Η γυναικα στην ιλιαδα Ομαδοσυνεργατική εργασία του τμήματος Β2 Σχολικό έτος 2013-2014 Επιμέλεια: Θεοδωροπούλου Κων/να

Αφροδίτη Κωφού-Όππιο Αντωνία Γαλούνη Αναστασία Μίμου Χριστίνα Καρναβά ΟΙ ΓΥΝΑΙΚEIΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΙΛΙΑΔΑΣ Αφροδίτη Κωφού-Όππιο Αντωνία Γαλούνη Αναστασία Μίμου Χριστίνα Καρναβά

Η ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ Ο Όμηρος δεν περιγράφει σε κανένα σημείο την ομορφιά της Ελένης. Μόνο στην περίφημη Τειχοσκοπία οι γέροντες της Τροίας χαλαλίζουν τον πόλεμο που γίνεται για μια τόσο όμορφη γυναίκα που μοιάζει με θεά. Στη ραψωδία Γ η Ελένη αυτοκατακρίνεται και μιλά με τρόπο περιφρονητικό και ταπεινωτικό για τον εαυτό της. Ωστόσο δε δείχνει μεταμέλεια, συμπεριφέρεται με άνεση και αξιοπρέπεια και ίσως να καμαρώνει για την ομορφιά της και για το γεγονός ότι στο μέλλον οι ποιητές θα μιλούν για αυτήν. Στη ραψωδία Γ η Ελένη κατηγορεί τον Πάρη για έλλειψη γενναιότητας και τον καλεί να αναλάβει τις ευθύνες του απέναντι στο λαό του που δεν έφταιξε σε τίποτα. Δέχεται πρόθυμα να βοηθήσει τον Έκτορα να πείσουν τον Πάρη να γυρίσει στο πεδίο της μάχης. Η Ελένη τρέφει βαθύ σεβασμό για τον πεθερό της Πρίαμο, κάτι που φαίνεται από τον τρόπο που του μιλάει στη ραψωδία Γ. Επίσης τρέφει σεβασμό για τον Έκτορα και στη ραψωδία Ω είναι αυτή που θα τον θρηνήσει τελευταία. Στο θρήνο της η Ελένη μιλάει με συγκίνηση και τρυφερότητα για τον Έκτορα και θεωρεί ότι μετά το θάνατο του θα μείνει μόνη και απροστάτευτη καθώς θα είναι μισητή από όλους.

Η ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ Είναι η αντίρροπη της Ελένης γυναικεία φυσιογνωμία στην Ιλιάδα. Στην Ιλιάδα παρουσιάζεται ως σύμβολο αφοσιωμένης συζύγου και τρυφερής μητέρας. Εμφανίζεται στη ραψωδία Ζ όπου με αγωνία αναζητά το σύζυγο της Έκτορα. Η Ανδρομάχη στη ραψωδία Ζ αγωνιά για τον Έκτορα, φοβάται για τη ζωή του, κλαίει από την αγωνία και τον πόνο για τον άνδρα της. Δηλώνει ότι ο Έκτορας αποτελεί το μοναδικό της στήριγμα στη ζωή και ότι, αν τον χάσει, είναι για αυτήν προτιμότερος ο θάνατος. Η Ανδρομάχη προσπαθεί να πείσει τον Έκτορα να μην φερθεί ριψοκίνδυνα και να προστατεύσει τη ζωή του. Ο Έκτορας όμως υπενθυμίζει στην Ανδρομάχη ότι τα ζητήματα του πολέμου εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των ανδρών και την παροτρύνει να γυρίσει στο σπίτι και να ασχοληθεί με τις οικιακές εργασίες. Η Ανδρομάχη μετά τις συμβουλές του Έκτορα θα γυρίσει στο παλάτι όπου θα ξεκινήσει με τις υπόλοιπες γυναίκες του παλατιού να θρηνεί τον Έκτορα ζωντανό. Τα άσχημα νέα για τον Έκτορα δεν αργούν να έρθουν. Ο αγαπημένος της σύζυγος θα θανατωθεί από τον Αχιλλέα. Η Ανδρομάχη θρηνεί τον αδικοχαμένο της σύζυγο και σκέφτεται το δικό της μέλλον και το μέλλον του παιδιού της. Ο πόνος της γίνεται μεγαλύτερος από την κακοποίηση του σώματος του νεκρού Έκτορα από τον οργισμένο Αχιλλέα. Είναι αυτή που, στη ραψωδία Ω, όταν έρθει στο σπίτι το σώμα του Έκτορα, θα ξεκινήσει το θρήνο. Οι συμφορές όμως για την Ανδρομάχη δεν τελειώνουν με το θάνατο του Έκτορα. Θα δει τους Αχαιούς να ρίχνουν το μονάκριβο γιο της Αστυάνακτα από τα τείχη της Τροίας και να τη βυθίζουν στον πόνο και στην ατέλειωτη πίκρα.

Η ΕΚΑΒΗ Η Εκάβη εμφανίζεται στη ραψωδία Ζ, την ώρα που οι Τρώες περνούν δύσκολες στιγμές στο πεδίο της μάχης, να κάνει δέηση μαζί με τις άλλες αρχόντισσες της Τροίας στη θεά Αθηνά για να σωθεί η πόλη της Τροίας. Στη ραψωδία Χ η Εκάβη μάταια εκλιπαρεί τον Έκτορα να μπει στα τείχη της Τροίας για να γλιτώσει από την οργή του Αχιλλέα. Θα δει το γιο της να θανατώνεται και η τραγική μάνα θα ξεσπάσει σε σπαραχτικές κραυγές. Στη ραψωδία Ω η Εκάβη θρηνεί το νεκρό γιο της. Είναι μια από τις πιο τραγικές μορφές της αρχαίας Ελληνικής γραμματείας. Στα γηρατειά της γνώρισε τις πιο δυσβάσταχτες συμφορές. Είδε την πατρίδα της να κυριεύεται, τον Πρίαμο να σφάζεται, τα παιδιά της και τον Αστυάνακτα να σκοτώνονται. .

H γυναικα στην Ιλιαδα ωσ μητερα Λάζαρη Ζωή,Μπαλντάς Άγγελος ,Μπίτζας Γιώργος ,Σταυρουλάκης Χρίστος , Κατερίνα Τσελά

Ο Όμηρος στην Ιλιάδα μας παρουσιάζει την γυναίκα ως μητέρα με βάση τις εξής γυναικείες μορφές για τις οποίες θα μιλήσουμε παρακάτω:  Θέτιδα ,Ανδρομάχη, Αφροδίτη και Εκάβη.

ΘΕΤΙΔΑ Η Θέτιδα είναι από τις τραγικότερες μορφές του έπους. Συμπεριφέρεται στο γιο της όπως μία θνητή γυναίκα, με ευαισθησία και στοργή. Προσπαθεί να απαλύνει τον πόνο του παιδιού της , τον συμβουλεύει και πονάει γιατί ξέρει ότι δεν θα ζήσει για πολύ ακόμα. Απλή, πονεμένη και ανήμπορη να αλλάξει τη μοίρα του Αχιλλέα, συμπεριφέρεται και ανησυχεί όπως μια κοινή θνητή.

Εκεί όπου εμφανίζεται ως μητέρα  και  δρα γρήγορα για το παιδί της είναι στη ραψωδία Α στους στίχους  350 έως 431,  όπου ο γιος της Αχιλλέας   την καλεί για να τον βοηθήσει να αποκαταστήσει την τιμή του. Εκείνη αμέσως βγαίνει  μέσα από τα κύματα της θάλασσας σε μια ομίχλη, για να μάθει τι έχει το  παιδί της και βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση έτσι στενοχωρημένο. 

ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ Η Ανδρομάχη εκτός από αφοσιωμένη σύζυγος είναι τρυφερή και ευαίσθητη μητέρα. Λόγω της βασιλικής καταγωγής της, έχει τη βοήθεια της βάγιας για τη φροντίδα του παιδιού. Εκφράζει τους φόβους της και την ανασφάλειά της για την τύχη που περιμένει την ίδια και το παιδί της μετά το θάνατό του Έκτορα. Αναμένει την τραγική τύχη του παιδιού της μετά το θάνατο του πατέρα και προστάτη του. Δικαιολογημένη ανησυχία αν λάβουμε υπόψη και την ευχή του Αγαμέμνονα στην αρχή της ραψωδίας Ζ΄ να μη γλυτώσουν ούτε τα παιδιά που βρίσκονται στην κοιλιά της μητέρας τους.

Πιο συγκεκριμένα η Ανδρομάχη στη Ραψωδία Ζ παρουσιάζεται στις Σκαιές Πύλες με το γιο της να ψάχνουν για τον Έκτορα. Η Ανδρομάχη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί καλή μητέρα μιας και αγωνιά για το μέλλον του γιου της Αστυάνακτα μετά το θάνατο του άντρα και πατέρα του παιδιού της.

ΑΦΡΟΔΙΤΗ Ακόμη μια φορά, που παρουσιάζεται η γυναίκα ως μητέρα μέσα στην   Ιλιάδα  είναι στη ραψωδία Ε’ στους στίχους 311 έως 317 όπου η θεά  Αφροδίτη βλέποντας τον γιό της Αινεία μέσα στο πεδίο της μάχης  τραυματισμένο, πληγωμένο, έτοιμο να πεθάνει, σπεύδει η ίδια να τον  βοηθήσει, τυλίγοντάς τον μέσα σε ένα πέπλο για να προλάβει να τον  σώσει μην τον χτυπήσει κάποιο άλλο κοντάρι. 

ΕΚΑΒΗ Η Εκάβη είναι πονεμένη μάνα και τραγική φιγούρα. Είναι περήφανη και αγέρωχη όπως υπαγορεύει η αξιοπρέπειά της και η καταγωγή της. Η Εκάβη εμφανίζεται στη ραψωδία Ζ, την ώρα που οι Τρώες περνούν δύσκολες στιγμές στο πεδίο της μάχης, να κάνει δέηση μαζί με τις άλλες αρχόντισσες της Τροίας στη θεά Αθηνά για να σωθεί η πόλη της Τροίας. Θα δει το γιο της να θανατώνεται και η τραγική μάνα θα ξεσπάσει σε σπαραχτικές κραυγές. Η Εκάβη στην Ιλιάδα μορφοποιεί τη γυναίκα που γερνάει και, καθώς η τύχη αναποδογυρίζει τα συμβάντα της ζωής, φτάνει στα πιο δυσβάστακτα βάσανα.

Η τυχη τησ γυναικασ στην Ιλιαδα ωσ πολεμικο λαφυρο Δανάη Πίτσιλη Δέσποινα Μαλλιαράκη

Οι γυναίκες, είτε βασίλισσες είτε λαϊκές, δεν ανήκουν στον εαυτό τους Οι γυναίκες, είτε βασίλισσες είτε λαϊκές, δεν ανήκουν στον εαυτό τους. Ως παρθένοι ανήκουν στον πατέρα τους, ως σύζυγοι στον άνδρα τους και ως λάφυρα πολέμου στον νικητή. Η Χρυσηίδα, που παραχωρήθηκε στον Αγαμέμνονα σαν μερίδιο από τα λάφυρα της μάχης και η αιχμάλωτη Βρισηίδα που είχε παραχωρηθεί στον Αχιλλέα ως δώρο τιμής, παρουσιάζονται ως μέρος της περιουσίας, ως κλεμμένο αγαθό, ή ως έπαθλα αγώνων περισσότερο παρά σαν ανθρώπινες υπάρξεις.

Το πρώτο σημείο μέσα στο έπος της Ιλιάδας όπου φαίνεται πως η γυναίκα στα τότε χρόνια χρησιμοποιούνταν ως λάφυρο πολέμου είναι στη ραψωδία Α, εκεί όπου ξεκινούν όλα με τη Χρυσηίδα, την οποία πηγαίνει να ζητήσει ο πατέρας της από τον Αγαμέμνονα που την έχει πάρει ως πολεμικό λάφυρο. Εκείνος αρνείται και τότε ο Απόλλωνας, μετά από ικεσία του Χρύση, στέλνει λοιμό στο αχαϊκό στρατόπεδο. Ο Αγαμέμνονας αναγκάζεται να ενδώσει και να επιστρέψει τη Χρυσηίδα παίρνοντας ως αντάλλαγμα το πολεμικό λάφυρο του Αχιλλέα, τη Βρισηίδα. Οι γυναίκες-πολεμικά λάφυρα έγιναν η αιτία σύγκρουσης

ανάμεσα στα δύο πρωτοπαλίκαρα των Αχαιών, χωρίς να φταίνε οι ίδιες. Το δεύτερο σημείο όπου πληροφορούμαστε ότι η γυναίκα στα χρόνια εκείνα υποβιβαζόταν και χρησιμοποιούνταν ως πολεμικό λάφυρο είναι στη ραψωδία Ζ, όπου παρουσιάζεται δυο φορές μάλιστα κάτι τέτοιο. Αρχικά, μιλώντας η Ανδρομάχη στον Έκτορα για το παρελθόν της και το πώς έχασε την οικογένειά της, του λέει πως η μητέρα της μεταφέρθηκε ως λάφυρο πολέμου από τον Αχιλλέα στην Τροία και κατόπιν εξαγοράστηκε με πλούσια δώρα.

Στην ίδια ραψωδία βλέπουμε τον Έκτορα να φοβάται για την τύχη της Ανδρομάχης, μην γίνει λάφυρο πολέμου, όταν η Τροία θα κατακτηθεί. Το τρίτο σημείο όπου παρουσιάζεται η γυναίκα ως λάφυρο είναι στη ραψωδία Τ όπου φαίνεται πως η Βρισηίδα επιστρέφει στον Αχιλλέα μετά από συμφιλίωση των δύο αρχιστράτηγων. Έτσι τη βλέπουμε να μεταφέρεται στη σκηνή του ήρωα όπου αντικρίζοντας το νεκρό Πάτροκλο ξεσπά σε μοιρολόι.

Τέλος, ένα ακόμα σημείο όπου φαίνεται πως η γυναίκα παίρνει και το ρόλο του πολεμικού λαφύρου είναι στη ραψωδία Ω όπου παρουσιάζεται η Ανδρομάχη να οδύρεται, να θρηνεί και να φοβάται για το μέλλον της, τη τύχη της μετά την πτώση της Τροίας. Φοβάται, δηλαδή, μη στερηθεί την ελευθερία της και γίνει λάφυρο πολέμου.

ΒριΣηιδα και ΧρυΣηιδα Εκτωρ και Ανδρομαχη

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΙΛΙΑΔΑ ΩΣ ΣΥΖΥΓΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ Ψωφάκη Θένια Σταθοπούλου Αναστασία Κορμπέτα Ντάβιντε Μαλτέζος Χρήστος Λαμπρόπουλος Θανάσης

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Η κοινωνική θέση της γυναίκας στην Ομηρική εποχή ήταν υποβιβασμένη σε σχέση με τους άντρες. Οι γυναίκες της εποχής έπρεπε να μένουν σε ειδικά διαμερίσματα μέσα στο σπίτι κάνοντας συγκεκριμένες δραστηριότητες, όπως να υφαίνουν στον αργαλειό ή στη ρόκα και να δίνουν εντολές στις παρακόρες. Για να βγουν έξω από τους συγκεκριμένους γυναικείους θαλάμους (γυναικωνίτες) έπρεπε να είναι υπό τη συνοδεία των παρακορών και για να βγουν τελείως από το παλάτι έπρεπε να συνοδεύονται τουλάχιστον από έναν άνδρα, τον οποίο άκουγαν πάντα και έδιναν ιδιαίτερη σημασία στα λεγόμενά του, μιας και αυτός ήταν ο αρχηγός του σπιτιού. Στην ομηρική εποχή οι γυναίκες που μπορούσαν να μορφωθούν ήταν λίγες, έμεναν σπίτι και μάθαιναν από την μητέρα τους τις οικιακές δουλειές.

 Αρχικά η γυναίκα φαίνεται να δρα για το καλό του άνδρα της ή να τσακώνεται με αυτόν στους στίχους 532-612 της ραψωδίας Α όπου, η Ήρα τσακώνεται με τον Δία, διότι αυτός θέλει να πραγματοποιήσει την ευχή της Θέτιδας να βοηθήσει τους Τρώες, για να αποδοθεί τιμή στον γιο της , ενώ η Ήρα ,αντίθετα με αυτόν, είναι με το μέρος των Αχαιών και το θεωρεί άδικο. Στο στίχο 562, όπου ο Δίας την κατηγορεί ότι τον παραμονεύει παντού, φαίνεται πως η Ήρα νοιάζεται για τον άνδρα της . Μία ακόμα φορά στο έπος όπου η γυναίκα δρα ως σύζυγος είναι στη ραψωδία Γ όπου η  Ελένη ανεβαίνει στα τείχη, για να δει τον Πάρη που θα μονομαχήσει με τον Μενέλαο, γιατί φοβάται για την ζωή του,  νοιάζεται για αυτόν και τον αγαπάει. Γι’ αυτό εξάλλου παράτησε τα πάντα για εκείνον. Άρα και εδώ η κίνηση της Ελένης είναι ένα στοιχείο, ένα δείγμα  ότι η γυναίκα  νοιάζεται για το σύντροφό της και για τη ζωή του.

   Επίσης ένα άλλο σημείο όπου η γυναίκα δρα για το καλό του άνδρα της είναι στη ραψωδία Ζ στους στίχους 404-465 όπου η Ανδρομάχη προσπαθεί να μεταπείσει τον σύζυγο της ώστε να μην πολεμήσει έξω από τα τείχη, αυτός όμως δεν την ακούει και αποχαιρετά την οικογένεια του. Ένα τελευταίο σημείο που ο ρόλος της γυναίκας-συζύγου φαίνεται μέσα στο έπος είναι στη ραψωδία Ω όπου λέει πως, μόλις ο Πρίαμος γυρνάει στην πόλη της Τροίας με το νεκρό σώμα του γιου του,  Έκτορα , η Ανδρομάχη τρέχει για να το περιποιηθεί και να ακολουθήσουν οι απαραίτητες τελετές. Εδώ, παρουσιάζεται ο  ρόλος  της καλής και σωστής  συζύγου που τρέχει να περιποιηθεί  με πόνο στην καρδιά το νεκρό άντρα της.

Τα Εθιμα του γΑμου και η ζΩΗ τηΣ γυΝΑΙκαΣ μετΑ το γΑμο . Στην ομηρική κοινωνία συνηθιζόταν ο γαμπρός να προσφέρει δώρα στον πατέρα της νύφης αλλά δεν αποκλείονταν και αντίθετες περιπτώσεις . Σύμφωνα με όσα μας πληροφορεί ο Όμηρος , η οικογένεια ήταν πρωταρχικός και ιερός θεσμός της κοινωνίας και τα μέλη της συνδέονταν με ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς. Όσον αφορά το ρόλο της γυναίκας μετά το γάμο , αυτός ήταν να διοικεί το σπίτι, να ρυθμίζει τις εργασίες των δούλων και να ασχολείται μαζί με τη βυζάστρα, δηλαδή την υπηρέτρια που είχε την επιμέλεια των παιδιών, με την ανατροφή τους. Επίσης οι γυναίκες επιτελούσαν στους ναούς τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και μία από τις ασχολίες των γυναικών, ακόμα και μιας βασίλισσας, ήταν η υφαντική.

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΙΛΙΑΔΑ ΩΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΑ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΙΛΙΑΔΑ ΩΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΑ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΛΕΟΝΤΣΙΝΗΣ ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΦΩΤΕΙΝΑΚΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΖΟΒΑΝΗΣ ΜΑΡΚΟΣ ΖΑΝΗΣ

Ξεχωριστή θέση κατέχει στην «Ιλιάδα» η γυναίκα Ξεχωριστή θέση κατέχει στην «Ιλιάδα» η γυναίκα. Ο Όμηρος υμνεί το κάλλος και τις αρετές της. Γυναίκες πρότυπα η Ωραία Ελένη, η Ανδρομάχη, η τραγική Εκάβη. Η κοινωνική θέση της γυναίκας στην Ομηρική εποχή ήταν υποβιβασμένη σε σχέση με τους άντρες.

Το πρότυπο της ιδανικής γυναίκας στην Ομηρική εποχή ήταν: Η ιδανική γυναίκα φρόντιζε να έχει ωραία κόμη και επιβλητικά, κομψά ενδύματα. Να έχει προικιά, δική της γνώμη ,να έχει επίσης φρόνηση και σύνεση , να είναι εργατική και να έχει καλή παρουσία. Οι γυναίκες έπρεπε να μένουν σε ειδικά διαμερίσματα μέσα στο σπίτι κάνοντας συγκεκριμένες δραστηριότητες, όπως να υφαίνουν στον αργαλειό και στη ρόκα και να δίνουν εντολές στις παρακόρες. Για να βγουν έξω από τους συγκεκριμένους γυναικείους θαλάμους (γυναικωνίτες) έπρεπε να είναι υπό τη συνοδεία των παρακορών ή για να βγουν τελείως από το παλάτι έπρεπε να συνοδεύονται τουλάχιστον από έναν άνδρα.

Εκεί όπου παρουσιάζεται η γυναίκα ως πρότυπο επιλογής του άντρα, είναι στη ραψωδία Α στους στίχους 113 έως116 όπου ο Αγαμέμνονας λέει πως προτιμάει τη Χρυσηίδα από τη Κλυταιμνήστρα αφού δεν είναι κατώτερη από εκείνη στην «κλάση, στο ανάστημα, στη γνώμη και στα έργα». Ένα ακόμη σημείο που η γυναίκα  φανερώνεται ως πρότυπο επιλογής  του άντρα είναι στη ραψωδία Ζ όπου ο  Έκτορας συμβουλεύει την  Ανδρομάχη τι να κάνει, με τι να  ασχοληθεί στο σπίτι, δηλαδή με τη  ρόκα και τον αργαλειό, οι οποίες είναι ασχολίες που ακολουθεί η γυναίκα ως πρότυπο της εποχής της. Εδώ βλέπουμε πως ο άντρας συμβουλεύει τη γυναίκα του να ασχοληθεί με τις δουλειές του σπιτιού  κάτι που ήταν υποχρέωση της γυναίκας εκείνης της εποχής.

ΠΗΓΕΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ http://www.istoria.gr http://www.el.wikipedia.org http://www.argolikivivliothiki.gr http://www.sch.gr