Στοιχεία για το μέλλον: 20 χρόνια αειφόρου ανάπτυξης στην Ευρώπη;

2 Η ανάπτυξη, οι θέσεις εργασίας και η κρίση Η ανάπτυξη, οι θέσεις εργασίας και η κρίση Σημειώνεται ότι στα ενημερωτικά γραφήματα, η ένδειξη «.» χρησιμοποιείται ως δεκαδική ένδειξη.

2.1 Διακοπή διαδοχικών ετών οικονομικής ανάπτυξης Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdec100) Πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ, ΕΕ-27 Ευρώ (αποπληθωρισμένο) Μέχρι το 2007, το ΑΕγχΠ παρουσίαζε σχετικά συνεχή αύξηση στην ΕΕ Μετά το "κραχ" του 2008, η οικονομία άρχισε να συρρικνώνεται, σημειώνοντας μείωση κατά 4,6 % το 2009 Η κρίση έπληξε σοβαρότερα τα κράτη της Βαλτικής

2.2 ΕΕ: η μεγαλύτερη παγκόσμια οικονομία Η ΕΕ σε σχέση με άλλες οικονομίες του κόσμου, 2010 ΑΕγχΠ (δισεκατομμύρια $ΗΠΑ) Το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ της ΕΕ αυξήθηκε κατά 25 % από το 1995 έως το 2011 Το παγκόσμιο κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ αυξήθηκε κατά 40 % από το 1992 έως το 2010 Ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης ήταν υψηλότερος σε χώρες μεσαίου εισοδήματος, όπως η Βραζιλία, η Ρωσία και η Κίνα = μέγεθος πληθυσμού Κίνα ΕΕ ΗΠΑ Ινδία Ιαπωνία Βραζιλία Ρωσία Καναδάς Μεξικό Νότια Κορέα Αυστραλία Ινδονησία Νότιος Αφρική ΑΕγχΠ κατά κεφαλή ($ΗΠΑ) Πηγή: Παγκόσμια Τράπεζα

2.3 Τα ποσοστά απασχόλησης τείνουν να ακολουθούν την αύξηση του ΑΕγχΠ Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdec410) Συνολικό ποσοστό απασχόλησης, ΕΕ-27 % στην ομάδα ηλικιών 20-64 ετών Από το 1997, η απασχόληση στην ΕΕ έχει αυξηθεί σημαντικά Ο ρυθμός αύξησης ήταν υψηλότερος για τις γυναίκες απ' ό,τι για τους άνδρες Η αύξηση της απασχόλησης των γυναικών αποτυπώνει την ανάπτυξη του τομέα παροχής υπηρεσιών

2.4 Μακροχρόνια μείωση των ποσοστών αυτοκτονιών Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: hlth_cd_asdr) Ποσοστό αυτοκτονιών, ΕΕ-27 Αυτοκτονίες ανά 100.000 άτομα Άνδρες Γυναίκες Σύνολο Τα ποσοστά αυτοκτονιών διαφέρουν σημαντικά μεταξύ ανδρών και γυναικών, καθώς και μεταξύ διαφορετικών ηλικιακών ομάδων Το ποσοστό αυτοκτονιών στους άνδρες είναι μεγαλύτερο από αυτό στις γυναίκες Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτοκτονιών απαντάται στα άτομα ηλικίας 85 ετών και άνω Η αύξηση που σημειώθηκε το 2008 και το 2009 συνδέεται με την οικονομική κρίση;

2.5 Το δημόσιο χρέος των χωρών παρουσιάζει ανοδικές τάσεις την τελευταία δεκαετία Δημόσιο χρέος, ανά χώρα % του ΑΕγχΠ (σε τρέχουσες τιμές) ΕΕ-27 2000 ΕΕ-27 2010 Επίπεδο αναφοράς της Συνθήκης του Μάαστριχτ ΕΕ-27 Εσθονία Βουλγαρία Λουξεμβούργο Ρουμανία Τσεχική Δημοκρατία Λιθουανία Σλοβενία Σουηδία Σλοβακία Δανία Λεττονία Φινλανδία Πολωνία Ισπανία Κύπρος Κάτω Χώρες Μάλτα Αυστρία Ηνωμένο Βασίλειο Ουγγαρία Γαλλία Γερμανία Ιρλανδία Πορτογαλία Βέλγιο Ιταλία Ελλάδα Νορβηγία Ισλανδία Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdde410)

2.6 Ανοδικές τάσεις και στο κατά κεφαλήν δημόσιο χρέος Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdde410, demo_gind) Δημόσιο χρέος, ΕΕ-27 ευρώ κατά κεφαλήν (σε τρέχουσες τιμές) Το κατά κεφαλήν δημόσιο χρέος (σε τρέχουσες τιμές) σχεδόν διπλασιάστηκε στη διάρκεια των τελευταίων 15 ετών, την ώρα που ο πληθωρισμός αυξήθηκε μόνο κατά 30 % την ίδια περίοδο Η απότομη αύξηση που σημειώθηκε από το 2007 αποτυπώνει τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης

3 Ενέργεια: αυξημένη κατανάλωση, αυξημένη εξάρτηση

3.1 Ενεργειακή εξάρτηση από άλλες χώρες Η εξάρτηση της ΕΕ από εισαγόμενη ενέργεια αυξανόταν συνεχώς κατά την τελευταία δεκαετία Από το 2004, περισσότερο από το 50 % της ενέργειας που καταναλώνεται στην ΕΕ προέρχεται από εισαγωγές Η εξάρτηση είναι μεγαλύτερη όσον αφορά τα πετρελαιοειδή, όπως το αργό πετρέλαιο Περίπου το ένα τρίτο των εισαγωγών αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου προέρχεται από τη Ρωσία Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdcc310) Ενεργειακή εξάρτηση, ΕΕ-27 Παράγωγα λιθάνθρακα Φυσικό αέριο Όλα τα προϊόντα πετρελαίου Σύνολο Σημείωση: Το "Σύνολο" δεν αποτελεί τον μέσο όρο των υπολοίπων τριών κατηγοριών καυσίμων που αναφέρονται. Συμπεριλαμβάνει και άλλες πηγές ενέργειας, όπως οι ανανεώσιμες μορφές ενέργειας ή η πυρηνική ενέργεια, που εκλαμβάνονται ως εγχώριες πηγές

3.2 Προέλευση των εισαγωγών ενέργειας της ΕΕ Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: nrg_122a, nrg_123a, nrg_124a) Εισαγωγή ενέργειας στην ΕΕ-27, 2010 Βόρεια Αμερική Καραϊβική Κεντρική και Νότια Αμερική Αφρική Μέση Ανατολή Υπόλοιπη Ευρώπη εκτός ΕΕ Ρωσία Ασία Ωκεανία Δεν προσδιορίζεται Αέριο terajoules Πετρέλαιο Εκατομ. τόνοι Στερεά καύσιμα

3.3 Η κατανάλωση ενέργειας αυξάνεται Ακαθάριστη εσωτερική κατανάλωση ενέργειας, ανά καύσιμο, ΕΕ-27 1.000 τόνοι, ισοδύναμο πετρελαίου Η κατανάλωση ενέργειας στην ΕΕ έχει αυξηθεί κατά 6 % από το 1990 Το "ενεργειακό μείγμα" της ΕΕ έχει αλλάξει από το 1990 Η χρήση στερεών καυσίμων μειώθηκε, ενώ η χρήση φυσικού αερίου αυξήθηκε σχεδόν κατά 50 % Ανανεώσιμες μορφές ενέργειας +143.4 % Πυρηνική θερμότητα +15.3 % Φυσικό αέριο +49.8 % Σύνολο προϊόντων πετρελαίου -2.5 % Στερεά καύσιμα -38.3 % Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdcc320)

3.4 Ενίσχυση του ρόλου των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας Το μερίδιο των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας επί της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στην ΕΕ αυξήθηκε κατά 140% από το 1990 Το μερίδιο των ανανεώσιμων μορφών εκτοξεύθηκε σχεδόν στο 10% από το 2002 Το άλμα αυτό οφείλεται στην αυξημένη χρήση βιομάζας και αποβλήτων Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdcc320) Μερίδιο ανανεώσιμων μορφών ενέργειας στην ακαθάριστη εσωτερική κατανάλωση ενέργειας, ΕΕ-27 %

3.5 Κατανάλωση ανανεώσιμων μορφών ενέργειας Η βιομάζα και τα ανανεώσιμα απόβλητα αποτελούν τις πλέον σημαντικές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Το ξύλο και τα απορρίμματα ξύλου αντιπροσωπεύουν περίπου το ήμισυ της κατανάλωσης ανανεώσιμων μορφών ενέργειας στην ΕΕ Η παραγωγή αιολικής και ηλιακής ενέργειας έχει εννεαπλασιαστεί από το 1999 Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: nrg_1071a, nrg_1072a) Κατανάλωση ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, ΕΕ-27, 2010 Ηλιακή ενέργεια 2 % Αιολική ενέργεια 8 % Υδροηλεκτρική ενέργεια 18 % Γεωθερμική ενέργεια 3 % Βιομάζα και ανανεώσιμα απόβλητα 69 % Ξύλο και απορρίμματα ξύλου 49 % Άλλη βιομάζα και απόβλητα 20 %

3.6 Πού καταναλώνεται η ενέργεια Τρεις τομείς – βιομηχανία, μεταφορές και νοικοκυριά – καταναλώνουν περίπου το 85 % του συνολικού εφοδιασμού ενέργειας Η κατανάλωση ενέργειας στον τομέα της βιομηχανίας έχει μειωθεί κατά 20 % από το 1990, σε αντίθεση με την κατανάλωση ενέργειας στις μεταφορές που σημείωσε αύξηση κατά 30 % Τελική κατανάλωση ενέργειας, ΕΕ-27 Άλλο 1 % Βιομηχανία 34 % Γεωργία και δασοκομία 2 % Υπηρεσίες 13 % Υπηρεσίες 10 % Άλλο 1 % Γεωργία και δασοκομία 3 % Βιομηχανία 25 % Νοικοκυριά 26 % Μεταφορές 32 % Νοικοκυριά 27 % Μεταφορές 26 % Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdpc320)

3.7 Συνεχής αύξηση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από τα νοικοκυριά Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας των νοικοκυριών παρουσίασε σχετικά συνεχή αύξηση στην ΕΕ Η αύξησή της ανήλθε σε περίπου 40 % την τελευταία 20ετία Οι τεχνολογικές βελτιώσεις αντισταθμίστηκαν από το "φαινόμενο του αντίρροπου αποτελέσματος" (rebound effect) Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdpc310) Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας νοικοκυριών Εκατομ. τόνοι ισοδύναμου πετρελαίου

3.8 Γενική εικόνα της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από τα νοικοκυριά σε επίπεδο ΕΕ Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ανά νοικοκυριό, ανά χώρα Χιλιόγραμμα ισοδύναμου πετρελαίου ανά νοικοκυριό ΕΕ-27 Ρουμανία Λιθουανία Πολωνία Λεττονία Σλοβακία Ιταλία Ουγγαρία Κάτω Χώρες Τσεχική Δημοκρατία Μάλτα Γερμανία Εσθονία Πορτογαλία Βουλγαρία Σλοβενία Ελλάδα Βέλγιο Ηνωμένο Βασίλειο Δανία Ισπανία Λουξεμβούργο Αυστρία Ιρλανδία Γαλλία Κύπρος Σουηδία Φινλανδία Κροατία ΠΓΔΜ Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdpc310, lfst_hhnhtych)

4 Ο ρόλος του τομέα των μεταφορών στην οικονομία

4.1 Αυξάνονται συνεχώς τα οχήματα στους δρόμους Ο αριθμός των αυτοκινήτων ανά 1.000 άτομα έχει αυξηθεί κατά 40% από το 1991 Μεταξύ των κρατών μελών παρατηρούνται τεράστιες διαφορές Σε εννέα κράτη μέλη αντιστοιχεί τουλάχιστον ένα αυτοκίνητο σε κάθε δύο άτομα Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdpc340) Ποσοστό επιβατικών αυτοκινήτων, ΕΕ-27 Αυτοκίνητα ανά 1.000 άτομα

4.2 Μεταφορά αγαθών και επιβατών στην ΕΕ Κατανομή των τρόπων μεταφοράς στις μεταφορές επιβατών και φορτίων, ΕΕ-27 % σε σύνολο εσωτερικών επιβατοχιλιομέτρων και τονοχιλιομέτρων εμπορευμάτων Οι οδικές μεταφορές αποτελούν τον συνηθέστερο τρόπο μεταφορών στην ΕΕ Οι δημόσιες μεταφορές αντιπροσωπεύουν λιγότερο από 20 % των ταξιδιωτικών μετακινήσεων Το μερίδιο των οδικών εμπορευματικών μεταφορών αυξήθηκε από το 2000 εις βάρος των σιδηροδρομικών μεταφορών Τρένο 7 % Σιδηροδρομικές μεταφορές 16 % Αστικά και υπεραστικά λεωφορεία 10 % Εσωτερικές πλωτοί οδοί 6 % Επιβάτες 2008 Φορτία 2009 Αυτοκίνητο 83 % Οδικές μεταφορές 78 % Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdtr210, tsdtr220)

4.3 Τρόποι μεταφοράς φορτίων στην Ευρώπη Κατανομή των τρόπων μεταφοράς στις μεταφορές φορτίων ανά χώρα, 2009 % σε σύνολο εσωτερικών τονοχιλιομέτρων εμπορευμάτων ΕΕ-27 Σιδηροδρομικές μεταφορές 17 % ΕΕ-27 Οδικές μεταφορές 77 % ΕΕ-27 Εσωτερικές πλωτοί οδοί 6 % ΕΕ-27 Λεττονία Εσθονία Αυστρία Λιθουανία Ρουμανία Σουηδία Κάτω Χώρες Γερμανία Βουλγαρία Βέλγιο Φινλανδία Τσεχική Δημοκρατία Σλοβακία Ουγγαρία Πολωνία Γαλλία Σλοβενία Ηνωμένο Βασίλειο Δανία Ιταλία Πορτογαλία Λουξεμβούργο Ισπανία Ελλάδα Ιρλανδία Κύπρος Μάλτα Νορβηγία Ισλανδία Κροατία ΠΓΔΜ Τουρκία Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdtr220)

4.4 Σύνδεση του όγκου μεταφορών με την οικονομική ανάπτυξη Οι εμπορευματικές μεταφορές συνδέονται στενά με την οικονομική ανάπτυξη Η αποδέσμευση της οικονομικής ανάπτυξης από την ανάγκη για μεταφορές δεν είναι ορατή Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdtr230, nama_gdp_k) Όγκος μεταφορών φορτίων σε σχέση με το ΑΕγχΠ, ΕΕ-27* Δείκτης 2000 = 100 *Εκτιμήσεις Eurostat, διακοπή σειράς το 2004 Εσωτερικά τονο χιλιόμετρα ΑΕγχΠ (αποπληθωρισμένο) Τονοχιλιόμετρα/ΑΕγχΠ

5 Ανεπιθύμητες επιπτώσεις από τις μεταφορές

5.1 Λιγότεροι θάνατοι από τροχαία ατυχήματα Ο αριθμός θανάτων από τροχαία ατυχήματα μειώθηκε κατά 2.300 ετησίως κατά μέσο όρο από το 1991 Πάνω από το 60% των θανάτων καταγράφεται σε επαρχιακές οδούς και το υπόλοιπο 30% σε κατοικημένες περιοχές Τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα ευθύνονται για το 60% των θανάτων που καταγράφονται σε επαρχιακές οδούς και αυτοκινητοδρόμους Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (βάση δεδομένων CARE), Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdtr420) Αριθμός νεκρών εξαιτίας τροχαίων ατυχημάτων, ΕΕ-27 Αριθμός νεκρών

5.2 Νέα οχήματα με μικρότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα Οι εκπομπές CO2 ανά χλμ. από τα νέα επιβατικά αυτοκίνητα σημειώνει μείωση από το 1995 Η μείωση αυτή αποδίδεται κυρίως στη μεταστροφή από τη βενζίνη στο πετρέλαιο και σε τεχνολογίες εξοικονόμησης καυσίμου Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdtr450) Μέσος όρος εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από τα νέα επιβατικά αυτοκίνητα Γραμμάρια CO2 ανά χιλιόμετρο

5.3 Περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις μεταφορές Η αύξηση του αριθμού των αυτοκινήτων και του όγκου των μεταφορών είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τις μεταφορές Οι μεταφορές αποτελούν τον μοναδικό τομέα στην ΕΕ που παρουσιάζει σήμερα μεγαλύτερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε σχέση με το 1990 Η ταχύτερη αύξηση παρατηρείται στις διεθνείς αεροπορικές και θαλάσσιες μεταφορές Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις μεταφορές, ΕΕ-27 Εκατομ. τόνοι ισοδύναμου CO2 Διεθνείς θαλάσσιες μεταφορές Διεθνείς αεροπορικές μεταφορές Μεταφορές (οδικές, σιδηροδρομικές, εσωτερική ναυσιπλοΐα, εγχώριες αερομεταφορές) Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdtr410)

5.4 Μείωση εκπομπών οξειδίων του αζώτου (NOx) και πτητικών οργανικών ενώσεων (VOC) πλην μεθανίου Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdpc270, tsdtr430, tsdpc280) Εκπομπές οξειδίων του αζώτου και πτητικών οργανικών ενώσεων πλην μεθανίου από τις μεταφορές, ΕΕ-27 ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΑΠΟ ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ, 2009 Οξείδια του αζώτου (NOx), εκατομ. τόνοι Οξείδια του αζώτου (NOx) Άλλο 51 % 81 % Πτητικές οργανικές ενώσεις πλην μεθανίου Οδικές μεταφορές 17 % Μη οδικές μεταφορές 2 % 7 % 42 % Πτητικές οργανικές ενώσεις πλην μεθανίου, εκατομ. τόνοι

5.5 Μεταβολή της έκθεσης του αστικού πληθυσμού στην ατμοσφαιρική ρύπανση από όζον Έκθεση αστικού πληθυσμού σε ατμοσφαιρική ρύπανση από όζον, ΕΕ-27 Μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο ημερησίως Το τροποσφαιρικό όζον προκαλεί αναπνευστικά προβλήματα σε ανθρώπους και ζώα Παρά τη μείωση των εκπομπών οξειδίων του αζώτου (NOx) και πτητικών οργανικών ενώσεων πλην μεθανίου (NMVOC), η ατμοσφαιρική ρύπανση από όζον δεν παρουσίασε βελτίωση Τα κύματα καύσωνα μπορούν να αυξήσουν την έκθεση σε όζον Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdph380)

5.6 Έκθεση αστικού πληθυσμού σε ατμοσφαιρική ρύπανση από αιωρούμενα σωματίδια Έκθεση αστικού πληθυσμού σε ατμοσφαιρική ρύπανση από αιωρούμενα σωματίδια, ΕΕ-27 Μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο ημερησίως Ο τομέας των μεταφορών αποτελεί σημαντική πηγή έκλυσης αιωρούμενων σωματιδίων (PM10) Και σε αυτήν την περίπτωση, η πτωτική τάση των εκπομπών PM10 δεν επέφερε αντίστοιχη βελτίωση της έκθεσης στον εν λόγω ατμοσφαιρικό ρύπο Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdph370)

6 Περιφερειακές ανισότητες

6.1 Συγκέντρωση πλούτου Οι περιφερειακές ανισότητες στην ΕΕ μειώθηκαν Οι περιφερειακές ανισότητες στην ΕΕ μειώθηκαν Η διασπορά είναι μικρότερη στα παλαιά κράτη μέλη Η κάλυψη της οικονομικής καθυστέρησης στην Ανατολική Ευρώπη είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των ανισοτήτων Διασπορά περιφερειακού ΑΕγχΠ ανά κάτοικο, σε ΜΑΔ* % του εθνικού κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ ΕΕ-27 Κάτω Χώρες Αυστρία Δανία Φινλανδία Γερμανία Ιρλανδία Ισπανία Σλοβενία Σουηδία Πολωνία Ιταλία Γαλλία Πορτογαλία Ελλάδα Βέλγιο Ηνωμένο Βασίλειο Τσεχική Δημοκρατία Ρουμανία Σλοβακία Βουλγαρία Ουγγαρία Κροατία * Με βάση στατιστικές περιφέρειες επιπέδου NUTS 2. Η διασπορά περιφερειακών ποσοστών δεν ισχύει για χώρες με μία μόνο περιφέρεια σε επίπεδο NUTS 2 (Εσθονία, Κύπρος, Λεττονία, Λουξεμβούργο, Μάλτα) Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: nama_r_e0digdp)

6.2 Κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ ανά περιφέρεια Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: nama_r_e2gdp) ΑΕγχΠ ανά κάτοικο, σε ΜΑΔ, ανά στατιστική περιφέρεια NUTS 2, 2008 Δείκτης ΕΕ-27 = 100 Γουαδελούπη Μαρτινίκα Γουιάνα Ρεουνιόν Αζόρες Μαδέρα Κανάριες Νήσοι Μάλτα Λιχτενστάιν <=50 50-70 75-100 100-125 >125 Μη διαθέσιμα στοιχεία

6.3 Μεταβολή στο κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ ανά περιφέρεια Μεταβολή του ΑΕγχΠ ανά κάτοικο, σε ΜΑΔ, ανά στατιστική περιφέρεια NUTS 2, 2000-2008 Ποσοστιαίες μονάδες του μέσου όρου της ΕΕ-27 <= -10 -10 έως -3 -3 έως +3 +3 έως +10 > +10 Γουαδελούπη Μαρτινίκα Γουιάνα Μη διαθέσιμα στοιχεία Ρεουνιόν Αζόρες Μαδέρα Κανάριες Νήσοι Μάλτα Λιχτενστάιν Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: nama_r_e2gdp)

6.4 Διαφορές στα περιφερειακά ποσοστά απασχόλησης Οι ανισότητες στο ποσοστό απασχόλησης στην ΕΕ μειώθηκαν Τα ποσοστά διασποράς είναι μεγαλύτερα για τις γυναίκες απ' ό,τι για τους άνδρες Ωστόσο οι γυναίκες προσεγγίζουν τους άνδρες όσον αφορά τη μεγαλύτερη μείωση των ποσοστών διασποράς Διασπορά περιφερειακών ποσοστών απασχόλησης ανά φύλο,ΕΕ-27, επίπεδο NUTS 2 Συντελεστής μεταβλητότητας ποσοστών απασχόλησης (στην ομάδα ηλικιών 15-64 ετών) Γυναίκες Σύνολο Άνδρες Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdec440)

6.5 Ποσοστό απασχόλησης ανά περιφέρεια Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: lfst_r_lfe2emprt) Ποσοστό απασχόλησης στην ομάδα ηλικίας 20-64 ετών, ανά περιφέρεια NUTS 2, 2009 % Γουαδελούπη Μαρτινίκα Γουιάνα Ρεουνιόν Αζόρες Μαδέρα Κανάριες Νήσοι Μάλτα Λιχτενστάιν <= 60 60-65 65-70 70-75 > 75 Μη διαθέσιμα στοιχεία

6.6 Ανισοκατανομή εισοδήματος Οι εισοδηματικές ανισότητες στην ΕΕ δεν παρουσίασαν μείωση Το πλουσιότερο 20% του πληθυσμού κερδίζει περίπου πέντε φορές περισσότερα από το φτωχότερο 20% Η κατανομή εισοδήματος παρουσιάζει σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdsc260, ilc_di01) Ανισοκατανομή εισοδήματος ΕΕ-27 Σουηδία Λιθουανία Πλουσιότερο 20 % Φτωχότερο 20 % απολαβές Τσεχική Δημοκρατία Ισπανία

7 Φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός στην Ευρώπη

7.1 Πτυχές της φτώχειας 40 εκατομμύρια 81 εκατομμύρια 38 εκατομμύρια Η εισοδηματική φτώχεια, η υλική στέρηση και η μη πρόσβαση στην εργασία αποτελούν τις βασικές πτυχές της φτώχειας στην ΕΕ Η εισοδηματική φτώχεια πλήττει περίπου 81 εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ Περίπου 40 εκατομμύρια άνθρωποι θεωρείται ότι πλήττονται από σοβαρή υλική στέρηση. Περίπου 38 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε νοικοκυριά όπου οι ενήλικες εργάζονται πολύ λιγότερο σε σχέση με τις δυνατότητές τους Άτομα εκτεθειμένα στον κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, 2010 Αριθμός ατόμων 40 εκατομμύρια πλήττονται από σοβαρή υλική στέρηση 81 εκατομμύρια εκτεθειμένα στον κίνδυνο της φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις 38 εκατομμύρια ζουν σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdsc100, tsdsc270, tscsc280, tsdsc310, tsdsc350, ilc_pees01)

εκτεθειμένα στον κίνδυνο της φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις 7.2 Πτυχές της φτώχειας 116 εκατομμύρια άτομα στην ΕΕ ήταν εκτεθειμένα στον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού το 2010 Είναι δυνατόν τα άτομα να πλήττονται ταυτόχρονα από περισσότερες από μία πτυχές της φτώχειας Περίπου 80 εκατομμύρια άνθρωποι πλήττονται από μία πτυχή της φτώχειας, 28 εκατομμύρια από δύο πτυχές και σχεδόν 8 εκατομμύρια πλήττονται ταυτόχρονα και από τις τρεις πτυχές Άτομα εκτεθειμένα στον κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, 2010 Αριθμός ατόμων 19 εκατομμύρια πλήττονται από σοβαρή υλική στέρηση 11 εκατομμύρια 48 εκατομμύρια εκτεθειμένα στον κίνδυνο της φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις 7,5 εκατομμύρια 3 εκατομμύρια 14 εκατομμύρια 14 εκατομμύρια ζουν σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdsc100, tsdsc270, tscsc280, tsdsc310, tsdsc350, ilc_pees01)

7.3 Η εισοδηματική φτώχεια αποτελεί τη συνηθέστερη μορφή φτώχειας Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tscsc280, tsdsc350) Άτομα εκτεθειμένα στον κίνδυνο της φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις % του πληθυσμού ΕΕ-27 Βέλγιο Γερμανία Ιταλία Τσεχική Δημοκρατία Δανία Κάτω Χώρες Εσθονία Ρουμανία Ουγγαρία Πολωνία Αυστρία Λεττονία Σλοβακία Πορτογαλία Βουλγαρία Φινλανδία Γαλλία Ελλάδα Ηνωμένο Βασίλειο Σουηδία Ισπανία Λουξεμβούργο Λιθουανία Μάλτα Κύπρος Σλοβενία Ιρλανδία Ισλανδία Νορβηγία Ελβετία Κροατία 2005 2010

7.4 Άτομα που πλήττονται από σοβαρή υλική στέρηση % του πληθυσμού ΕΕ-27 2005 ΕΕ-27 2010 ΕΕ-27 Λουξεμβούργο Σουηδία Κάτω Χώρες Δανία Φινλανδία Ισπανία Αυστρία Γερμανία Ηνωμένο Βασίλειο Μάλτα Γαλλία Βέλγιο Σλοβενία Τσεχική Δημοκρατία Ιταλία Ιρλανδία Εσθονία Πορτογαλία Κύπρος Σλοβακία Ελλάδα Πολωνία Λιθουανία Ουγγαρία Λεττονία Ρουμανία Βουλγαρία Ελβετία Ισλανδία Νορβηγία Κροατία Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tscsc270)

7.5 Χαμηλή ένταση εργασίας Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tscsc310) Άτομα που ζουν σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας % του πληθυσμού ηλικίας 0-59 ετών ΕΕ-27 Κάτω Χώρες Πορτογαλία Λεττονία Κύπρος Αυστρία Λουξεμβούργο Εσθονία Ρουμανία Γερμανία Τσεχική Δημοκρατία Σουηδία Ουγγαρία Ελλάδα Βουλγαρία Βέλγιο Δανία Πολωνία Ιρλανδία Σλοβακία Ηνωμένο Βασίλειο Μάλτα Ιταλία Σλοβενία Φινλανδία Ελβετία Ισλανδία Νορβηγία Κροατία Λιθουανία Γαλλία Ισπανία 2005 2010

7.6 Η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός διαφέρουν ανά την Ευρώπη Άτομα εκτεθειμένα στον κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, 2010 % του πληθυσμού Άτομα εκτεθειμένα στον κίνδυνο της φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις ΚΑΙ με σοβαρή υλική στέρηση ΚΑΙ σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας Άτομα με σοβαρή υλική στέρηση ΚΑΙ σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας Άτομα εκτεθειμένα στον κίνδυνο της φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις ΚΑΙ σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας Άτομα που ζουν σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας ΕΕ-27 Βουλγαρία Ουγγαρία Λεττονία Ρουμανία Ιρλανδία Σλοβακία Λιθουανία Τσεχική Δημοκρατία Πολωνία Εσθονία Βέλγιο Γαλλία Ελλάδα Σλοβενία Γερμανία Ηνωμένο Βασίλειο Πορτογαλία Αυστρία Ιταλία Μάλτα Φινλανδία Κύπρος Κάτω Χώρες Δανία Ισπανία Σουηδία Λουξεμβούργο Νορβηγία Ισλανδία Ελβετία Κροατία Άτομα εκτεθειμένα στον κίνδυνο της φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις ΚΑΙ με σοβαρή υλική στέρηση Άτομα με σοβαρή υλική στέρηση Άτομα εκτεθειμένα στον κίνδυνο της φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: ilc_pees01)

7.7 Τάσεις μακροχρόνιας ανεργίας Τα άτομα που δεν εργάζονται για διάστημα μεγαλύτερο του ενός έτους θεωρούνται μακροχρόνια άνεργοι Από το 1994 έως το 2008, η μακροχρόνια ανεργία παρουσίασε πτωτική τάση στην ΕΕ Τα άτομα που έχασαν τις θέσεις εργασίας τους με την εκδήλωση της κρίσης θα προστίθενται όλο και περισσότερο στην κατηγορία των μακροχρόνια ανέργων Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdsc330) Συνολικό ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας % ΕΕ-27 ΕΕ-15

7.8 Μεγαλύτερη παραμονή στην εκπαίδευση για περισσότερα άτομα Το ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο στην ΕΕ παρουσίασε σχετικά σταθερή μείωση Διαπιστώνεται σαφής σύνδεση μεταξύ της εκπαίδευσης και του κινδύνου της φτώχειας Τα άτομα με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdec410) Σημείωση: Διακοπή σειράς το 2003 Άτομα που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και κατάρτιση % του πληθυσμού ηλικίας 18-24 ετών

8 Το πρόβλημα των αποβλήτων (και πώς μπορεί να επιλυθεί)

8.1 Ολοένα και μεγαλύτερη παραγωγή αποβλήτων Παραγωγή και επεξεργασία αστικών αποβλήτων, ΕΕ-27 Χιλιόγραμμα κατ' άτομο Η παραγωγή αποβλήτων παρουσίασε αύξηση από το 1995 έως το 2002, άλλα έκτοτε παραμένει σταθερή Η επεξεργασία αποβλήτων μέσω καύσης, ανακύκλωσης και κομποστοποίησης αυξήθηκε σημαντικά Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των αποβλήτων που πρέπει να ταφούν σε χώρους υγειονομικής ταφής Δεν προσδιορίζεται (μεταβολή) Άλλες μορφές ανακύκλωσης (συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης) Ανακύκλωση υλικών Καύση (συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής ανάκτησης) Εναπόθεση επί ή εντός του εδάφους Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdpc240)

8.2 Επεξεργασία αποβλήτων ανά χώρα Επεξεργασία αστικών αποβλήτων, ανά χώρα, 2010 % ΕΕ-27 Εναπόθεση στο έδαφος ΕΕ-27 Ανακύκλωση υλικών ΕΕ-27 Άλλες μορφές ανακύκλωσης ΕΕ-27 καύση* ΕΕ-27 Γερμανία Κάτω Χώρες Αυστρία Σουηδία Βέλγιο Δανία Λουξεμβούργο Γαλλία Φινλανδία Ηνωμένο Βασίλειο Ιταλία Ιρλανδία Σλοβενία Ουγγαρία Πολωνία Εσθονία Σλοβακία Ελλάδα Λεττονία Λιθουανία Ρουμανία Βουλγαρία Ελβετία Νορβηγία Ισλανδία Κροατία Τουρκία Ισπανία Πορτογαλία Κύπρος Μάλτα Τσεχική Δημοκρατία *συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής ανάκτησης ΠΓΔΜ Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdpc240)

8.3 Αύξηση της παραγωγής επικίνδυνων αποβλήτων Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdpc250) Παραγωγή επικίνδυνων αποβλήτων, ΕΕ-27 Χιλιόγραμμα κατ' άτομο Το ήμισυ σχεδόν των επικίνδυνων αποβλήτων προέρχονται από τις βιομηχανίες μεταποίησης (26%) και κατασκευής (21%) Κύριος άξονας της αύξησης που σημειώθηκε από το 2004 έως το 2008 ήταν η αύξηση της παραγωγής επικίνδυνων αποβλήτων από τον κατασκευαστικό κλάδο Τα νοικοκυριά είναι υπεύθυνα για την παραγωγή του 2% των επικίνδυνων αποβλήτων

8.4 Συνδυασμένη παραγωγή θερμότητας και ενέργειας Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdcc350) Συνδυασμένη παραγωγή θερμότητας και ενέργειας, ΕΕ-27 % της μεικτής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ΚΑΥΣΙΜΑ ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΠΗΘ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ Κατά τη συνδυασμένη παραγωγή θερμότητας και ενέργειας ("συμπαραγωγή") παράγεται ταυτόχρονα ηλεκτρική ενέργεια και θερμότητα Το μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται σε σταθμούς ΣΠΗΘ παρουσίασε ελαφρά αύξηση από το 2004 Οι σταθμοί ΣΠΗΘ μπορούν να τροφοδοτούνται με διάφορα καύσιμα, όπως φυσικό αέριο, βιοκαύσιμα, βιομάζα ή απόβλητα

9 Πώς υπονομεύουμε τη φύση

9.1 Εδαφική κάλυψη στην Ευρώπη Τύποι εδαφικής κάλυψης Corine, 2006 Τεχνητές εκτάσεις Καλλιεργήσιμη γη και μόνιμες καλλιέργειες Βοσκότοποι και μωσαϊκά Δασικές εκτάσεις Ημιφυσική βλάστηση Πράσινες εκτάσεις/ακάλυπτο έδαφος Υγρότοποι Υδάτινες μάζες Εκκρεμεί Εκτός κάλυψης στοιχείων Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος

9.2 Μερίδιο τύπων εδαφικής κάλυψης στην Ευρώπη Οι γεωργικές εκτάσεις (καλλιεργήσιμη γη, μόνιμες καλλιέργειες, βοσκότοποι και μωσαϊκά) καλύπτουν πάνω από το 40% της Ευρώπης Στη δεύτερη θέση ακολουθούν οι δασικές εκτάσεις με ποσοστό 36% Οι τεχνητές εκτάσεις καλύπτουν μόλις το 4%, αλλά σε αυτές κατοικεί το μεγαλύτερο ποσοστό του ευρωπαϊκού πληθυσμού και λαμβάνουν χώρα οι περισσότερες οικονομικές δραστηριότητές του Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος Μερίδιο τύπων εδαφικής κάλυψης στην Ευρώπη, 2006 % Συνολική έκταση Τεχνητές εκτάσεις Καλλιεργήσιμη γη και μόνιμες καλλιέργειες Βοσκότοποι και μωσαϊκά Δασικές εκτάσεις Ημιφυσική βλάστηση Πράσινες εκτάσεις/ακάλυπτο έδαφος Υγρότοποι Υδάτινες μάζες Στέγαση, υπηρεσίες, ψυχαγωγία Βιομηχανικές, εμπορικές μονάδες, κατασκευή Δίκτυα μεταφορών, υποδομές Μεταλλεία, ορυχεία, χώροι διάθεσης απορριμμάτων

9.3 Πώς μεταβλήθηκε η εδαφική κάλυψη 630.000 εκτάρια γης μετατράπηκαν σε τεχνητές εκτάσεις μεταξύ του 2000 και του 2006 Η μεταβολή αυτή αποδίδεται κυρίως στην αύξηση της δόμησης και των οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων Οι γεωργικές εκτάσεις μειώνονται, ενώ οι δασικές εκτάσεις επεκτείνονται συνεχώς Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος Καθαρή μεταβολή εδαφικής κάλυψης στην Ευρώπη την περίοδο 2000-2006 Τεχνητές εκτάσεις Καλλιεργήσιμη γη και μόνιμες καλλιέργειες Βοσκότοποι και μωσαϊκά Δασικές εκτάσεις Ημιφυσική βλάστηση Πράσινες εκτάσεις/ακάλυπτο έδαφος Υγρότοποι Υδάτινες μάζες Συνολικές εκτάσεις σε χιλιάδες εκτάρια Σχετική μεταβολή, %

9.4 Μεταβολές του αριθμού των πτηνών Οι πληθυσμοί πτηνών μεταβάλλονται φυσικά κάθε έτος Από τις μακροπρόθεσμες, όμως, τάσεις διαπιστώνεται μείωση της βιοποικιλότητας Η μείωση αυτή ήταν ιδιαίτερα έντονη για τα πτηνά που ζουν σε γεωργικές εκτάσεις λόγω της εντατικοποίησης της γεωργικής παραγωγής Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdnr100) Δείκτης για κοινά είδη πτηνών, ΕΕ Δείκτης 1990 = 100 Όλα τα κοινά είδη πτηνών Κοινά είδη γεωργικών εκτάσεων Κοινά είδη δασών

9.5 Υπεραλίευση απειλούμενων αποθεμάτων ιχθύων Από το 1994, η υπεραλίευση στα ύδατα που διαχειρίζεται η ΕΕ είναι συνεχής Μεγαλύτερη πίεση ασκείται στα βενθοπελαγικά είδη (που ζουν κοντά ή στον βυθό της θάλασσας) Παράλληλα, η υπεραλίευση ενέχει οικονομικούς κινδύνους για τον τομέα της αλιείας Ποσότητες αλιευμάτων από αποθέματα ιχθύων πέραν των ασφαλών βιολογικών ορίων: Κατάσταση αποθεμάτων ιχθύων υπό τη διαχείριση της ΕΕ στον Βόρειο Ανατολικό Ατλαντικό, 2010 Συνολικές ποσότητες αλιευμάτων Βενθοπελαγικά (είδη που ζουν κοντά στον βυθό της θάλασσας, όπως π.χ. μπακαλιάρος, εγκλεφίνος, νταούκι) Πελαγικά (είδη που ζουν στην ανοιχτή θάλασσα, όπως π.χ. ρέγγα, γαύρος, σαρδέλλα) Βενθικά (είδη που ζουν στον πυθμένα της θάλασσας, όπως π.χ. αστακός, γαρίδα, πλατύψαρα) Πηγή: υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ICES (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdnr110)

9.6 Περισσότερο βιώσιμη διαχείριση των δασών Οι συνολικές ποσότητες υλοτόμησης στις ευρωπαϊκές χώρες κυμαίνονται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από την ετήσια αναγέννηση Το γεγονός αυτό δείχνει ότι η διαχείρισή τους γίνεται με βιώσιμο τρόπο Τα δάση αποθηκεύουν άνθρακα, γεγονός που τα καθιστά σημαντικές "καταβόθρες" δέσμευσης αερίων του θερμοκηπίου Πηγή: Υπουργική διάσκεψη για την προστασία των δασών στην Ευρώπη (MCPFE) (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdnr520) Ποσοστό χρήσης των δασών Υλοτομήσεις ως % της αύξησης

9.7 Μεγαλύτερη απορρόφηση αερίων του θερμοκηπίου από τα δάση Η δενδροφύτευση και η βελτίωση της διαχείρισης των δασών συμβάλλουν στην απομάκρυνση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την ατμόσφαιρα Από το 1990, απομακρύνθηκαν από την ατμόσφαιρα πάνω από 300 εκατομμύρια τόνοι αερίων του θερμοκηπίου ετησίως από τη χρήση γης, την αλλαγή της χρήσης γης και τη δασοκομία Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τη χρήση γης, την αλλαγή χρήσης γης και τη δασοκομία, ΕΕ-27 Εκατομ. τόνοι ισοδύναμου CO2

10 Κλιματική αλλαγή του πλανήτη

10.1 Ένας πλανήτης σε υπερθέρμανση Η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι γεγονός Η δεκαετία 2001-2010 ήταν η θερμότερη δεκαετής περίοδος που έχει καταγραφεί Η υπερθέρμανση είναι εντονότερη πάνω από το βόρειο ημισφαίριο, εκεί όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος της ξηράς της Γης Πηγή: Climatic Research Unit του Πανεπιστημίου της East Anglia και του Hadley Centre της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UK Met Office Hadley Centre) Απόκλιση της μέσης ετήσιας θερμοκρασίας του πλανήτη Απόκλιση θερμοκρασίας σε °C, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της περιόδου 1961-90 95% εύρος αβεβαιότητας από τη συνδυασμένη επίδραση όλων των αβεβαιοτήτων Εξομάλυνση ετήσιων σειρών

10.2 Συνεχής αύξηση των παγκόσμιων εκπομπών CO2 Το 2007, η Κίνα υποσκέλισε τις ΗΠΑ και αναδείχθηκε στη σημαντικότερη πηγή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας ευθύνεται για το μεγαλύτερο μέρος των παγκόσμιων εκπομπών CO2 Πηγή: Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας Παγκόσμιες εκπομπές CO2 από την καύση καυσίμων Εκατομ. τόνοι CO2 Κόσμος Ηνωμένες Πολιτείες ΕΕ-27 Κίνα Ινδία

10.3 Μεταβολές στο μερίδιο των παγκόσμιων εκπομπών CO2 Αύξηση καταγράφηκε και στις εκπομπές των υπολοίπων χωρών της Ασίας (συμπεριλαμβανομένης της Ινδίας) Αντίθετα, οι εκπομπές CO2 της ΕΕ και της Ρωσίας σημείωσαν πτώση Πηγή: Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας Μερίδιο στις παγκόσμιες εκπομπές CO2 από την καύση καυσίμων % των συνολικών παγκόσμιων εκπομπών 21.000 εκατομ. τόνοι 29.000 εκατομ. τόνοι Ηνωμένες Πολιτείες -22 % ΕΕ-27 -37 % Κίνα +118 % Ρωσία -50 % Ασία +83 % Ιαπωνία -20 % Λατινική Αμερική +33 % Αφρική 0 % Υπόλοιπος κόσμος -18 % Μέση Ανατολή +66 % Αλλαγές στα ποσοστά των εκπομπών

10.4 Εκπομπές CO2 κατ' άτομο Οι εκπομπές CO2 κατ' άτομο κατέγραψαν μείωση στις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την ΕΕ Οι εκπομπές κατ' άτομο αυξήθηκαν στην Κίνα και την Ινδία, παραμένοντας ωστόσο πολύ σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από αυτά των εκβιομηχανισμένων χωρών Από το 2007, οι εκπομπές CO2 της Κίνας υπερβαίνουν τον παγκόσμιο μέσο όρο των 4,3 τόνων κατ' άτομο Πηγή: Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας Παγκόσμιες εκπομπές CO2 από την καύση καυσίμων κατ' άτομο Τόνοι κατ' άτομο Ηνωμένες Πολιτείες Ρωσία Ιαπωνία ΕΕ-27 Κίνα Ινδία Κόσμος

10.5 Αύξηση των εκπομπών από τις μεταφορές και παράλληλη μείωση των εκπομπών στους υπόλοιπους τομείς Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ μειώθηκαν κατά περισσότερο από 17% από το 1990 Το 2009 καταγράφηκε απότομη μείωση λόγω της οικονομικής κρίσης Η μακροπρόθεσμη μείωση αποδίδεται μεταξύ άλλων στην πιο αποδοτική χρήση της ενέργειας και στη μεταστροφή σε καύσιμα χαμηλότερης περιεκτικότητας σε άνθρακα Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά κλάδο, ΕΕ-27 Εκατομ. τόνοι ισοδύναμου CO2 Άλλος (σχετιζόμενος με την ενέργεια) Απόβλητα Γεωργία Βιομηχανικές διεργασίες Μεταφορές Μεταποιητική βιομηχανία και κατασκευές Ενεργειακές βιομηχανίες Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdcc210)

10.6 Δραστηριότητες που σχετίζονται με τον τομέα της ενέργειας: η σημαντικότερη πηγή εκπομπών Πάνω από τα τρία τέταρτα των εκπομπών αεριών του θερμοκηπίου της ΕΕ προέρχονται από την καύση για παραγωγή ενέργειας Από το 1990, επιτεύχθηκαν σημαντικές μειώσεις των εκπομπών στους κλάδους της μεταποίησης και των κατασκευών Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά κλάδο, 2009 % Σχετιζόμενος με την ενέργεια Μεταποιητική βιομηχανία και κατασκευές Μη σχετιζόμενος με την ενέργεια Μεταφορές Βιομηχανικές διεργασίες ΕΕ-27 2009 Ενεργειακές βιομηχανίες Γεωργία Απόβλητα Άλλος (σχετιζόμενος με την ενέργεια) Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdcc210)

10.7 Επίτευξη ορισμένων σημαντικών μειώσεων εκπομπών Στην Ανατολική Ευρώπη καταγράφηκαν δραστικές μειώσεις στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από το 1990 Η οικονομική αναδιάρθρωση επέφερε μείωση στις εκπομπές πολλών "νέων" κρατών μελών στη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 Από το 2000, αυξάνονται συνεχώς οι ενεργειακές και κλιματικές πολιτικές που στοχεύουν άμεσα στη μείωση των εκπομπών Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου το 2009 σε σχέση με το έτος αναφοράς του πρωτοκόλου του Κιότο, ανά χώρα % Μεταβολή σε σχέση με το έτος αναφοράς του Κιότο Στόχος (2008-2012) ΕΕ-27 ΕΕ-15 Εσθονία Λεττονία Βέλγιο Δανία Γαλλία Ιταλία Μάλτα Λιθουανία Βουλγαρία Ρουμανία Ουγγαρία Σλοβακία Πολωνία Γερμανία Σουηδία Φινλανδία Σλοβενία Αυστρία Ιρλανδία Ελλάδα Ισπανία Κύπρος Κάτω Χώρες Πορτογαλία Λουξεμβούργο Τσεχική Δημοκρατία Ηνωμένο Βασίλειο Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdcc100)

11 Η θέση της Ευρώπης σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο

11.1 Η Ευρώπη κατέχει το μεγαλύτερο μερίδιο του παγκόσμιου εμπορίου Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας και εξαγωγέας αγαθών στον κόσμο Το 2010, στην ΕΕ, στις ΗΠΑ, στην Κίνα και στην Ιαπωνία από κοινού αναλογούσε περίπου το ήμισυ του παγκόσμιου εμπορίου Στη διάρκεια των τελευταίων ετών, η Κίνα αναδείχθηκε σε σημαντικό παγκόσμιο εμπορικό παράγοντα, υποσκελίζοντας τις ΗΠΑ και καταλαμβάνοντας τη θέση του δεύτερου μεγαλύτερου εξαγωγέα το 2007 Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: ext_lt_introle) Μερίδιο παγκόσμιων εισαγωγών και εξαγωγών, 2010 % ΕΕ-27 Ηνωμένες Πολιτείες Κίνα (πλην του Χονγκ Κονγκ) Ιαπωνία Λοιπές χώρες Εισαγωγές Εξαγωγές

11.2 Ανάδειξη της Κίνας σε σημαντικό εμπορικό εταίρο Η σχετική σημασία των ΗΠΑ ως εμπορικού εταίρου της ΕΕ μειώθηκε στη διάρκεια των τελευταίων ετών Οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ της ΕΕ και της Κίνας υπερτετραπλασιάστηκαν από το 1999 Οι περισσότερες εισαγωγές στην ΕΕ προέρχονται από την Ασία, ενώ τα μερίδια της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: ext_lt_maineu) Εισαγωγές εκτός ΕΕ, ανά εταίρο % των εισαγωγών από την Ασία Κίνα (πλην του Χονγκ Κονγκ) Ασία (πλην της Κίνας και της Ιαπωνίας) Ιαπωνία Ηνωμένες Πολιτείες Ρωσία Ευρώπη, εκτός ΕΕ-27 Αφρική Λατινική Αμερική Υπόλοιπος κόσμος

11.3 Αύξηση των εισαγωγών ενέργειας στην ΕΕ Το 63% των εισαγωγών στην ΕΕ είναι βιομηχανικά προϊόντα (μηχανήματα και οχήματα, χημικά και άλλα βιομηχανικά προϊόντα) Ωστόσο, οι εισαγωγές πρωτογενών προϊόντων παρουσιάζουν αύξηση Το 2010, οι εισαγωγές ενεργειακών προϊόντων ήταν τέσσερις φορές μεγαλύτερες σε σύγκριση με το 1999 Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: ext_lt_intratrd) Εισαγωγές εκτός ΕΕ, ανά ομάδα προϊόντων % των εισαγωγών είναι βιομηχανικά προϊόντα Χημικά Μηχανήματα και οχήματα Άλλα βιομηχανικά προϊόντα Ενέργεια Τρόφιμα και ποτά Πρώτες ύλες Προϊόντα μη κατονομαζόμενα αλλού

11.4 Αύξηση εισαγωγών από αναπτυσσόμενες χώρες Οι εισαγωγές από αναπτυσσόμενες χώρες στην ΕΕ σχεδόν τριπλασιάστηκαν από το 1999 Σε αντιδιαστολή, οι συνολικές εισαγωγές στην ΕΕ "μόλις" διπλασιάστηκαν Το ήμισυ περίπου των συνολικών εισαγωγών της ΕΕ το 2010 προήλθε από αναπτυσσόμενες χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Κίνας) Εισαγωγές της ΕΕ από αναπτυσσόμενες χώρες, ΕΕ-27 Ανά εισοδηματική ομάδα, δισ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές) Χώρες υψηλού-μεσαίου εισοδήματος Άλλες χώρες χαμηλού εισοδήματος Χώρες χαμηλού-μεσαίου εισοδήματος Λιγότερο αναπτυγμένες χώρες Κίνα (συμπεριλαμβανομένου του Χονγκ Κονγκ) Μερίδιο συνολικών εισαγωγών εκτός ΕΕ (%) Μέλη επιτροπής αναπτυξιακής βοήθειας (ΕΑΒ) Μέλη επιτροπής αναπτυξιακής βοήθειας (ΕΑΒ) (πλην της Κίνας) Συνολικές εισαγωγές ΕΕ Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdgp210, tet00038)

11.5 Διατήρηση των εισαγωγών από τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες σε χαμηλά επίπεδα Στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες κατοικεί περίπου το 12% του παγκόσμιου πληθυσμού, στις χώρες όμως αυτές αναλογεί λιγότερο από το 2% του παγκόσμιου ΑΕγχΠ και περίπου το 1% του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών Το 2010, από το σύνολο των εισαγωγών της ΕΕ αξίας 1.500 δισ. ευρώ μόλις τα 22 δισ. ευρώ προήλθαν από τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdgp210, tet00038) Ποσοστό εισαγωγών από τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες στο σύνολο των εισαγωγών εκτός ΕΕ, ΕΕ-27 %

11.6 Αύξηση ενεργειακών προϊόντων από τις λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές Το ήμισυ των εισαγωγών από τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες το 2010 ήταν βιομηχανικά προϊόντα και το υπόλοιπο ήμισυ πρωτογενή προϊόντα Ο κανονισμός της ΕΕ "Όλα εκτός από όπλα" παρέχει πρόσβαση άνευ δασμών για τις εισαγωγές όλων των προϊόντων από τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες, εκτός από τα όπλα και τα πυρομαχικά Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdgp230) Εισαγωγές από τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες ανά ομάδα προϊόντων, ΕΕ-27 Δισ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές) Βιομηχανικά προϊόντα Ορυκτά καύσιμα, λιπαντικά και συναφή υλικά Τρόφιμα, ποτά και καπνός Πρώτες ύλες

11.7 Μείωση γεωργικών επιδοτήσεων της ΕΕ Τα εμπόδια στο εμπόριο δυσχεραίνουν την πρόσβαση των αναπτυσσόμενων χωρών στις αγορές της ΕΕ Από το 1995 η ΕΕ έχει περιορίσει σταδιακά τις γεωργικές επιδοτήσεις που δημιουργούν στρεβλώσεις στο εμπόριο Η απόσταση μεταξύ του ανώτατου ορίου που καθορίστηκε με τη συμφωνία του ΠΟΕ για τη γεωργία και των ενισχύσεων της ΕΕ για τη γεωργία αυξάνεται Πηγή: υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdgp240) Αθροιστική μέτρηση ενισχύσεων (ΑΜΕ) για τη γεωργία, ΕΕ-27 Δισ. ευρώ Ανώτατο όριο ΑΜΕ

12 Ανταποκρίνεται η Ευρώπη στις διεθνείς της δεσμεύσεις;

12.1 Από πού προέρχεται η οικονομική ενίσχυση της ΕΕ; Η επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια (ΕΑΒ) και οι ιδιωτικές ροές αποτελούν τις σημαντικότερες χρηματοδοτικές ροές προς τις αναπτυσσόμενες χώρες Οι χρηματοδοτικές ροές από την ΕΕ προς τις αναπτυσσόμενες χώρες τετραπλασιάστηκαν στη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών Μολονότι οι ροές επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας σημείωσαν σταθερή αύξηση, οι ιδιωτικές ροές παρουσίασαν μεταβολές από έτος σε έτος Πηγή: ΟΟΣΑ, Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdgp310) Χρηματοδότηση για τις αναπτυσσόμενες χώρες, ανά τύπο, ΕΕ-15 Δισ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές) Παροχές από ΜΚΟ Άλλες επίσημες ροές Ιδιωτικές ροές Επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια

12.2 Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος χορηγός παγκοσμίως... Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος χορηγός οικονομικής ενίσχυσης προς τις αναπτυσσόμενες χώρες Από το 1990, όλοι οι χορηγοί έχουν αυξήσει τη χρηματοδότηση που παρέχουν στις αναπτυσσόμενες χώρες Το 2009, η συνολική χρηματοδότηση προς τις αναπτυσσόμενες χώρες ήταν 4,5 φορές μεγαλύτερη σε σχέση με το 1990 Πηγή: ΟΟΣΑ, Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdgp310) Χρηματοδότηση για τις αναπτυσσόμενες χώρες, ανά χορηγό Δισ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές) Άλλοι χορηγοί Καναδάς Ιαπωνία Ηνωμένες Πολιτείες ΕΕ-15

12.3 ... αν και χρειάζεται να καταβληθούν και άλλες προσπάθειες Η ΕΕ έχει δεσμευθεί να επιτύχει τον στόχο των Ηνωμένων Εθνών για διάθεση του 0,7% του ΑΕΕ της σε ΕΑΒ το 2015, με ενδιάμεσο στόχο το 0,56% για το 2010 Ωστόσο, ο στόχος για το 2010 δεν επετεύχθη Πέντε ευρωπαϊκές χώρες έχουν υπερβεί τον στόχο των Ηνωμένων Εθνών για 0,7% του ΑΕΕ το 2010 Πηγή: ΟΟΣΑ, Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdgp100) Επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια (ΕΑΒ), ΕΕ-27 % του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (σε τρέχουσες τιμές) ΕΕ-27 Στόχος ΕΕ-27 Στόχος ΗΕ

12.4 Μεγάλες διακυμάνσεις στην ενίσχυση από τα κράτη μέλη Επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια (ΕΑΒ), ανά χώρα % του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (σε τρέχουσες τιμές) ΕΕ-27 ΕΕ-15 Ιταλία Εσθονία Μάλτα Ελλάδα Κύπρος Αυστρία Ισπανία Γαλλία Ιρλανδία Βέλγιο Δανία Λεττονία Ρουμανία Πολωνία Βουλγαρία Ουγγαρία Σλοβακία Λιθουανία Σλοβενία Γερμανία Ελβετία Πορτογαλία Φινλανδία Σουηδία Ισλανδία Νορβηγία Τουρκία Κάτω Χώρες Λουξεμβούργο Τσεχική Δημοκρατία Ηνωμένο Βασίλειο Πηγή: ΟΟΣΑ, Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdgp100)

12.5 Η παγκόσμια επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια διπλασιάστηκε από το 1990 Στη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών, οι παγκόσμιες ροές ΕΑΒ διπλασιάστηκαν Στους σημαντικότερους χορηγούς σε παγκόσμιο επίπεδο συγκαταλέγονται η ΕΕ, οι ΗΠΑ και πολυμερείς οργανισμοί (μεταξύ των οποίων και οι οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών) Επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια (ΕΑΒ), ανά χορηγό Δισ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές) Άλλοι χορηγοί Πολυμερείς οργανισμοί Θεσμικά όργανα της ΕΕ Ιαπωνία Ηνωμένες Πολιτείες ΕΕ-15 Πηγή: ΟΟΣΑ, Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdgp100)

12.6 Οι επίσημοι δίαυλοι παρέχουν μια αξιόπιστη πηγή βοήθειας Το ποσοστό των χρηματοδοτικών ροών προς χώρες χαμηλού εισοδήματος είναι μεγαλύτερο για την ΕΑΒ σε σχέση με τις άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) Περισσότερο από το ήμισυ της ΕΑΒ της ΕΕ διατίθεται σε χώρες χαμηλού εισοδήματος Το 2009, οι ροές ΕΑΒ προς χώρες χαμηλού εισοδήματος ανήλθαν περίπου σε 11 δισ. ευρώ, ενώ οι ροές ΑΞΕ "μόλις" σε 1,7 δισ. ευρώ Ποσοστό κονδυλίων σε χώρες χαμηλού εισοδήματος % της χορηγηθείσας ΕΑΒ Ποσοστό επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας, ΕΕ-15 Ποσοστό άμεσων ξένων επενδύσεων, μέλη επιτροπής αναπτυξιακής βοήθειας (ΕΑΒ) της ΕΕ Πηγή: ΟΟΣΑ, Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdgp320, tsdgp330)

12.7 Το χάσμα μεταξύ χορηγού-αποδέκτη Η ΕΑΒ από την ΕΕ ανήλθε σε 107 ευρώ ανά πολίτη της ΕΕ Εντούτοις, λόγω του μεγαλύτερου πληθυσμού τους, οι χώρες αποδέκτες έλαβαν μόλις εννέα περίπου ευρώ κατ' άτομο Η αύξηση της συνεισφοράς της ΕΕ στην ΕΑΒ κατ' άτομο από το 2005 δεν αντικατοπτρίζεται σε υψηλότερα ποσά κατ' άτομο στις αναπτυσσόμενες χώρες Πηγή: ΟΟΣΑ, Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdgp520) Επίσημη κατά κεφαλήν αναπτυξιακή βοήθεια σε χώρες χορηγούς και χώρες αποδέκτες ευρώ κατά κεφαλήν (σε τρέχουσες τιμές) ΕΕ-27 2010 Μέλη επιτροπής αναπτυξιακής βοήθειας (ΕΑΒ)

13 Στη γηράσκουσα κοινωνία μας ο αριθμός των παιδιών μειώνεται συνεχώς

13.1 Ο παγκόσμιος πληθυσμός εξακολουθεί να αυξάνεται Ο συνολικός πληθυσμός της Γης αναμένεται να τετραπλασιαστεί έως το 2100 σε σύγκριση με το 1950, ξεπερνώντας τα 10 δισεκατομμύρια περίπου έως το 2080 Τα μεγαλύτερα ποσοστά αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού καταγράφηκαν ή αναμένεται να καταγραφούν στην Ασία και την Αφρική Ο πληθυσμός της Ευρώπης το 2100 θα είναι μόλις περίπου 20% μεγαλύτερος σε σύγκριση με το 1950 Πηγή: Τμήμα πληθυσμού της υπηρεσίας οικονομικών και κοινωνικών υποθέσεων της Γραμματείας των Ηνωμένων Εθνών, Προβλέψεις για τον παγκόσμιο πληθυσμό: Επισκόπηση του 2010 (World Population Prospects: The 2010 Revision) Αύξηση παγκόσμιου πληθυσμού και δημογραφικές προβολές Δισεκατομ. άνθρωποι Ωκεανία Βόρεια Αμερική Ευρώπη Λατινική Αμερική και Καραϊβική Ασία Αφρική

13.2 Το ποσοστό του πληθυσμού της Ευρώπης επί του παγκόσμιου πληθυσμού μειώνεται Η σύνθεση του παγκόσμιου πληθυσμού αναμένεται να είναι πολύ διαφορετική το 2100 σε σύγκριση με το 1950 Ο πληθυσμός της Αφρικής αναμένεται να "εκτοξευθεί" στα 3,6 δισ., αντιπροσωπεύοντας έτσι το 35% του παγκόσμιου πληθυσμού το 2100 Στα τέλη του αιώνα, το ποσοστό του πληθυσμού της Ευρώπης θα είναι μικρότερο από το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού Πηγή: Τμήμα πληθυσμού της υπηρεσίας οικονομικών και κοινωνικών υποθέσεων της Γραμματείας των Ηνωμένων Εθνών, Προβλέψεις για τον παγκόσμιο πληθυσμό: Επισκόπηση του 2010 (World Population Prospects: The 2010 Revision) Ποσοστό ηπείρων επί του παγκόσμιου πληθυσμού % Ωκεανία Βόρεια Αμερική Λατινική Αμερική και Καραϊβική Ευρώπη Αφρική Ασία

13.3 Τα εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά γεννήσεων αδυνατούν να στηρίξουν την αύξηση του πληθυσμού Για τη φυσική διατήρηση του πληθυσμού της Ευρώπης στο υφιστάμενο επίπεδό του απαιτείται ποσοστό γονιμότητας ίσο με 2,1 παιδιά ανά γυναίκα Το ποσοστό γονιμότητας της ΕΕ παρουσίασε ελαφρά αύξηση, παραμένοντας ωστόσο κάτω από το επίπεδο αναπλήρωσης Σε ολόκληρη την Ευρώπη, η μόνη χώρα με ποσοστό γονιμότητας πάνω από το επίπεδο αναπλήρωσης είναι η Ισλανδία Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdde220) Συνολικό ποσοστό γονιμότητας, ΕΕ-27 Αριθμός παιδιών ανά γυναίκα Επίπεδο αναπλήρωσης

13.4 Οι Ευρωπαίοι ζουν περισσότερο Ένα κορίτσι που γεννήθηκε το 2009 στην ΕΕ προσδοκάται ότι θα ζήσει κατά μέσο όρο 83 έτη και ένα αγόρι περίπου 77. Το προσδόκιμο ζωής στην ΕΕ αυξάνεται, γεγονός που σημαίνει ότι οι πολίτες της ΕΕ ζουν όλο και περισσότερο Αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι στην ΕΕ παρατηρείται ακόμα φυσική αύξηση του πληθυσμού – κάτι όμως που αναμένεται να αλλάξει σύντομα Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdph100) Προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση, ανά φύλο, ΕΕ-27 Έτη Γυναίκες Άνδρες

13.5 Ο αριθμός των ατόμων που εισέρχονται στην ΕΕ είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό αυτών που την εγκαταλείπουν Ακαθάριστος συντελεστής καθαρής εισόδου μεταναστών συν αναπροσαρμογή, ΕΕ-27 Ανά 1.000 άτομα Ως καθαρή είσοδος μεταναστών νοείται η διαφορά μεταξύ εισροής και εκροής μεταναστών Στην ΕΕ σημειώνεται συνεχής εισροή μεταναστών από το εξωτερικό στη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών Από το 2015 και μετά, η θετική καθαρή είσοδος μεταναστών αναμένεται να αποτελεί τον μοναδικό παράγοντα αύξησης του πληθυσμού στην ΕΕ Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdde230)· Σημείωση: διακοπή σειράς το 1998

13.6 Το μεταβαλλόμενο πρόσωπο του πληθυσμού της Ευρώπης Έως το 2060, ο πληθυσμός της ΕΕ αναμένεται να αυξηθεί κατά περίπου 15 εκατομμύρια ή 3% Στο ήμισυ περίπου των κρατών μελών – κυρίως στην Ανατολική Ευρώπη – ενδέχεται να παρατηρηθεί μείωση του πληθυσμού Προβαλλόμενες μεταβολές πληθυσμού 2010-2060, ανά χώρα % Εσθονία Λεττονία Λιθουανία Βουλγαρία Ρουμανία Ουγγαρία Σλοβακία Πολωνία Τσεχική Δημοκρατία Ηνωμένο Βασίλειο Γερμανία Σουηδία Βέλγιο Δανία Λουξεμβούργο Γαλλία Φινλανδία Κάτω Χώρες Ιταλία Σλοβενία Αυστρία Ιρλανδία Πορτογαλία Ισπανία Μάλτα Κύπρος ΕΕ-27 Ελλάδα Ελβετία Νορβηγία Ισλανδία Λιχτενστάιν Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tps00002)

13.7 Ο πληθυσμός της ΕΕ αναμένεται να φθάσει στο ανώτερο επίπεδό του το 2040 Η αύξηση του πληθυσμού στην ΕΕ δεν θα είναι συνεχής Ο πληθυσμός της ΕΕ αναμένεται να παρουσιάζει αυξητικές τάσεις έως το 2040 και στη συνέχεια θα μειωθεί σταδιακά στα 517 εκατομμύρια το 2060 Τούτο οφείλεται στο γεγονός ότι από το 2035 η καθαρή είσοδος μεταναστών θα αδυνατεί πλέον να αντισταθμίσει τη φυσική μείωση που αναμένεται να αρχίσει το 2015 Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tps00002) Προβαλλόμενες μεταβολές πληθυσμού, ΕΕ-27 Εκατομ. άνθρωποι

13.8 Ένας γηράσκων πληθυσμός Ο πληθυσμός της ΕΕ γερνά καθώς οι άνθρωποι ζουν περισσότερο και οι γεννήσεις μειώνονται Η διάμεση ηλικία του πληθυσμού της ΕΕ αναμένεται να αυξηθεί από τα 41 έτη το 2010 στα 48 έτη το 2060 Έως το 2060, τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω θα αντιστοιχούν περίπου στο 30% του πληθυσμού της ΕΕ Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: demo_pjangroup, proj_10c2150p) Δομή του πληθυσμού, ανά ομάδα ηλικίας και φύλο, ΕΕ-27 % του συνολικού πληθυσμού Άνδρες (2010) Γυναίκες (2010) Άνδρες (2060) Γυναίκες (2060) 85 ετών και άνω 80 έως 84 ετών 75 έως 79 ετών 70 έως 74 ετών 65 έως 69 ετών 60 έως 64 ετών 55 έως 59 ετών 50 έως 54 ετών 45 έως 49 ετών 40 έως 44 ετών 35 έως 39 ετών 30 έως 34 ετών 25 έως 29 ετών 20 έως 24 ετών 15 έως 19 ετών Κάτω των 5 ετών 5 έως 9 ετών 10 έως 14 ετών

14 Πράσινη ανάπτυξη: αποτελεί λύση;

14.1 Η χρήση των φυσικών πόρων στην ΕΕ Το 50% των υλών που καταναλώνονται στην ΕΕ είναι ορυκτά Η κατανάλωση υλών τείνει να ακολουθεί στενά τον οικονομικό κύκλο Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdpc230) Εγχώρια κατανάλωση υλών, ανά είδος, ΕΕ-27 Εκατομ. τόνοι Ορυκτά υλικά/φορείς ενέργειας Μη μεταλλικά ορυκτά Μεταλλεύματα (μεικτά μεταλλεύματα) Βιομάζα

14.2 Οι εισαγωγές είναι απαραίτητες για την κάλυψη της ζήτησης σε πρώτες ύλες στην ΕΕ Το μεγαλύτερο ποσοστό των υλών που καταναλώνονται στην ΕΕ εξορύσσονται εντός της Ένωσης Ωστόσο, η σημασία των εισαγωγών αυξάνεται ολοένα και περισσότερο Τόσο οι εισαγωγές όσο και οι εξαγωγές και η εγχώρια εξόρυξη σημείωσαν πτώση στη διάρκεια της κρίσης Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdpc220) Επιμέρους στοιχεία της εγχώριας κατανάλωσης υλών, ΕΕ-27 Εκατομ. τόνοι Εγχώρια κατανάλωση υλών Χρησιμοποιηθείσα εγχώρια εξόρυξη Εισαγωγές Εξαγωγές

14.3 Έντονη μείωση της κατανάλωσης υλών κατ' άτομο στη διάρκεια της κρίσης Το 2007 κάθε πολίτης της ΕΕ κατανάλωνε θεωρητικά περίπου 17 τόνους υλών ετησίως ή 45 χιλιόγραμμα υλών ημερησίως Λόγω της οικονομικής κρίσης, η κατανάλωση υλών υποχώρησε κάτω από τους 15 τόνους κατ' άτομο το 2009 Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdpc220, demo_gind) Εγχώρια κατανάλωση υλών κατ' άτομο, ΕΕ-27 Τόνοι κατ' άτομο

14.4 Η χρήση των πόρων διαφέρει μεταξύ των χωρών της ΕΕ Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdpc220, demo_gind) Εγχώρια κατανάλωση υλών κατ' άτομο Τόνοι κατ' άτομο Εσθονία Λεττονία Λιθουανία Βουλγαρία Ρουμανία Ουγγαρία Σλοβακία Πολωνία Τσεχική Δημοκρατία Ηνωμένο Βασίλειο Γερμανία Σουηδία Βέλγιο Δανία Λουξεμβούργο Γαλλία Φινλανδία Κάτω Χώρες Ιταλία Σλοβενία Αυστρία Ιρλανδία Πορτογαλία Ισπανία Κύπρος ΕΕ-27 Ελλάδα Ελβετία Νορβηγία Μάλτα Τουρκία Κροατία 2000 2009

14.5 Η παραγωγικότητα και η απόδοση εμφανίζουν σημάδια βελτίωσης... Η παραγωγικότητα των πόρων έχει αυξηθεί από το 2000. Τούτο σημαίνει ότι η ίδια ποσότητα υλών απέφερε περισσότερα ευρώ Παράλληλα, η ποσότητα ενέργειας που είναι απαραίτητη για τις οικονομικές δραστηριότητες μειώθηκε. Μείωση καταγράφηκε επίσης και στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ανά ευρώ Ωστόσο, οι απλοί αυτοί δείκτες δεν σκιαγραφούν την πλήρη εικόνα Μεταβολές στην παραγωγή πόρων και την ένταση ενέργειας, ΕΕ-27 Παραγωγικότητα πόρων Ευρώ ανά χιλιόγραμμο Ένταση ενέργειας στον τομέα της οικονομίας Χιλιόγραμμο ισοδύναμου πετρελαίου ανά 1.000 ευρώ Ένταση εκπομπών αεριών του θερμοκηπίου στον τομέα της οικονομίας Χιλιόγραμμο ισοδύναμου CO2 ανά 1.000 ευρώ Ένταση ενέργειας στον τομέα των μεταφορών Χιλιόγραμμο ισοδύναμου πετρελαίου ανά 1.000 ευρώ Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdpc100, tsdec360, tsdtr250, tsdcc210, nama_gdp_k)

14.6 ... που όμως δεν είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρα εάν συγκριθούν με το ΑΕγχΠ Παραγωγικότητα των πόρων και ενεργειακή απόδοση Δείκτης 2000 = 100 Παραγωγικότητα πόρων Ένταση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ΑΕγχΠ (αποπληθωρισμένο) ΑΕγχΠ (αποπληθωρισμένο) Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου Εγχώρια κατανάλωση υλών Ένταση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου Παραγωγικότητα πόρων Ένταση ενέργειας Ενεργειακή απόδοση στον τομέα των μεταφορών ΑΕγχΠ (αποπληθωρισμένο) ΑΕγχΠ (αποπληθωρισμένο) Συνολική εσωτερική κατανάλωση ενέργειας Κατανάλωση ενέργειας στις μεταφορές Ένταση ενέργειας Κατανάλωση ενέργειας στις μεταφορές/ΑΕγχΠ Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdpc100, tsdpc230, nama_gdp_k, tsdec360, tsdcc320, tsdtr100, tsdtr250, sdcc210)

14.7 Οι δαπάνες για Ε&Α δεν σημείωσαν επαρκή αύξηση Πηγή: Eurostat (κωδικός ηλεκτρονικών δεδομένων: tsdec320) Συνολικές δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης % του ΑΕγχΠ Εσθονία Λεττονία Λιθουανία Βουλγαρία Ρουμανία Ουγγαρία Σλοβακία Πολωνία Τσεχική Δημοκρατία Ηνωμένο Βασίλειο Γερμανία Σουηδία Βέλγιο Δανία Λουξεμβούργο Γαλλία Φινλανδία Κάτω Χώρες Ιταλία Σλοβενία Αυστρία Ιρλανδία Πορτογαλία Ισπανία Μάλτα Κύπρος ΕΕ-27 Ελλάδα Νορβηγία Ελβετία Ισλανδία Τουρκία Κροατία