ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013 ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΝΤΟΣ Επιστημονικός Συνεργάτης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

Εισαγωγή στη Διοικητική Λογιστική Χρηματοοικονομική Διοικητική λογιστική λογιστική (Financial accounting) (managerial accounting) Πληροφορίες κύρια προς τα έξω, Πληροφόρηση κύρια μέσω των δημοσιευόμενων προς τα έσω με την παροχή οικονομικών καταστάσεων πληροφοριών: ισολογισμός α. ποσοτικής φύσεως  κόστος και κερδοφορία αποτελέσματα χρήσεως οργανωτικών μονάδων, προϊόντων και πελατών κ.λπ. κατάσταση ταμειακών ροών  προϋπολογισμός και πορεία εκτέλεσής του κατάσταση μεταβολών β. ποιοτικής φύσεως καθαρής θέσης  ικανοποίηση υπαλλήλων, πελατών, μετόχων κ.λπ. γνωστοποιήσεις  αξιολόγηση συστημάτων και εσωτερικών διαδικασιών κ.λπ. 1.1

Η δημιουργία του κόστους σε μια βιομηχανική επιχείρηση Άμεσα υλικά Μεταβλητά βιομηχανικά έξοδα Κόστος παραγωγής Άμεσα εργατικά Συνολικό κόστος Γενικά βιομηχανικά έξοδα Έξοδα πωλήσεων και διοίκησης 1.2

Η δημιουργία του κόστους σε μια τραπεζική επιχείρηση που πωλεί προϊόντα (δάνεια, καταθέσεις κ.λπ.) Τόκοι έξοδα Μεταβλητά έξοδα προϊόντος Κόστος παραγωγής Άμεσοι μισθοί Συνολικό κόστος Γενικά έξοδα Έξοδα πωλήσεων και διοίκησης 1.3

Οι τρεις βασικές λειτουργίες μιας επιχείρησης Παραγωγή Διάθεση Διοίκηση

Σταθερό και μεταβλητό κόστος Σταθερό είναι το κόστος που δεν επηρεάζεται από τον όγκο της παραγωγής (π.χ. αποσβέσεις κτηρίων και εγκαταστάσεων, αμοιβές υπαλλήλων λογιστηρίου, γενικής διεύθυνσης, κλπ) Μεταβλητό είναι το κόστος που αποτελεί συνάρτηση των παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών

Το κόστος στη βραχυχρόνια και μακροχρόνια περίοδο Το κόστος στη βραχυχρόνια και μακροχρόνια περίοδο Στη βραχυχρόνια περίοδο τα κόστη διακρίνονται σε σταθερά και μεταβλητά Στη μακροχρόνια περίοδο όλα τα είδη κόστους γίνονται μεταβλητά δεδομένου ότι η επιχείρηση διαθέτει τον απαραίτητο χρόνο για να μεταβάλει την παραγωγική της ικανότητα (κτήρια, εγκαταστάσεις, προσωπικό, κτλ)

Πλήρως ανταγωνιστική αγορά Σε μία πλήρως ανταγωνιστική αγορά η τιμή των αγαθών θεωρείται δεδομένη, πράγμα που σημαίνει ότι μία επιχείρηση δεν μπορεί να επηρεάσει με τις ενέργειές της την τιμή πώλησης. Δεν μπορεί δηλ. να μειώσει την τιμή πουλώντας περισσότερα ή να αυξήσει την τιμή πουλώντας λιγότερα. Έτσι, το οριακό της έσοδο είναι ίσο με την τιμή τής αγοράς MR = P

Πλήρως ανταγωνιστική αγορά (συνέχεια) Τιμή

Άριστο επίπεδο παραγωγής Σε συνθήκες πλήρους ανταγωνισμού, το άριστο επίπεδο παραγωγής είναι εκείνο στο οποίο η τιμή πώλησης είναι ίση με το οριακό κόστος τής τελευταίας μονάδας παραγωγής P = MC Έτσι, επειδή σε συνθήκες πλήρους ανταγωνισμού MR = P MR = MC

Βασικός κανόνας λειτουργίας μιας επιχείρησης Μια επιχείρηση πρέπει να διακόψει τη λειτουργία της αν δεν είναι σε θέση να καλύψει τα μέσα μεταβλητά της έξοδα στο βέλτιστο επίπεδο παραγωγής

Τα μεταβλητά έξοδα της τραπεζικής επιχείρησης Το κύριο έξοδο των τοκοφόρων προϊόντων (χορηγήσεων, ομολόγων, κλπ) είναι το κόστος (τόκοι) των απαραίτητων κεφαλαίων που πρέπει να αντλήσει η τράπεζα για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων της Τα αναγκαία κεφάλαια η τράπεζα τα αντλεί από τις καταθέσεις, τις ομολογιακές εκδόσεις, τα repos, κλπ Οι τόκοι των αναγκαίων αυτών κεφαλαίων είναι εξολοκλήρου μεταβλητό έξοδο

Βασικές αρχές κοστολογήσεως κεφαλαίων Οι καταθέσεις αποτελούν κέντρο κέρδους ή η αρχή διαχωρισμού καταθέσεων – χορηγήσεων. Η κατανομή του αποτελέσματος γίνεται βάσει των διαχειριζομένων κινδύνων. Το αποτέλεσμα για σκοπούς διοικητικής λογιστικής συμπίπτει με το αντίστοιχο αποτέλεσμα για σκοπούς χρηματοοικονομικής λογιστικής. Δεν υπάρχει «μοναδική αλήθεια». Βασικές μεταβλητές επηρεάζονται από τον προορισμό της κάθε πληροφορίας. 2.1

Οι καταθέσεις ως κέντρο κέρδους Η λειτουργία αποδοχής καταθέσεων θεωρείται ως εναλλακτική λύση της διατραπεζικής αγοράς χρήματος. Όταν η διατραπεζική αγορά είναι ενεργός και διαθέτει ρευστότητα, το κόστος αντλήσεως κεφαλαίων από αυτήν θεωρείται ότι αποτελεί κόστος ευκαιρίας / εναλλακτικό κόστος (opportunity cost). Η διαφορά του κόστους ευκαιρίας από το κόστος αντλήσεως κεφαλαίων μέσω των καταθέσεων αποτελεί το κέρδος ή την ζημία των καταθέσεων. 2.2

Το θεώρημα διαχωρισμού «Separation Theorem» Klein -1971 & Monti – 1972 ή «Neoclassical Model of the Banking Firm» Σύμφωνα με το ανωτέρω θεώρημα, το σκέλος του παθητικού και το σκέλος του ενεργητικού μιας εμπορικής τράπεζας, αντιμετωπίζονται ως δύο διαφορετικές τράπεζες και κοστολογούνται ανεξαρτήτως. Η μια είναι καθαρά «χορηγητική» και ανευρίσκει κεφάλαια από την διατραπεζική αγορά. Η δεύτερη είναι καθαρά «καταθετική» και αξιοποιεί τα κεφάλαιά της αποκλειστικά στην διατραπεζική αγορά. 2.3

Κέντρο Διαχείρισης Διαθεσίμων '' ΤΡΑΠΕΖΕΣ'' ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ''Banks'' in the bank Spread τραπέζης Α 6% - 1% 5% Παράγει αποτέλεσμα από τη διαφορά μεταξύ: επιτοκίου δανεισμού πελάτη και οριακού επιτοκίου αντλήσεως κεφαλαίων Παράγει αποτέλεσμα από τη διαφορά μεταξύ: οριακού επιτοκίου αντλήσεως κεφαλαίων (κόστους ευκαιρίας) και επιτοκίου πελάτη (καταθέτη, ομολογιούχων δανειστών, ECB, κ.λπ.) 6% 2,5% 2,5% 1,0% 3,5% 1,5% spread spread ‘τράπεζας Α-2 '‘τράπεζας'' Α-1 Κέντρο Διαχείρισης Διαθεσίμων Funding Center Παράγει αποτέλεσμα από: τη διαχείριση του επιτοκιακού κινδύνου  τη διαχείριση του επιτοκίου βάσης (basis risk) τη διαχείριση του συναλλαγματικού κινδύνου  τη διαφορά μεταξύ τοκοφόρων στοιχείων ενεργητικού και υποχρεώσεων, κ.λπ. 2.4

Ισολογισμός της 31.12.2013 μιας τυπικής ελληνικής τράπεζας Ισολογισμός της 31.12.2013 μιας τυπικής ελληνικής τράπεζας - Στεγαστικά δάνεια 350.000 - Καταθέσεις όψεως 250.000 επιτόκιο 4,5% επιτόκιο 0,8% - Καταναλωτικά δάνεια 120.000 - Καταθέσεις ταμιευτηρίου 300.000 επιτόκιο 9% επιτόκιο 0,4% - Δάνεια σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις 380.000 - Καταθέσεις προθεσμίας 550.000 επιτόκιο 7% επιτόκιο 2,6% - Δάνεια σε μεγάλες επιχειρήσεις 400.000 - Δάνεια από ΕΚΤ 150.000 επιτόκιο 5% επιτόκιο 1% - Πάγια 150.000 - Καθαρή θέση 150.000 1.400.000 1.400.000 2.5

Αποτέλεσμα από τόκους για σκοπούς διοικητικής λογιστικής Λογαριασμός Ποσό spread % Καθαρό περιθώ-ριο τόκων (ΝΙΜ) Στεγαστικά δάνεια 350.000 4,5-1=3,5 12.250 Καταναλωτικά δάνεια 120.000 9,0-1=8,0 9.600 Δάνεια σε ΜΜ επιχειρήσεις 380.000 7,0-1=6,0 22.800 Δάνεια σε μεγάλες επιχειρήσεις 400.000 5,0-1=4,0 16.000 Σύνολο 1.250.000 60.650 Καταθέσεις όψεως 250.000 1,0-0,8=0,2 500 Καταθέσεις ταμιευτηρίου 300.000 1,0-0,4=0,6 1.800 Καταθέσεις προθεσμίας 550.000 1,0-2,6=-1,6 -8.800 Δάνεια από ΕΚΤ 150.000 1,0-1,0=0 -6.500 54.150  Net Interest Margin (NIM) = καθαρό περιθώριο τόκων 2.6

Κατανομή του αποτελέσματος βάσει των διαχειριζομένων κινδύνων Σε κάθε μονάδα της Τραπέζης κατανέμεται το αποτέλεσμα που προκύπτει από τους κινδύνους που αυτή διαχειρίζεται. Έτσι, στα καταστήματα κατανέμεται μόνον το αποτέλεσμα που αντιστοιχεί στον πιστωτικό και λειτουργικό κίνδυνο που αυτά διαχειρίζονται. Το Κέντρο Διαχειρίσεως Διαθεσίμων πιστώνεται το κέρδος ή χρεώνεται την ζημία που προκύπτει από τη διαχείριση των λοιπών κινδύνων (συναλλαγματικού, επιτοκιακού, ρευστότητος, κ.λπ.). Όταν τα καταστήματα αναλαμβάνουν κινδύνους που δεν διαχειρίζονται, επιβαρύνονται με το κόστος αντισταθμίσεως των κινδύνων αυτών, άσχετα αν η αντιστάθμιση έλαβε πράγματι χώρα ή όχι. 2.7

Βασικές μεταβλητές επηρεάζονται από τον προορισμό της πληροφορίας Σύνταξη οικονομικών καταστάσεων, αναφορές σε εποπτικές αρχές (financial & regulatory reporting) Επίτευξη των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων του Ομίλου. (budgeting, targeting, incentives) Λήψη αποφάσεων (decision support, forecasting, planning) Αποδοτικότητα μονάδων – πελατών – προϊόντων 2.8

Αγορά χρήματος Money market Στην αγορά χρήματος διαπραγματεύονται χρεωστικοί τίτλοι (debt instruments), που έχουν διάρκεια ζωής μέχρι ένα χρόνο. Έντοκα γραμμάτια Δημοσίου Ομόλογα μεγάλων επιχειρήσεων Πιστοποιητικά καταθέσεων Η διατραπεζική αγορά χρήματος αποτελεί σημαντικό τμήμα της αγοράς χρήματος Euribor, Eonia, Libor 3.1

Euribor (Euro Interbank offered rate) Είναι επιτόκιο αναφοράς για παροχή ρευστότητας σε ευρώ σε τράπεζες υψηλής πιστοληπτικής διαβάθμισης. Προσφέρεται από μία ομάδα τραπεζών πρώτης κατηγορίας και για περιόδους που καλύπτουν από μία εβδομάδα έως ένα χρόνο. Η συντριπτική πλειοψηφία των τραπεζών ανήκει στην ευρωζώνη. Συμμετέχουν, επίσης, μη ευρωπαϊκές παγκόσμιες τράπεζες κ.α. 3.2

Eonia (Euro over night index average) Είναι το μέσο σταθμικό επιτόκιο όλων τών συναλλαγών διαρκείας μιας ημέρας, που έλαβαν χώρα στη διατραπεζική αγορά μέχρι την 6η απογευματινή ώρα κεντρικής Ευρώπης, μεταξύ των τραπεζών που συμμετέχουν στη διαμόρφωση του euribor. Αποτελεί μαζί με το euribor ένα από τα δύο βασικά επιτόκια αναφοράς για συναλλαγές σε ευρώ. Υπολογίζεται καθημερινά από την Ε.Κ.Τ. 3.3

Libor (London interbank offered rate) Είναι επιτόκιο αναφοράς για παροχή ρευστότητας σε τράπεζες υψηλής πιστοληπτικής διαβάθμισης σε όλα τα μεγάλα νομίσματα, το οποίον προσφέρεται από ένα σύνολο 8 τουλάχιστον, για κάθε νόμισμα, τραπεζών πρώτης κατηγορίας, επιλεγμένες από την ΒΒΑ. Τα επιτόκια καλύπτουν περιόδους από overnight έως ένα χρόνο. Επιτόκια προσφέρονται επίσης και για το ευρώ (euro libor) που ανταγωνίζονται αυτά του euribor 3.4

Αγορά κεφαλαίου (κεφαλαιαγορά) Capital market Στην αγορά κεφαλαίου διαπραγματεύονται χρεωστικοί τίτλοι που ξεπερνούν το ένα έτος (ομόλογα κρατών και μεγάλων επιχειρήσεων), μετοχές (equity instruments) Η διαπραγμάτευση γίνεται: των χρεωστικών τίτλων, από τράπεζες και οργανωμένα χρηματιστήρια, τών μετοχών από χρηματιστήρια. Διατραπεζική αγορά για διαστήματα που υπερβαίνουν το ένα έτος δεν υπάρχει. 3.5

Swap rates Το ρόλο τού μακροπρόθεσμου επιτοκίου αναφοράς επιτελεί το σκέλος του σταθερού (fixed leg) επιτοκίου ενός IRS, λόγω του μεγάλου βάθους και ρευστότητας που χαρακτηρίζει γενικά την αγορά των swaps. Συμπέρασμα για διάρκεια ζωής μέχρι ένα χρόνο γίνεται χρήση των επιτοκίων euribor και libor, για διαστήματα που υπερβαίνουν το ένα έτος, χρησιμοποιούνται τα αντίστοιχα swap rates. 3.6

Καμπύλη επιτοκίων και νόμισμα της 30.10.2014 3.

Απόδοση 10ετούς ομολόγου σε ευρώ της 30. 10 Απόδοση 10ετούς ομολόγου σε ευρώ της 30.10.2014 διαφόρων χωρών, ανάλογα με τον πιστωτικό τους κίνδυνο 3.

Καμπύλες επιτοκίων Term structure of interest rates Μια καμπύλη επιτοκίων δείχνει το επιτόκιο (κόστος) που πρέπει να καταβάλλουν κάθε φορά συγκεκριμένες κατηγορίες δανειζομένων, που έχουν τον ίδιο πιστωτικό κίνδυνο, για να αντλήσουν κεφάλαια σε ένα συγκεκριμένο νόμισμα και για συγκεκριμένη διάρκεια. 4.1

Είδη καμπυλών επιτοκίων Κανονική καμπύλη Ομαλές συνθήκες στην αγορά Καμπύλη με έντονα θετική κλίση (steep) Έναρξη ταχείας οικονομικής ανάπτυξης Καμπύλη με αρνητική κλίση Η οικονομία εισέρχεται σε φάση ύφεσης Επίπεδη καμπύλη Ανάμεικτες τάσεις για την οικονομία 4.1

Είδη επιτοκίων Επιτόκια βάσης Σταθερό επιτόκιο Κυμαινόμενο επιτόκιο Αναπροσαρμοζόμενο επιτόκιο Κυμαινόμενο vs. αναπροσαρμοζόμενου επιτοκίου 5.1

Επιτόκια βάσης Base rates Καλούμε τα επιτόκια που χρησιμοποιούνται ως βάση αναφοράς για την τιμολόγηση των τραπεζικών προϊόντων. Τέτοια είναι κυρίως τα επιτόκια euribor και libor για διάρκειες δανείων μέχρι ένα χρόνο και τα επιτόκια των swaps για διάρκειες που ξεπερνούν το ένα έτος. 5.2

Σταθερό επιτόκιο Fixed rate Είναι συμβατικό επιτόκιο που παραμένει αμετάβλητο για μέρος ή για όλη τη διάρκεια ζωής ενός τοκοφόρου στοιχείου. π.χ. ένα δάνειο 15 ετών όπου το συμβατικό επιτόκιο είναι σταθερό 6% για τα 5 πρώτα χρόνια. Στο τέλος των 5 ετών, ο πελάτης έχει τη δυνατότητα να επιλέξει για τα επόμενα χρόνια είτε σταθερό είτε κυμαινόμενο. 5.3

Κυμαινόμενο επιτόκιο Floating rate Είναι συμβατικό επιτόκιο που μεταβάλλεται παράλληλα με τη μεταβολή ενός επιτοκίου με το οποίο είναι συνδεδεμένο. π.χ. καταναλωτικό δάνειο 3 χρόνων, που το συμβατικό του επιτόκιο είναι συνδεδεμένο με το euribor τριμήνου +6%. Κυμαινόμενο θεωρείται, επίσης, και το επιτόκιο που μπορεί να μεταβληθεί μονομερώς από την τράπεζα. 5.4

Αναπροσαρμοζόμενο επιτόκιο Adjustable rate Πρόκειται για συμβατικό επιτόκιο που αλλάζει στο τέλος προκαθορισμένων διαστημάτων, με βάση ένα επιτόκιο αναφοράς. π.χ. ένα επιχειρηματικό δάνειο 10 ετών όπου το επιτόκιό του αλλάζει κάθε 3 μήνες βασιζόμενο στο euribor εξαμήνου +2,5%. 5.5

Κυμαινόμενο vs. αναπροσαρμοζόμενου επιτοκίου Στα τοκοφόρα στοιχεία κυμαινόμενου επιτοκίου η αλλαγή εφαρμόζεται ταυτόχρονα με την αλλαγή τού δείκτη, ενώ στα τοκοφόρα στοιχεία αναπροσαρμοζόμενου επιτοκίου η αλλαγή γίνεται σε προκαθορισμένα διαστήματα. Έστω ότι το euribor μηνός είναι το επιτόκιο βάσης για δύο δάνεια, ένα με κυμαινόμενο επιτόκιο και ένα με επιτόκιο που αναπροσαρμόζεται κάθε 1.3 και 1.9. Έστω ακόμη ότι το euribor μηνός άλλαξε στις 3.7. Η αλλαγή στο πρώτο δάνειο θα γίνει άμεσα, ενώ στο δεύτερο δάνειο από 1.9 5.6

Σύγχρονοι μέθοδοι FTP με κυμαινόμενο επιτόκιο με κυμαινόμενο επιτόκιο με σταθερό ή αναπροσαρμοζόμενο επιτόκιο δάνειο με χρεολυτική ή τοκοχρεολυτική εξυπηρέτηση δάνεια ενιαίου ποσού* λογαριασμοί με συγκεκριμένη διάρκεια λογαριασμοί ακαθόριστης διάρκειας μέθοδος του χρόνου μέχρι τη λήξη ή περιόδου επανατιμολόγησης (term to maturity/ repricing term) μέθοδος ταμειακών ροών (cash flow method) μέθοδος επιλογής του πλέον αντιπροσωπευτικού επιτοκίου (assigned rate method) match maturity methods 6.1

Μέθοδος επιλογής τού πλέον αντιπροσωπευτικού επιτοκίου Assigned rate method Εφαρμόζεται σε λογαριασμούς με κυμαινόμενο επιτόκιο καθορισμένης ή ακαθόριστης διάρκειας. Δυσκολία επιλογής κατάλληλου επιτοκίου μεταφοράς δεδομένου ότι για τους λογαριασμούς που αναφέραμε, αγνοούμε: το πότε επανατιμολογούνται για τις καταθέσεις και το πότε λήγουν Πιθανές επιλογές: Eonia, euribor εβδομάδος, μήνα κ.λπ. συνδυασμός των ανωτέρω Κάθε τράπεζα θα αποφασίσει ποιο είναι το πλέον αντιπροσωπευτικό επιτόκιο που αντανακλά τις συνθήκες λειτουργίας της. Το επιτόκιο αυτό θα καλούμε για ευκολία Marginal Funding Rate (MFR) 6.2

Μέθοδος τού χρόνου μέχρι τη λήξη ή την επόμενη περίοδο επανατιμολόγησης Term to maturity or repricing term method Εφαρμόζεται σε δάνεια με σταθερό ή αναπροσαρμοζόμενο επιτόκιο και εξόφληση τού κεφαλαίου στη λήξη. Ο δανειολήπτης πληρώνει στο μεταξύ διάστημα μόνο τούς τόκους. Το κόστος κεφαλαίων που αντιστοιχεί στην περίοδο μέχρι τη λήξη τού δανείου ή την επόμενη περίοδο επανατιμολόγησής του θα καλούμε για ευκολία Cost Funding Rate (CFR) 6.3

Μέθοδος των ταμειακών ροών Cash flow method Εφαρμόζεται σε τοκοφόρα στοιχεία με σταθερό ή αναπροσαρμοζόμενο επιτόκιο και που η εξυπηρέτησή τους γίνεται είτε με τη μέθοδο τού σταθερού χρεολυσίου, είτε με τη μέθοδο τού σταθερού τοκοχρεολυσίου. Σύμφωνα με τη μέθοδο κάθε χρεολύσιο αντιμετωπίζεται σαν να αποτελεί ανεξάρτητο δάνειο πληρωτέο στη λήξη. 6.4

Πραγματικό περιθώριο πελάτη χορηγήσεων Συστατικά μέρη επιτοκίων Πραγματικό περιθώριο πελάτη χορηγήσεων Risk Adjusted Περιθώριο πρόσθετου πιστωτικού κινδύνου δανείου (Δ) Κόστος δεσμεύσεων στην κεντρική Τράπεζα Πρόσθετα στοιχεία δανείων ή καταθέσεων Περιθώριο διαχειρίσεως ενεργητικού / παθητικού Ασφάλιστρο δικαιώματος προαιρέσεως Επιτόκιο πελάτη δανείων Πρόσθετο περιθώριο ρευστότητος (Δ) Στοιχεία κόστους ευκαιρίας δανείων Περιθώριο πρόσθετου πιστωτικού κινδύνου της δανειζόμενης Τραπέζης (Δ) Στοιχεία κόστους καταθέσεων Eur ibor Πιστωτικός κίνδυνος Τραπεζών που συμμετέχουν στην διαμόρφωση Euribor Risk Free Rate EONIA Περιθώριο επιτοκιακού κινδύνου Περιθώριο ρευστότητος

Συστατικά μέρη Euribor Περιθώριο (Premium) ρευστότητος Euribor Περιθώριο (Premium) επιτοκιακού κινδύνου Risk – Free Rate ΕΟΝΙΑ (Ο/Ν) 6.4

Η θεωρία των προσδοκιών Expectations theory Ομόλογα μηδενικού κουπονιού με διαφορετικές λήξεις αποτελούν τέλεια υποκατάστατα. Ένας επενδυτής δηλ. είναι αδιάφορος αν θα επενδύσει π.χ. σε ένα διετές ομόλογο ή σε ένα ετήσιο, που θα το ανανεώσει στη λήξη του για ένα ακόμη χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι τα προσδοκώμενα μελλοντικά spot επιτόκια είναι ίσα με τα εξυπακουόμενα (implicit) προθεσμιακά επιτόκια. (1+i1) (1+i1,1) … (1+in,1) = (1+in)n 7.2

Η θεωρία τού ασφαλίστρου ρευστότητας The liquidity premium theory Ομόλογα με διαφορετικές λήξεις δεν αποτελούν τέλεια υποκατάστατα. Όσο μεγαλύτερη η διάρκεια τόσο μεγαλύτερο premium ζητούν οι επενδυτές για να αγοράσουν ένα ομόλογο Έτσι, τα forward επιτόκια (fn,1) που προκύπτουν από τα ισχύοντα spot επιτόκια (in), δεν εκφράζουν τα προσδοκώμενα μελλοντικά spot επιτόκια (in,1), καθόσον περιλαμβάνουν και ασφάλιστρα ρευστότητας (Ln). (1+in)n = (1+i1) (1+i1,1+L1) … (1+in,1+Ln) f1,1 fn,1 7.3

Ανάλυση του αποτελέσματος της μονάδας διαχείρισης διαθεσίμων (Funding center) Αποτέλεσμα από τη διαχείριση κινδύνων. Αποτέλεσμα από τη διαφορά μεταξύ τοκοφόρων στοιχείων ενεργητικού και υποχρεώσεων. Αποτέλεσμα από τη διαφορά μεταξύ τού κόστους άντλησης κεφαλαίων και τού κόστους ευκαιρίας. 8.1

Αποτέλεσμα από τη διαχείριση κινδύνων Τα Καταστήματα αναλαμβάνουν επιτοκιακό και συναλλαγματικό κίνδυνο, αλλά η διαχείριση των κινδύνων αυτών γίνεται από τη Μονάδα Διαχείρισης Διαθεσίμων (Funding Center), στην οποία μεταφέρεται το αποτέλεσμα που προκύπτει από την ανάληψη και τη διαχείριση τους. Έστω 5ετές δάνειο € 100.000 με σταθερό επιτόκιο 5% και ισόποση ετήσια κατάθεση με 3%. επιτόκιο χορήγησης 5% € 500 Ανήκει στην ‘‘ Τράπεζα’’ Α-2 € 380 Ανήκει στο Funding Center € 1.120 Ανήκει στην ‘‘ Τράπεζα’’ Α-1 Σύνολο € 2.000 spread πιστωτικού κινδύνου 0,50% 5ετές swap rate 4,5% spread επιτοκιακού κινδύνου 0,38% CFR έτους 4,12% spread κατάθεσης 1,12% επιτόκιο κατάθεσης 3% Λογιστικό ΝΙΙ € 100.000 (5%-3%) = € 2.000 8.2

Αποτέλεσμα από τη διαφορά μεταξύ τοκοφόρων στοιχείων ενεργητικού και υποχρεώσεων Ισολογισμός 31.12.2010 Ταμείο 100.000 Ίδια κεφάλαια 400.000 Χορηγήσεις 900.000 Καταθέσεις 600.000 (επιτόκιο 7%) (επιτόκιο 2%) 1.000.000 1.000.000 ΝΙΙ για σκοπούς χρηματο- ΝΙΙ για σκοπούς διοικητικής λογιστικής οικονομικής λογιστικής Τόκοι έσοδα 900.000 x 7% = 63.000 Spread καταθέσεων 600.000 x (3%-2%) = 6.000 Τόκοι έξοδα 600.000 x 2% = (12.000) Spread χορηγήσεων 900.000 x (7%-3%) = 36.000 ΝΙΙ 51.000 NII 42.000 Η διαφορά των € 9.000 οφείλεται στη διαφορά των τοκοφόρων στοιχείων 900.000 – 600.000 επί το κόστος τού χρήματος 3% Το σωστό ΝΙΙ είναι € 51.000. Εξ αυτού € 42.000 αποδίδονται στα Καταστήματα και € 9.000 στο Funding Center 8.3