Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΜΙΣΤΟΣ ΠΛΗΘΩΝ. ΕΝΘΕΡΜΟΣ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΕΠΟΧΗ, ΠΟΥ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝ ΚΑΙ ΕΛΛΑΣ ΗΤΑΝ ΥΠΟ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΜΙΣΤΟΣ ΠΛΗΘΩΝ. ΕΝΘΕΡΜΟΣ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΕΠΟΧΗ, ΠΟΥ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝ ΚΑΙ ΕΛΛΑΣ ΗΤΑΝ ΥΠΟ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΜΙΣΤΟΣ ΠΛΗΘΩΝ. ΕΝΘΕΡΜΟΣ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΕΠΟΧΗ, ΠΟΥ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝ ΚΑΙ ΕΛΛΑΣ ΗΤΑΝ ΥΠΟ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΜΙΣΤΟΣ ΠΛΗΘΩΝ. ΕΝΘΕΡΜΟΣ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΕΠΟΧΗ, ΠΟΥ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝ ΚΑΙ ΕΛΛΑΣ ΗΤΑΝ ΥΠΟ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ.

Ο Γεώργιος Γεμιστός Πλήθωνας γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το Διδάσκει στην Κωνσταντινούπολη Αρχαία Ελληνική φιλοσοφία. Κάτι που έκανε αρκετούς από τους τότε κοσμικούς και θρησκευτικούς άρχοντες να δυσαρεστηθούν… Ο Γεώργιος Γεμιστός Πλήθωνας γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το Διδάσκει στην Κωνσταντινούπολη Αρχαία Ελληνική φιλοσοφία. Κάτι που έκανε αρκετούς από τους τότε κοσμικούς και θρησκευτικούς άρχοντες να δυσαρεστηθούν… Αποτέλεσμα της “αρχοντικής δυσαρέσκειας” ήταν ο εξορισμός του Πλήθωνα στον Μυστρά, από τον Μανουήλ Β’ Παλαιολόγο. Αποτέλεσμα της “αρχοντικής δυσαρέσκειας” ήταν ο εξορισμός του Πλήθωνα στον Μυστρά, από τον Μανουήλ Β’ Παλαιολόγο. Κάτω από το πρίσμα της Τουρκικής απειλής, ο Πλήθωνας προσπαθεί με ότι έχει ένας Έλληνας φιλόσοφος, την γραφίδα και την ψυχή του, να πείσει τους κυβερνώντες στην Κωνσταντινούπολη, για την ανάγκη της πολιτειακής αναδημιουργίας του υπάρχοντος ακόμα Βυζαντινού κράτους. Κάτω από το πρίσμα της Τουρκικής απειλής, ο Πλήθωνας προσπαθεί με ότι έχει ένας Έλληνας φιλόσοφος, την γραφίδα και την ψυχή του, να πείσει τους κυβερνώντες στην Κωνσταντινούπολη, για την ανάγκη της πολιτειακής αναδημιουργίας του υπάρχοντος ακόμα Βυζαντινού κράτους.

Ο Ελληνισμός όμως εξακολουθούσε να υπάρχει, δίνοντας στον Έλληνα φιλόσοφο την ευκαιρία να αναπτύξει την θεωρία της Εθνικής συνέχειας των Ελλήνων, περισσότερο απ’ όλους. Σε γράμμα του στον αυτοκράτορα Μανουήλ Παλαιολόγο, που παράλληλα πρέπει να θεωρηθεί και σαν απάντηση στους τότε Βυζαντινούς ανθέλληνες λέει: “Εμείς, επί των οποίων βασιλεύετε και διοικείτε, ανήκουμε στο γένος των Ελλήνων, όπως αποδεικνύουν η γλώσσα μας και οι Αρχαίοι θεσμοί μας. Αυτή η γή εκατοικείτο από τους ίδιους ανθρώπους, από τους ιστορικούς χρόνους και κανείς δεν την κατείχε, πριν από εμάς. Οι κάτοικοι της Ελλάδας δεν ήρθαν σαν ξένοι να διώξουν κάποιους άλλους και αυτοί οι ίδιοι, δεν διώχθηκαν ποτέ, από κανέναν λαό. Οι Έλληνες γεννήθηκαν σ’ αυτή την χώρα, χωρίς ποτέ να την εγκαταλείψουν”.

Το Βυζάντιο υπήρξε ο μοναδικός χώρος ελληνικής παιδείας κατά τους μέσους αιώνες και η βυζαντινή λογοτεχνία είναι η πνευματική έκφραση του μεσαιωνικού ελληνικού κόσμου σε όλο το διάστημα της χιλιόχρονης ζωής του. Γύρω από την πνευματική ζωή του Βυζαντίου δύο, μπορούμε να πούμε είναι τα μεγάλα ρεύματα που τη διαμορφώνουν: το παρελθόν που σαν ρωμαϊκό παρελθόν υπηρετεί το κράτος και σαν ελληνικό τρέφει τα Γράμματα και τις επιστήμες, και ο Χριστιανισμός, η νέα θρησκεία, στη δογματική της οποίας στηρίζεται το πνευματικό οικοδόμημα του Βυζαντίου. Με την τελική επικράτηση των δυο στοιχείων δηλ. του χριστιανικού και του ελληνικού, η βυζαντινή φιλολογική επιστήμη θεμελιώνεται και παίρνει δικό της χαρακτήρα, δική της αυτοτέλεια. Το Βυζάντιο υπήρξε ο μοναδικός χώρος ελληνικής παιδείας κατά τους μέσους αιώνες και η βυζαντινή λογοτεχνία είναι η πνευματική έκφραση του μεσαιωνικού ελληνικού κόσμου σε όλο το διάστημα της χιλιόχρονης ζωής του. Γύρω από την πνευματική ζωή του Βυζαντίου δύο, μπορούμε να πούμε είναι τα μεγάλα ρεύματα που τη διαμορφώνουν: το παρελθόν που σαν ρωμαϊκό παρελθόν υπηρετεί το κράτος και σαν ελληνικό τρέφει τα Γράμματα και τις επιστήμες, και ο Χριστιανισμός, η νέα θρησκεία, στη δογματική της οποίας στηρίζεται το πνευματικό οικοδόμημα του Βυζαντίου. Με την τελική επικράτηση των δυο στοιχείων δηλ. του χριστιανικού και του ελληνικού, η βυζαντινή φιλολογική επιστήμη θεμελιώνεται και παίρνει δικό της χαρακτήρα, δική της αυτοτέλεια.ΒυζάντιολογοτεχνίαΒυζάντιολογοτεχνία

Η αυθύπαρκτη σημασία της πνευματικής ζωής των Βυζαντινών είναι ανάγκη να εξαρθεί όσο το δυνατό με μεγαλύτερη περηφάνια. Ότι δημιούργησαν τα Βυζαντινά Γράμματα είναι περισσότερο παρά ένα απλό παράρτημα της αρχαιότητας. Κοντά στην ελληνική και ρωμαϊκή λογοτεχνία τα βυζαντινά συγγράμματα στέκονται σαν ένα νέο πλαστούργημα. Η αυθύπαρκτη σημασία της πνευματικής ζωής των Βυζαντινών είναι ανάγκη να εξαρθεί όσο το δυνατό με μεγαλύτερη περηφάνια. Ότι δημιούργησαν τα Βυζαντινά Γράμματα είναι περισσότερο παρά ένα απλό παράρτημα της αρχαιότητας. Κοντά στην ελληνική και ρωμαϊκή λογοτεχνία τα βυζαντινά συγγράμματα στέκονται σαν ένα νέο πλαστούργημα.

. Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός συντηρήθηκε από τους Βυζαντινούς με τη διάδοση των Ελλήνων συγγραφέων και με τη συντήρηση των συγγραμμάτων των Αλεξανδρινών. Η επικράτηση σιγά-σιγά της ελληνικής γλώσσας χαράζει πια την πνευματική πορεία του Βυζαντίου.. Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός συντηρήθηκε από τους Βυζαντινούς με τη διάδοση των Ελλήνων συγγραφέων και με τη συντήρηση των συγγραμμάτων των Αλεξανδρινών. Η επικράτηση σιγά-σιγά της ελληνικής γλώσσας χαράζει πια την πνευματική πορεία του Βυζαντίου.

Σημαντική για την κατανόηση μιας ιστορικής περιόδου είναι η καταγραφή και ερμηνεία των γεγονότων που σημάδεψαν και επηρέασαν αποφασιστικά την ιστορική της εξέλιξη. Στο κεφάλαιο της πολιτικής ιστορίας της Ύστερης Βυζαντινής περιόδου εξιστορούνται οι εξωτερικές και εσωτερικές εξελίξεις στο βυζαντινό κράτος και η πολιτική των βυζαντινών αυτοκρατόρων κατά την περίοδο αυτή. Τα χρονολογικά όρια για το χωρισμό της βυζαντινής ιστορίας σε περιόδους είναι κατά γενική ομολογία συμβατικά. Αρκετοί ιστορικοί τοποθετούν την έναρξη της Ύστερης Βυζαντινής περιόδου στον 11ο αιώνα, όταν συντελέστηκαν ριζικές μεταβολές στην εσωτερική ζωή της αυτοκρατορίας (διοίκηση, δικαιοσύνη, οικονομία, στρατό), καθώς και στο εδαφικό της status quo. Παρ' όλα αυτά επιλέχτηκε ως χρονολογία έναρξης της Υστεροβυζαντινής περίοδου το 1204, έτος κατά το οποίο συνέβη το σημαντικότερο ίσως μέχρι τότε γεγονός για την αυτοκρατορία. Η Κωνσταντινούπολη, το κέντρο της αυτοκρατορίας, χάθηκε πρώτη φορά για τους Βυζαντινούς, η βυζαντινή αυτοκρατορία καταλύθηκε από τους λατίνους σταυροφόρους και αντικαταστάθηκε από μια νέα, λατινική, για 57 χρόνια. Επιπλέον, η περίοδος της Λατινοκρατίας επηρέασε ασφαλώς την εσωτερική εξέλιξη της αυτοκρατορίας με την εισαγωγή φεουδαρχικών στοιχείων σε όλους τους τομείς της βυζαντινής ζωής. Τη σταδιακή εξασθένιση των δομών του βυζαντινού κράτους αφενός και τη μείωση των εδαφών του από τις τουρκικές εισβολές αφετέρου ακολούθησε η πτώση της βυζαντινής αυτοκρατορίας στα χέρια των Οθωμανών το 1453, οπότε και τοποθετούμε το τέλος της Βυζαντινής περιόδου. Σημαντική για την κατανόηση μιας ιστορικής περιόδου είναι η καταγραφή και ερμηνεία των γεγονότων που σημάδεψαν και επηρέασαν αποφασιστικά την ιστορική της εξέλιξη. Στο κεφάλαιο της πολιτικής ιστορίας της Ύστερης Βυζαντινής περιόδου εξιστορούνται οι εξωτερικές και εσωτερικές εξελίξεις στο βυζαντινό κράτος και η πολιτική των βυζαντινών αυτοκρατόρων κατά την περίοδο αυτή. Τα χρονολογικά όρια για το χωρισμό της βυζαντινής ιστορίας σε περιόδους είναι κατά γενική ομολογία συμβατικά. Αρκετοί ιστορικοί τοποθετούν την έναρξη της Ύστερης Βυζαντινής περιόδου στον 11ο αιώνα, όταν συντελέστηκαν ριζικές μεταβολές στην εσωτερική ζωή της αυτοκρατορίας (διοίκηση, δικαιοσύνη, οικονομία, στρατό), καθώς και στο εδαφικό της status quo. Παρ' όλα αυτά επιλέχτηκε ως χρονολογία έναρξης της Υστεροβυζαντινής περίοδου το 1204, έτος κατά το οποίο συνέβη το σημαντικότερο ίσως μέχρι τότε γεγονός για την αυτοκρατορία. Η Κωνσταντινούπολη, το κέντρο της αυτοκρατορίας, χάθηκε πρώτη φορά για τους Βυζαντινούς, η βυζαντινή αυτοκρατορία καταλύθηκε από τους λατίνους σταυροφόρους και αντικαταστάθηκε από μια νέα, λατινική, για 57 χρόνια. Επιπλέον, η περίοδος της Λατινοκρατίας επηρέασε ασφαλώς την εσωτερική εξέλιξη της αυτοκρατορίας με την εισαγωγή φεουδαρχικών στοιχείων σε όλους τους τομείς της βυζαντινής ζωής. Τη σταδιακή εξασθένιση των δομών του βυζαντινού κράτους αφενός και τη μείωση των εδαφών του από τις τουρκικές εισβολές αφετέρου ακολούθησε η πτώση της βυζαντινής αυτοκρατορίας στα χέρια των Οθωμανών το 1453, οπότε και τοποθετούμε το τέλος της Βυζαντινής περιόδου.

Η οικονομία του ύστερου Bυζαντίου παρουσίασε μια θλιβερή εικόνα σταδιακής παρακμής. Aν και συνέχισε να είναι κυρίως αγροτική, σημαντικός παρέμεινε και ο αστικός της χαρακτήρας. Πρέπει να τονίσει κανείς ότι ο θεσμός της πρόνοιας συνέβαλε στη συγκέντρωση ιδιοκτησίας της γης στα χέρια λίγων, κάτι που αποτέλεσε βασικό χαρακτηριστικό της αγροτικής οικονομίας κατά την περίοδο αυτή. Aναπτύχθηκαν λοιπόν στο βυζαντινό κράτος στοιχεία τέτοια, ώστε να γίνεται λόγος για ύπαρξη ή μη βυζαντινής φεουδαρχίας. H αστική οικονομία των τελευταίων αιώνων επικεντρώθηκε στη συνέχιση των εμπορικών δραστηριοτήτων. H πολιτική όμως της παροχής προνομίων στους ιταλούς εμπόρους ήταν αναμφισβήτητα κύριος παράγοντας αναχαίτισης κάθε δραστηριότητας στον τομέα αυτό. Eξαιτίας της κυριαρχίας των Iταλών, οι βυζαντινοί έμποροι δεν μπόρεσαν να παίξουν πρωταρχικό ρόλο στο διεθνές εμπόριο. H δημοσιονομική κατάσταση του κράτους χαρακτηριζόταν από την ένδεια του κρατικού ταμείου και επομένως την αδυναμία του κράτους να ανταποκριθεί στις ανάγκες της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής του. H μείωση των εσόδων από τη φορολογία και τους τελωνειακούς δασμούς, τα υπέρογκα έξοδα κυρίως για την άμυνα του κράτους, καθώς και οι συνεχείς υποτιμήσεις της αξίας του νομίσματος αποτελούν εκφάνσεις της φθίνουσας οικονομικής κατάστασης του κράτους, που οδήγησαν στην αναπόφευκτη πτώση το Η οικονομία του ύστερου Bυζαντίου παρουσίασε μια θλιβερή εικόνα σταδιακής παρακμής. Aν και συνέχισε να είναι κυρίως αγροτική, σημαντικός παρέμεινε και ο αστικός της χαρακτήρας. Πρέπει να τονίσει κανείς ότι ο θεσμός της πρόνοιας συνέβαλε στη συγκέντρωση ιδιοκτησίας της γης στα χέρια λίγων, κάτι που αποτέλεσε βασικό χαρακτηριστικό της αγροτικής οικονομίας κατά την περίοδο αυτή. Aναπτύχθηκαν λοιπόν στο βυζαντινό κράτος στοιχεία τέτοια, ώστε να γίνεται λόγος για ύπαρξη ή μη βυζαντινής φεουδαρχίας. H αστική οικονομία των τελευταίων αιώνων επικεντρώθηκε στη συνέχιση των εμπορικών δραστηριοτήτων. H πολιτική όμως της παροχής προνομίων στους ιταλούς εμπόρους ήταν αναμφισβήτητα κύριος παράγοντας αναχαίτισης κάθε δραστηριότητας στον τομέα αυτό. Eξαιτίας της κυριαρχίας των Iταλών, οι βυζαντινοί έμποροι δεν μπόρεσαν να παίξουν πρωταρχικό ρόλο στο διεθνές εμπόριο. H δημοσιονομική κατάσταση του κράτους χαρακτηριζόταν από την ένδεια του κρατικού ταμείου και επομένως την αδυναμία του κράτους να ανταποκριθεί στις ανάγκες της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής του. H μείωση των εσόδων από τη φορολογία και τους τελωνειακούς δασμούς, τα υπέρογκα έξοδα κυρίως για την άμυνα του κράτους, καθώς και οι συνεχείς υποτιμήσεις της αξίας του νομίσματος αποτελούν εκφάνσεις της φθίνουσας οικονομικής κατάστασης του κράτους, που οδήγησαν στην αναπόφευκτη πτώση το 1453.

Η κοινωνία της Υστεροβυζαντινής περιόδου συνδέεται άρρηκτα με την πολιτική και οικονομική κατάσταση του κράτους. Tόσο η εσωτερική δομή όσο και η δημογραφική εξέλιξη και η καθημερινή ζωή σκιαγραφούν αναμφισβήτητα μια περίοδο παρακμής. Σημαντικό χαρακτηριστικό είναι η αύξηση της δύναμης της αριστοκρατίας σε όλους τους τομείς της ζωής, γεγονός που προκάλεσε οξύτατες αντιθέσεις ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις. Στο ανώτερο κοινωνικό στρώμα ανήκαν οι αριστοκράτες, που συχνά ήταν μέλη της στρατιωτικής αλλά και εκκλησιαστικής εξουσίας. Tο πολυπληθέστερο και πιο παραγωγικό μέρος του πληθυσμού αποτελούνταν από παροίκους και ακτήμονες ή άπορους εργάτες. Oι στρατιώτες και η τάξη των εμπόρων και βιοτεχνών πρέπει να αναφερθούν ως ξεχωριστές ομάδες. Σε ό,τι αφορά την καθημερινή ζωή, η ανάπτυξη της πόλης καθορίστηκε ανάλογα με τον οικονομικό, διοικητικό ή στρατιωτικό της ρόλο. Στην ύπαιθρο, το χωριό και η οικογένεια παρέμειναν και αυτή την περίοδο ως οι βασικότερες μορφές κοινωνικής οργάνωσης. H αυξανόμενη πτώση του βιοτικού επιπέδου, η αριθμητική μείωση του πληθυσμού καθώς και η έντονη κινητικότητά του, αποτελούν σημαντικά δημογραφικά στοιχεία που προϊδεάζουν για την επερχόμενη πτώση του Bυζαντίου. Η κοινωνία της Υστεροβυζαντινής περιόδου συνδέεται άρρηκτα με την πολιτική και οικονομική κατάσταση του κράτους. Tόσο η εσωτερική δομή όσο και η δημογραφική εξέλιξη και η καθημερινή ζωή σκιαγραφούν αναμφισβήτητα μια περίοδο παρακμής. Σημαντικό χαρακτηριστικό είναι η αύξηση της δύναμης της αριστοκρατίας σε όλους τους τομείς της ζωής, γεγονός που προκάλεσε οξύτατες αντιθέσεις ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις. Στο ανώτερο κοινωνικό στρώμα ανήκαν οι αριστοκράτες, που συχνά ήταν μέλη της στρατιωτικής αλλά και εκκλησιαστικής εξουσίας. Tο πολυπληθέστερο και πιο παραγωγικό μέρος του πληθυσμού αποτελούνταν από παροίκους και ακτήμονες ή άπορους εργάτες. Oι στρατιώτες και η τάξη των εμπόρων και βιοτεχνών πρέπει να αναφερθούν ως ξεχωριστές ομάδες. Σε ό,τι αφορά την καθημερινή ζωή, η ανάπτυξη της πόλης καθορίστηκε ανάλογα με τον οικονομικό, διοικητικό ή στρατιωτικό της ρόλο. Στην ύπαιθρο, το χωριό και η οικογένεια παρέμειναν και αυτή την περίοδο ως οι βασικότερες μορφές κοινωνικής οργάνωσης. H αυξανόμενη πτώση του βιοτικού επιπέδου, η αριθμητική μείωση του πληθυσμού καθώς και η έντονη κινητικότητά του, αποτελούν σημαντικά δημογραφικά στοιχεία που προϊδεάζουν για την επερχόμενη πτώση του Bυζαντίου.