδιασμού της κοινότητας, - παθιασμένη τοπική ηγεσία, - θετικό όραμα για την πόλη και το μέλλον της, - τοπική επιχειρηματικότητα, - θέληση για συνεισφορά οικονομικών πόρων από τη μεριά των ντόπιων κατοίκων, - έξυπνη χρήση εξωτερικών πόρων, - νέα κοινοτικά δίκτυα που υποστηρίζουν με ενεργητικό τρόπο τις νέες ιδέες και εστιάζουν σε νέους ανθρώπους

Υπάρχουν όρια στην αγροτική ανάπτυξη? Έχει γίνει της μόδας η «από τα κάτω» ενδογενής ανάπτυξη? Κριτική… - δυσκολίες σχετικά με το συντονισμό και την αντιπροσώπευση των διαφορετικών κοινωνικών συμφερόντων των ντόπιων ανθρώπων, - οι βασικές ομάδες που αναλαμβάνουν τις τοπικές πρωτοβουλίες δεν αντιπροσωπεύουν κατ’ ανάγκη τα συμφέροντα της ευρύτερης κοινότητας, - η μετάβαση της ευθύνης για την αγροτική ανάπτυξη από το κράτος στις τοπικές κοινότητες δημιουργεί μια άνιση γεωγραφία αναγέννησης καθότι ορισμένες κοινότητες είναι σε καλύτερη θέση να αναλάβουν πρωτοβουλίες ή χρηματικές ενισχύσεις, - αδυναμία πόλεων να αναγεννηθούν γιατί έχουν σταματήσει οι παραδοσιακές οικονομικές δραστηριότητες, άρα αποσύρεται η κρατική βοήθεια και χαρακτηρίζονται ως «ασύμφοροι» τόποι…