Μοντέλα και μορφές αξιολόγησης ΓιαννικΟπουλοΣ ΙωΑννηΣ, ΕκπαιδευτικΟΣ ΠΕ70, 2ο 9/θ ΠρΟτυπο ΠειραματικΟ Δ.Σ ΠΟλεωΣ ΡΟδου

Εισαγωγή Ένα σημαντικό ερώτημα σχετικό με την αξιολόγηση, αφορά την επιλογή μοντέλου. Η έννοια του «μοντέλου αξιολόγησης» παρουσιάζει κυρίως το σκοπό, τη δομή της αξιολόγησης, τη μεθοδολογία, την πορεία εφαρμογής της και παρέχει οδηγίες. Κάθε μοντέλο έχει δυνατά και αδύνατα σημεία. Γι’ αυτό προτιμάται πάντα ένας συνδυασμός.

Οι Δύο Κατηγορίες Τα μοντέλα αξιολόγησης που εφαρμόζονται σε κάθε χώρα έχουν σχέση με το φιλοσοφικό υπόβαθρο στο οποίο στηρίζονται. Γενικότερα όμως, θα μπορούσαμε να τα διακρίνουμε σε δύο κατηγορίες: α) το τεχνοκρατικό και β) το ανθρωπιστικό – πλουραλιστικό μοντέλο

Το Τεχνοκρατικό μοντέλο Σύμφωνα με το τεχνοκρατικό μοντέλο, η αξιολόγηση αποτελεί ένα μηχανισμό ελέγχου στην εκπαίδευση. Με τον μηχανισμό αυτό διαπιστώνεται ο βαθμός στον οποίο έχουν επιτευχθεί οι επιδιωκόμενοι στόχοι που τέθηκαν αρχικά, οι οποίοι εκφράζονται ποσοτικά με βάση συγκεκριμένη κλίμακα μέτρησης. Ο αξιολογούμενος δεν συμμετέχει στη διαδικασία αξιολόγησής του, αλλά αποδέχεται το αποτέλεσμα.

Το Τεχνοκρατικό μοντέλο Το τεχνοκρατικό μοντέλο αδυνατεί να δώσει στοιχεία για τις δυνατότητες και αδυναμίες του αξιολογούμενου, δηλαδή για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που λαμβάνουν μέρος στη διαδικασία της αξιολόγησης, με αποτέλεσμα το συγκεκριμένο μοντέλο να είναι ανεπαρκές στον χώρο της εκπαίδευσης. Εστιάζει στο αποτέλεσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας και προσφέρεται για τη συγκριτική αξιολόγηση. Η τυπική μέτρηση της αποτελεσματικότητας του εκπαιδευτικού έργου δεν μπορεί να συμβάλει από μόνη της στην βελτίωση της εκπαίδευσης, που αποτελεί και βασικό σκοπό της αξιολόγησης. Αμφισβητήθηκε στις αρχές του 1980 από νέες τάσεις.

Το Ανθρωπιστικό – Πλουραλιστικό Μοντέλο Αναφέρεται κυρίως στα υποκείμενα της εκπαίδευσης και πλουραλιστικό γιατί δεν ενδιαφέρεται μόνο για την επίτευξη στόχων αλλά συνυπολογίζει πολλούς παράγοντες. Η αξιολόγηση σύμφωνα με αυτό το μοντέλο εντοπίζει αδυναμίες του αξιολογούμενου, με σκοπό πρώτα την κατανόηση και την ερμηνεία τους και στη συνέχεια τη βελτίωση του αξιολογούμενου. Είναι μια διαρκής λειτουργία που ξεκινά ταυτόχρονα με την εκπαιδευτική διαδικασία, εξελίσσεται μαζί της, την ανατροφοδοτεί και τη βελτιώνει.

Το Ανθρωπιστικό – Πλουραλιστικό Μοντέλο Ο αξιολογητής εδώ μετατρέπεται σε σύμβουλο, ο οποίος οφείλει να βοηθήσει τον αξιολογούμενο να αναπτύξει την ικανότητα αυτοαξιολόγησής του. Χρησιμοποιούνται συνήθως περιγραφές και αποφεύγονται οι μετρήσεις. Ωστόσο έχει δεχτεί κριτική λόγω του υποκειμενικού του χαρακτήρα. Επίσης το μοντέλο αυτό συναντά δυσκολίες στην εφαρμογή του, λόγω του πλήθους των δεξιοτήτων που απαιτούνται από τους αξιολογητές και της μεγάλης χρονικής διάρκειας που χρειάζεται για να εφαρμοστεί.

Αξιολόγηση και Εκπαιδευτική Διοίκηση Τρεις διαφορετικές τάσεις στη θεωρία της Εκπαιδευτικής Διοίκησης έχουν επηρεάσει τις μορφές αξιολόγησης στην εκπαίδευση: α) η Επιστημονική Προσέγγιση στη Διοίκηση, σύμφωνα με την οποία εφαρμόστηκε η πρώτη μορφή αξιολόγησης, μέσω της επιθεώρησης β) η Προσέγγιση στη Διοίκηση μέσω των Ανθρωπίνων Σχέσεων όπου δόθηκε έμφαση στον άνθρωπο και στις σχέσεις που αναπτύσσονται στο περιβάλλον εργασίας και γ) η Νεοεπιστημονική Προσέγγιση μέσω του Ανθρώπινου Δυναμικού

Άλλες Μορφές Αξιολόγησης Με κριτήριο το χρονικό σημείο: Προκαταρκτική, Κατά τη διάρκεια & Εκ των Υστέρων. Διαμορφωτική αξιολόγηση: στοχεύει στον εντοπισμό των δυνατοτήτων και αδυναμιών και στη βελτίωση του εκπαιδευτικού μέσω κατάλληλης βοήθειας (μεντορεία, επιμόρφωση κλπ) Τελική ή αθροιστική αξιολόγηση: μετά το τέλος μια εκπαιδευτικής διαδικασίας και αποσκοπεί στη διαπίστωση της υλοποίησης των στόχων που τέθηκαν.

Άλλες Μορφές Αξιολόγησης Εσωτερική και Εξωτερική Αξιολόγηση. Η εσωτερική διακρίνεται σε ιεραρχική και συλλογική. Η αυτοαξιολόγηση.

Αυτοαξιολόγηση Από το πλαίσιο της αυτοαξιολόγησης των εκπαιδευτικών απορρέουν : Ανάπτυξη συνεργασίας του εκπαιδευτικού με τους συναδέλφους του. Άμεση, προσωπική συμμετοχή του εκπαιδευτικού στις διαδικασίες αξιολόγησής του. Ανάληψη πρωτοβουλίας και προσωπικής ευθύνης από την πλευρά του εκπαιδευτικού για την επίτευξη των στόχων της αξιολόγησης.

Αυτοαξιολόγηση: Πλεονεκτήματα α) ευαισθητοποιεί τον εκπαιδευτικό και ενισχύει τη γνώση του αλλά και την αυτοπεποίθησή του, β) καλλιεργεί κλίμα αυτοελέγχου και αυτοδέσμευσης και γ) δεν λειτουργεί ως φόβητρο

Αυτοαξιολόγηση: Μειονεκτήματα α) είναι χρονοβόρος διαδικασία, β) δημιουργούνται εσωτερικές συγκρούσεις, γ) αν δεν υπάρχει ορθή εφαρμογή της αυτοαξιολόγησης από τους εκπαιδευτικούς λόγω ελλιπής ενημέρωσης, δεν μπορεί να υπάρχει πάντα σωστή αξιολόγηση, δ) η ανυπαρξία συγκριτικών δεδομένων και ε) η ανυπαρξία εξωτερικού αντικειμενικού κριτή.

Μετα-Αξιολόγηση Μετά-Αξιολόγηση:Ένα νέο μοντέλο εξωτερικής αξιολόγησης. Το κύριο βάρος της αξιολόγησης φέρει η εσωτερική αξιολόγηση. Η μετα-αξιολόγηση διασφαλίζει την ποιότητα της εσωτερικής αξιολόγησης και όχι την ποιότητα του εκπαιδευτικού έργου

Συμπεράσματα Ένα υγιές εκπαιδευτικό σύστημα χρειάζεται τόσο εσωτερικές όσο και εξωτερικές πηγές αξιολόγησης αφού προηγουμένως επισημάνει πως πρέπει να έχουν κατανοηθεί πλήρως οι ρόλοι κάθε μορφής αξιολόγησης. Επιβάλλεται συνύπαρξη εξωτερικής και εσωτερικής αξιολόγησης. Διαπιστώνεται στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες μια μετακίνηση του ενδιαφέροντος από την αξιολόγηση των ατόμων στην αξιολόγηση των συστημάτων, με υιοθέτηση μεθόδων εσωτερικής αξιολόγησης. Η εξωτερική αξιολόγηση λειτουργεί συμπληρωματικά υποστηρίζοντας το σχολείο στη διαδικασία αυτοαξιολόγησής του ενώ διαπιστώνεται η ανάγκη για ποιοτική αναβάθμιση της εκπαίδευσης ως βασική προϋπόθεση για την συμμετοχή στην «κοινωνία της γνώσης».

Σας ευχαριστώ Θερμά για την Προσοχή σας