ΗΛΙΑΝΑ Σ. ΚΑΛΥΨΩ Μ. ΒΑΣΙΛΙΚΗ Μ. ΕΥΑΝΘΙΑ Μ. Κερκίνη - Βιστωνίδα ΗΛΙΑΝΑ Σ. ΚΑΛΥΨΩ Μ. ΒΑΣΙΛΙΚΗ Μ. ΕΥΑΝΘΙΑ Μ.

ΒΙΣΤΩΝΙΔΑ Υφάλμυρη λίμνη που εκτείνεται στους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης. Σε συνδυασμό με άλλες λίμνες και παράκτιες λιμνοθάλασσες, έχει ενταχθεί στις προστατευτικές διατάξεις της συνθήκης Ramsar και έχει ανακηρυχθεί Περιοχή Ειδικής Προστασίας και Ειδικά Προστατευόμενη Μεσογειακή Περιοχή. Η Βιστωνίδα περιβάλλεται από καλαμιώνες. Γύρω της εκτείνονται ζώνες με αρμυρίκια, αλίπεδα, υγρά λιβάδια και παραποτάμια δάση. Μέρος των οικοσυστημάτων της περιοχής απειλείται από εγγειοβελτιωτικά προγράμματα ενώ η μόλυνση από τη γύρω ανθρώπινη παρουσία – βιομηχανκή και οικιακή – πλήττει επίσης την περιοχή. Η Βιστωνίδα φιλοξενεί αξιόλογη πανίδα. Στα είδη που αναπαράγονται εδώ, εντάσσονται η λαγγόνα, ο νυχτοκόρακας, ο κρυπτοτσικνιάς, ο λευκοτσικνιάς και ο σταχτοτσικνιάς, η αβοκέττα, ο καλαμοκανάς και η χαλκοκουρούνα. Στα είδη που μεταναστεύοντας περνούν από εδώ, περιλαμβάνονται ο ροδοπελεκάνος, η λεπτομύτα και η χαλκόκοτα. Πολλά υδρόβια πουλιά παρατηρούνται εδώ το χειμώνα, όπω ο κορμοράνος, η καστανόχηνα και η νανόχηνα.

ΠΟΥΛΙΑ

ΛΑΓΓΟΝΑ Είναι ο μικρότερος ευρωπαϊκός Κορμοράνος, με κοντό ράμφος και μακριά ουρά. Σήμερα φωλιάζει μόνο στη Μακεδονία και στη Θράκη με το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού στη Μικρή Πρέσπα, στην Κερκίνη και στο Δέλτα του Αξιού. Ο σημερινός αναπαραγόμενος πληθυσμός υπολογίζεται σε 400 ζευγάρια. Φωλιάζει κατά αποικίες, συχνά μαζί με ερωδιούς, σε δένδρα, κυρίως σε λίμνες αλλά και δέλτα ποταμών.Είναι επιδημητικό είδος. Γεννάει 4-6 αυγά, που τα κλωσσάνε και οι δύο γονείς για έναν περίπου μήνα. Τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με ψάρια, που τα πιάνει βουτώντας στο νερό είτε μοναχικά είτε σε μικρές ομάδες. Οι αποικίες της Λαγγόνας στην Ελλάδα μειώνονται συνεχώς αριθμητικά. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στις συνεχιζόμενες ανθρώπινες επεμβάσεις στους

ΛΕΥΚΟΤΣΙΚΝΙΑΣ Ο Λευκοτσικνιάς είναι ένα κοινό πουλί στη λιμνοθάλασσα καθ'όλη τη διάρκεια του χρόνου καθώς, εκτός από τα πουλιά που διαχειμάζουν ή περνούν κατά τη μετανάστευση, σημαντικοί αριθμοί από μη αναπαραγώμενα άτομα περνούν εδώ και το καλοκαίρι.Το φθινοπωρινό πέρασμα αρχίζει νωρίς τον Ιούλιο και τα περισσότερα πουλιά περνούν από Αύγουστο μέχρι Οκτώβριο. Το χειμώνα το είδος έχει γνωρίσει μία πολύ μεγάλη πληθυσμιακή αύξηση τα τελευταία χρόνια, ξεκινώντας από ένα μόλις ένα άτομο τον Ιανουάριο του 1989 και δύο το 1990 και φτάνοντας έναν πληθυσμό από 150 έως 250 άτομα τα τελευταία χρόνια.Το φθινοπωρινό πέρασμα αρχίζει νωρίς τον Ιούλιο και τα περισσότερα πουλιά περνούν από Αύγουστο μέχρι Οκτώβριο. Το χειμώνα το είδος έχει γνωρίσει μία πολύ μεγάλη πληθυσμιακή αύξηση τα τελευταία χρόνια, ξεκινώντας από ένα μόλις ένα άτομο τον Ιανουάριο του 1989 και δύο το 1990 και φτάνοντας έναν πληθυσμό από 150 έως 250 άτομα τα τελευταία χρόνια.Το είδος τρέφεται κυρίως στο έλος. Από τον χειμώνα του 1999 - 2000 άρχισε κι αυτό - όπως και οι Αργυροτσικνιάδες - να ακολουθεί τους Κορμοράνους στο ψάρεμα. Όταν το κυνήγι επιτρεπόταν σε τμήμα της λιμνοθάλασσας, το είδος είχε τρομακτικές απώλειες από τη λαθροθηρια που έφτασαν τα 80 πυροβολημένα πουλιά στο χειμώνα 1995 - 1996. Η απαγόρευση του κυνηγιού και η φύλαξη τα τελευταία χρόνια έχει σημαντικά ευνοήσει το είδος.

ΛΕΥΚΟΤΣΙΚΝΙΑΣ

ΣΤΑΧΤΟΤΣΙΚΝΙΑΣ O πιο τυπικός και διαδεδομένος ερωδιός. Είναι ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη με 90 εκ. ύψος περίπου . Ο σταχτοτσικνιάς ξεχωρίζει από το σταχτί πάνω μέρος του , λευκωπό από κάτω και το χαρακτηριστικό λοφίο του . Το ράμφος του είναι κίτρινο και μακρύ, την περίοδο της αναπαραγωγής γίνεται κοκκινωπό. Διαλέγει λίμνες, ποτάμια με άφθονή βλάστηση και καραδοκεί πολύ ώρα ακίνητος μέσα ή κοντά στο νερό μέχρι να εμφανιστεί η λεία του . Στη λεία του συγκαταλέγονται συνήθως ψάρια, σαύρες, βατράχια, σκουλήκια, σαλιγκάρια αλλά και ποντίκια . Στήνει την φωλιά του πάνω σε δένδρα ή μέσα στις καλαμιές κατά αναπαραγωγικές αποικίες . Γεννάει τον Μάρτιο – Απρίλιο 4-5 ανοιχτόχρωμα γαλάζια αυγά και το κλώσσημα διαρκεί 25-26 ημέρες. Οι νεοσσοί πετούν μόλις συμπληρώσουν 50 ημέρες ζωής . Στη δεκαετία του 80 σε μελέτες καταγραφής της ορνιθοπανίδας που έγιναν στον υγροβιότοπο ο σταχτοτσικνιάς αναφέρονταν ως αναπαραγόμενο . Σήμερα τον συναντάμε κατά την μεταναστευτική περίοδο και ορισμένα άτομα διαχειμάζουν

ΚΟΡΜΟΡΑΝΟΣ Ο Κορμοράνος Συναντάται σε πολλά μέρη στην Ευρώπη, Ασία και Αφρική και στην Ανατολική Ακτή της Βόρειας Αμερικής. Είναι μεγάλο μαύρο πουλί, που το μήκος του κυμαίνεται στα 77-94 εκατοστά και με άνοιγμα φτερών που μπορεί να φτάσει τα 121-149 εκατοστά. Έχει μακριά ουρά και λευκό πηγούνι, ενώ τα ενήλικα άτομα την περίοδο της αναπαραγωγής αποκτούν λευκές κηλίδες στους μηρούς και λευκό φτέρωμα στο κεφάλι. Χαρακτηριστικό του κορμοράνου είναι ο κίτρινος λαιμός του που διακρίνεται εύκολα. Τα νεαρά άτομα είναι γενικότερα πιο ανοιχτόχρωμα.Ζει συνήθως κοντά στη θάλασσα, σε λιμνοθάλασσες, λίμνες και ποτάμια. Το χειμώνα αποδημεί προς το Νότο κατά μήκος των ακτών.

ΧΑΛΚΟΚΟΤΑ Η Χαλκόκοτα (Plegadis falcinellus) (Λινναίος 1766) ανήκει στην τάξη των Πελαργόμορφων (Ciconiiformes) και στην οικογένεια των Θρησκειορνιθιδών (Threskiornithidae) και θεωρείται προστατευόμενο είδος που κινδυνεύει με εξαφάνιση. Είναι μεταναστευτικό είδος που ξεχειμωνιάζει νότια της Σαχάρας και επιστρέφει στην Ευρώπη στα μέσα του Απρίλη. Σχηματίζει μικρές αποικίες φωλιάζοντας σε πυκνούς καλαμιώνες ή συστάδες δέντρων

ΨΑΡΙΑ Η Κερκίνη προστατεύεται από τη σύμβαση Ραμσάρ και αποτελεί περιοχή του Ευρωπαϊκού Δικτύου «Φύση 2000». Η ιχθυοπανίδα είναι επίσης πλούσια αφού υπάρχουν 30 είδη ψαριών με κυριότερα τα χέλια.Ο κατάλογος περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την μπριάνα, το ιταλικό, το γουλιανό, την πέρκα, το ασπρόψαρο, το τσιρόνι, το γλήνι και φυσικά το γριβάδι.

ΧΕΛΙΑ Είναι ψάρι των γλυκών νερών, με γλοιώδες δέρμα και με μορφή που μοιάζει στο φίδι. Ανήκει στην οικογένεια των εγχειλιδών και έχει τα παρακάτω γνωρίσματα: σώμα επίμηκες σαν των φιδιών, αλλά πολύ γλοιώδες, πτερύγιο στη ράχη που αρχίζει από το κεφάλι και φτάνει ως την ουρά και τα στηθαία πτερύγια. Το πάνω σαγόνι είναι κάπως μικρότερο από το κάτω. Τα λέπια του είναι μικρά, κρυμμένα μέσα στο δέρμα

ΜΠΡΙΑΝΑ Η Μπριάνα αν και είναι γενικά ψάρι που ζει στα ποτάμια συναντιέται και σε μεγάλες λίμνες. Φθάνει το βάρος 4‐5 κιλών και πάνω, μα πιο συχνή είναι η σύλληψη Μπριάνας που το βάρος της κυμαίνεται μεταξύ των 500 γραμμαρίων και 2 κιλών. Έχει αδύνατο σώμα, ράχη καφετιά ή πρασινωπή, πλευρά χρυσαφένια, καμιά φορά τείνοντας προς το πράσινο, μα το χρώμα του έχει διαφορετικούς τόνους και αποχρώσεις σε σχέση με τα χαρακτηριστικά της τοποθεσίας που ζει.

ΓΡΙΒΑΔΙ Είναι ψάρι αρκετά ανθεκτικό και ζει συνήθως σε λασπώδη πυθμένα. Πρόκειται για αργοκίνητο ψάρι του βυθού που μετακινείται κυρίως τη νύχτα. Είναι φυτοφάγο είδος και τρέφεται με σπόρους φυτών αλλά και με νύμφες εντόμων. Γεννάει συνήθως στα τέλη της άνοιξης, όταν η θερμοκρασία του νερού υπερβεί τους 17ο C σε ρηχά και καθαρά νερά της λίμνης, ανάμεσα σε υδρόβια φυτά. Σε ηλικία 3 -4 χρόνων το μήκος του φτάνει τα 20- 40 εκατοστά και το βάρος του τα 3kgr - 4kgr.

ΓΛΗΝΙ Έχει πρασινωπό χρώμα, μικρά λέπια , με μήκος που συνήθως δεν ξεπερνά τα 40 εκατοστά, και βάρος τα 2 kgr. Είναι αρκετά ανθεκτικό είδος , και αντέχει σε πολύ χαμηλά επίπεδα συγκέντρωσης διαλυμένου οξυγόνου. Ζει σε λασπώδη ή πυκνόφυτο πυθμένα, είναι φυτοφάγο είδος, αλλά τρέφεται και με μικρά ασπόνδυλα και οργανικά υπολείμματα που βρίσκει ανασκαλεύοντας το βυθό. Γεννάει τα αυγά μετά το τέλος της άνοιξης, όταν η θερμοκρασία του νερού υπερβεί τους 180 C.Εναποθέτει τα αυγά του σε ρηχά νερά της λίμνης και σε περιοχές που διαθέτουν πλούσια υδρόβια βλάστηση.

ΑΜΦΙΒΙΑ ΖΩΑ

ΝΕΡΟΦΙΔΟ Το νερόφιδο είναι κοινό φίδι που ζει σε έλη και λίμνες αν και συχνά βγαίνει στην ξηρά, κυρίως μετά τη βροχή. Τρέφεται συνήθως με αμφίβια και ψάρια ενώ όταν απομακρύνεται από το νερό επιτίθεται σε μικρά τρωκτικά και σαύρες. Είναι τελείως ακίνδυνο για τον άνθρωπο. Όταν απειλείται σφυρίζει και βγάζει μια δύσοσμη ουσία. Πέφτει σε χειμερία νάρκη σε τρύπες δίπλα στο νερό

ΛΙΜΝΟΒΑΤΡΑΧΟΣ Ο λιμνοβάτραχος είναι ο μεγαλύτερος ενδημικό βάτραχο της Ευρώπης με θαμπό καφετί χρώμα και  πρασινωπές ραβδώσεις στο πίσω μέρος. Συνήθως βρίσκεται ανάμεσα στα υδρόβια φυτά. Διαχειμάζει  στο νερό. Εναποθέτει 200-2000 αυγά, σχηματίζοντας συμπαγείς μάζες σε υδρόβια φυτά ακριβώς  κάτω  από την επιφάνεια του νερού.

ΦΡΥΝΟΣ Είναι βάτραχος που μπορεί να ζήσει και σε ξηρά περιβάλλοντα. Χρειάζεται το νερό μόνο για να γεννήσει. Εναποθέτει τα αυγά του σε στάσιμα νερά ή σε νερά χαμηλής ταχύτητας ροής. Είναι νυχτόβιο ζώο. Στα Στενά βρίσκεται σχεδόν παντού. Τρέφεται με έντομα και άλλα μικρά αρθρόποδα ή σκουλήκια. Έχει αναπτυγμένη ακοή και μεγάλη ικανότητα διάκρισης των ήχων. Στο δέρμα του έχει δηλητηριώδεις αδένες. Παρά ταύτα, οι χωματόφρυνοι αποτελούν τροφή για πολλά είδη ζώων.Για να επιβιώνει μακριά από νερό συγκρατεί το νερό του σώματος με τη βοήθεια βλεννωδών εκκρίσεων του δέρματος, που εμποδίζουν την εξάτμιση. Όπως όλα τα είδη των βατράχων, περνά το πρώτο στάδιο της ζωής τους ως γυρίνος.

ΑΒΙΟΤΙΚΑ-ΒΙΟΤΙΚΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΛΙΜΝΩΝ Κάθε σύστημα των βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων μιας περιοχής ονομάζεται οικοσύστημα. Το σύστημα αυτό αποτελείται από δύο κύρια τμήματα: Το σύνολο των ζωντανών οργανισμών, δηλαδή την βιοκοινότητα(βιοτικός παράγοντας) και το σύνολο των μη ζωντανών παραγόντων, τον βιότοπο(αβιοτικός παράγοντας).

ΕΡΠΕΤΑ

ΧΕΛΩΝΑ Οι οικολογικές απαίτησης και η συνήθεια μοιάζουν με αυτά της Μεσογειακής χελώνας.Είναι σχετικά κοινό είδος σε όλους τους τύπους βιότοπους της περιοχής και περισσότερο σε καλλιεργήσιμες περιοχές αλλά και θαμνώδες.Αποτελεί θήραμα για ορισμένα αρπακτικά (π.χ. χρυσαετούς).Έχει μήκος 25 εκ.επίσης έχει στην κάτω επιφάνια του μηρού ένα ευδιάκριτο κεράτινο φύμα.

ΣΑΥΡΑ Ορισμένα είδη σαύρας δεν διαθέτουν εμφανή πόδια, παρότι υπάρχουν ίχνη τους στον σκελετό τους, αλλά ξεχωρίζουν από τα αληθινά φίδια από την ύπαρξη των βλεφάρων και των εξωτερικών ανοιγμάτων για τα αυτιά. Οι ουρές αυτών και άλλων σαυρών εξάλλου αποσπώνται από το σώμα όταν παγιδευθούν, ως μέσο άμυνας, και μετά αναπτύσσονται και πάλι, κάτι που δεν μπορεί να το κάνει κανένα φίδι. Παρότι φαίνονται γλοιώδεις, το δέρμα τους είναι στην πραγματικότητα πολύ ξηρό, αφού δεν φέρει πόρους που να βγάζουν ιδρώτα ή λιπαντικά υγρά. Μάλιστα οι περισσότερες σαύρες αποφεύγουν το νερό και δεν πρέπει να συγχέονται με τις σαλαμάνδρες, που είναι αμφίβια και όχι ερπετά. Ωστόσο, όλες οι σαύρες είναι ικανές να κολυμβήσουν, αν χρειασθεί, και πολύ λίγα είδη, όπως ο βάρανος του Νείλου, είναι υδροχαρή