ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΡΕΠΟΥΣΗ ΜΑΡΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΡΕΠΟΥΣΗ ΜΑΡΙΑ

ΤΙΤΛΟΣ – ΕΡΩΤΗΜΑ : ΠΩΣ ΣΥΝΕΒΑΛΑΝ ΟΙ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ; ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΣ ΟΝΟΜΑ: ΓΑΙΤΑΝΙΔΟΥ ΑΛΕΞΙΑ - ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ ΕΞΑΜΗΝΟ: ΣΤ’ ΑΕΜ: 7204

Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΤ΄ ΤΑΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: 4 ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΩΡΕΣ

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: (α) ΔΗΛΩΤΙΚΟΙ: Αρχικά πρέπει να αναφέρουμε οτι σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα οι στόχοι του μαθήματος της ιστορίας είναι η ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης, δηλαδή η κατανόηση των ιστορικών γεγονότων, και η ανάπτυξη της ιστορικής συνείδησης που αφορά την κατανόηση της συμπεριφοράς των ανθρώπων σε συγκεκριμένες καταστάσεις καθώς και τη διαμόρφωση αξιών και στάσεων που οδηγούν στην εκδήλωση υπεύθυνης συμπεριφοράς στο παρόν και μέλλον. Πιο συγκεκριμένα οι στόχοι της εργασίας αυτής είναι: (α) ΔΗΛΩΤΙΚΟΙ: Να μάθουν οι μαθητές/τριες ποιοι ήταν οι μικρασιάτες πρόσφυγες. Να κατανοήσουν πότε ήρθαν οι μικρασιάτες πρόσφυγες στην Ελλάδα. Να κατανοήσουν το λόγο για τον οποίο ήρθαν στην Ελλάδα και κατά συνέπεια τι είχε συμβεί εκείνη την περίοδο. Να μάθουν με ποιο τρόπο συνέβαλαν οι πρόσφυγες στην ανάπτυξη της οικονομίας και του πολιτισμού της Ελλάδας.

(β) ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟΙ: Να μάθουν οι μαθητές/τριες να θέτουν ερωτήματα στο παρελθόν. Μέσα απο τις ιστορικές πηγές να κατανοήσουν το ερώτημα που τέθηκε και να είναι σε θέση να δώσουν απάντηση σ’αυτό. Να παρατηρούν και να περιγράφουν όλων των ειδών τις πηγές. Να καλλιεργήσουν την ικανότητα να εκμαιεύουν τις πληροφορίες μέσα απο οπτικές,γραπτές πηγές. Να κατανοήσουν και τις εικόνες ως πηγή πληροφόρησης. Να εξοικειωθούν με τη διαδικασία έρευνας και άντλησης στοιχείων και πληροφοριών καθώς και με τον τρόπο αξιοποίησης αυτών. Να κατανοήσουν ποιοι δημιούργησαν τις πηγές,πότε και πού τις δημιούργησαν, για ποιο λόγο καθώς και σε ποιους απευθύνονταν. Να μάθουν για το είδος και τη μορφή των πηγών. Να καλλιεργήσουν τη συγκριτική τους ικανότητα και την κριτική τους σκέψη. Να προβούν σε λογική ανάλυση των πληροφοριών, ώστε να επιτευχθεί μια βαθύτερη κατανόηση της προσπάθειας των προσφύγων για ενσωμάτωση στη νέα πατρίδα. Να ξεφύγουν απο την άκριτη αποστήθιση στην εκμάθηση της ιστορίας και να αναπτύξουν την αυτενέργεια τους. Να μάθουν να συνεργάζονται καθώς θα συζητούν για τις πηγές προσπαθώντας να δώσουν απαντήσεις στις ερωτήσεις.

(δ) ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΛΗΨΕΩΝ: Να αναπτύξουν τη βιωματικότητα τους μέσω της αξιοποίησης των ειδικών πλεονεκτημάτων των πολυμέσων (γραφικά, εικόνα, ήχος). Να αποκτήσουν ολοκληρωμένη και αντικειμενική άποψη για το θέμα το οποίο τέθηκε βασιζόμενοι στις πληροφορίες που παίρνουν απο τις πηγές. (γ) ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΙ: Να κατανοήσουν οι μαθητές/τριες τη διαφορά ανάμεσα στις λέξεις πρόσφυγας και μετανάστης. Να μάθουν όρους όπως ταπητουργία,ρεμπέτικα κ.α. Να μάθουν τι ήταν η μικρασιατική καταστροφή. (δ) ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΛΗΨΕΩΝ: Να εκτιμήσουν το παρελθόν ως στοιχείο της σημερινής πραγματικότητας. Να κατανοήσουν ότι η σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα είναι αποτέλεσμα μιας εξελικτικής πορείας, με υποκείμενα δράσης και τους μικρασιάτες πρόσφυγες. Να γνωρίσουν και να εκτιμήσουν την προσφορά των προσφύγων.

ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: Πρόσφυγας (ο) : αυτός που αναγκάζεται ή εξαναγκάζεται να εγκαταλείψει την πατρίδα του ή τον τόπο της μόνιμης κατοικίας του και να καταφύγει σε μια ξένη χώρα. Ταπητουργία (η) : βιομηχανία ή βιοτεχνία κατασκευής χαλιών, η τέχνη της κατασκευής των χαλιών. Μικρασιατική καταστροφή (η) : ονομάζεται η ελληνική ήττα στη Μικρασία. Ρεμπέτικη μουσική (η) ή Ρεμπέτικο (το) : ονομάζεται το ελληνικό αστικό λαϊκό τραγούδι που εμφανίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και απέκτησε την γνώριμη μορφή του, περίπου μέχρι την τρίτη δεκαετία του 20ου αιώνα. Η μουσική αυτή εξελίχθηκε κυρίως στα λιμάνια ελληνικών πόλεων όπου ζούσε η εργατική τάξη (τον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη, το Βόλο) και στη συνέχεια πέρασε και σε άλλα αστικά κέντρα.

Εριουργία (η) : η κατεργασία του μαλλιού. Σηροτροφία (η) : η εκτροφή μεταξοσκωλήκων για την παραγωγή μεταξιού. Τσιφλίκι (το) : α. μεγάλη αγροτική περιοχή ή και ολόκληρο χωριό που ανήκε σε ιδιώτη στην Tουρκοκρατία και όπου δούλευαν υποχρεωτικά οι κολίγοι· β. χαρακτηρισμός μεγάλου αγροκτήματος.

ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΛΩΣΣΑ (με τις λέξεις-κλειδιά και τις πηγές-κείμενα) ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ (με τους στατιστικούς πίνακες) ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ (με τους χάρτες) ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ (με τη ζωγραφική, με τη μουσική) ΦΥΣΙΚΗ (με τα μουσικά όργανα-το είδος τους)

Αρχίζουμε τη διδασκαλία δίνοντας στους μαθητές/τριες κάποιες δραστηριότητες που θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν ποιους ονομάζουμε πρόσφυγες. Οι δραστηριότητες είναι η ακόλουθες: Δραστηριότητα 1η : Συμπληρώνω το διάγραμμα με λέξεις και φράσεις σχετικές με το «πρόσφυγας». πρόσφυγας

Δραστηριότητα 2η : Δίνω μια πρώτη ερμηνεία του όρου «πρόσφυγας»: Πρόσφυγας=. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Δίνω επίσης την ερμηνεία του όρου «μετανάστης»: Μετανάστης=. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ποιές οι ομοιότητες και οι διαφορές των δύο ερμηνειών; ομοιότητες διαφορές Στη συνέχεια χωρίζουμε τους μαθητές/τριες σε ομάδες των 5 ατόμων και τους ζητάμε να συνεργαστούν προκειμένου να απαντήσουν στις δραστηριότητες.

1.ΠΩΣ ΣΥΝΕΒΑΛΑΝ ΟΙ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ; [...]Πολύ σαφείς είναι επίσης οι πρόοδοι στην ταπητουργία που βρίσκεται σε άμεση σχέση με την ανταλλαγή των πληθυσμών. Πράγματι, οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας φέρνουν μαζί τους πολύτιμες παραδόσεις, αναγόμενες στο Βυζάντιο, τόσο στην ταπητουργία, όσο και στην κεραμική, ώστε η Ελλάδα από τα 1926 να μπορεί ν' ανταγωνίζεται με επιτυχία σ' αυτό το πεδίο τις χώρες της Ανατολής και προ πάντων την Τουρκία. Στα 1927 λειτουργούν περισσότερα από 4.000 ταπητουργικοί αργαλειοί, από τους οποίους τα 2/3 στην Αθήνα και στον Πειραιά και το 1/3 στο εσωτερικό της χώρας. Αυτή η βιοτεχνία απασχολεί 10.000 εργάτες. Από την παραγωγή τα 80% τα εξάγουν στις Ηνωμένες Πολιτείες και το υπόλοιπο το πουλούν στην Ελλάδα και στις διάφορες χώρες της Ευρώπης. Στα 1929 ιδρύεται ο Αυτόνομος Ταπητουργικός Οργανισμός και ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού.[...] «Αρκετοί πρόσφυγες ασχολήθηκαν επαγγελματικά με τη θάλασσα. Άλλοι ως ψαράδες, άλλοι ως ναυτικοί και άλλοι ως εργάτες θαλάσσης. Μερικοί ασχολήθηκαν με το μικρεμπόριο και τρεις οικογένειες με τη γεωργία.[...].Γενικά μπορώ να πω ότι οι Μικρασιάτες πρόσφυγες ήταν άνθρωποι ιδιαίτερα ενεργητικοί, προοδευτικοί και δημιουργικοί.Παρόλες τις δύσκολες συνθήκες που βρήκαν, αγωνίστηκαν να ανασυντάξουν την κατεστραμμένη ζωή τους με καρτερικότητα, χωρίς μεμψιμοιρίες, και τα κατάφεραν με ό,τι και αν καταπιάστηκαν. Η εγκατάστασή τους στη Ναύπακτο έδωσε νέα πνοή στην γεωργία, στην αλιεία, στη βιοτεχνία και γενικά στην οικονομία της πόλης[...]». [...]Με τι επαγγέλματα ασχολήθηκαν στη Ναύπακτο οι πρόσφυγες; ΠΗΓΗ 1.2 : Ραλλού Παπαθανασίου,μαρτυρία (συνέντευξη στον Γιάννη Χαλάτση) http://www.nafpaktia.com/interviews/820/ralloy-papathanasioy ΠΗΓΗ 1.1 : Α. Βακαλόπουλου, Νέα Ελληνική Ιστορία, ό.π., σσ. 386-387, εκδόσεις Βάνια Θεσσαλονίκη,1997 

Δραστηριότητα 3η : Στηριζόμενοι στις ιστορικές σας γνώσεις και στα στοιχεία των ιστορικών πηγών [1.1] και [1.2] να δείξετε: Α) την ώθηση που έδωσε η άφιξη των προσφύγων στην άνθηση της βιοτεχνίας. Β)σε ποιές περιοχές εξήγαγαν τα προϊόντα τους απο την ταπητουργία; Γ) τον τρόπο με τον οποίο οι μικρασιάτες πρόσφυγες ασχολήθηκαν με τη θάλασσα. Δραστηριότητα 4η : Καταγράφω τις ομάδες των εργαζομένων που αναφέρονται στις ιστορικές πηγές [1.1] και [1.2] . ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ΣΚΕΨΟΥ!!!

Η Βιομηχανική εγκατάσταση των προσφύγων στη Νέα Ιωνία. – Η ταπητουργία. […]Γράφει ο Παπαϊωακείμ Πεσματζόγλου:[...]Η ταπητουργία ήταν κλάδος ουσιαστικά άγνωστος στην Ελλάδα πριν από τον ερχομό των προσφύγων. Η καλλιέργεια της στην Ελλάδα αποτέλεσε μια ελπιδοφόρα πλευρά του προσφυγικού προβλήματος και έδειξε από την αρχή ότι οι πρόσφυγες με την εργατικότητα, τις νέες ιδέες, την εμπειρία τους στις εμπορικές συναλλαγές και την τραπεζική πίστη που τους διέκρινε, ήταν προορισμένοι να αποτελέσουν ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια της χώρας. Το 1926 είναι το έτος σταθμός για την Εταιρεία της «Ελληνικής Εριουργίας» […].Οι πρόσφυγες συντέλεσαν τα μέγιστα στην ίδρυση αυτού του βιομηχανικού κολοσσού είτε ως φθηνό εργατικό δυναμικό στα εργοστάσια, είτε ως οικοδόμοι στην πραγματοποίηση του ευρύτατου οικοδομικού της προγράμματος.[...] "...στη Νέα Ιωνία υπήρξε πιο συγκεκριμένη η έκφραση της βιομηχανικής πολιτικής της ΕΑΠ."  […]Η ΕΑΠ εξαρχής βρήκε τη λύση της ταπητουργίας ως «πανάκεια» και σε κάθε προσφυγικό συνοικισμό χρηματοδοτούσε την ανέγερση ενός ή περισσοτέρων μεγάλων οικοδομημάτων, ώστε η οικιακή ενασχόληση των προσφύγων να μετατραπεί σε σύγχρονη βιομηχανική διαδικασία. Αντίθετα από τους άλλους οικισμούς, στη Νέα Ιωνία υπήρξε πιο συγκεκριμένη η έκφραση της βιομηχανικής πολιτικής της ΕΑΠ. Βέβαια, είναι γνωστό ότι η ΕΑΠ κατηγορήθηκε για την αναποτελεσματικότητα που είχε στον τομέα αυτό και πολλοί ερευνητές θεώρησαν ότι αρνήθηκε να ασχοληθεί με το θέμα.[...] ΠΗΓΗ 1.3 : Όλγα Βογιατζόγλου, «Η βιομηχανική εγκατάσταση στη Νέα Ιωνία  Παράμετρος εγκατάστασης», στο συλλογικό τόμο Ο ξεριζωμός και η άλλη πατρίδα, ό.π., σσ. 147-149,155 http://www.de.sch.gr/mikrasia/keimena.htm ΠΗΓΗ 1.4 : Όλγα Βογιατζόγλου, «Η βιομηχανική εγκατάσταση των προσφύγων στη Νέα Ιωνία  Παράμετρος της αστικής εγκατάστασης», στο συλλογικό τόμο Ο ξεριζωμός και η άλλη πατρίδα, ό.π., σ. 149 http://www.de.sch.gr/mikrasia/keimena.htm

Δραστηριότητα 5η : Στη διπλανή εικόνα βλέπετε τον χάρτη απο τα βόρεια προάστια του Ν. Αττικής. Μπορείτε να βρείτε που βρίσκεται η Νέα Ιωνία; Χρωματίστε την με άλλο χρώμα. Σύμφωνα με την ιστορική πηγή [1.3] με τι ήταν προικισμένοι οι πρόσφυγες; Με ποιό τρόπο συνέβαλαν στην ίδρυση της βιομηχανικής εταιρίας «Ελληνική Εριουργία» ; ΠΗΓΗ 1.5 : χάρτης Ν. Αττικής www.google.gr

"Στα 1927 λειτουργούν περισσότερα από 4.000 ταπητουργικοί αργαλειοί..." [...]Η ανάπτυξη αυτής της δραστηριότητας των προσφύγων και η γενική άνθιση της λαϊκής τέχνης οφείλουν πολλά σε μια γυναίκα ζωγράφο, στην Αγγελική Χατζημιχάλη. Αυτή επιδόθηκε με ενθουσιασμό στη μελέτη της ελληνικής λαογραφίας και των έργων της βιοτεχνίας, ταπήτων, μεταξωτών, υφασμάτων, επίπλων κλπ. και δημοσίευσε μεθοδικές εργασίες[...].Με το παράδειγμα της, με τη διδασκαλία της στο «Σπίτι των νέων κοριτσιών», με την οργάνωση εκθέσεων λαϊκής τέχνης, με την ίδρυση εργαστηρίων και πρατηρίων, τέλος με τα δημοσιεύματα της στα ελληνικά και ξένα περιοδικά συνετέλεσε στη δημιουργία ζωηρής κινήσεως γύρω από τη λαϊκή τέχνη και ενέπνευσε λαογράφους, ζωγράφους, διακοσμητές κλπ. Η Χατζημιχάλη επηρέασε πολύ την εξέλιξη της λαϊκής τέχνης στην Ελλάδα και σ’ αυτήν οφείλεται κατά μεγάλο μέρος η σημερινή άνθηση και ακμή της. ΠΗΓΗ 1.6 : Απ. Βακαλόπουλος, Νέα Ελληνική Ιστορία, ό.π., σσ. 386-387 , εκδόσεις Βάνια Θεσσαλονίκη,1997 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 6η : Διαβάζοντας προσεκτικά το παραπάνω παράθεμα και παρατηρώντας την διπλανή φωτογραφία να αναφερθείτε στο ρόλο που διαδραμάτισε η εργασία των γυναικών στον τομέα της βιομηχανίας. ΠΗΓΗ 1.7 : Η ένταξη των γυναικών στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό. ( http://images.google.gr/ )

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΣΚΟΥΣΑΝ ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΟΥΣ   ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΣΚΟΥΣΑΝ ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΟΥΣ Από την επιτροπή ζητήθηκαν τα στοιχεία των εποικιστών προσφύγων. Ήταν 1.200 οικογένειες από τις οποίες οι μισές απασχολούνταν με την ταπητουργία, οι 250 με τη ροδελαιοπαραγωγή και οι υπόλοιποι με το εμπόριο και διάφορα άλλα επαγγέλματα, τεχνίτες, κτίστες κ.λπ.[...] ΠΗΓΗ 1.8 : Όλγα Βογιατζόγλου, «Η βιομηχανική εγκατάσταση στη Νέα Ιωνία», στο συλλογικό τόμο Ο ξεριζωμός και η άλλη πατρίδα, ό.π., σσ. 147-148 http://www.de.sch.gr/mikrasia/keimena.htm "...ελάχιστοι εργάτες και πολλοί ελεύθεροι επαγγελματίες και έμποροι..." Σχετικά με τα επαγγέλματα των προσφύγων κατά την άφιξη τους στην Σύρο και τους πρώτους μήνες εγκατάστασης, έναν πρώτο πίνακα έχει δώσει (...) η Μαργαρίτα Δρίτσα και αργότερα άλλοι. Εκκρεμεί, ωστόσο, να δειχθεί αν άσκησαν τα επαγγέλματα τους, αστικά τα περισσότερα, στις νέες τους πατρίδες ή αναγκάστηκαν, λόγω ανάγκης κυρίως, σε άλλες επιλογές, ή, από την άλλη μεριά, αν συνέβαλαν στη δημιουργία νέων επαγγελματικών δραστηριοτήτων. Από τον παραπάνω πίνακα προκύπτουν ελάχιστοι εργάτες και πολλοί ελεύθεροι επαγγελματίες και έμποροι. Κατά μία μαρτυρία που πρέπει όμως να διασταυρωθεί, πολλές από τις γυναίκες αρνήθηκαν να εργαστούν στις βιομηχανίες του νησιού (κυρίως κλωστοϋφαντουργίες), επειδή το μεροκάματο που τους προσφέρθηκε (δύο δραχμές) θεωρήθηκε εξευτελιστικό· προτίμησαν να αναζητήσουν σε άλλες πόλεις εργασία.[...] ΠΗΓΗ 1.9 : Χ. Λούκος, «Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες στην Ερμούπολη», στο συλλογικό τόμο Ο ξεριζωμός και η άλλη πατρίδα, ό.π., σσ. 207-208 http://www.de.sch.gr/mikrasia/keimena.htm

[...] Η αγροτική παραγωγή στη Θράκη Το επίπεδο γνώσεων των προσφύγων συνέβαλε στην ανάπτυξη της γεωργίας, η οποία γινόταν ακόμη με πρωτόγονο τρόπο. Εντός του διαστήματος 1924-1927, η παραγωγή σιταριού αυξήθηκε από 22.810.793 οκάδες σε 43.198.174. Στην περίοδο 1931- 1933 η παραγωγή σιτηρών στη Θράκη αντιπροσώπευε το 8-11% της συνολικής εσοδείας. Άλλη μια αγροτική δραστηριότητα ήταν η αμπελουργία. Το 1925 είχε αμπελωθεί έκταση 57.000 στρεμμάτων και έως το 1928 είχαν διανεμηθεί στους πρόσφυγες 1.400.000 φυτάρια αμπελιών, από την Ε.Α.Π, πέρα από κείνα που είχαν εισαχθεί από τους συνεταιρισμούς. Ο καπνός της Θράκης, υπήρξε η πηγή στην οποία όφειλε τον πλούτο και την ανάπτυξη της ένα τμήμα της περιοχής. Οι εξαγωγές του καπνού έφτασαν να καλύπτουν το 1929, το 70% της συνολικής παραγωγής, απασχολώντας 150.000 οικογένειες. Η Διεύθυνση Εποικισμού Θράκης, συγκέντρωσε τον καπνό της Θράκης στην Ξάνθη, με την προοπτική να πουληθεί από τις συνεταιριστικές ενώσεις, με στόχο την μη μείωση των τιμών που επιδίωκαν οι καπνέμποροι. ΠΗΓΗ 1.11 : κλωστοϋφαντουργία, Αθήνα 1930 http://images.google.gr/ ΠΗΓΗ 1.10 : Μικρασιάτες πρόσφυγες στη Θράκη,Οι πρόσφυγες του 1922 στη Θράκη Φάνης Μαλκίδης (Μέρος της ομιλίας του στις «Διαδρομές στην Ιστορία» που διοργάνωσε το Ιστορικό Αρχείο του Προσφυγικού Πολιτισμού του Δήμου Καλαμαριά http://malkidis.info/gr/?p=215

[…]Η συμβολή των προσφύγων […]Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες συνέβαλαν στην αγροτική μεταρρύθμιση, δίνοντας ίδαίτερη ώθηση σε ορισμένους κλάδους της γεωργίας, όπως η αμπελουργία, η σηροτροφία, η ροδοκαλλιέργεια, η καπνοκαλλιέργεια, η ελαιοκομία, η καλλιέργεια των λαχανικών και στην εντυπωσιακή αύξηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Την ίδια ώρα επήλθαν αλλαγές και στον άλλο κλάδο της αγροτικής παραγωγής: στον κτηνοτροφικό με την εκτροφή βοοειδών και μοσχαριών που δεν συνηθιζόταν μέχρι τότε. Άνθρωποι δραστήριοι, ευφυείς και ικανοί, οι πρόσφυγες έδωσαν νέα πνοή σε σημαντικούς τομείς της εθνικής οικονομίας, στο εμπόριο, στη βιοτεχνία, στη βιομηχανία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Νέα Ιωνία (Αττικής) στην οποία οι μεγάλοι βιομηχανικοί κλάδοι της ταπητουργίας, της βαμβακουργίας, της εριουργίας και της μεταξουργίας βρέθηκαν στα χέρια των Μικρασιατών προσφύγων. Ορισμένοι πρόσφυγες, που είχαν μεταφέρει εγκαίρως τα κεφάλαιά τους στην Ελλάδα ή σε ξένες τράπεζες, και κάποιοι άλλοι που έφτασαν στην Ελλάδα μετά την Ανταλλαγή, επενδύσανε σε διάφορους αναπτυξιακούς τομείς τις οικονομίες τους που διέσωσαν φεύγοντας από την πατρίδα τους. Επιπροσθέτως, οι πρόσφυγες αποτελούσαν φθηνή εργατική δύναμη που διοχετεύθηκε στην αγορά εργασίας και ευνόησε πρωτίστως τη βιομηχανική παραγωγή.[…] ΠΗΓΗ 1.12 : Το έπος της προσφυγιάς του ’22, κείμενο Ν.Χ. Βικέτος, 29 Σεπτεμβρίου 2002,περιοδικό Άρδην http://www.ardin.gr/ (Νίκος Χ. Βικέτος,γενικός γραμματέας της ¨Ένωσης Σμυρναίων¨) ΠΗΓΗ 1.13 :Εργάτριες στο συσκευαστήριο του εργοστασίου Ματσάγγου, περ. 1930. Στη φωτογραφία τα τσιγγάρα και τα πακέτα των τσιγγάρων. Το εργοστάσιο Ματσάγγου ήταν το πρώτο στην Ελλάδα που κατάφερε να παρασκευάσει ολοστρόγγυλα τσιγγάρα! Αρχείο Ζημέρη, ΔΗ.Κ.Ι.. (απο το Μουσείο της πόλης του Βόλου) http://www.diki.gr/museum/EL/city/chronos.asp?year=1890

Απο τι αποτελούνταν η αγροτική παραγωγή; Η συμβολή στην οικονομία Οι επιδράσεις του προσφυγικού εποικισμού στη Μακεδονία, είναι χαρακτηριστικό δείγμα της αξιοποίησης του επαγγελματικού δυναμικού των προσφύγων. Οι πρόσφυγες προβαίνουν στην εκτέλεση μεγάλων έργων, ανοίγουν δρόμους, κατασκευάζουν γέφυρες, εκτελούν μεγάλα λιμενικά έργα, εγγειοβελτιωτικά και αρδευτικά έργα, κυρίως σε τρεις περιοχές, στις πεδιάδες των Σερρών, της Δράμας και της Θεσσαλονίκης. Διευθετούν τις κοίτες χειμάρρων και των μεγάλων ποταμών, όπως του Αξιού, του Στρυμόνα, αποξηραίνουν λίμνες, όπως του Αχινού, Γιανιτσών, Αρτζάν, Αματόβου και παραδίδουν τις γαίες σε ακτήμονες πρόσφυγες και γηγενείς.[...] ΠΗΓΗ 1.14 : Η συμβολή των προσφύγων στην οικονομία. http://el.wikipedia.org Δραστηριότητα 7η : Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές [1.8] - [1.14] να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις. . . Ποιά τα επαγγέλματα των προσφύγων στην πατρίδα τους; Τα μετέφεραν και στην Ελλάδα; Με ποιά επαγγελματα ασχολήθηκαν εδώ και σε ποιούς κλάδους έδωσαν ιδιαίτερη ώθηση; Απο τι αποτελούνταν η αγροτική παραγωγή; Υπήρξε αύξηση στην παραγωγή του σιταριού;και αν ναι, πόση(προσεγγιστικά); Σύμφωνα με την πηγή [1.14] τι άλλο δημιούργησαν οι πρόσφυγες;

Δραστηριότητα 8η : Βρίσκω στον τόπο μου ένα εργοστάσιο και συγκεντρώνω πληροφορίες. . . ΟΝΟΜΑΣΙΑ: ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ: ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ/ΕΣ: ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ: ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ: ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ/ΧΡΗΣΗ: Δραστηριότητα 9η : Κατατάσσω τις ιστορικές πηγές [1.8] – [1.14] σε γραπτές και οπτικές . γραπτές οπτικές

ΠΗΓΗ 1. 15 : Αύξηση γεωργικών συνεταιρισμών http://www. de. sch ΠΗΓΗ 1.15 : Αύξηση γεωργικών συνεταιρισμών http://www.de.sch.gr/mikrasia/diagramm.htm ΠΗΓΗ 1.16 : Καλλιεργούμενες αγροτικές εκτάσεις 1922-1938 http://www.de.sch.gr/mikrasia/diagramm.htm ΠΗΓΗ 1.17 : Απαλλοτρίωση τσιφλικιών 1917-1925 http://www.de.sch.gr/mikrasia/diagramm.htm *απαλλοτρίωση=η αναγκαστική, σύμφωνη με το νόμο και με καθορισμένη αποζημίωση, εξαγορά από το κράτος της ακίνητης περιουσίας κάποιου, για λόγους δημόσιας ανάγκης ή ωφέλειας. ΠΗΓΗ 1.18 : Γεωργικές πιστώσεις Εθνικής Τράπεζας http://www.de.sch.gr/mikrasia/diagramm.htm

Τι συνέβη με την γεωργία την περίοδο 1920-1930; Δραστηριότητα 10η : Διαβάζοντας προσεκτικά τους πίνακες [1.15] – [1.18] να απαντήσετε στα ερωτήματα: Τι συνέβη με την γεωργία την περίοδο 1920-1930; Γνωρίζετε τι ήταν τα τσιφλίκια; Κατά την περίοδο 1922-1925 τι έγινε και για ποιό λόγο; Οι γεωργικές πιστώσεις στην Εθνική Τράπεζα παρουσίασαν αύξηση ή μείωση την περίοδο 1923-1925; Αιτιολογείστε την απάντησή σας. Μεταξουργείο Ετμεκτζόγλου Το μεταξουργείο Ετμεκτζόγλου ιδρύθηκε στον προσφυγικό συνοικισμό της Νέας Ιωνίας Βόλου το 1924 από τους μικρασιάτες Γεώργιο και Αθανάσιο Ετμεκτζόγλου. Η επιχείρηση αναπτύχθηκε και έφτασε να απασχολεί 150 άτομα το 1928. Αποτέλεσε τη σημαντικότερη βιομηχανική μονάδα στα όρια του συνοικισμού της Νέας Ιωνίας. Η επιχείρησε γνώρισε αλματώδη ανάπτυξη έως την κήρυξη του Β' Παγκοσμίου πολέμου.[...] ΠΗΓΗ 1.19 : Αίγλη Δημόγλου, "Η βιομηχανία στο νομό Μαγνησίας. Από τον 19ο στον 21ο αιώνα", εκδόσεις Κέρκυρα, Αθήνα 2005, σ. 39-41.

Πόσα άτομα απασχολούσε το μεταξουργείο Ετμεκτζόγλου το 1928; ΠΗΓΗ 1.20 : Μεταξουργείο Ετμεκτζόγλου. Αρχείο Οικ. Ετμεκτζόγλου. http://images.google.gr Δραστηριότητα 11η : Μελετήστε προσεκτικά τις ιστορικές πηγές [1.19] και [1.20]. Σε τι αναφέρονται; Πόσα άτομα απασχολούσε το μεταξουργείο Ετμεκτζόγλου το 1928; Συνέβαλε στην ανάπτυξη της οικονομίας; Στο εργοστάσιο εργάζονταν άντρες; Ποιά η θέση της γυναίκας σύμφωνα με την εικόνα;

Οι μικρασιάτες πρόσφυγες - επιχειρηματίες Εκκίνηση βίντεο ΠΗΓΗ 1.21 : Μικρασιατική προσφυγιά (μερος 4ο), απο την εκπομπή «Η μηχανή του χρόνου» http://www.youtube.com Δραστηριότητα 12η : Με βάση το βίντεο να γράψετε ένα κείμενο για την προσφορά των προσφύγων στην ανάπτυξη της οικονομίας.

2. ΠΩΣ ΣΥΝΕΒΑΛΑΝ ΟΙ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ; α. ΜΟΥΣΙΚΗ Ο πολιτισμός των προσφύγων Προερχόμενοι από τόπους με μακραίωνη πολιτισμική παράδοση, οι πρόσφυγες μετέφεραν στην νέα τους πατρίδα τον πολιτισμό τους. Η μουσική τους επηρέασε τα λαϊκά στρώματα, παρέχοντας νέους τρόπους έκφρασης. Ο μικρασιατικός αστικός πληθυσμός, προστιθέμενος στον ελληνικό αστικό πληθυσμό, καθόρισε τη σύζευξη του σμυρνέϊκου με το ρεμπέτικο.Η μουσική ορχήστρα εμπλουτίστηκε με τον μπαγλαμά, τα σάζια, τους ταμπουράδες, το βιολί, το ούτι, το κανονάκι.[...] Το 1922 θεωρείται σημαντικός σταθμός για τη λογοτεχνία. Πέραν της μουσικής και της λογοτεχνίας ο χορός, η διατροφή, η ενδυμασία και τα κοινωνικά έθιμα εμπλούτισαν την ελληνική παράδοση[...] ΠΗΓΗ 2.2 : ρεμπέτικο τραγούδι http://www1.rizospastis.gr/ ΠΗΓΗ 2.1 : Ο πολιτισμός των προσφύγων http://el.wikipedia.org *σύξευξη=ένωση *μπαγλαμάς,σάζια,ταμπουράδες,βιολί,ούτι,κανονάκι=μουσικά όργανα.

ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ: μπαγλαμάς ταμπουράδες λύρα βιολί κανονάκι ούτι ΠΗΓΗ 2.3 : Μουσικά όργανα http://www.google.gr/ , http://thalassa-karadeniz.livepage.gr/ , Κιβωτός Κειμηλίων προσφύγων

Τι έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες ερχόμενοι απο την πατρίδα τους; [...]Το ξεκίνημα έγινε από τους χώρους όπου σημειώθηκαν οι πρώτες συγκεντρώσεις αστικών πληθυσμών, όπως ήταν η Σμύρνη, η Κωνσταντινούπολη και η Θεσσαλονίκη. Εκεί, ήδη από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα, εμφανίζεται το νέο δημιούργημα των Ελλήνων, το αστικό τραγούδι, που θα καλύψει τις ανάγκες έκφρασης των νεοσύστατων πληθυσμών. Οι διάφορες εκδοχές του Θα αποκτήσουν ποικίλες ονομασίες όπως: μόρτικο, μάγκικο, βλάμικο, αλανιάρικο, σερέτικο [...] κ.ά, μέχρι να οριστικοποιηθεί, στις αρχές του 20ού αιώνα, το ονομα “ρεμπέτικο”, με τις ποικίλες προεκτάσεις και διεισδύσεις του στα άλλα είδη μουσικής. Το ρεμπέτικο, στο ξεκίνημα του, υπήρξε δημιούργημα των πρώτων γενιών των εσωτερικών μεταναστών από τις αγροτικές περιοχές προς τις πόλεις. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα που, κατ' αρχάς, το διαφοροποιεί από το δημοτικό είναι η πολυσυλλεκτικότητα του κοινωνικού χώρου που καλείται να εκφράσει, σε αντίθεση με το δημοτικό τραγούδι που υπήρξε δημιούργημα κλειστών τοπικών αγροτικών κοινωνιών, με ιδιαίτερα γνωρίσματα όπως το τοπικό γλωσσικό ιδίωμα, η κοινή φυλετική προέλευση κ.ά.[...] Η συμβολή των προσφύγων στην ανάπτυξη της μουσικής στην Ελλάδα. Περισσότερες ακόμη δυσκολίες παρουσιάζει η ανίχνευση των ποικίλων πολιτισμικών αλληλεπιδράσεων που προέκυψαν από την εγκατάσταση των προσφύγων. Συνήθως παραπέμπουμε, για τη Σύρο, στο ρεμπέτικο, που άνθισε εκεί με την άφιξη των προσφύγων και όπου έκανε την πρώτη του μαθητεία ο Μάρκος Βαμβακάρης. ΠΗΓΗ 2.5 : Χ. Λούκος, «Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες στην Ερμούπολη», στο συλλογικό τόμο Ο ξεριζωμός και η άλλη πατρίδα, ό.π., σ. 210 http://www.de.sch.gr/mikrasia/keimen10.htm ΠΗΓΗ 2.4 : Το ρεμπέτικο τραγούδι http://www.de.sch.gr/mikrasia/keimen10.htm   Δραστηριότητα 1η : Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές [2.1] – [2.5] να συζητήσετε: Τι έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες ερχόμενοι απο την πατρίδα τους; Σε ποιούς τομείς του πολιτισμού συνέβαλλαν θετικά; Με ποιά μουσικά όργανα εμπλούτισαν τη μουσική; Έχετε δει ποτέ απο κοντά; Τι είναι το ρεμπέτικο τραγούδι;

Δραστηριότητα 2η : Αναζητώ ένα ρεμπέτικο τραγούδι στην εποχή μετά τη μικρασιατική καταστροφή. Σημειώνω τα λόγια του. Τραγουδιέται ακόμα; ΝΑΙ ΟΧΙ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Δραστηριότητα 3η : Αντιστοιχίστε τα μουσικά όργανα της πηγής [2.3] με το είδος τους. μπαγλαμάς ταμπουράδες έγχοδρα λύρα πνευστά βιολί κρουστά κανονάκι ούτι

Ο Μανώλης Καλομοίρης (14 Δεκεμβρίου 1883 – 3 Απριλίου 1962) ήταν μουσικός και συνθέτης. Θεωρείται από πολλούς ως ο ιδρυτής της εθνικής μουσικής σχολής της Ελλάδας και το μουσικό του έργο συνδέεται με την ελληνική παράδοση και το δημοτικό τραγούδι.[…]Υπήρξε ακόμα συγγραφέας παιδαγωγικών βιβλίων για την θεωρία της μουσικής. Μουσική εκπαίδευση Ασχολήθηκε συστηματικά με την εκπαίδευση (ήταν ο ιδρυτής του «Ελληνικού» και του «Εθνικού Ωδείου»). Σε μια εποχή που μουσική παιδεία υπήρχε μόνο στην Αθήνα και τα προγράμματα του Ωδείου Αθηνών γράφονταν μόνο στα Γαλλικά ιδρυσε Ωδεία σε όλη την Ελλάδα έγραψε μουσικοπαιδαγωγικά έργα στη δημοτική και για τις ελληνικές ανάγκες. Πλήθος κορυφαίων μουσικών πέρασαν από το Εθνικό Ωδείο[...] ΠΗΓΗ 2.7 : Μανώλης Καλομοίρης http://images.google.gr/ ΠΗΓΗ 2.6 : Μανώλης Καλομοίρης Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Δραστηριότητα 4η : Σύμφωνα με τις πηγές [2.6] και [2.7] ποιός ήταν ο Μανώλης Καλομοίρης; Σε ποιό τομέα διακρίθηκε;

β. ΧΟΡΟΙ : αϊβαλιώτικα, καρσιλαμάδες, τσιφτετέλια, ζεϊμπέκικα, ποντιακά. ΠΗΓΗ 2.8 : Τα μαχαίρια, ποντιακός χορός http://thalassa-karadeniz.livepage.gr/ ΠΗΓΗ 2.9 : Γυναικείο χορευτικό http://thalassa-karadeniz.livepage.gr/ Την πατρίδαμ έχασα Την πατρίδαμ έχασα έκλαψα και πόνεσα λύουμαι κ’ αρωθυμώ oϊ οϊ οϊ οϊ ν’ ανασπάλω και πορώ. Μίαν κ’ άλλο σήν ζωήμ’ σο πεγάδιμ’ σήν αυλήμ’ νέροπον ας έπινα, oϊ οϊ οϊ οϊ και τ’ ομάτεαμ’ έπλυνα. Τα ταφίαμ έχασα ντ’ έθαψα κ’ενέσπαλα τεμετέρτς αναστορώ, oϊ οϊ οϊ οϊ και σο ψώπομ’ κουβαλώ. Μίαν κ’ άλλο σην ζωήμ’ σο πεγάδιμ’ σην αυλήμ’ Εκκλησίας έρημα Μαναστήρεα ακάντηλα πόρτας και παράθερα oϊ οϊ οϊ οϊ έπεμναν ακράνοιγα. νέροπον ας έπινα, oϊ οϊ οϊ οϊ και τα’ ομάτεαμ’ έπλυνα. Δραστηριότητα 5η : Έχετε δει ποτέ τέτοιους χορούς; Αναζητήστε τραγούδια των προσφύγων ή ποντιακά τραγούδια όπως το διπλανό. www.google.gr

γ. ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ λογοτεχνία ΠΗΓΗ 2.10 : Μικρασιάτες Λογοτέχνες και Ποιητές - Γενιά του '30 http://3lyk-giann.pel.sch.gr/ekdilwseis/filologiko/filologiko1.html Στη φωτογραφία διακρίνετε τους Μικρασιάτες λογοτέχνες: Φώτης Κόντογλου, Ηλίας Βενέζης, Στρατής Δούκας, Γιώργος Θεοτοκάς, Κοσμάς Πολίτης και Γιώργος Σεφέρης μαζί με τους Μυριβήλη, Καραγάτση, Πετσάλη, Τερζάκη και Παντελή Πρεβελάκη. Τα έργα τους περιστρέφονται γύρω από τους θεματικούς άξονες:  Έξοδος – Προσφυγιά - Ειρηνική ζωή. Η Έξοδος του Ελληνισμού από τη Μικρά Ασία το ’22 είναι η κορύφωση των γεγονότων και κάνει  την τομή στο χώρο και στο χρόνο. Η φωτιά της Σμύρνης, η αλλοφροσύνη των ξεριζωμένων, ο αγώνας για τη φυγή και τη σωτηρία είναι «κοινοί τόποι» στις λογοτεχνικές σελίδες τους.

Γεώργιος Θεοτοκάς Στρατής Δούκας Ηλίας Βενέζης Φώτης Κόντογλου Κοσμάς Πολίτης Γιώργος Σεφέρης ΠΗΓΗ 2.11 : Φωτογραφίες λογοτεχνών-ποιητών http://images.google.gr/

Επιλέγω έναν λογοτέχνη και διαβάζω ένα έργο του. Δραστηριότητα 6η : Επιλέγω έναν λογοτέχνη και διαβάζω ένα έργο του. Βρίσκω φωτογραφιές του. Γράφω τη ζωή του. « [...]Φορείς φιλελευθέρων αντιλήψεων και πολιτιστικών αξιών, οι πρόσφυγες του 1922 ανέδειξαν πλήθος σημαντικών προσωπικοτήτων σε όλους τους τομείς της πνευματικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας, της οικονομίας, της δημοσιογραφίας, του αθλητισμού και πρωτοστάτησαν στην εδραίωση του συνεταιριστικού και του εργατικού κινήματος. [...]Περιοριζόμεθα να σημειώσουμε το όνομα του Νομπελίστα ποιητή μας Γιώργου Σεφέρη και του μεγαλοεφοπλιστή Αριστοτέλη Ωνάση σαν τα πιο γνωστά παραδείγματα επιφανών Μικρασιατών που κατέστησαν διεθνώς γνωστή τη χώρα μας.Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες διατήρησαν στενό το δεσμό τους με την Ορθοδοξία και με τη βοήθεια των συλλόγων τους κράτησαν ζωντανή τη λαϊκή τους παράδοση.[…]Στην αυλή και στο δρόμο αναπτύσσεται η κοινωνικότητα της γειτονιάς, μια καινοτομία που εισήγαγαν στον ελλαδικό χώρο οι πρόσφυγες, και το βράδυ, μετά τον κάματο της σκληρής βιοπάλης, η ζωή κυλά ανάμεσα στο κουσελάκι, στο ούζο, τους σμυρνέϊκους μεζέδες, το χορό και το τραγούδι[...]» ΠΗΓΗ 2.12 : Το έπος της προσφυγιάς του ’22, κείμενο Ν.Χ. Βικέτος, 29 Σεπτεμβρίου 2002, περιοδικό Άρδην http://www.ardin.gr

Πνευματική κίνηση και λογοτεχνία Οι Έλληνες, παράλληλα προς την προσπάθεια για την προσαρμογή τους στη νέα πραγματικότητα, δεν αμέλησαν να στραφούν και προς άλλα πνευματικότερα έργα πολιτισμού[...] Μέσα στην περίοδο αυτή που εξετάσαμε ανήκουν οι πεζογράφοι Στράτης Μυριβήλης, που γίνεται γνωστός κυρίως με το αντιπολεμικό μυθιστόρημα «Η ζωή εν τάψω», ο Φώτης Κόντογλου, με την τάση του προς το πρωτογονικό, το παράξενο και την περιπετειώδη ζωή των ναυτικών, οι ποιητές Άγγελος Σικελιανός, ο εμπνευσμένος από την αρχαία τραγωδία και από τη δελφική ιδέα, ο πολύμορφος και βαθύς στοχαστής, ποιητής και πεζογράφος Νίκος Καζαντζάκης, ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης με την έντονη ως τον σαρκασμό απαισιοδοξία του και την απογοήτευση του από τις ανθρώπινες σχέσεις και την υπαλληλική του ζωή, ο Κώστας Ουρανής με τη διάχυτη μέσα στο έργο του νοσταλγία και μελαγχολία, ο Κώστας Βάρναλης με την πλούσια εσωτερική του ορμή και το ενδιαφέρον του για τους φτωχούς και βασανισμένους και ο Κωνσταντίνος Καβάφης, με τον λιτό και υποβλητικό του στίχο[...] Δραστηριότητα 7η : Αφού διαβάσετε προσεκτικά τα παραθέματα-πηγές [2.12] και [2.13]: να αναφέρετε σε ποιούς τομείς του πολιτισμού οι μικρασιάτες πρόσφυγες συνέβαλαν θετικά. να δημιουργήσετε έναν πίνακα με τα ονόματα αυτών που ξεχώρισαν και σε ποιούς κλάδους του πολιτισμού. ΠΗΓΗ 2.13 : Απ. Βακαλόπουλος, Νέα Ελληνική Ιστορία, ό.π., σσ, 388-389, εκδόσεις Βάνια,Θεσσαλονίκη,1997

Δραστηριότητα 8η : Βρίσκω την ταυτότητα της ιστορικής πηγής [2.13] . ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΗΓΗΣ Ποιος/Ποια είναι ο/η δημιουργός της πηγής: .................................................. Πότε δημιουργήθηκε: ......................................................................................... Πού δημιουργήθηκε: .......................................................................................... Ποιος ο σκοπός της δημιουργίας της πηγής: ..................................................... ............................................................................................................................. Σε ποιον απευθύνεται ο δημιουργός: ................................................................ Ποιο είναι το είδος της πηγής: ...........................................................................

Πού αναφέται ο συγγραφέας; TΟ NΟΥΜΕΡΟ 31328: Tο Nούμερο 31328 είναι η ίδια η ταυτότητα του συγγραφέα (Ηλίας Βενέζης) , τότε που παιδί δεκαοκτώ χρόνων οδηγήθηκε από τους Tούρκους στα κάτεργα της Aνατολής. Tο βιβλίο είναι ένα συγκλονιστικό χρονικό «γραμμένο με αίμα», όπως επεσήμανε ο Bενέζης, προσθέτοντας: «Λέω για την καυτή ύλη, για τη σάρκα που στάζει το αίμα της και πλημμυρίζει τις σελίδες του». Στην αρχική του μορφή γράφτηκε το 1924 και ξαναδουλεύτηκε το 1931, οπότε εκδόθηκε για πρώτη φορά. H επιτυχία που σημείωσε τότε ήταν τεράστια, ακόμα και έξω από τον ελληνικό χώρο. ΠΗΓΗ 2.14 : Το Νούμερο 31328. http://www.de.sch.gr/mikrasia/keimen10.htm   Δραστηριότητα 9η : Να βρείτε ένα απόσπασμα από το έργο του Ηλία Βενέζη «Το Νούμερο 31328» και να το γράψετε παρακάτω. ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Πού αναφέται ο συγγραφέας;

Δραστηριότητα 10η : Κατατάσσω τις πηγές [2. 1] – [2 Δραστηριότητα 10η : Κατατάσσω τις πηγές [2.1] – [2.14] σε πρωτογενείς και δευτερογενείς: Πρωτογενής είναι η πηγή όταν δημιουργείται ταυτόχρονα με τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται. Δευτερογενής είναι η πηγή όταν δημιουργείται μετά (υστερόχρονα) από τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται. είδος πηγής πηγές πρωτογενείς δευτερογενείς

ζωγραφική […]Η πολυσήμαντη προσφορά του Φώτη Κόντογλου στη Νεοελληνική Ζωγραφική θα μπορούσε να συνοψιστεί σε τρεις εκφάνσεις*. Στο δημιουργικό ζωγραφικό του έργο, που βασιζότανε στη βυζαντινή τεχνική· στο αγιογραφικό του έργο, που ξαναέφερνε την ορθόδοξη ζωγραφική στις εκκλησίες μας· στο διδακτικό, τέλος, έργο του είτε άμεσο, είτε κυρίως έμμεσο, που υπήρξε από τους ισχυρότερους μοχλούς** της στροφής της πορείας της Νεοελληνικής Ζωγραφικής στην ανακάλυψη των ζωγραφικών, αλλά και ουσιαστικώτερων πνευματικών αξιών της ελληνικής παράδοσης.[…] ΠΗΓΗ 2.15 : Αγιογραφίες Φ. Κόντογλου http://images.google.gr/ ΠΗΓΗ 2.16 :Ο Φώτης Κόντογλου και η Νεοελληνική Ζωγραφική Από το βιβλίο Μνήμη Κόντογλου, εκδοτικός οίκος Αστήρ, Αλ. & Ε. Παπαδημητρίου, Αθήναι 1975 Δραστηριότητα 11η : Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές [2.15] και [2.16] με ποιό τρόπο συνέβαλε ο Φώτης Κόντογλου στην Νεοελληνική Ζωγραφική; *εκφάνσεις= εκφράσεις,εκδηλώσεις **μοχλούς= παράγοντες που προκαλούν κίνηση.

δ. ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΠΗΓΗ 2.18 : Γυναικείες φορεσιές http://thalassa-karadeniz.livepage.gr/ ΠΗΓΗ 2.17 : Ανδρικές φορεσιές http://thalassa-karadeniz.livepage.gr/ Δραστηριότητα 12η : Με βάση τις παραπάνω φωτογραφίες να περιγράψετε τον τρόπο ένδυσης των μικρασιατών προσφύγων.

Δραστηριότητα 13η : Σύμφωνα με την πηγή [2 Δραστηριότητα 13η : Σύμφωνα με την πηγή [2.18] που παρουσιάζει την ποντιακή ενδυμασία, συμπληρώστε τη λεζάντα με τις λέξεις ποντιακή, Ικονίου. ........................... ενδυμασία ............................. ενδυμασία

ε. ΉΘΗ ΚΑΙ ΈΘΙΜΑ Γιορτές και έθιμα στα Σήμαντρα Χαλκιδικής «Το χωριό μας είχε ενα κακό έθιμο. Όταν γιόρταζες, δεν ήταν να’ρθούνε πέντε φίλοι σου, όλο το χωριό περνούσε. Άνθρωπος που δε σε έλεγε καλημέρα όλο το χρόνο, ερχόταν στη γιορτή σου. Τι δοουλειά έχεις εσύ στο δικό μου σπίτι; Ώσπου κόπηκε κάποτε αυτό. -Απόκριες εδώ πέρα, πώς περνούσατε; Τι κάνατε ας πούμε τις Απόκριες; Ήμασταν που ήμασταν καρναβάλια,γυρίζαμε το σακάκι απ’την άλλη μεριά και ντυνόμασταν καρναβάλια. Απ’την ανάποδη. Δε μας γνώριζαν. Απ’τηνκαλή το ξέραν, απ’την ανάποδη το ξέρει κανείς; -Εδώ έχετε αστεία, είχατε πλάκες μεταξύ σας, είχατε τέτοια πράγματα; Κάναμε εκεί τα άρματα, αυτά που έχουμε τώρα παίρναμε και τότες. Την καμήλα, ξέρω γω, γυρίζαμε τ’άλογα αυτά. Είχαμε τύχει καρναβάλια. -Μεταξύ σας υπάρχει έτσι και μεταξύ Καραμαλήδων, Αρτακινών, υπάρχουν κοροϊδευτικά αστεία, ανέκδοτα, τέτοια πράγματα; Όχι δεν έχουμε τέτοια. Δεν έχουμε τέτοια. Ίσως, είμαστε οι μόνοι, να πούμε, το μόνο χωριό λέω, που μπορώ να πω, δηλαδη, που δεν έχουμε έτσι να υποτιμήσει ο ένας τον άλλο, αφού εδώ μέσα γεννηθήκαμε όλοι. Πράγμα το οποίο δηλαδή, στα άλλα χωριά αν πας τώρα στην Όλινθο ή στο Ζωγράφο.. Η Όλινθος είναι από πάνω οι Ευθρακιώτες, από κάτω οι Καραμαλήδες, δε σμίγει ο ένας με τον άλλο. Δραστηριότητα 14η : Αφού διαβάσετε τη διπλανή ιστορική πηγή – μαρτυρία να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις. Ποιά ήταν τα έθιμα στα Σήμαντρα της Χαλκιδικής; Έχουμε στις μέρες μας ανάλογα έθιμα; Πώς γιόρταζαν τότε; Έχετε ακούσει παρόμοιες διηγήσεις; ΠΗΓΗ 2.19 : Ευταξίας Χαράλαμπος, συνέντευξη, 09/02/2006 Αρχείο Μαρτυριών ΙΜΕ www.ime.gr

Βίντεο για την προσφορά των προσφύγων στην ανάπτυξη της οικονομίας και του πολιτισμού της Ελλάδας. Εκκίνηση βίντεο ΠΗΓΗ 2.20 : Μικρασιατική προσφυγιά (μερος 4ο), απο την εκπομπή «Η μηχανή του χρόνου» http://www.youtube.com Δραστηριότητα 15η : Γράφω στη σχολική ή τοπική εφημερίδα ένα άρθρο για τη συμβολή των μικρασιατών προσφύγων στην οικονομική και πολιτισμική ανάπτυξη της Ελλάδας μετά την εγκατάστασή τους σ’αυτή.

Τ Ε Λ Ο Σ