Σχολή Μηχ. Μεταλλείων-Μεταλλουργών Αρχές Διοίκησης και Οργάνωση Παραγωγής- Oικονομική των Επιχειρήσεων Κατερίνα Αδάμ, Μ.Sc., Ph.D Επίκουρος Καθηγήτρια Τομέας Μεταλλευτικής Σχολή Μηχ. Μεταλλείων-Μεταλλουργών 15/4/2014 Eαρινό Εξάμηνο, 2013-2014

Δ. Δαμίγος, Eπίκουρος Καθηγητή Κ. Αδάμ, Επίκουρος Καθηγήτρια Εισαγωγή ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ Δ. Δαμίγος, Eπίκουρος Καθηγητή Κ. Αδάμ, Επίκουρος Καθηγήτρια Σύγγραμμα: Ρομπόλη, Παπάδα, Μιχαηλίδης, 2002, Σημειώσεις στη Ιστοσελίδα της Σχολής

Εισαγωγή –Στόχος του μαθήματος Σύγχρονες παγκόσμιες εξελίξεις, απελευθέρωση αγορών, ηλεκτρονικό εμπόριο Ανταγωνιστικό Περιβάλλον, Taxύτατες αλλαγές σε τεχνολογίες παραγωγής, πελάτες, αγορές, διαχείριση πληροφορίας, οικονομικές συνθήκες, ύφεση…. Σωστή Οργάνωση και Αποτελεσματική Διοίκηση απαραίτητη προϋπόθεση για την προσαρμογή, ανάπτυξη και βιωσιμότητα μιας παραγωγικής μονάδας

Περιεχόμενα μαθήματος Περιεχόμενα μαθήματος Βασικές Έννοιες- Εισαγωγή στις θεωρίες της Οργάνωσης, Επιχειρηματικό περιβάλλον Ορισμός, στόχοι και μορφές επιχειρήσεων Δομή και διάρθρωση της οργάνωσης μιας επιχείρησης, Λειτουργία της επιχείρησης Διοίκηση των Επιχειρήσεων- Έλεγχος Λήψη Αποφάσεων Μελέτες Περίπτωσης Ειδικά θέματα (προγραμματισμός κι έλεγχος παραγωγής, διαχείριση κι έλεγχος αποθεμάτων, κ.ά.) Οικονομική των επιχειρήσεων (ισολογισμοί, κοστολόγηση, κ.ά.),

Παραγωγική Διαδικασία Οικονομικά αγαθά: τα μέσα για την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών Παραγωγική διαδικασία Συντελεστές Παραγωγής εργασία,φυσικοί πόροι, κεφάλαιο, επιχειρηματικότητα, Οικονομικά αγαθά

Παραγωγική Διαδικασία Η Οργάνωση και η Διοίκηση καλούνται να δημιουργήσουν στο εσωτερικό κάθε παραγωγικού φορέα ή οργανισμού τις συνθήκες για την άριστη αξιοποίηση των συντελεστών παραγωγής Συντελεστές Παραγωγής Παραγωγική διαδικασία Οικονομικά αγαθά

Παραγωγή Κάθε οργανωμένη δραστηριότητα που σκοπεύει στην αύξηση της αξίας ή της χρησιμότητας υλικών πραγμάτων ή την παροχή υπηρεσιών με την ανάλωση πόρων (υλικά, εργασία, πνευματικό κεφάλαιο…). Παραγωγικό Σύστημα κάθε φυσικός ή κοινωνικός οργανισμός, οργανωμένο σύνολο που παράγει προϊόντα ή υπηρεσίες Δημόσιες υπηρεσίες, βιομηχανία, επιχειρήσεις κλπ.

Παραγωγική διαδικασία Παραγωγικό Σύστημα, χαρακτηρίζεται από τις ιδιαιτερότητες του τομέα στον οποίο δραστηριοποιείται Παραγωγική διαδικασία Επεξεργασία εισροών Εισροές -ανθρώπινη εργασία Εκροές - μηχανές - πρώτες ύλες - προ’ι’όντα - ενέργεια - υπηρεσίες - πληροφορία - υποπρο’ι’όντα

Παραγωγικά Συστήματα Παραγωγικά Σύστηματα αποτελούνται από: Kύρια υποσυστήματα /Κύριες Παραγωγικές Λειτουργίες, Παραγωγικά τμήματα, προϊόντα Δευετερεύοντα/Υποστηρικτικά Υποσυστήματα Προμήθειες, Λογιστήρια

Παραγωγικά Συστήματα (ΠΣ) Παραγωγικά Συστήματα (ΠΣ) Ιδιάιτερα σημαντικός ο Σωστός σχεδιασμός, Οργάνωση, Ελεγχος και Λειτουργία των Παραγωγικών Συστημάτων, >>> Υψηλή Παραγωγικότητα Αποτελεσματικό ΠΣ, όσον αφορά κόστος/ποιότητα προϊόντων : ένας οργανισμός που μπορεί να επιβιώσει και να αναπτυχθεί σε ένα διεθνές, ανταγωνιστικό επίπεδο.

Έπιχείρηση ως ένας οικονομικός οργανισμός ή μονάδα Παραγωγική διαδικασία Επεξεργασία εισροών Εισροές Εκροές Αρμονική αξιοποίηση πόρων, και συνθηκών παραγωγικής διαδικασίας για την βέλτιστη παραγωγή αγαθών στα πλαίσια μίας οικονομική μονάδας/οργανισμού, π.χ επιχείρηση

Επιχείρηση Επιχείρηση καλείται κάθε οικονομική μονάδα η οποία με τον κατάλληλο συστηματικό και οργανωτικό σχεδιασμό των συντελεστών παραγωγής (εργασία, φυσικοί πόροι, κεφάλαιο, επιχειρηματικότητα), παράγει ή εφοδιάζεται με προϊόντα τα οποία στη συνέχεια μεταπωλεί στο αγοραστικό κοινό με στόχο την βιωσιμότητα και κερδοφορία

Επιχείρηση Kύρια χαρακτηριστικά της επιχείρησης Η ελευθερία δράσεως Η παραγωγή αγαθών/υπηρεσιών για την αγορά Η περιουσιακή αυτοτέλεια Το κίνητρο του κέρδους Ο επιχειρηματικός κίνδυνος Ο ανταγωνισμός Η οργανωτική δομή

Επιχείρηση/Κύρια Χαρακτηριστικά Η παραγωγή αγαθών/υπηρεσιών για την αγορά. Χαρακτηριστικό γνώρισμα Ένα σωματείο που παράγει για τα μέλη του δεν συνιστά επιχείρηση

Επιχείρηση/Κύρια Χαρακτηριστικά Η περιουσιακή αυτοτέλεια Αυτοτελής Μονάδα με δική της περιουσία Τήρηση χωριστών λογιστικών βιβλίων, ξεχωριστές φορολογικές και νομικές υποχρεώσεις

Επιχείρηση/Κύρια Χαρακτηριστικά Το κίνητρο του κέρδους: Βασικό γνώρισμα της επιχείρησης, προύπόθεση για βιωσιμότητα, διατήρηση θέσεων εργασίας

Επιχείρηση/Κύρια Χαρακτηριστικά Επιχειρηματικός κίνδυνος Ο κίνδυνος καθορίζεται από την πιθανότητα διαφοροποίησης των μελλοντικών αποτελεσμάτων από αυτά που προβλέπονται σήμερα.

Τύποι Επιχειρηματικού κινδύνου Αλλαγές στις συνθήκες προσφοράς και ζήτησης Τεχνολογικές μεταβολές και διαφοροποίηση του ανταγωνισμού Αλλαγές στα επιτόκια της αγοράς, στον πληθωρισμό, στις συναλλαγματικές αξίες, στις οικονομικές συνθήκες κ.λπ. Αλλαγές στις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες

Επιχείρηση/Κύρια Χαρακτηριστικά Ανταγωνισμός Η προσπάθεια που καταβάλλει μία επιχείρηση της ίδιας δραστηριότητας Ώστε να εξασφαλίσει μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς Μείωση τιμής, βελτίωση ποιότητας, διαφήμιση

Επιχείρηση Kύρια χαρακτηριστικά της επιχείρησης Η ελευθερία δράσεως Η παραγωγή αγαθών/υπηρεσιών για την αγορά Η περιουσιακή αυτοτέλεια Το κίνητρο του κέρδους Ο επιχειρηματικός κίνδυνος Ο ανταγωνισμός Η οργανωτική δομή

Επιχείρηση/Κύρια Χαρακτηριστικά Οι κυριότερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει κατά ορθολογικό τρόπο η Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων: Αύξηση της αποδοτικότητας των διαθέσιμων παραγωγικών μέσων Βελτίωση της ποιότητας του προϊόντος, Αύξηση και η περαιτέρω διερεύνηση και ανάπτυξη των τομέων δράσης της επιχείρησης

Κατάταξη των Επιχειρήσεων Οι επιχειρήσεις έχουν τη δική τους μορφή, η διάκρισή τους γίνεται με βάση τα παρακάτω κριτήρια Αντικείμενο παραγωγικής δραστηριότητας Μέγεθος Νομική Μορφή

Κατάταξη των Επιχειρήσεων Με βάση το αντικείμενο παραγωγικής δραστηριότητας Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, Eurostat Επιχειρήσεις πρωτογενούς τοµέα ή αρχικής παραγωγής Επιχειρήσεις δευτερογενούς τοµέα παραγωγής, ή μεταποιητικές επιχειρήσεις Επιχειρήσεις τριτογενούς τοµέα παραγωγής, η επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών

Διψήφιοι Κωδικοί ΣΤΑΚΩΔ Κωδικοί Ομάδας Μελέτης Ξενοδοχεία - Εστιατόρια Κατάταξη των Επιχειρήσεων Με βάση το αντικείμενο παραγωγικής δραστηριότητας, Εurostat-ΕΣΥΕ α/α Διψήφιοι Κωδικοί ΣΤΑΚΩΔ Κωδικοί Ομάδας Μελέτης 1 01 έως 14 Πρωτογενής - Λατομεία 2 15 Τρόφιμα 3 17-18-19 Ενδύματα 4 20 έως 40 Ξύλο - Μέταλλο 5 45 Κατασκευές 6 50 Αυτοκίνητο 7 51 Χονδρικό Εμπόριο 8 52 Λιανικό Εμπόριο 9 55 Ξενοδοχεία - Εστιατόρια 10 80 Εκπαίδευση 11 60 έως 99 (εκτός από τον 80) Παροχή Υπηρεσιών

Κατάταξη των Επιχειρήσεων Με βάση το αντικείμενο παραγωγικής δραστηριότητας Επιχειρήσεις πρωτογενούς τοµέα ή αρχικής παραγωγής Οι δραστηριότητες των επιχειρήσεων του πρωτογενούς Τομέα επικεντρώνονται στη συλλογή των αγαθών από την φύση. Τα αγαθά είτε χρησιμοποιούνται ως έχουν είτε διατίθενται στον δευτερογενή τομέα για μεταποίηση

Κατάταξη των Επιχειρήσεων Με βάση το αντικείμενο παραγωγικής δραστηριότητας Επιχειρήσεις πρωτογενούς τοµέα ή αρχικής παραγωγής Γεωργικές, σιτηρά, βαμβακοπαραγωγή, οπωροκηπευτικά Δασοκομικές,εκμετάλλευση δασών, παραγωγή ξυλείας Κτηνοτροφικές, Πτηνοτροφικές Αλιευτικές, αλιεία, ιχθυοπαραγωγή Μεταλλευτικές, λατομεία, μεταλλεία Εταιρείες υδρεύσεως

Κατάταξη των Επιχειρήσεων Με βάση το αντικείμενο παραγωγικής δραστηριότητας Επιχειρήσεις πρωτογενούς τοµέα ή αρχικής παραγωγής Γεωργικές, σιτηρά, βαμβακοπαραγωγή, οπωροκηπευτικά Δασοκομικές,εκμετάλλευση δασών, παραγωγή ξυλείας

Κατάταξη των Επιχειρήσεων Με βάση το αντικείμενο παραγωγικής δραστηριότητας Επιχειρήσεις πρωτογενούς τοµέα ή αρχικής παραγωγής Κτηνοτροφικές, Πτηνοτροφικές Αλιευτικές, αλιεία, ιχθυοπαραγωγή

Κατάταξη των Επιχειρήσεων Με βάση το αντικείμενο παραγωγικής δραστηριότητας Επιχειρήσεις πρωτογενούς τοµέα ή αρχικής παραγωγής Εταιρείες υδρεύσεως

Κατάταξη των Επιχειρήσεων Με βάση το αντικείμενο παραγωγικής δραστηριότητας Επιχειρήσεις δευτερογενούς τοµέα παραγωγής ασχολούνται με την επεξεργασία ή μεταποίηση πρώτων υλών σε τελικά αγαθά, βιοτεχνίες ή βιομηχανίες. Εταιρείες τροφίμων, μεταλλικών κατασκευών, κλωστοϋφαντουργία

Κατάταξη των Επιχειρήσεων Με βάση το αντικείμενο παραγωγικής δραστηριότητας Επιχειρήσεις δευτερογενούς τοµέα παραγωγής Εταιρείες τροφίμων, μεταλλικών κατασκευών, κλωστοϋφαντουργία,

Κατάταξη των Επιχειρήσεων Με βάση το αντικείμενο παραγωγικής δραστηριότητας Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, Eurostat Επιχειρήσεις τριτογενούς τοµέα παραγωγής, η επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, Εμπορική εκμετάλλευση και διακίνηση των προϊόντων. Ασφαλιστικές εταιρείες, τράπεζες, μεταφορικές, εμπορικές επιχειρήσεις κλπ.

Κατάταξη των Επιχειρήσεων Με βάση το αντικείμενο παραγωγικής δραστηριότητας Μία επιχείρηση μπορεί να δραστηριοποιείται και στους τρεις τομείς. Παράδειγμα, μία εξορυκτική εταιρεία η οποία κατεργάζεται τις ορυκτές πρώτες ύλες, και διαθέτει εταιρεία διανομής και μεταφοράς

Κατάταξη των Επιχειρήσεων Με βάση το αντικείμενο παραγωγικής δραστηριότητας 2012 Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία: H ελληνική οικονομία στηρίζεται κυρίως στον τριτογενή τομέα, 81% H συμμετοχή του δευτερογενούς τομέα 16% H συμμετοχή του πρωτογενούς τομέα, 3,4%

Κατάταξη των Επιχειρήσεων-Απασχόληση Ποσοστιαία κατανομή των απασχολούμενων κατά τομέα οικονομίας (Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ, 3οΤρίμηνο 2013) Κατάταξη των Επιχειρήσεων-Απασχόληση H ελληνική οικονομία: τριτογενής τομέας, 81%, δευτερογενής 16%, πρωτογενής 3,4% Απασχόληση ΕΛΣΤΑΤ 2013

Κατάταξη των Επιχειρήσεων Ποσοστιαία κατανομή των απασχολούμενων κατά τομέα οικονομίας (Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ, 3οΤρίμηνο 2013) Κατάταξη των Επιχειρήσεων H ελληνική οικονομία: τριτογενής τομέας, 81%, δευτερογενής 16%, πρωτογενής 3,4%

Κατάταξη των Επιχειρήσεων Πίνακας 2.5‑30: Απασχόληση στον κλάδο της βιομηχανίας (Eurostat) Ποσοστιαία κατανομή των απασχολούμενων κατά τομέα οικονομίας (Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ, 3οΤρίμηνο 2013) Κατάταξη των Επιχειρήσεων H ελληνική οικονομία: τριτογενής τομέας, 81%, δευτερογενής 16%, πρωτογενής 3,4% Βιομηχανία (χωρίς κατασκευές) 2008 2009 2010 2011 2012 Απασχόληση στην Ελλάδα, χιλιάδες 584 559 535 490 429 Απασχόληση στην Ελλάδα, % απασχόλησης 12,0% 11,6% 11,3% 11,0% 10,5% Απασχόληση στην ΕΕ28, % απασχόλησης 17,2% 16,5% 16,0% 16,1% Κατασκευές 386 369 322 250 207 7,9% 7,6% 6,8% 5,6% 5,1% 7,7% 7,4% 7,1% 6,9% 6,6%

Κατάταξη των Επιχειρήσεων Με βάση την περιουσιακή τους διάρθρωση –Επιχειρήσεις εντάσεως πάγιων περιουσιακών στοιχείων –Επιχειρήσεις εντάσεως πρώτων υλών –Επιχειρήσεις εντάσεως εργασίας

Κατάταξη των Επιχειρήσεων Με βάση το είδος του φορέα Ιδιωτικές, ως φορέα τους έχουν ένα ή περισσότερα φυσικά πρόσωπα. Ατομικές, Εταιρικές, (ΟΕ, ΕΕ, ΕΠΕ) και Συλλογικές ∆ηµόσιες, Φορέας τους το κράτος, 100% των περιουσιακών τους στοιχείων, ΝΠΔΔ Μικτές είναι Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου ΝΠΙΔ, και φορείς τους είναι τόσο το κράτος όσο και οι ιδιώτες

Κατάταξη των Επιχειρήσεων Με βάση το µέγεθος Μικρές Μεσαίες Μικροµεσαίες Μεγάλες

Κατάταξη των Επιχειρήσεων, Μέγεθος Commission Recommendation 2003/361/EC Κριτήρια Μεσαίες Μικρές Πολύ Μέγιστος αριθμός Απασχολούμενων < 250 <50 <10 Μέγιστο όριο κύκλου εργασιών, εκατ. ΕCU 40 7 - Μέγιστο όριο ισολογισμού, εκατ. ΕCU 27 5