Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της ακουστικής προσοχής Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της ακουστικής προσοχής Ακρόαση και αναγνώριση ήχων. Τα παιδιά κλείνουν τα μάτια τους και ακούνε ήχους από το περιβάλλον. Ήχους αυτοκινήτων, αεροπλάνων, ζώων και άλλους εξωτερικούς ήχους. Ήχους από το επόμενο δωμάτιο και ό,τι μπορεί να προσεχτεί και να αναγνωριστεί. Καταγραφή και αναγνώριση ήχων. Ήχοι αεροπλάνων, τρένων, κουδουνιών κλπ. καταγράφονται και στη συνέχεια αναπαράγονται και ζητείται από τα παιδιά να τους αναγνωρίσουν. Παραγωγή ήχων από το δάσκαλο. Οι μαθητές κλείνουν τα μάτια τους και ακούνε και αναγνωρίζουν ήχους που δημιουργεί ο δάσκαλος. (Π.χ. ρίχνει ένα μολύβι, σχίζει ένα κομμάτι χαρτί, χρησιμοποιεί μία συρραπτική μηχανή, την αναπήδηση μιας μπάλας, ξύνει ένα μολύβι, χτυπά ένα γυαλί, κόβει με το ψαλίδι, ανοίγει ένα συρτάρι, κουδουνίζει χρήματα ή γράφει στον πίνακα.

Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της ακουστικής προσοχής Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της ακουστικής προσοχής Ακρόαση και αναγνώριση ήχων τροφίμων. Ζητάμε από τους μαθητές να ακούσουν διάφορα είδη τροφίμων που τρώγονται, κόβονται ή τεμαχίζονται, όπως μήλα, καρότα, σέλινο κλπ. Παραγωγή ήχων από χτύπημα. Τοποθετούμε μικρά, σκληρά αντικείμενα σε δοχεία με σκέπασμα, όπως: χαλίκια, κιμωλίες, φασόλια, ρύζι, αλάτι, άμμο και ζητάμε από τους μαθητές να αναγνωρίσουν τους παραγόμενους σχετικούς ήχους. Παραγωγή ακουστικών προτύπων ήχων από το δάσκαλο. Ο μαθητής κλείνει τα μάτια του ή κάθεται με γυρισμένη πλάτη προς τον εξεταστή. Ο δάσκαλος παράγει ήχους με χτυπήματα των χεριών (παλαμάκια), το χτύπημα ενός τυμπάνου, την αναπήδηση μιας μπάλας. Έτσι μπορούν να παραχθούν διάφορα ρυθμικά πρότυπα π.χ. αργά – γρήγορα. Ζητάμε να μας πουν πόσα έγιναν ή να επαναλάβουν τα πρότυπα. Παραγωγή ακουστικών προτύπων ήχων δύο αντικειμένων. Ως παραλλαγή του παραπάνω χρησιμοποιούμε ένα φλιτζάνι και ένα βιβλίο για να δημιουργήσομε πρότυπα ήχων.

Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της ακουστικής διάκρισης Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της ακουστικής διάκρισης Κοντά ή μακριά; Με κλειστά μάτια οι μαθητές κρίνουν από ποιο μέρος του δωματίου έρχεται ο ήχος και εάν είναι κοντά ή μακριά. Δυνατός ή ασθενής; Βοηθούμε τους μαθητές να κρίνουν μεταξύ δυνατών και ασθενών ήχων, τους οποίους παράγει ο δάσκαλος. Υψηλός ή χαμηλός; Οι μαθητές μαθαίνουν να κρίνουν και να διακρίνουν υψηλούς και χαμηλούς τόνους που παράγει ο δάσκαλος. Βρίσκω τον ήχο. Ένας μαθητής κρύβει ένα επιτραπέζιο ρολόι που παράγει ήχο και οι μαθητές προσπαθούν να εντοπίσουν τον ήχο και να το βρουν. Ακολουθώ τον ήχο. Ο δάσκαλος ή ένας μαθητής σφυρίζει ενώ περπατά γύρω στο δωμάτιο. Με τη βοήθεια της ακρόασης ο άλλος μαθητής θα προσπαθήσει να ακολουθήσει τη διαδρομή που ακολούθησε. Παιχνίδι τυφλόμυγας. Ένας μαθητής στην ομάδα λέει κάτι ή κάνει τον ήχο ενός ζώου. Ο μαθητής με τα δεμένα μάτια προσπαθεί να μαντέψει ποιος είναι.

Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της ακουστικής μνήμης Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της ακουστικής μνήμης Κάνε το. Βάζομε πέντε ή έξι αντικείμενα μπροστά στο παιδί και του δίνομε μια σειρά από οδηγίες για να τις ακολουθήσει. Π.χ. Βάλε το πράσινο παιχνίδι στα πόδια του Γιάννη, βάλε το κίτρινο λουλούδι κάτω από την καρέκλα του Κώστα και βάλε την πορτοκαλί μπάλα στο θρανίο του Δημήτρη. Ο κατάλογος με τις οδηγίες μπορεί να αυξηθεί καθώς ο μαθητής βελτιώνεται στην ακουστική μνήμη. Ακολουθώντας οδηγίες. Δίνομε στο παιδί αρκετά απλά έργα για εκτέλεση. Π.χ. «Να σχεδιάσουν ένα κόκκινο τετράγωνο στο χαρτί τους, να βάλουν ένα μικρό πράσινο κύκλο κάτω από το τετράγωνο και να τραβήξουν μια μαύρη γραμμή από το κέντρο του κύκλου προς την κάτω δεξιά γωνία του τετραγώνου». Τέτοιες δραστηριότητες μπορεί να εγγραφούν και να χρησιμοποιηθούν με τη βοήθεια ακουστικών. Κατάλογοι αριθμών ή λέξεων. Βοηθάμε τους μαθητές να συγκρατήσουν στη μνήμη τους μία λίστα από αριθμούς ή λέξεις και τους ζητάμε να τις επαναλάβουν. Βαθμιαία προσθέτουμε κι άλλες καθώς ο μαθητής εκτελεί τη δραστηριότητα. Αρχικά, μία οπτική ενίσχυση σε μορφή εικονικής αναπαράστασης μπορεί να είναι χρήσιμη. Παιδικά τραγούδια. Η εκμάθηση παιδικών τραγουδιών, ποιημάτων βοηθούν στη βελτίωση της ακουστικής μνήμης.

Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της ακουστικής μνήμης Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της ακουστικής μνήμης Σειρές αριθμών. Ο δάσκαλος λέει μία σειρά αριθμών και κάνει ερωτήσεις, όπως: Γράψε το μεγαλύτερο, το μικρότερο, τον αριθμό που είναι πιο κοντά στο 5, τον τελευταίο ή τον πιο κοντινό στην ηλικία του. Τηλεοπτικά προγράμματα. Προτείνομε στους μαθητές να παρακολουθήσουν ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα ή τους ρωτάμε εάν ήδη παρακολουθούν κάποιο και τους ρωτάμε για ορισμένα γεγονότα. Επανάληψη προτάσεων. Προφέρομε μεγαλοφώνως μια πρόταση και ζητάμε από το παιδί να την επαναλάβει. Αρχίζομε με μικρές απλές προτάσεις. Στη συνέχεια προσθέτουμε σύνθετες προτάσεις και περίπλοκους όρους. Σειρές γραμμάτων και αριθμών. Προφέρουμε αρκετά γράμματα σε αλφαβητική σειρά, παραλείποντας κάποιο. Ζητούμε στη συνέχεια από το παιδί να συμπληρώσει τα γράμματα ή τους αριθμούς που έχουν παραληφθεί. Π.χ. [3,4 (διακοπή παύση ή ελαφρό χτύπημα) 6, 7]. Σειροθέτηση γεγονότων. Διαβάζομε ένα επιλεγμένο κομμάτι όπου αναφέρονται σύντομες σειρές γεγονότων. Στη συνέχεια ζητάμε από το παιδί να ξαναπεί την ιστορία, αναφέροντας τα γεγονότα στη σωστή τους σειρά.

Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της οπτικής μνήμης Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της οπτικής μνήμης Αναγνώριση χαμένων αντικειμένων. Τοποθετούμε μπροστά στο παιδί ένα σύνολο αντικειμένων. Καλύπτουμε τα αντικείμενα και στη συνέχεια μετακινούμε ένα από τα αντικείμενα. Δείχνουμε τη συλλογή ξανά και ζητούμε από το παιδί να αναγνωρίσει το αντικείμενο που λείπει. Εύρεση του σωστού σχεδίου. Παρουσιάζομε ένα γεωμετρικό σχήμα (σχέδιο), ένα γράμμα ή ένα αριθμό. Στη συνέχεια πρέπει οι μαθητές να επιλέξουν το κατάλληλο σχέδιο από αρκετά διαφορετικά ή πρέπει να αναπαραγάγουν το σχέδιο στο χαρτί. Σειροθέτηση από μνήμης. Παρουσιάζομε μικρές σειρές από σχήματα, σχέδια ή αντικείμενα. Τα παιδιά πρέπει να δημιουργήσουν από μνήμης ένα όμοιο σύνολο από σχέδια στην ίδια ακριβώς σειρά. Ανάκληση από τη μνήμη αντικειμένων που είχαν δει. Δείχνουμε ένα παιχνίδι, ένα αριθμό, ένα γράμμα ή μία λέξη και το παιδί πρέπει να την ανακαλέσει.

Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της οπτικής μνήμης Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της οπτικής μνήμης Ανάκληση χαμένων αντικειμένων. Δείχνουμε αριθμούς, εικόνες ή γράμματα. Πρέπει το παιδί να τα κοιτάξει για λίγα δευτερόλεπτα. Στη συνέχεια καλύπτω ένα από αυτά. Ρωτάμε το παιδί ποιο λείπει. Επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Δημιουργούμε ένα μοτίβο με ξύλινες χάντρες ή κουμπιά. Το παιδί πρέπει να το κοιτάξει για λίγα δευτερόλεπτα. Μετά ζητάμε την επανάληψη του μοτίβου. Μπορούμε να χρησιμοποιήσομε πραγματικούς κύβους ή σχέδια κύβων για να δείξομε ένα μοτίβο. Το παιδί πρέπει να αναπαραγάγει το μοτίβο από μνήμης. Αφήγηση ιστοριών από εικόνες. Τοποθετούμε σ’ ένα φανελοπίνακα εικόνες που παριστάνουν σκηνές μιας ιστορίας. Απομακρύνουμε τις εικόνες και το παιδί πρέπει να πει την ιστορία. Η αφήγηση των γεγονότων της ιστορίας στη σωστή σειρά εξαρτάται από την οπτική μνήμη των εικόνων.

Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της οπτικής αντίληψης Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της οπτικής αντίληψης Παιχνίδια σε σανίδα με τρύπες. Κάνοντας χρήση έγχρωμων σανίδων οι μαθητές προσπαθούν να αναπαραγάγουν έγχρωμα γεωμετρικά μοτίβα και να διαμορφώσουν ένα σχέδιο στην ξύλινη επιφάνεια με τις τρύπες. Σχέδια με κύβους. Τα παιδιά πρέπει να χρησιμοποιήσουν ξύλινα ή πλαστικά καβάκια ενός χρώματος ή με όψεις διαφορετικών χρωμάτων για να δημιουργήσουν γεωμετρικά σχήματα ή αντίγραφα μοντέλων. Κύβοι πάρκε. Οι μαθητές αντιγράφουν μοτίβα, χρησιμοποιώντας κύβους στο δάπεδο. Εύρεση σχημάτων σε εικόνες. Ζητείται από τους μαθητές να βρουν όλα τα στρογγυλά αντικείμενα ή σχέδια σε μία εικόνα, όλα τα τετράγωνα κλπ. Παζλ. Τα παιδιά συναρμολογούν παζλ που έχουν φτιαχτεί από τον εκπαιδευτικό ή έχουν αγοραστεί από το εμπόριο. Εικόνες που αναπαριστάνουν ανθρώπους, ζώα, διάφορες μορφές μπορούν να τεμαχιστούν για να προκύψουν τα λειτουργικά τους μέρη ή τα επιμέρους στοιχεία τους. Ταξινομήσεις. Οι μαθητές ομαδοποιούν ή ταξινομούν σχήματα ποικίλων μεγεθών ή χρωμάτων. Οι φιγούρες μπορούν να γίνουν από ξύλο ή χαρτόνι ή να τοποθετηθούν σε μικρές κάρτες.

Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της οπτικής αντίληψης Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της οπτικής αντίληψης Ταίριασμα γεωμετρικών σχημάτων. Έχουμε κάρτες με γεωμετρικά σχήματα και το παιδί πρέπει να παίξει παιχνίδια που απαιτούν το ταίριασμα των γεωμετρικών αυτών σχημάτων. Έχουμε μια συλλογή από βάζα με καπάκια διαφορετικών μεγεθών, ανακατεύομε τα καπάκια και ζητάμε από το παιδί να συνταιριάσει τα καπάκια με τα βάζα. Παιχνίδια με Ντόμινο. Παιγνιόχαρτα. Μια τράπουλα μα παιγνιόχαρτα βοηθά τα παιδιά να συνταιριάσουν ρούχα, εικόνες, αριθμούς και σύνολα. Γράμματα και αριθμοί. Η οπτική αντίληψη και διάκριση των γραμμάτων είναι προαπαιτούμενο για την απόκτηση της αναγνωστικής δεξιότητας. Γράμματα Bingo. Μπορούμε να φτιάξουμε κάρτες Bingo με γράμματα. Καθώς τα γράμματα προφέρονται τα παιδιά τα αναγνωρίζουν και τα καλύπτουν. Οπτική αντίληψη λέξεων. Η ικανότητα αντίληψης λέξεων έχει υψηλή συσχέτιση με την αναγνωστική ικανότητα. Παιχνίδια αντιστοίχισης, ταξινόμησης, ομαδοποίησης, ιχνηλάτησης και σχεδίασης γεωμετρικών σχημάτων θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε λέξεις.

Ασκήσεις βραχύχρονης μνήμης (προσωρινή συγκράτηση λεκτικών και οπτικών πληροφοριών) Η επανάληψη εκ μέρους του μαθητή σειράς δισύλλαβων λέξεων (π.χ. κότα, βρύση, δόντι, νερό) με την ίδια σειρά εκφώνησης τους. Οι λέξεις θα εκφωνούνται με ρυθμό μία λέξη ανά δευτερόλεπτο. H άσκηση αρχίζει με σειρές τριών λέξεων και συνεχίζεται με σειρές περισσότερων λέξεων. Η ίδια ακριβώς άσκηση μπορεί να γίνει με σειρές μονοψήφιων αριθμών (π.χ. 4, 7, 3, 9) που εκφωνούνται με ρυθμό ένα ψηφίο ανά δευτερόλεπτο. Η άσκηση αρχίζει με σειρά τριών ψηφίων και συνεχίζεται με σειρές μέχρι εννέα περίπου ψηφίων.

Ασκήσεις βραχύχρονης μνήμης (προσωρινή συγκράτηση λεκτικών και οπτικών πληροφοριών) Η ανάκληση των ονομάτων κάποιων συγκεκριμένων αντικειμένων. Η άσκηση αρχίζει με την εμφάνιση μερικών συγκεκριμένων αντικειμένων, τα οποία παραμένουν για λίγα δευτερόλεπτα για παρατήρηση από τους μαθητές. Στη συνέχεια τα αντικείμενα καλύπτονται και τα παιδιά καλούνται να ανακαλέσουν τα ονόματα των αντικειμένων αυτών. Ο εντοπισμός μιας σειράς γεωμετρικών σχημάτων. Δείχνουμε μία σειρά γεωμετρικών σχημάτων που είναι αποτυπωμένα σε μία κάρτα και ύστερα από λίγα δευτερόλεπτα την απομακρύνομε. Στη συνέχεια τους δείχνουμε ένα φύλλο χαρτί με πολλές σειρές γεωμετρικών σχημάτων, ο αριθμός των οποίων σταδιακά αυξάνεται. Τα παιδιά καλούνται να εντοπίσουν τη σειρά που τους δείξαμε.

Ασκήσεις βραχύχρονης μνήμης (προσωρινή συγκράτηση λεκτικών και οπτικών πληροφοριών) Ο εντοπισμός του κύβου με το διαφορετικό χρώμα. Δείχνουμε στα παιδιά μια σειρά κύβων με διαφορετικό χρώμα. Ο αριθμός των κύβων σταδιακά αυξάνεται. Κρύβομε έναν ή δύο απ’ αυτούς και καλούμε τους μαθητές να εντοπίσουν ποιων χρωμάτων οι κύβοι λείπουν. Η άσκηση μπορεί να γίνει και με διαφορετικά αντικείμενα του ίδιου χρώματος. Η αποτύπωση ενός ακανόνιστου σχήματος σε ένα φύλλο χαρτί. Η άσκηση αρχίζει με την εμφάνιση ενός γραμμικού σχήματος που παραμένει για λίγα δευτερόλεπτα για παρατήρηση από τους μαθητές. Στη συνέχεια το σχήμα απομακρύνεται και τα παιδιά καλούνται να το αποτυπώσουν σ’ ένα φύλλο χαρτί. Η εύρεση των χρωματισμένων τετραγώνων σ’ ένα πίνακα διαστάσεων 3 x 3. To πείραμα αρχίζει με την επίδειξη ενός πίνακα διαστάσεων 3 x 3. στον οποίο έχουν χρωματιστεί τυχαία 2 ή 3 ή και 4 τετράγωνα. Ο πίνακας παραμένει για παρατήρηση λίγα δευτερόλεπτα από τους μαθητές. Στη συνέχεια ο πίνακας απομακρύνεται και οι μαθητές προσπαθούν να σημειώσουν ποια τετράγωνα ήταν χρωματισμένα πάνω σ’ έναν παρόμοιο λευκό πίνακα.

Ασκήσεις βραχύχρονης μνήμης (προσωρινή συγκράτηση λεκτικών και οπτικών πληροφοριών) Η εύρεση της σωστής πορείας ενός αυτοκινήτου πάνω σ’ ένα χάρτη μιας πόλης με οριζόντιους και κάθετους δρόμους. Η άσκηση αρχίζει με την παρουσίαση ενός τέτοιου χάρτη πάνω στον οποίο έχει χαραχτεί με μαρκαδόρο η πορεία ενός αυτοκινήτου. Μετά την παρατήρηση του χάρτη από τους μαθητές καλούνται να αποτυπώσουν την πορεία του αυτοκινήτου πάνω σ’ έναν όμοιο χάρτη της πόλης, στον οποίο απεικονίζονται μόνο οι δρόμοι του. Μια πιο απαιτητική άσκηση της μνήμης εργασίας είναι η συμμετοχή των μαθητών σε σύνθετα γνωστικά έργα. Εκφωνούνται από το δάσκαλο πέντε λέξεις που ανήκουν σημασιολογικά σε δύο κατηγορίες και οι μαθητές είναι υποχρεωμένοι να τις συγκρατήσουν προσωρινά και να τις ανακαλέσουν στη συνέχεια σε σημασιολογικές κατηγορίες (π.χ. Οι μαθητές ακούν: ψαράς, βάρκα, κουπί – κήπος, άνθη). Τα έργα αυτά απαιτούν μεγάλη εγρήγορση, λόγω ενεργοποίησης περισσότερων γνωστικών λειτουργιών.

Ασκήσεις για την ανάπτυξη της φωνημικής ή φωνολογικής ενημερότητας Ασκήσεις για την ανάπτυξη της φωνημικής ή φωνολογικής ενημερότητας Η γραφο-φωνολογική ενημερότητα αναφέρεται στο βαθμό συνειδητοποίησης εκ μέρους του παιδιού ότι ο λόγος - γραπτός και προφορικός συντίθεται από βασικές επιμέρους ακουστικές και οπτικές μονάδες: τα φωνήματα – φθόγγους, τα γραφήματα-γράμματα. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές ότι κάθε ήχος, καθετί που εκφέρουμε προφορικά, μπορεί να έχει και γραπτή μορφή και ότι αρκεί ο συνδυασμός ενός σχετικά μικρού αριθμού γραπτών συμβόλων για να γραφτεί οτιδήποτε. Ο εκπαιδευτικός είναι σκόπιμο να επινοεί ασκήσεις που βοηθούν τους μαθητές να κατανοήσουν την αντιστοιχία φωνημάτων – γραμμάτων, αντίστοιχες με αυτές που προτείνονται στο Β.Μ. και το Τ.Ε. της Γλώσσας της Α΄ Δημοτικού.

Ασκήσεις για την ανάπτυξη της φωνημικής ή φωνολογικής ενημερότητας Ασκήσεις για την ανάπτυξη της φωνημικής ή φωνολογικής ενημερότητας Οι μαθητές λένε το όνομά τους ή άλλες λέξεις ρυθμικά χωρίζοντας τες σε συλλαβές Επαναλαμβάνουν παραλείποντας κάποια από τις συλλαβές, παραλείπουν τον πρώτο ήχο της λέξης ή προσθέτουν στην αρχή της μία συλλαβή ή ένα άλλο φώνημα, μιλούν καρακίστικα προσθέτοντας σε κάθε συλλαβή άλλη μία, βρίσκουν άλλες λέξεις που αρχίζουν από τον ίδιο ήχο ή τον περιέχουν, λένε αργά έναν έναν τους ήχους που αποτελούν το όνομα τους. Η διαδικασία αυτή έχει μορφή παιχνιδιού και συνοδεύεται από ρυθμικά χτυπήματα χεριών, ποδιών, αργά ή πιο γρήγορα

Ασκήσεις για την ανάπτυξη της φωνημικής ή φωνολογικής ενημερότητας Ασκήσεις για την ανάπτυξη της φωνημικής ή φωνολογικής ενημερότητας Καθώς προχωρά η επεξεργασία των γραμμάτων οι μαθητές μπορούν να ασχοληθούν με δραστηριότητες, όπως: Αλλάζουν τη θέση γράμματος /συλλαβής, π.χ. αχ – χα, λάμπα – μπάλα Προσθέτουν ή αφαιρούν γράμματα /συλλαβές π.χ. κάπα – καπάκι, σέλα – κασέλα, αλάτι – παλάτι, Άρης – Πάρης, άστρο – κάστρο. Αλλάζουν κάποιο γράμμα π.χ. γάλα – γάτα, λάχανα – χάχανα. Αντιστρέφοντας γράμματα ή συλλαβές η εκπαιδευτικός υποδεικνύει στους μαθητές την παραγωγή «λέξεων» χωρίς νόημα π.χ. γάλα – λάγα. Όταν οι μαθητές έχουν κατανοήσει και κατακτήσει τη σχέση φωνήματος – γραφήματος γίνονται επιπλέον ασκήσεις με συλλαβές. Ζητείται από τους μαθητές να τοποθετήσουν με διαφορετικό τρόπο τις συλλαβές μιας λέξης και να φτιάξουν από αυτές άλλες λέξεις με διαφορετικό νόημα π.χ. σοκολάτα → κότα, σόλα. Δραστηριότητες που αφορούν τη σύνθεση λέξεων μπορούν να γίνονται με δακτυλόκουκλες ή γαντόκουκλες, που κατασκευάζονται στην τάξη με απλά υλικά.

Ασκήσεις για την ανάπτυξη της φωνημικής ή φωνολογικής ενημερότητας Ασκήσεις για την ανάπτυξη της φωνημικής ή φωνολογικής ενημερότητας Χωρισμός λέξεων σε συλλαβές. Δίνονται λέξεις προφορικά στους μαθητές και εκείνοι καλούνται να τις χωρίσουν σε συλλαβές. Η άσκηση αρχίζει με δισύλλαβες λέξεις με ομαλή διαδοχή συμφώνου – φωνήεντος (π.χ. μήλο) και συνεχίζεται με τρισύλλαβες λέξεις της ίδιας κατηγορίας. Ο προφορικός χωρισμός των λέξεων σε συλλαβές μπορεί να συνοδεύεται από παλαμάκια ή το χτύπημα του χεριού του μαθητή στο θρανίο. Χωρισμός συλλαβών σε φωνήματα. Η διαδικασία είναι η ίδια, με τη διαφορά ότι οι μαθητές χωρίζουν την κάθε συλλαβή σε φωνήματα. Η άσκηση αρχίζει με συλλαβές με ομαλή διαδοχή συμφώνου – φωνήεντος (π.χ. το, μα) και συνεχίζεται με δυσκολότερες συλλαβές (σφα, κλε, τρο κλπ). Διάκριση λέξεων που αρχίζουν ή τελειώνουν με το ίδιο φώνημα. Δίνονται ζευγάρια λέξεων προφορικά στους μαθητές και αυτοί καλούνται να απαντήσουν αν αυτές αρχίζουν ή τελειώνουν με το ίδιο φώνημα. Χωρισμός δισύλλαβων λέξεων σε συλλαβές και σε φωνήματα. Η διαδικασία είναι η ίδια όπως με τις πρώτες ασκήσεις. Εκφώνηση από τον εκπαιδευτικό τριών δισύλλαβων λέξεων και στη συνέχεια διάκριση της λέξης που δεν αρχίζει από το ίδιο φώνημα που αρχίζουν οι δύο άλλες. Εκφώνηση από τον εκπαιδευτικό τριών δισύλλαβων λέξεων και στη συνέχεια διάκριση της λέξης που δεν τελειώνει στο ίδιο φώνημα που τελειώνουν οι δύο άλλες.

Ασκήσεις για την ανάπτυξη της φωνημικής ή φωνολογικής ενημερότητας Ασκήσεις για την ανάπτυξη της φωνημικής ή φωνολογικής ενημερότητας Ασκήσεις με αποκοπή της αρχικής ή της τελικής συλλαβής. Δίνονται δισύλλαβες λέξεις (π.χ. μήλο, κότα) προφορικά μία μία στους μαθητές και αυτοί καλούνται να προφέρουν το υπόλοιπο της λέξης που απομένει μετά την αποκοπή της αρχικής η της τελικής συλλαβής. Ασκήσεις με αποκοπή του αρχικού ή τελικού φωνήματος μιας λέξης. Δίνονται λέξεις (π.χ. έχω, όσο, φως κλπ.) προφορικά μία μία στους μαθητές και αυτοί καλούνται να προφέρουν το υπόλοιπο της λέξης που απομένει μετά την αποκοπή του αρχικού ή του τελικού φωνήματος. Τις ασκήσεις κατάτμησης μπορεί να διαδεχτεί μία μεγάλη ποικιλία ασκήσεων σύνθεσης. Η σύνθεση των γλωσσικών φωνημάτων και συλλαβών σε λέξεις είναι το αντίθετο από την κατάτμηση του προφορικού λόγου. Ο εκπαιδευτικός δίνει προφορικά στους μαθητές μια σειρά φωνημάτων ή συλλαβών και εκείνοι καλούνται να συνθέσουν τις συλλαβές ή τα φωνήματα και να προφέρουν τη λέξη. Με βάση τις αντίστοιχες ασκήσεις κατάτμησης ο εκπαιδευτικός μπορεί να φτιάξει διάφορες ασκήσεις σύνθεσης, με σκοπό να βοηθήσει τους μαθητές να βελτιώσουν την επίδοσή τους στην ανάγνωση και στη γραφή.

Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας Ενώ κάποιοι μαθητές είναι καλοί σε δραστηριότητες αδρής κινητικότητας αντιμετωπίζουν δυσκολίες στις δραστηριότητες λεπτής κινητικότητας. Οι δραστηριότητες για την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας εντάσσονται σε τρεις κατηγορίες: α) δραστηριότητες σχετικές με το πέταγμα και το πιάσιμο αντικειμένων β) δραστηριότητες συντονισμού ματιού – χεριού και γ) δραστηριότητες στον πίνακα. Δραστηριότητες σχετικές με το πέταγμα και το πιάσιμο αντικειμένων. Πέταγμα. Μπαλόνια, μπάλες από νήμα, λαστιχένιες μπάλες ποικίλων μεγεθών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πέταγμα σε στόχους, στο δάσκαλο, ή από τον ένα μαθητή στον άλλο. Πιάσιμο. Το πιάσιμο αντικειμένων είναι πιο δύσκολη δραστηριότητα από το πέταγμα. Οι μαθητές μπορούν να ασκηθούν πιάνοντας τα παραπάνω αντικείμενα όταν τους τα πετούν συμμαθητές τους ή ο δάσκαλος.

Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας Παιχνίδια με μπάλες. Διάφοροι τύποι παιχνιδιών με μπάλα βοηθούν στην ανάπτυξη του συντονισμού των κινήσεων. Όπως για παράδειγμα παιχνίδια με μπάλα του βόλεϊ ή παιχνίδια κύλισης της μπάλας, αναπήδησης της μπάλας στο έδαφος και πετάγματος της μπάλας στον τοίχο. Παιχνίδια με κυλινδρικούς σωλήνες. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν κυλινδρικοί σωλήνες για παιχνίδια κύλισης και πιασίματος. Μπάλες από κουρέλια. Εάν οι μαθητές βρίσκουν ότι το πέταγμα και το πιάσιμο μιας λαστιχένιας μπάλας είναι δύσκολο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια μπάλα από κουρέλια. Οι μπάλες κουρελιών φτιάχνονται με την κάλυψη κουρελιών ή άχρηστων νάιλον με ύφασμα.

Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας Δραστηριότητες οπτικοκινητικού συντονισμού. Ξεπατίκωμα. Οι μαθητές αντιγράφουν ή ξεπατικώνουν γραμμές, εικόνες, σχέδια, γράμματα ή αριθμούς σε διαφανές χαρτί, πλαστικό ή με τη χρήση στενσιλ. Η χρήση βελών κατεύθυνσης, χρωματικών κωδίκων και αριθμών βοηθά τους μαθητές στην αντιγραφή. Έλεγχος της στάθμης του νερού. Οι μαθητές μεταφέρουν με κανάτα και χύνουν νερό σε ογκομετρικά δοχεία. Οι μικρές ποσότητες υγρών και οι πιο μικρές υποδιαιρέσεις κάνουν το συγκεκριμένο έργο δυσκολότερο. Ο χρωματισμός του νερού κάνει τη δραστηριότητα πιο ενδιαφέρουσα.

Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας Κόψιμο με το ψαλίδι. Οι μαθητές κόβουν με ψαλίδι και ασχολούνται με δραστηριότητες ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες τους. Μία εύκολη δραστηριότητα είναι να κόψουν κατά μήκος ευθειών γραμμών που έχουν χαραχτεί στην άκρη του χαρτιού. Πιο δύσκολη δραστηριότητα είναι το κόψιμο κατά μήκος ευθειών γραμμών εγκάρσια στο κέντρο του χαρτιού. Ένα κομμάτι χαρτόνι, προσαρμοσμένο στο χαρτί βοηθά ως οδηγός του ψαλιδιού. Κόψιμο γεωμετρικών σχημάτων, όπως: τριγώνων, τετραγώνων, παραλληλογράμμων. Ο δάσκαλος χρησιμοποιώντας διαφορετικά χρώματα κατά την κατασκευή των γραμμών (πλευρών) βοηθά στην αλλαγή της κατεύθυνσης κατά το κόψιμο. Οι μαθητές στη συνέχεια κόβουν καμπύλες γραμμές και κύκλους, μετά εικόνες και τελικά πρότυπα που δημιουργούνται με τελείες και μη έντονες γραμμές.

Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας Στενσιλ ή πρότυπα. Οι μαθητές κατασκευάζουν περιγράμματα γεωμετρικών σχημάτων ή στερεών. Τα πρότυπά τους μπορούν να κατασκευαστούν από χαρτόνι, ξύλο, πλαστικό ή αφρολέξ. Δύο τύποι προτύπων μπορεί να χρησιμοποιηθούν: α) Ένα στερεό γεωμετρικό και β) πλαίσια με το αποτύπωμα του σχήματος. Διακόσμηση με νήματα ή κορδόνια. Για τη δραστηριότητα αυτή είτε γίνονται τρύπες σ’ ένα κομμάτι χαρτόνι είτε χρησιμοποιείται μία σανίδα με τρύπες. Ο δάσκαλος φτιάχνει στον πίνακα ένα σχέδιο ή μία εικόνα και οι μαθητές αναπαράγουν το μοντέλο με ύφανση ή ράψιμο μέσω των οπών με κορδόνι, νήμα ή σπάγκο. Δραστηριότητες με χαρτί και στενσιλ. Έγχρωμα βιβλία, βιβλία με διάστικτες γραμμές, βιβλία για το νηπιαγωγείο εμπεριέχουν καλές δραστηριότητες για την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας και του συντονισμού ματιού – χεριού. Σύνδεση καρφιτσών. Οι καρφίτσες μπορούν να συνδεθούν σε ευθεία γραμμή ή σε διάφορα σχήματα. Ο μαθητής μπορεί να χρονομετρηθεί σ’ αυτή τη δραστηριότητα, μετρώντας τον αριθμό των καρφιτσών που συνδέθηκαν σε προκαθορισμένο χρόνο. Αντιγραφή σχεδίων. Ο μαθητής παρατηρεί γεωμετρικά σχέδια και τα αντιγράφει στο χαρτί.

Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας Δραστηριότητες στον πίνακα. Οι δραστηριότητες στον πίνακα είναι χρήσιμες πριν την εργασία με μολύβι και χαρτί. Η εργασία στον πίνακα βοηθά γίνεται περισσότερο με τη συμμετοχή και τη βοήθεια των μεγάλων μυών του ώμου και του αγκώνα και λιγότερο με τη σφικτή – περιορισμένη κίνηση των δαχτύλων την οποία οι μαθητές αναπτύσσουν κυρίως με τις δραστηριότητες με μολύβι και χαρτί. Σύνδεση σημείων. Ο μαθητής ενώνει με γραμμές σημεία στον πίνακα. Τα σημεία μπορεί να γίνουν σε διάφορες θέσεις στον πίνακα και σε διαφορετικούς αριθμούς. Ο μαθητής κάθε φορά πρέπει να τα ενώσει με γραμμές. Χάραξη κύκλων. Οι μαθητές ασκούνται στη χάραξη μεγάλων κύκλων στον πίνακα και με τα δύο χέρια είτε σε δεξιόστροφη είτε σε αριστερόστροφη φορά. Χάραξη γεωμετρικών σχημάτων. Οι μαθητές ασχολούνται με δραστηριότητες όμοιες με αυτές των κύκλων. Στην περίπτωση αυτή χαράσσουν γραμμές οριζόντιες, κάθετες και διαγώνιες, τρίγωνα, τετράγωνα, παραλληλόγραμμα και ρόμβους. Αρχικά οι μαθητές μπορούν να χρησιμοποιούν πρότυπα για την κατασκευή των σχημάτων και στη συνέχεια μπορούν να αντιγράφονται από υποδείγματα. Γραφή γραμμάτων και αριθμών. Οι μαθητές ασκούνται στη γραφή γραμμάτων και αριθμών στον πίνακα.

Άλλες δραστηριότητες για την ανάπτυξη της φωνημικής ενημερότητας Άλλες δραστηριότητες για την ανάπτυξη της φωνημικής ενημερότητας Απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη της αναγνωστικής δεξιότητας είναι το παιδί να μπορεί να ακούει τους μεμονωμένους φθόγγους της γλώσσας και να τους διακρίνει από άλλους ήχους της γλώσσας μας. Χωρισμός λέξεων σε φωνήματα. Για να βοηθήσουμε τα παιδιά στην αναγνώριση των φωνημάτων των λέξεων χρησιμοποιούμε κάρτες που αναπαριστάνουν την εικόνα μιας ολιγοσύλλαβης λέξης. Σχεδιάζουμε ένα παραλληλόγραμμο κάτω από την εικόνα και το χωρίζουμε σε τόσα παραλληλόγραμμα όσα ο αριθμός των φωνημάτων της λέξης. Πρέπει το παιδί να προφέρει τη λέξη αργά τσεκάροντας σε κάθε επιμέρους παραλληλόγραμμο καθώς το κάθε φώνημα προφέρεται. Απαρίθμηση των φωνημάτων. Χρησιμοποιούμε κάρτες που αναπαριστάνουν ολιγοσύλλαβες λέξεις. Επιλέγουμε λέξεις με τον ίδιο αριθμό γραμμάτων και ήχων. Λέξεις με ομοιοκαταληξία. Η ομοιοκαταληξία μπορεί να είναι ένα πολύ διασκεδαστικό παιχνίδι για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Τραγούδια με ομοιοκαταληξία και ποιηματάκια ή τραγουδάκια αποτελούν πολύτιμες πηγές δραστηριοτήτων ομοιοκαταληξίας.

Άλλες δραστηριότητες για την ανάπτυξη της φωνημικής ενημερότητας Άλλες δραστηριότητες για την ανάπτυξη της φωνημικής ενημερότητας Φωνημικές αντικαταστάσεις. Η δραστηριότητα αυτή είναι δυσκολότερη από τις προηγούμενες. Αρχικά σύμφωνα. Δίνονται τρεις λέξεις (π.χ. γάλα, δέμα, μολύβι). Πρέπει τα παιδιά να πουν ποια λέξη από τις τρεις αρχίζει όπως η λέξη δέντρο. Ζητάμε από το μαθητή να βρει λέξεις που να αρχίζουν όπως η λέξη παππούς, να βρουν εικόνες λέξεων που να αρχίζουν όπως η λέξη παππούς ή να βρουν εικόνες λέξεων που να αρχίζουν από το γράμμα «π». Ζητάμε από το μαθητή να πει ποια από τις τρεις λέξεις είναι διαφορετική στην αρχή της (χαλί, ψάρι, χαρτί). Συμπλέγματα συμφώνων, δίγραφα, καταλήξεις και φωνήεντα. Όμοιες δραστηριότητες μπορούν να επινοηθούν για να βοηθήσουμε τους μαθητές να αντιληφθούν ακουστικά και να διακρίνουν άλλα φωνημικά στοιχεία.

Άλλες δραστηριότητες για την ανάπτυξη της φωνημικής ενημερότητας Άλλες δραστηριότητες για την ανάπτυξη της φωνημικής ενημερότητας Αρχικά σύμφωνα – ακουστική αναγνώριση. Χρησιμοποιούμε πραγματικά αντικείμενα ή εικόνες αντικειμένων. Λέμε το όνομα του αντικειμένου και ζητάμε από το μαθητή να πει ποιες εικόνες ή ποια αντικείμενα αρχίζουν από τον ίδιο ήχο. Ο μαθητής μπορεί να ομαδοποιήσει τα αντικείμενα σ’ ένα μέρος ή να τα τοποθετήσει σ’ ένα κουτί ή να κολλήσει τις εικόνες τους σ’ ένα χαρτόνι. Κουτιά φωνημάτων. Χρησιμοποιούμε ένα κουτί, περίπου στο μέγεθος ενός κουτιού παπουτσιών για κάθε φθόγγο που διδάσκεται. Αναγράφεται το γράμμα που αναπαριστάνει το φώνημα στην πρόσθια όψη του κουτιού και συλλέγουμε παιχνίδια, εικόνες και άλλα αντικείμενα και οι μαθητές πρέπει να τα τοποθετήσουν ανάλογα με το αρχικό γράμμα (φώνημα) στο αντίστοιχο κουτί.

Άλλες δραστηριότητες για την ανάπτυξη της φωνημικής ενημερότητας Άλλες δραστηριότητες για την ανάπτυξη της φωνημικής ενημερότητας Αρχικά σύμφωνα – ίδια ή διαφορετικά. Προφέρουμε τρεις λέξεις, δύο από τις οποίες έχουν το ίδιο αρχικό σύμφωνο – για παράδειγμα γάλα, δέμα, γόμα. Ζητάμε από τους μαθητές να αναγνωρίσουν τη λέξη που αρχίζει από διαφορετικό φώνημα. Συμπλέγματα συμφώνων – Bingo. Φτιάχνομε κάρτες Bingo με συμπλέγματα συμφώνων και δίγραφα συμφώνων στα τετράγωνα. Διαβάζουμε λέξεις και ζητάμε από το μαθητή να καλύψει το σύμπλεγμα από το οποίο αρχίζει η κάθε λέξη. Ακούω και γράφω. Διαβάζουμε λέξεις που αρχίζουν από σύμφωνα, συμπλέγματα συμφώνων ή δίγραφα συμφώνων. Ζητάμε από τους μαθητές να τις ακούσουν και να γράψουν το σύμφωνο ή το σύμπλεγμα από το οποίο αρχίζει η κάθε λέξη. Αντικαταστάσεις. Βοηθάμε τους μαθητές να μάθουν να αντικαθιστούν ένα αρχικό φώνημα για να φτιάξουν μια νέα λέξη (π.χ. έλα – όλα, μένω – δένω). Παιχνίδια ακουστικής σύνθεσης. Λέμε το όνομα ενός αντικειμένου προφέροντας κάθε μεμονωμένο φώνημα. Λέμε για παράδειγμα φ-ω-ς και ο μαθητής πρέπει να αναγνωρίσει το αντικείμενο και να προφέρει το όνομά του.

Άλλες δραστηριότητες για την ανάπτυξη της φωνημικής ενημερότητας Άλλες δραστηριότητες για την ανάπτυξη της φωνημικής ενημερότητας Αινίγματα με ομοιοκαταληξίες. Φτιάχνω αινίγματα με ομοιοκαταληξίες και προτρέπω τους μαθητές να φτιάξουν άλλα δικά τους. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι: Ομοιοκαταληκτώ με το θρανίο. Με διαβάζεις. Τι είμαι; Ίδια ή διαφορετικά. Λέμε ζευγάρια λέξεων ή ψευδολέξεων και ο μαθητής πρέπει να προσδιορίσει εάν οι λέξεις είναι ίδιες ή διαφορετικές. Ενημερότητα για λέξεις που ομοιοκαταληκτούν. Ο δάσκαλος προφέρει μία σειρά τριών λέξεων δύο από τις οποίες ομοιοκαταληκτούν, όπως: παγωτό, θάλασσα, φαγητό και οι μαθητές πρέπει να βρουν και να πουν ποιες από τις λέξεις ομοιοκαταληκτούν. Ακούγοντας συλλαβές. Προφέρουμε πολυσύλλαβες λέξεις και οι μαθητές πρέπει να τις ακούσουν και να προσδιορίσουν τον αριθμό των συλλαβών σε κάθε λέξη. Οι μαθητές βοηθιούνται να προσδιορίσουν τον αριθμό των συλλαβών των λέξεων με το χτύπημα των χεριών (παλαμάκια) ή με την αναγνώριση των ήχων των φωνηέντων που ακούνε.