Νίκη Μιχαηλίδου Αντρέας Σοφοκλέους «Σχολικός Εγγραμματισμός: Θεωρητικές και πρακτικές εφαρμογές. Πώς τον συναντάμε και πώς τον εφαρμόζουμε μέσα από τα νέα βιβλία των Ελληνικών» Προτεινόμενη προσέγγιση διδασκαλίας της 6ης ενότητας της Ε΄ τάξης Νίκη Μιχαηλίδου Αντρέας Σοφοκλέους Παρασκευή, 24 Νοεμβρίου 2006

προοργανωτές

(χρόνος υλοποίησης: 20 διδακτικές περίοδοι + 2 περίοδοι) Προτεινόμενο διάγραμμα προσέγγισης της 6ης Ενότητας: Οι φίλοι μας, οι φίλες μας (χρόνος υλοποίησης: 20 διδακτικές περίοδοι + 2 περίοδοι) Τετράδιο Εργασιών 120 λεπτά Θέμα: Η ιστορία του Δάμωνα και του Φιντία, σελ. 41-42 (αφηγηματικό κείμενο) Δραματοποίηση. Βιβλίο Μαθητή Ιστορίες με φίλους, σελ. 77-80 (αφηγηματικό κείμενο). 160 λεπτά Φίλοι από άλλες χώρες, σελ. 72-76 (πληροφοριακό, κατευθυντικό κείμενο). ΤετράδιοΕργασιών 80 λεπτά Λεξιλογικές ασκήσεις σελ. 48-51. Οι φίλοι γιορτάζουν σελ. 82-83 Οι φίλοι τραγουδάνε, σελ. 81 (λογοτεχνικό κείμενο). Ανθολόγιο: 40 λεπτά Η καρδούλα, σελ. 136 (λογοτεχνικό). Αξιολόγηση Τετράδιο Εργασιών: Αντωνυμίες σελ. 44-45 Τελικές προτάσεις 45-46 . Δοκίμιο: Κείμενο: Από το ανθολόγιο: Η καρδούλα, σ.136. Κατανόηση περιεχομένου. Ευθύς και πλάγιος λόγος. Είδη προτάσεων με έμφαση στις τελικές προτάσεις. Ανάγνωση: Ανάπτυξη κριτηρίου αξιολόγησης. Λειτουργική Γραμματική Ευθύς – πλάγιος λόγος. Είδη προτάσεων. Αντωνυμίες. Τελικές προτάσεις. Λεξιλόγιο: φίλος Τ.Ε. Άσκηση σ. 52. Ομώνυμα Παρώνυμα Ευθύς και πλάγιος λόγος (άσκηση εμπέδωσης) Τελικές προτάσεις (άσκηση εμπέδωσης). Τ.Ε. σελ. 47 Προστακτική και υποτακτική Αορίστου (επαναληπτική άσκ.) Παραγωγή γραπτού κειμένου Θεατρικός διάλογος (λογοτεχνικό κείμενο). Συγγραφή παραγράφου με λέξεις σύνθετες με α΄ συνθετικό το «φίλος» . Επιστολή (κείμενο ιδιωτικής επικοινωνίας). Προτάσεις – κείμενο. Πρόσκληση Επιπρόσθετο υλικό: Εικονογραφημένη ιστορία.

Στόχοι: Οι μαθητές: Να εκφραστούν ελεύθερα και να οδηγηθούν σταδιακά από την παραγωγή προφορικού στην παραγωγή γραπτού λόγου. Να μεταφέρουν προτάσεις από τον πλάγιο λόγο στον ευθύ. Δραστηριότητες: Αναδιήγηση της ιστορίας. Δραματοποίηση. Συγγραφή σεναρίου εικονογραφημένης ιστορίας. Συμπλήρωση θεατρικού διαλόγου.

Στόχοι: Οι μαθητές: Να κατανοήσουν το περιεχόμενο του αφηγηματικού κειμένου. Να αντιληφθούν τα δομικά στοιχεία του αφηγηματικού κειμένου. Να μεταφέρουν προτάσεις από τον πλάγιο λόγο στον ευθύ και αντίστροφα. Να αναγνωρίσουν τα διαφορετικά είδη προτάσεων. Δραστηριότητες: «Ξεκλείδωμα» της ιστορίας. Απαντήσεις ερωτήσεων του τύπου: Τι; Πώς; Πού; Ποιος; Πότε; Γιατί; Επέκταση: Για ποιο σκοπό; Σε ποιους απευθύνεται; Υποθέσεις.

Στόχοι: Οι μαθητές: Να συγγράφουν επιστολές σε φίλους ή/και επίσημες αρχές. Να περιγράφουν τον εαυτό τους ή/και φίλους τους σε κάποιον άλλο. Να αναγνωρίζουν και να γράφουν τελικές προτάσεις. Δραστηριότητες: Επιστολή (με στοιχεία περιγραφής) Συγγραφή και αποστολή e-mail.

Δραστηριότητα: Συγγραφή προτάσεων ώστε να διαφανεί στη χρήση η διαφορετικότητα των σημασιών των λέξεων = λειτουργική γραμματική ομαδική εργασία – χρήση του πίνακα Στόχοι: Οι μαθητές: Να διακρίνουν και να χρησιμοποιούν ομώνυμες λέξεις σε προτάσεις.

Στόχοι: Οι μαθητές: Να διακρίνουν και να χρησιμοποιούν παρώνυμες λέξεις σε προτάσεις. Συγγραφή προτάσεων ώστε να διαφανεί στη χρήση η διαφορετικότητα των σημασιών των λέξεων = λειτουργική γραμματική ομαδική εργασία – χρήση του πίνακα

Στόχοι: Οι μαθητές: Να συγγράφουν προσκλήσεις γενεθλίων ή/και πολιτιστικών εκδηλώσεων, διαφοροποιώντας το ύφος του γραπτού τους κειμένου σύμφωνα με την περίσταση επικοινωνίας. Να διατυπώνουν κριτήρια για την επιλογή δώρου για τα γενέθλια του Ακτύπη αλλά και για οποιαδήποτε άλλα γενέθλια. Να ανακοινώνουν ευχές κατάλληλες για γενέθλια. Να αναφέρουν τα στοιχεία που πρέπει να έχουν τα γενέθλια για να θεωρούνται πετυχημένα. Να αντιληφθούν τη σχέση που έχει το συγκεκριμένο κεφάλαιο με την υπό μελέτη ενότητα. Δραστηριότητες: συγγραφή προσκλήσεων (έμφαση στο ελκυστικό κείμενο) εμπεδωτική άσκηση για τον ευθύ και πλάγιο λόγο

Διαγωνισμός ανάγνωσης Στόχος: Οι μαθητές: Να διαβάζουν μεγαλόφωνα με ορθή άρθρωση, τόνο και χρωματισμό της φωνής, με τρόπο που να δείχνει ότι κατανόησαν ό,τι διάβασαν. Δραστηριότητες: Σύνταξη καταλόγου κριτηρίων (ρέουσα, σημεία στίξης, επιτονισμός, ύφος). Αξιολόγηση της ανάγνωσης από τα παιδιά – ετεροαξιολόγηση.

Αξιολόγηση ενότητας: Τ.Ε. και δοκίμιο αξιολόγησης 1. Διάβασε προσεκτικά το κείμενο «Η καρδούλα» από το Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων, σελ. 136-138 και απάντησε στις πιο κάτω ερωτήσεις: Α) Η μητέρα παρεμβαίνει αρκετές φορές στις συζητήσεις των παιδιών. Πότε παρεμβαίνει και γιατί; Συμπλήρωσε τον πιο κάτω πίνακα: Πότε παρεμβαίνει η μητέρα; Γιατί; .................................................... ................................................. Β) Γιατί τα παιδιά έφτιαξαν ένα χαρταετό με σχήμα καρδούλας; ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Γ) Ποιοι χάρηκαν όταν είδαν τον αϊτό να πετάει; Γιατί; ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________ 2. Μετάτρεψε τον πιο κάτω διάλογο του κειμένου σε πλάγιο λόγο: - Και τι σχήμα θα’ χει ο φετινός αϊτός σας; Ρώτησε χαμογελώντας η μητέρα. - Αυτό ψάχνουμε, θέλουμε να’ ναι αλλιώτικος από τον περσινό. - Εγώ, είπε ο μικρός μου αδερφός, εγώ λέω να’ ναι σαν πουλί. 3. Αξιοποιώντας φράσεις από το κείμενο, συμπλήρωσε τις παρακάτω τελικές και αποτελεσματικές προτάσεις: Η μητέρα γύρευε κάθε φορά αφορμή για να .... Θα περνούσαμε με κερί το σπάγκο για να ... Χρειαζόμαστε πολλά λεφτά για να ... Φτιάξαμε τα ζυγιά καλά, ώστε να ... Έφτασε τόσο ψηλά, ώστε τελικά ... 4. Βρες από το κείμενο μία κύρια πρόταση για κάθε μια από τις παρακάτω κατηγορίες προτάσεων: Πρόταση κρίσεως: __________________________________________________ Πρόταση επιθυμίας: ___________________________________________________ Ερωτηματική πρόταση: 5. Στο πιο κάτω πλαίσιο σχεδίασε μια πρόσκληση για πάρτι γενεθλίων: Στοιχεία που πρέπει να έχει η πρόσκληση (συμπλήρωσε) : .........................................

Δάμων και Φιντίας: Διάβασε προσεκτικά από το Τετράδιο Εργασιών την ιστορία στη σελίδα 41 και προσπάθησε να την ξαναγράψεις χρησιμοποιώντας διαλόγους.

Τα δομικά στοιχεία του Αφηγηματικού Κειμένου. (Ματσαγγούρας, 2004, σ. 358) (α) το χωροχρονικό πλαίσιο, (β) τους ήρωες, (γ) την περιγραφή αρχικής κατάστασης και την εμφάνιση προβλήματος, που ανατρέπει την αρχική κατάσταση, (δ) τα εμπόδια στην επίλυση του προβλήματος, (ε) την εσωτερική αντίδραση των ηρώων στα προβλήματα, (στ) την εξωτερική δράση των ηρώων για την επίλυση του προβλήματος, (ζ) τα αποτελέσματα των προσπαθειών, (η) την κορύφωση της δράσης, (θ) άλλα τυχαία και απρόσμενα γεγονότα, (ι) τη λύση του προβλήματος, (ια) την αποτίμηση γεγονότων και ηρώων, και, τέλος, (ιβ) το επιμύθιο που συσχετίζει τα γεγονότα της ιστορίας με τα δεδομένα του χρόνου του αναγνώστη.

Τα δομικά στοιχεία της περιγραφής προσώπου. (Ματσαγγούρας, 2004, σ. 404) 1. Πρόλογος α. Ποιο είναι το πρόσωπο, με αναφορά στο ήθος, την ηλικία και το επάγγελμα. β. Γενικός χαρακτηρισμός που το διακρίνει από τα υπόλοιπα της ομάδας. γ. Σχέση μας με το πρόσωπο. 2. Ανάπτυξη α. Γενική εντύπωση εξωτερικών χαρακτηριστικών: ηλικία, παράστημα και στυλ, με έμφαση στα στοιχεία που το διακρίνουν. β. Περιγραφή προσώπου, χρώμα, όψη, χαρακτηριστικά, με έμφαση στα μάτια, χείλη, μύτη, μέτωπο, μάγουλα, μαλλιά κτλ. Τονίζονται τα στοιχεία που το διακρίνουν. γ. Περιγραφή χεριών, κάτω άκρων, κορμού και τυχόν χαρακτηριστικών κινήσεων. δ. Περιγραφή τρόπου ένδυσης και αιτιολόγηση της. ε. Περιγραφή συμπεριφοράς στην εργασία του και την καθημερινή ζωή. στ. Αρετές, ελαττώματα και κλίσεις, όπως φαίνονται και όπως με προσεκτικότερη εξέταση αναδεικνύονται. ζ. Χαρακτηριστικά επεισόδια ζωής που εκφράζουν έμμεσα το ήθος του. 3. Επίλογος α. Γενική κρίση δική μας και άλλων. β. Ανακεφαλαίωση.