Ελληνική παλαιογραφία Η ανάγνωση του χειρογράφου

Δ. ταχυγραφικά σημεία και σύμβολα Είδη συντομογραφιών Α. σύμπτυξη Β. αποκοπή Γ. συνένωση γραμμάτων Δ. ταχυγραφικά σημεία και σύμβολα

Παράλειψη κεντρικού τμήματος της λέξης (nomina sacra) Σύμπτυξη Παράλειψη κεντρικού τμήματος της λέξης (nomina sacra)

Αποκοπή ή αιώρηση Συντομογραφείται το τελευταίο τμήμα της λέξης (καταλήξεις, προθέσεις, επιρρήματα)

Συνένωση γραμμάτων (συμπλέγματα ή συνδυασμοί)

Ταχυγραφικά σημεία ή σύμβολα Αστερίσκοι, οβελοί, παρενθέσεις, σύμβολα παραπομπών

Σφάλματα των αντιγραφέων Α. λόγω απροσεξίας και παραδρομής Β. λόγω προσπάθειας να διορθωθεί κείμενο που δεν κατανοήθηκε

Recensio codicum, usus scribendi, lectio difficilior; Τι σημαίνουν οι όροι… Recensio codicum, usus scribendi, lectio difficilior;

Υπεύθυνος: φωνολογικές μεταβολές της ελληνικής γλώσσας Σφάλματα ομοιοφωνίας Υπεύθυνος: φωνολογικές μεταβολές της ελληνικής γλώσσας

Σύγχυση γραμμάτων & λανθασμένος χωρισμός λέξεων Κυρίως από τη μεγαλογράμματη στη μικρογράμματη

Σφαλερή ανάγνωση γραμμάτων μικρογράμματης Κυρίως όταν έχουμε εναλλαγές στη μορφή των γραμμάτων

λιπογραφίες Α. ομοιόαρκτον/ ομοιοτέλευτον Β. παραλείψεις από απλογραφία Γ. παραλείψεις εκ παραδρομής

διττογραφία

Παρανάγνωση ή μη ανάπτυξη συντομογραφιών

Μεταθέσεις γραμμάτων, συλλαβών, λέξεων, φράσεων Υλικά και ψυχολογικά αίτια (vitium byzantinum)

Σχόλια ή γλώσσες που ενσωματώνονται στο κείμενο Παρεμβολές Σχόλια ή γλώσσες που ενσωματώνονται στο κείμενο

Αλλιώς: lectiones faciliores, lectiones duplices. Απλοποιήσεις Αλλιώς: lectiones faciliores, lectiones duplices.

Ο μορφωμένος λόγιος είναι συχνά… κάκιστος αντιγραφέας!

Στοιχεία κριτικής κειμένου Όταν ο παλαιογράφος και ο φιλόλογος γίνονται –συχνά- ένα πρόσωπο.

Δουλειά του φιλολόγου είναι τώρα… Να ανασυγκροτήσει το αυτόγραφο ή να εντοπίσει το αρχέτυπο.

Πόσο παλιά μπορούμε να φτάσουμε; Μερικές φορές ως την αλεξανδρινή εποχή, συχνότερα πάντως την εποχή του μεταχαρακτηρισμού.

Διερεύνηση των κωδίκων (recensio codicum). Πρώτο στάδιο: Διερεύνηση των κωδίκων (recensio codicum).

Κώδικες Vetustissimi και κώδικες recentiores: Ποια η αξία τους για την αποκατάσταση του κειμένου;

Τι ονομάζουμε collatio;

Τι ονομάζουμε έμμεση και άμεση παράδοση ενός κειμένου;

Γιατί το στέμμα είναι πολλές φορές δύσκολο να καταρτισθεί; Τι ονομάζουμε συνδετικές και χωριστικές γραφές και πώς καταρτίζουμε το στέμμα; Γιατί το στέμμα είναι πολλές φορές δύσκολο να καταρτισθεί;

Κανόνες σύμφωνα με τους οποίους ο φιλόλογος επιλέγει τη σωστή γραφή: Lectio difficilior Codex optimus Lectio antiquior Usus scribendi

Όταν, παρά τις προσπάθειες, η αποκατάσταση του κειμένου είναι αδύνατη… …θέτουμε ανάμεσα σε Cruces το προβληματικό κείμενο ή καταφεύγουμε στη ΄μαντεία΄ (divinatio).