LEONARDO DA VINCI Επίσκεψη της Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Κύπρου στη Βιβλιοθήκη και Υπηρεσίες πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Πατρών 12–16 Φεβρουαρίου 2007 Γιούλα Μονιάτη Μιχάλης Επιφανίου

 Η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου σε συνεργασία με τη Βιβλιοθήκη και Υπηρεσίες πληροφόρησης του Πανεπιστημίου της Πάτρας στο πλαίσιο του προγράμματος Leonardo da Vinci έχουν από κοινού οργανώσει την επίσκεψη προσωπικού από τη βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Κύπρου προς τη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Πάτρας.  Σκοπός του προγράμματος ήταν η αποκόμιση τεχνογνωσίας για τη δημιουργία νέων και τη βελτίωση των υφιστάμενων υπηρεσιών μέσω της ιστοσελίδας της βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου.  Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος και τη συνεργασία των δύο βιβλιοθηκών έχουμε επισκεφθεί την Βιβλιοθήκη και Υπηρεσίες πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Πατρών από τις 12 μέχρι 16 Φεβρουαρίου LEONARDO DA VINCI Επίσκεψη στη Βιβλιοθήκη και Υπηρεσίες πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Πατρών 12–16 Φεβρουαρίου 2007 LEONARDO DA VINCI

 Ενημέρωση για τις υπηρεσίες που προσφέρονται μέσω της ιστοσελίδας της ΒΥΠ  Μεθοδολογία και εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για το σχεδιασμό της ιστοσελίδας.  Χρήση λειτουργικών συστημάτων που χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση δεδομένων και μέθοδοι ενημέρωσης των δεδομένων.  Συνεργασία μεταξύ προσωπικού τεχνικής υποστήριξης (πληροφορικούς) και τμημάτων της Βιβλιοθήκης.  Τεχνικές και πρακτικές εφαρμογές διασύνδεσης των ηλεκτρονικών πηγών (ηλεκτρ. Περιοδικά, ηλεκτρ. Βιβλία, βάσεις δεδομένων, διδακτορικές διατριβές, ηλεκτρονικού καταλόγου) για ταυτόχρονη αναζήτηση μέσα από τον ιστότοπο.  Μέθοδοι μετατροπής των μεταδεδομένων στα διάφορα πρότυπα (MARC, MARCXML, UNIMARC, MARC21 κτλ.) Κυριότεροι στόχοι της επίσκεψης LEONARDO DA VINCI

Η βιβλιοθήκη στεγάζεται σε ένα τετραώροφο κτίριο και διαθέτει:  επιστημονικά συγγράμματα ελλήνων και ξένων συγγραφέων,  τίτλους επιστημονικών περιοδικών  πληροφοριακό υλικό (εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, εγχειρίδια) πολλαπλά αντίτυπα Για εξοικονόμηση χώρου τα πολλαπλά αντίτυπα συγκεντρώνονται και τοποθετούνται σε ξεχωριστά ράφια από την κανονική σειρά της βασικής συλλογής. Στην κανονική σειρά της Βασικής Συλλογής τοποθετείται ένα από τα πολλαπλά αντίτυπα, το οποίο δε δανείζεται έξω από το χώρο της βιβλιοθήκης και στην κάτω δεξιά γωνία του μπροστινού εξωφύλλου υπάρχει αυτοκόλλητη ένδειξη που υποδεικνύει στο χρήστη ότι το αντίτυπο είναι πολλαπλό και για εξωτερικό δανεισμό να το αναζητήσει στο ράφι των πολλαπλών αντιτύπων.  Ταξινομικό σύστημα DEWEY Συλλογή, Χώροι και Υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης LEONARDO DA VINCI

 400 θέσεις αναγνωστηρίου διάσπαρτες ανάμεσα στα ράφια,  αίθουσες εκπαίδευσης και διαλέξεων όπου η χρήση τους γίνεται κατόπιν κράτησης,  νησίδες υπολογιστών με 20 θέσεις εργασίας,  εργαστήριο πολυμέσων με 24 θέσεις εργασίας,  εκτυπωτή όπου οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα εκτύπωσης μέσω των ηλεκτρονικών υπολογιστών που βρίσκονται στους χώρους της βιβλιοθήκης, Τις εκτυπώσεις τις διαχειρίζεται κεντρικά το προσωπικό της ΒΥΠ. Συλλογή, Χώροι και Υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης LEONARDO DA VINCI

 Σταθμό εργασίας για άτομα με προβλήματα όρασης, ο οποίος διαθέτει: ένα ηλεκτρονικό υπολογιστή με τα σχετικά προγράμματα ανάγνωσης από τους χρήστες ένα σαρωτή, όπου σαρώνεται το έντυπο υλικό και παρουσιάζεται στην οθόνη σε κείμενο αναγνώσιμο από τους τυφλούς  Σταθμό εργασίας για άτομα με κινητικά προβλήματα. Ο σταθμός είναι εξοπλισμένος με: ηλεκτρονικό υπολογιστή, ο οποίος διαθέτει ειδικό ποντίκι χεριού, πληκτρολόγιο για δεξιόχειρες με κινητικά προβλήματα, ειδικό ποντίκι που τοποθετείται στο κεφάλι του χρήστη και με ειδικό σωλήνα φυσώντας και τραβώντας αέρα με το στόμα δίνει το μήνυμα για δεξί ή αριστερό κλίκ., ειδικό μηχάνημα (μάτι) που τοποθετείται στο πάνω μέρος της οθόνης και ανάλογα με το σημείο που επικεντρώνονται τα μάτια του χρήστη καθοδηγείται ο δείκτης του ποντικιού Συλλογή, Χώροι και Υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης LEONARDO DA VINCI

 Εκτός από την κεντρική βιβλιοθήκη που ονομάζεται “Βιβλιοθήκη & Υπηρεσία Πληροφόρησης Πανεπιστημίου Πατρών” υπάρχουν και γύρω στις 12 ανεξάρτητες τμηματικές βιβλιοθήκες για τις οποίες γίνεται προσπάθεια ενσωμάτωσής τους στην κεντρική βιβλιοθήκη(οι οποίες στελεχώνονται από άτομα που δεν ανήκουν στο προσωπικό της ΒΥΠ).  Το προσωπικό της ΒΥΠ αριθμεί 28 άτομα εκ των οποίων τα 12 είναι μόνιμοι. Συλλογή, Χώροι και Υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης LEONARDO DA VINCI

 Η ομάδα εκπαίδευση αποτελείται από 4 άτομα του προσωπικού και κάθε ένα από αυτά είναι υπεύθυνο για ξεχωριστές θεματικές κατηγορίες. Εκπαίδευση φοιτητών  Στην αρχή του ακαδημαϊκού έτους γίνεται ξενάγηση πρωτοετών φοιτητών στους χώρους της Βιβλιοθήκης και ενημέρωση για τις υπηρεσίες που προσφέρονται.  Οργανώνονται μαθήματα κατόπιν αιτήματος των καθηγητών για τους φοιτητές του τμήματος τους. Το μαθήματα προσαρμόζονται σύμφωνα με το θεματικό αντικείμενο της ομάδας που θα το παρακολουθήσει. Το μάθημα περιλαμβάνει αναζήτηση στον ηλεκτρονικό κατάλογο, παρουσιάσει σχετικών ηλεκτρονικών πηγών με το θεματικό αντικείμενο της ομάδας. Εκπαίδευση Πανεπιστημιακής κοινότητας LEONARDO DA VINCI

Εκπαίδευση ακαδημαϊκών  Εκπαίδευση χρήσης RefWorks και e-Class ( κατόπιν αιτήματος) RefWorks είναι ένα εργαλείο, το οποίο παρέχεται σε απευθείας σύνδεση στο διαδίκτυο και βοηθά τους ερευνητές να συγκεντρώνουν εύκολα και να παράγουν παραπομπές και βιβλιογραφίες που χρησιμοποιούν στις έρευνές τους, να τις διαχειρίζονται και να τις αποθηκεύουν. (Η Βιβλιοθήκη παρέχει πρόσβαση κατόπιν εγγραφής του ενδιαφερομένου) E-Class (Πλατφόρμα Ασύγχρονης Τηλεκπαίδευσης). Η πλατφόρμα e-class με τις υπηρεσίες της τηλεματικής επιτρέπει την άμεση χρήση από όλους του φοιτητές του Πανεπιστημίου. Ο καθηγητής έχει το κεντρικό ρόλο στην πλατφόρμα e-class καθώς είναι ο υπεύθυνος για την εισαγωγή και διαχείριση ηλεκτρονικών μαθημάτων. Μπορεί να δημιουργήσει όσα μαθήματα επιθυμεί, να εγγράφει και διαγράφει φοιτητές στα μαθήματα, να εισάγει το ψηφιακό υλικό του μαθήματος, να οργανώνει ομάδες συζητήσεων καθώς και να δημιουργεί ασκήσεις αυτοαξιολόγησης Εκπαίδευση Πανεπιστημιακής κοινότητας LEONARDO DA VINCI

Δικτυακός τόπος  Ο κύριος στόχος της επίσκεψης μας στη ΒΥΠ ήταν: να δούμε από κοντά τον δικτυακό τόπο της Βιβλιοθήκης και τις υπηρεσίες που παρέχονται μέσω αυτού, μεθοδολογία, τα εργαλεία.  LEONARDO DA VINCI

Δικτυακός τόπος Υπηρεσίες που προσφέρονται μέσω της ιστοσελίδας,  Ταυτόχρονη αναζήτηση όλων των ηλεκτρονικών πηγών (ηλεκτρ. Περιοδικά, ηλεκτρ. Βιβλία, βάσεις δεδομένων, διδακτορικές διατριβές, ηλεκτρονικός κατάλογος).  ψηφιακή συλλογή (Κοσμόπολις), η οποία περιλαμβάνει μέρος των ελληνικών περιοδικών της συλλογής ΕΛΙΑ.  Μέθοδος καταχώρησης «Νέων-Ανακοινώσεων» στο web από τα διάφορα τμήματα της βιβλιοθήκης.  Μέθοδος καταχώρησης προσωπικών δεδομένων του προσωπικού της βιβλιοθήκης στον κατάλογο προσωπικού στο web.  Σελίδα ενημέρωσης - παραπόνου για βιβλία που δεν είναι στο ράφι.  θεματικές πύλες (Βιολογία, Γεωλογία, Εκπαίδευσης) (δεν είναι σε λειτουργία)  παροχή ψηφιακών εργαλείων eClass, Refworks LEONARDO DA VINCI

Η ΒΥΠ έκανε μια αξιοπρόσεκτη προσπάθεια χρήσης λογισμικού ανοικτού κώδικα, χρησιμοποιώντας ως πλατφόρμα ανάπτυξης το PHP Nuke, ένα από τα γνωστότερα λογισμικά ανοικτού κώδικα και προσπάθησε να κτίσει με γρήγορους ρυθμούς τη νέα ιστοσελίδα της ΒΥΠ. Πλεονέκτημα: Ταχύτατη ανάπτυξη των σελίδων και παροχή έτοιμης πλατφόρμας ανάπτυξης, ενασχόληση μόνο με το «πρόβλημα» και όχι με την ανάπτυξη και της αναγκαίας υποδομής. Μειονέκτημα: Προσαρμογή των απαιτήσεων σε ένα δοσμένο περιβάλλον και δυσκολία στον εντοπισμό και επίλυση τυχών προβλημάτων αφού το λογισμικό έχει αναπτυχθεί από τρίτους. Δικτυακός τόπος LEONARDO DA VINCI

Εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία της ιστοσελίδας:  Macromedia Dreamweaver,  PHP Nuke,  Adobe Photoshop,  PHP,  MySQL. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ  Unix,  Linux,  Microsoft Windows. Δικτυακός τόπος LEONARDO DA VINCI

Δικτυακός τόπος Μέθοδοι υλοποίησης ταυτόχρονης αναζήτησης Ηλ.Πηγών  Δημιουργία ενός συλλογικού περιβάλλοντος, όπου ο χρήστης μέσα από την ίδια οθόνη έχει τη δυνατότητα να αναζητήσει ταυτόχρονα τίτλους όλων των ηλεκτρονικών πηγών (ηλεκτρ. Περιοδικά, ηλεκτρ. Βιβλία, βάσεις δεδομένων, διδακτορικές διατριβές, ηλεκτρονικός κατάλογος) που προσφέρονται από τη βιβλιοθήκη, παρέχοντας σύνδεση προς αυτές.  Διαμόρφωση του PHP Nuke (ανοικτού κώδικα), myLis όπως το ονόμασαν και δημιούργησαν μια βάση δεδομένων όπου καταχώρησαν τις ηλεκτρονικές πηγές τους για να μπορούν να αναζητηθούν με ταυτόχρονη αναζήτηση.  Για την εισαγωγή των δεδομένων στη βάση δημιουργήθηκαν ειδικές ηλεκτρονικές φόρμες: για βάσεις δεδομένων για ηλεκτρονικά περιοδικά LEONARDO DA VINCI

 Γενικά: τίτλος ελληνικά, τίτλος αγγλικά, περιγραφή ελληνικά, περιγραφή αγγλικά, λέξεις κλειδιά ελληνικά, λέξεις κλειδιά αγγλικά, Σύνδεσμος  Κάλυψη: Ημερ. έναρξης, ημερ. Λήξης Δικτυακός τόπος Η φόρμα για την εισαγωγή μεταδεδομένων των βάσεων δεδομένων χωρίζεται σε τρεις ενότητες: LEONARDO DA VINCI

 Κατάσταση: Open Access, username, password, admin password  Τύποι & Θέματα: Θέματα τύπο: βάση δεδομένων τύποι (πχ. Βιβλιογραφικές βάσεις, βάσεις δεδομένων πλήρους κειμένου, μουσεία, κυβερνητικοί οργανισμοί κλπ.) Δικτυακός τόπος Η φόρμα για την εισαγωγή μεταδεδομένων των Bάσεων Δεδομένων χωρίζεται σε τρεις ενότητες: LEONARDO DA VINCI

 ID,  Τίτλος,  ISSN,  Electronic ISSN,  Coverage Start,  Coverage End,  Moving Wall,  URL,  Κατάσταση πχ. IPsubscription,  Εκδότης,  Παροχέας πχ. HealLink,  Επιστημονικός φορέας πχ. Springer Verlag,  Θέματα,  Ενεργό,  Δημοσιεύσιμο  Δικτυακός τόπος Η φόρμα για την εισαγωγή μεταδεδομένων των Ηλεκτρονικών Περιοδικών - Βιβλίων περιλαμβάνει: LEONARDO DA VINCI

Δικτυακός τόπος Θεματικές κατηγορίες ηλ. πηγών Η επιλογή των θεματικών κατηγοριών έγινε:  πήραν όλες τις θεματικές κατηγορίες των εκδοτών και δημιούργησαν ένα ενιαίο πίνακα και άρχισαν να διαγράφουν τις θεματικές κατηγορίες που δεν τους ενδιέφεραν.  Στη συνέχεια πήραν τις θεματικές κατηγορίες του ταξινομικού συστήματος DEWEY και τις έβαλαν δίπλα στο κατάλογο που δημιουργήθηκε από αυτό των εκδοτών.  Μελετώντας τους δύο πίνακες έφτιαξαν το δικό τους κατάλογο θεματικών κατηγοριών (46) που καλύπτει τις δικές τους ανάγκες. Για κάθε τίτλο ηλεκτρονικής πηγής μπορούν να επιλεγούν πολλές θεματικές κατηγορίες. Μέθοδος καταχώρησης των μεταδεδομένων  Μαζική εισαγωγή των μεταδεδομένων στη βάση από excel αρχείο, στο οποίο ήταν καταχωρημένοι οι τίτλοι των βάσεων δεδομένων και ηλεκτρονικών περιοδικών.  Οι βάσεις δεδομένων, ηλεκτρ. Περιοδικά, και ηλεκτρ. Βιβλία μοιράστηκαν στο προσωπικό για την εισαγωγή των μεταδεδομένων. LEONARDO DA VINCI

Δικτυακός τόπος Διδακτορικές διατριβές - Νημερτής Η βάση Νημερτής παρέχει τη δυνατότητα  αναζήτησης και ανάκτηση του πλήρους κειμένου,  οδηγίες προς τους συγγραφείς για τον τρόπο κατάθεσης των διατριβών τους,  φόρμα για την ηλεκτρονική υποβολή των στοιχείων της διατριβής και  οδηγίες προς τις Γραμματείες των Τμημάτων του Πανεπιστημίου Πατρών για την υποστήριξη της διαδικασίας κατάθεσης. LEONARDO DA VINCI

Δικτυακός τόπος Διδακτορικές διατριβές - Νημερτής Η καταχώρηση των μεταδεδομένων των διατριβών γίνεται  online από τον ίδιο το διδάκτορα, σε ένα interface (φόρμα) όπου συμπληρώνονται όλα τα στοιχεία της διατριβής καθώς και μία μικρή περίληψη.  Υπάρχει επιλογή όπου ο καταθέτης αναφέρει τη χρονική στιγμή που επιτρέπει την online εμφάνιση της διατριβής από τη βιβλιοθήκη, έτσι ώστε να έχει το χρόνο να καταθέσει την πατέντα του κτλ.  Τυπώνεται η συγκεκριμένη φόρμα,  υπογράφεται από τον διδάκτορα/καταθέτη και τη δίνει στη βιβλιοθήκη για σκοπούς αρχείου. Η διαδικασία της καταχώρησης γίνεται από τον διδάκτορα/καταθέτη γιατί αυτός γνωρίζει καλύτερα τα μεταδεδομένα της διατριβής του και επίσης αποφεύγεται ο χρόνος δακτυλογράφησης από το προσωπικό. LEONARDO DA VINCI

Δικτυακός τόπος Αναζήτηση στις ηλεκτρονικές πηγές της βιβλιοθήκης Η αναζήτηση γίνεται από τρεις διαφορετικές επιλογές:  Θεματικό κατάλογο. Οι θεματικές κατηγορίες εμφανίζονται σε αλφαβητικό θεματικό κατάλογο σε δένδρο και σε κάθε μία από αυτές εμφανίζονται οι τίτλοι των πηγών που περιέχουν το συγκεκριμένο θέμα.  Ταυτόχρονη αναζήτηση με λέξη κλειδί στον τίτλο στις πηγές που έχουν επιλεγεί από το χρήστη.  Τύπος ηλεκτρονικής πηγής. Εμφανίζονται σε αλφαβητική σειρά οι τύποι των ηλεκτρονικών πηγών σε δένδρο και σε κάθε μία από αυτές εμφανίζονται οι τίτλοι των ηλεκτρ. πηγών που ανήκουν σε συγκεκριμένο τύπο. LEONARDO DA VINCI

Δικτυακός τόπος Καταχώρηση Νέων-Ανακοινώσεων Ο υπεύθυνος του κάθε τμήματος της βιβλιοθήκης έχει τη δυνατότητα  εισαγωγής στην ιστοσελιδα της βιβλιοθήκης, Νέων ή Ανακοινώσεων, τα οποία αφορούν το τμήμα του, από ένα διαμορφωμένο interface του PHP Nuke  δηλώνει την χρονική περίοδο που το συγκεκριμένο Νέο/Ανακοίνωση θα πρέπει να παραμείνει στη σελίδα.  Τα κείμενα αυτά ελέγχονται από τον υπεύθυνο της ιστοσελίδας και μετά γίνεται η online εμφάνιση τους. Εισαγωγή προσωπικών δεδομένων του προσωπικού  Η εισαγωγή γίνεται από ένα διαμορφωμένο interface του PHP Nuke.  Τα στοιχεία δεν ελέγχονται από τον υπεύθυνο της ιστοσελίδας θεωρώντας ότι ο κάθε ένα υπάλληλος είναι υπεύθυνος για τα στοιχεία που εισάγει. LEONARDO DA VINCI

Δικτυακός τόπος Σελίδα ενημέρωσης - παραπόνου για βιβλία που δεν είναι στο ράφι  Ο χρήστης μπορεί μέσα από την ιστοσελίδα, από μια ανεξάρτητη σελίδα από το webopac να ρωτήσει για την κατάσταση υλικού της βιβλιοθήκης που δε μπορεί να εντοπίσει στο ράφι.  Συμπληρώνει τα στοιχεία του (όνομα, , τηλέφωνο) και τα στοιχεία του βιβλίου (barcode, LCN εγγραφής),  Τα δεδομένα όλα φυλάγονταν σε Βάση Δεδομένων. LEONARDO DA VINCI

Συμπεράσματα Leonardo - ΒΥΠ  Η προσωπική επαφή: δεν υπάρχει κανένα υποκατάστατο,  Χρόνος Προγράμματος: η μεγάλη χρονική απόσταση μεταξύ του προγραμματισμού των επισκέψεων,  Αριθμός ατόμων: πέραν του ενός,  Φιλοξενία: Η Διευθύντρια και το προσωπικό της ΒΥΠ ήταν πολύ φιλόξενοι, ευχάριστοι και πρόθυμοι να μας βοηθήσουν. Αναπόφευκτα όμως επιβαρύναμε κάποια άτομα με την επίσκεψη μας,  Αστάθμητοι Παράγοντες: η εβδομάδα της επίσκεψης μας συνέπεσε με την γέννηση του παιδιού του ζεύγους Γεωργίου που ήταν οι 2 από τους 4 εκπαιδευτές που είχαν οριστεί από το ΒΥΠ. LEONARDO DA VINCI

Βιβλιοθήκες Πατρών – Π. Κύπρου  Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση: σχεδόν όλα τα προγράμματα ανάπτυξης στην ΒΥΠ έγιναν με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και όχι κρατική,  Σύνθεση Προσωπικού: λίγοι μόνιμοι υπάλληλοι, περισσότεροι συμβασιούχοι,  Μεγάλη ομάδα πληροφορικών: Σε ένα σύνολο 28 υπαλλήλων στην ΒΥΠ, 4 ήταν πτυχιούχοι πληροφορικής,  Βιβλιοστάσια: ΒΥΠ ένα, ΒΠΚ έξι,  Θέση Βιβλιοθήκης στην Πανεπιστημιακή Κοινότητα: σαφώς υποβαθμισμένος ο ρόλος της ΒΥΠ σε σχέση με αυτή της ΒΠΚ,  Συλλογές: ΒΥΠ γύρω στα 90,000, ΒΠΚ 200,000, LEONARDO DA VINCI

Βιβλιοθήκες Πατρών – Π. Κύπρου  Τμηματικές Βιβλιοθήκες: υπάρχουν 12 στην ΒΥΠ,  Συνύπαρξη του προσωπικού: όλο το προσωπικό της ΒΥΠ βρίσκεται στο ίδιο κτήριο,  Συνεχής προσπάθεια ανάπτυξης πηγών ηλεκτρονικής πληροφόρησης  Χρήση λογισμικών ανοικτού κώδικα. Βιβλιοθήκη & Υπηρεσία Πληροφόρησης - Πανεπιστήμιο Πατρών LEONARDO DA VINCI