Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας Τα Θαλάσσια Αποθέματα ως Παράγοντας Προστασίας του Θαλάσσιου  Περιβάλλοντος και Ανάπτυξης των Νησιωτικών Οικονομιών Δρ. Γιώργος Δ. Κόκκορης Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας Σχολή Περιβάλλοντος Πανεπιστήμιο Αιγαίου Μυτιλήνη gkok@aegean.gr

Η κατάσταση των θαλασσών Οι Ωκεανοί σε όλο τον κόσμο υποβαθμίζονται. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες μεταβάλλουν τα θαλάσσια οικοσυστήματα πέρα από το φυσικό εύρος μεταβλητότητάς τους. Σύμφωνα με πολλές επιστημονικές έρευνες, τα ψάρια, τα όστρακα και τα άλλα είδη μειώνονται σε πολλές περιοχές. Οι αλλαγές εξασθενούν τη δυνατότητα των ωκεανών να παρέχουν τροφή, να προστατεύσουν το βιοπορισμό, να διατηρήσουν την ποιότητα των υδάτων και την αποκατάσταση από το περιβαλλοντικό stress. Αυτά και άλλα οφέλη που τα αποκαλούμε οικοσυστημικά αγαθά, εξαρτώνται από υγιή οικοσυστήματα Πάρος 31-3-2013

Η κατάσταση στην παγκόσμια αλιεία 80% των ιχθυοαποθεμάτων βρίσκονται είτε υπό πλήρη είτε υπερ-εκμετάλλευση Η παράνομη ή αδήλωτη αλιεία εκτιμάται σε $23,5 δισ. και εκτιμάται σε 11 ως 26 εκατ. τόνους ψάρια και αποτελεί το 1/5 των ετήσιων νόμιμων εκφορτώσεων Πάρος 31-3-2013

Πάρος 31-3-2013

Θαλάσσιο απόθεμα (ή καταφύγιο) Θαλάσσιο απόθεμα (marine reserve): μία θαλάσσια περιοχή που τυγχάνει προστασίας από όλες τις δραστηριότητες εκμετάλλευσης και καταστροφής αυτής όπως αλιεία, υδατοκαλλιέργεια, εκβάθυνση και εξόρυξη (IUCN 1994). Δίκτυο θαλασσίων αποθεμάτων: ένα σύνολο θαλασσίων αποθεμάτων στην ίδια βιογεωγραφική περιοχή, τα οποία συνδέονται μέσω της διασποράς και της μετανάστευσης των ανηλίκων και ωρίμων ατόμων (IUCN 1994). Πάρος 31-3-2013

Που βρίσκονται τα ΘΑ που έχουμε μελετήσει; Πάρος 31-3-2013

Αποτελέσματα λειτουργίας Θαλασσίων Αποθεμάτων Αύξηση αφθονίας, ποικιλότητας και παραγωγικότητας των θαλασσίων οργανισμών Μείωση πιθανότητας εξαφάνισης των ειδών Αύξηση αλιευτικού αποθέματος (fish stock) μέσω της διασποράς των ατόμων Αποτελούν τοπία για έρευνα, εκπαίδευση, αναψυχή και ελεγχόμενο καταδυτικό τουρισμό Πάρος 31-3-2013

Εντός των θαλασσίων αποθεμάτων έχει παρατηρηθεί αύξηση: Βιομάζας κατά μ.ό. 446% Πυκνότητας κατά μ.ό. 166% Μεγέθους κατά μ.ό. 28% Ποικιλότητας ειδών κατά μ.ό. 21% Πάρος 31-3-2013

Ποιοι είναι οι στόχοι; Ένας σημαντικός στόχος για τη δημιουργία ΘΑ είναι η προστασία ή η αποκατάσταση ενός θαλάσσιου οικοσυστήματος που το καθιστά ικανό να παρέχει οικοσυστημικά αγαθά σε μια αειφορική βάση. Αυτά τα οικοσυστημικά αγαθά περιλαμβάνουν την παραγωγή τροφίμων, καλή ποιότητα νερού, έλεγχο παθογόνων, προστασία της ακτής και ρύθμιση του κλίματος. Πάρος 31-3-2013

Άλλοι στόχοι Άλλοι σημαντικοί στόχοι για τα ΘΑ είναι η διατήρηση του επαγγέλματος του ψαρά και του εισοδημάτων τους, η παροχή ευκαιριών αναψυχής και πολιτισμού, η ελαχιστοποίηση των διαταραχών στη χρήση των ωκεανών από τους ανθρώπους και ως περιοχές για εκπαίδευση και έρευνα. Πάρος 31-3-2013

Ο ρόλος των δικτύων ΘΑ Μερικές φορές είναι προτιμητέο οικονομικά η σύσταση διαφορετικών ΘΑ από τη σύσταση ενός μεγάλου ΘΑ σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Για παράδειγμα, σε μερικές περιοχές μπορεί να μην είναι εφικτό να περιλάβουμε κομμάτι κάθε τύπου ενδιαιτήματος σε ένα μοναδικό ΘΑ χωρίς να διαταράξουμε τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Πάρος 31-3-2013

Ο ρόλος των δικτύων ΘΑ Σε τέτοιες περιπτώσεις, τα οικολογικά οφέλη μπορούν να μεγιστοποιηθούν με τη σύσταση πολλών ΘΑ που είναι αρκετά κοντά για να λειτουργήσουν ως δίκτυο. Σε ένα δίκτυο ΘΑ, νεαρά και ώριμα άτομα που ταξιδεύουν έξω από ένα απόθεμα καταλήγουν να προστατευτούν σε ένα άλλο ΘΑ. Τα δίκτυα ΘΑ παρέχουν περισσότερη προστασία από ένα σύνολο μοναδικών μη συνδεδεμένων αποθεμάτων. Πάρος 31-3-2013

Περιοχή δειγματοληψίας Πάρος 31-3-2013

Συνεντεύξεις με αλιείς της περιοχής Στατιστική επεξεργασία δεδομένων Καταγραφή βιοποικιλότητας με transect lines και photoquadrats ανά 5 Km ακτής Συνεντεύξεις με αλιείς της περιοχής Στατιστική επεξεργασία δεδομένων Απεικόνιση σε γεωγραφικούς χάρτες των επεξεργασμένων δεδομένων με ΓΣΠ Εφαρμογή μαθηματικού αλγορίθμου για την επιλογή του καλύτερου συνδυασμού αποθεμάτων – σύμφωνα με τις προτεραιότητες που θα τεθούν – για τον σχεδιασμό του δικτύου και αποτύπωση αυτού σε χάρτες Πάρος 31-3-2013

Περιοχή σχεδιασμού δικτύου Πάρος 31-3-2013

Έρευνα πεδίου Πάρος 31-3-2013

Πάρος 31-3-2013

Βιολογικά χαρακτηριστικά Κάλυψη Ποσειδωνίας (υψηλή προτεραιότητα) Κάλυψη μακροφύκους Cystoseira spp. (υψηλή προτεραιότητα) Σπηλιές αναπαραγωγής της Μεσογειακής φώκιας (υψηλή προτεραιότητα) - δεδομένα από τη Mom Αφθονία ψαριών Τύπος ενδιαιτήματος Πάρος 31-3-2013

Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες Αλιευτική πίεση Έκθεση περιοχής στις επικρατούσες καιρικές συνθήκες Τουριστική κίνηση Πάρος 31-3-2013

Πάρος 31-3-2013

Πάρος 31-3-2013

Torre Guaceto Marine Reserve, Italy Το ΘΑ ιδρύθηκε το 1992, αλλά η αποτελεσματική εφαρμογή του άρχισε μετά από μερικά χρόνια. Μέσα σε μια δεκαετία, το ΘΑ είχε δύο φορές περισσότερες τσιπούρες, ένα σημαντικό εμπορικά ψάρι, συγκρινόμενο με περιοχές έξω από το ΘΑ.

Ένα δίκτυο Θαλασσίων Αποθεμάτων

Κοινωνικοί και οικονομικοί παράγοντες Αποτελεσματικοί μηχανισμοί επίλυσης διαφορών Βιώσιμη χρηματοδότηση Πρωτοβουλίες για την παροχή στους ψαράδες εναλλακτικών πηγών εισοδήματος Δίκαιη διανομή των οικονομικών ωφελειών Δίκαιη επιβολή των κανόνων

Οικονομικές επιδράσεις πέρα από τις προφανείς Μερικά ΘΑ τραβούν φυσιολάτρες, kayakers, ανθρώπους που κάνουν καταδύσεις, και άλλους τουρίστες που προσθέτουν χρήματα στην τοπική οικονομία. Για παράδειγμα, μια μελέτη έδειξε οι περισσότεροι dive operators σε 30 χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής πήγαιναν τους πελάτες τους σε ΘΠΠ. Αυτοί οι δύτες πλήρωσαν περισσότερα από $1 δις κάθε χρόνο για αυτή τη μορφή τουρισμού.

Ευχαριστίες Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κυκλάδων Κυβέρνηση της Αυστραλίας (Υποτροφία στη Σ. Γιακουμή) Enric Sala Hugh Possingham Mom Enrique Ballesteros Γιάννη Σπιλάνη Πάρος 31-3-2013

Ευχαριστίες Μαρία Σίνη Αλεξάνδρα Σπυροπούλου Αλέκος Πανταζής Ισιδώρα Βλάχου Antonio Gomez Gomez Παναγιώτη Βούρο Ναυτιλιακή Εταιρεία Λέσβου Πάρος 31-3-2013