Νέα Αναλυτικά Προγράμματα Ιστορίας - Γ΄ τάξη Κεντρική Επιμόρφωση 19 Νοεμβρίου 2012

Συνδέοντας τη θεωρία με την πράξη Κλειώ Φλουρέντζου 2/5 Αντώνης Τινής 2/5 Λία Στυλιανού 2/5 Ανδριάνα Χαραλάμπους 2/5 Δρ. Χαρά Μακρυγιάννη 2/5 Επιστημονική καθοδήγηση: Δρ. Ευστάθιος Ράπτου Σύνδεσμος Επιθεωρητής: Γιώργος Σ. Γεωργίου Εξωτερικός Συνεργάτης: Λούκας Περικλέους

Περιεχόμενα παρουσίασης Προγραμματισμός Θεωρητικό πλαίσιο – Τι έχει αλλάξει; Βασικές προϋποθέσεις επιτυχίας Ιστορικός Γραμματισμός Οργάνωση θεματικών – Πώς προχωρούμε; Εφαρμογές από σχολεία

Προγραμματισμός Επικοινωνία –Ενημέρωση Επιμόρφωση Δημιουργία υλικού για την Δ΄ τάξη: Διδακτικές προτάσεις για εκπαιδευτικούς, Φύλλα Εργασίας, Κάρτες Εργασίας, Παρουσιάσεις PowerPoint, Υλικό αναρτημένο στην ιστοσελίδα Αναθεώρηση και Εμπλουτισμός υλικού για Γ΄ τάξη Εμπλουτισμός χαρτογράφησης για Ε΄ και Στ’ τάξη Εμπλουτισμός τράπεζας εφαρμογών

H καλλιέργεια ιστορικής σκέψης και η διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης Βασικός σκοπός H καλλιέργεια ιστορικής σκέψης και η διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (2010). Αναλυτικά Προγράμματα Προδημοτικής, Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης, Τόμος Α΄. Λευκωσία: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Υπηρεσία Ανάπτυξης Προγραμμάτων, σσ. 159-199. Χαρά Μακρυγιάννη, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, 2010

Γιατί να μαθαίνω Ιστορία; Χαρά Μακρυγιάννη, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, 2010 6

Τι έχει αλλάξει;

1. Επιδιώκεται: της Κύπρου της Ελλάδας της ευρωπαϊκής η απόκτηση ενός συνεκτικού και επαρκούς σώματος ιστορικών γνώσεων για τις σημαντικότερες περιόδους: της Κύπρου της Ελλάδας της ευρωπαϊκής της παγκόσμιας ιστορίας Χαρά Μακρυγιάννη, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, 2010

2. Επιδιώκεται: το ουσιώδες μέσω σφαιρικών επισκοπήσεων χωρίς λεπτολογίες χωρίς πληθωρική χρήση χρονολογιών και κυρίων ονομάτων. Χαρά Μακρυγιάννη, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, 2010

3. Επιδιώκεται: η επεξεργασία, η ιστοριογραφική πλαισίωση και η υπέρβαση της ύλης των διδακτικών εγχειριδίων: μέσα από μια πολυεπίπεδη παρουσίαση, με ευρεία χρήση ιστορικών πηγών με παραγωγικότερη αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας. Χαρά Μακρυγιάννη, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, 2010

Μαθητής: «Γιατί πρέπει να μάθω απ’ έξω όλους τους προέδρους; Δεν είναι γραμμένες κάπου όλες αυτές οι πληροφορίες;»

4. Εργασία σε ζευγάρια και ομάδες 5. Εργασία με ποικιλία πηγών Φωτογραφίες από εφαρμογές Δασκάλες: Χριστιάνα Χρίστου Ελπίδα Χαλλουμή-Κάρυου

σχεδιασμός - διαδικασία από τα παιδιά για τα παιδιά 6. Εργασίες δημιουργικές, πρωτότυπες: σχεδιασμός - διαδικασία από τα παιδιά για τα παιδιά Χαρά Μακρυγιάννη, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, 2010

Πώς μπορούμε να πετύχουμε τους στόχους και τις επιδιώξεις του νέου Προγράμματος Σπουδών Ιστορίας;

3 βασικές προϋποθέσεις

Γνώση των θεωριών ανάπτυξης του παιδιού και γνώση των θεωριών και ερευνητικών ευρημάτων για το πώς αναπτύσσεται ο ιστορικός γραμματισμός Γνώση των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών, του οικογενειακού περιβάλλοντος των παιδιών και των κοινωνιο-ψυχολογικών δυναμικών της τάξης Προγραμματισμός, Ενημέρωση, Συντονισμός με συναδέλφους

Ιστορικός Γραμματισμός Γνώση Περιεχομένου Γνώση περιεχομένου του παρελθόντος Έννοιες περιεχομένου Ιστορική σκέψη Έννοιες δευτέρου επιπέδου Ικανότητες Στάσεις

Ιστορικός Γραμματισμός Γνώση Περιεχομένου Γνώση περιεχομένου του παρελθόντος Έννοιες περιεχομένου Ιστορική σκέψη Έννοιες δευτέρου επιπέδου Ικανότητες Στάσεις

Ιστορικός Γραμματισμός Γνώση Περιεχομένου Γνώση περιεχομένου του παρελθόντος Έννοιες περιεχομένου Ιστορική σκέψη Έννοιες δευτέρου επιπέδου Ικανότητες Στάσεις

Έννοιες δευτέρου επιπέδου - Επιστημολογικές έννοιες Ιστορικός χρόνος Αναφορές Τεκμήρια Ιστορική ενσυναίσθηση Ιστορική σημαντικότητα Αλλαγή και συνέχεια Αιτία και αποτέλεσμα 20

Από τη θεωρία στην πράξη

΄Ετοιμο υλικό για Γ΄ τάξη Διδακτικές προτάσεις για εκπαιδευτικούς Φύλλα Εργασίας Κάρτες Εργασίας Παρουσιάσεις PowerPoint Υλικό αναρτημένο στην ιστοσελίδα.

Παρουσιάσεις PowerPoint: φωτογραφικό και άλλο υλικό

Σεπτέμβριος 2012 - αρχές Νοεμβρίου 2012 Σεπτέμβριος 2012 - αρχές Νοεμβρίου 2012

Μέσα Νοεμβρίου - Μέσα Δεκεμβρίου 2012 Επισκοπήσεις Μέσα Νοεμβρίου - Μέσα Δεκεμβρίου 2012

(Παλιά εποχή της πέτρας) Εποχές Σήμερα (Παρόν- Τώρα) Παλαιολιθική Εποχή (Παλιά εποχή της πέτρας) Εποχή του Χαλκού Νεολιθική Εποχή (Νέα εποχή της πέτρας)

Επισκοπήσεις 4 ογδοντάλεπτα μαθήματα

Μελέτες Εμβάθυνσης (εις βάθος μελέτες)

Παλαιολιθική Εποχή 9-12 μαθήματα για κάθε Εποχή Αρχές Ιανουαρίου - μέσα Φεβρουαρίου 2013 9-12 μαθήματα για κάθε Εποχή

Νεολιθική Εποχή 9-12 μαθήματα για κάθε Εποχή Τέλη Φεβρουαρίου - Αρχές Απριλίου 2013 9-12 μαθήματα για κάθε Εποχή

Εποχή του Χαλκού 9-12 μαθήματα για κάθε Εποχή Μέσα Απριλίου - Αρχές Ιουνίου 2012 9-12 μαθήματα για κάθε Εποχή

Συνοπτική παρουσίαση ενοτήτων Εισαγωγική Ενότητα Επισκοπήσεις Εις βάθος μελέτες: Παλαιολιθική (9-12 μαθήματα) Νεολιθική (9-12 μαθήματα) Εποχή του Χαλκού (9-12 μαθήματα)

Διδακτικό μοντέλο Ερώτημα – Προβληματισμός: Περιέργεια-Πρόκληση- Προσανατολισμός Διερεύνηση Χρόνος για ποιοτική εργασία Συζήτηση τρόπων εργασίας & σκέψης Παρέμβαση εκπαιδευτικού με διάφορους τρόπους εκεί όπου χρειάζεται. Αναστοχασμός : Τι έχω μάθει; Τι άλλο μπορώ να μάθω και πώς; Πώς μπορούν να με βοηθήσουν αυτά που έμαθα στην καθημερινή μου ζωή; 35

Σεπτέμβριος 2012 - αρχές Νοεμβρίου 2012 Σεπτέμβριος 2012 - αρχές Νοεμβρίου 2012

Η ιστορία του ονόματός μας Είδη πηγών Είδη ταυτοτήτων

Διδακτική πρόταση 3 Ποιος Είμαι; Ποια Είμαι; Στοιχεία αλλαγής και συνέχειας Επιχειρηματολογία (Χρήση λεξιλογίου διαβαθμισμένης βεβαιότητας)

Παρόν Ποιος είμαι; Ποια είμαι; Παρελθόν Ποιος ήμουν; Ποια ήμουν; Μέλλον Ποιος θα είμαι; Ποια θα είμαι; στην τάξη; στην οικογένειά μου; στο σχολείο μου; στην παρέα μου; στην ομάδα μου; στη γειτονιά μου; στον τόπο που κατοικώ; στον τόπο που κατοικώ; στον κόσμο που ζω;

Δασκάλα: Αγάθη Σάββα Δημοτικό Σχολείο: Γ΄ Λατσιών

Δασκάλα: Άντρη Μιχαήλίδου, Λακατάμεια Στ’

Διδακτική Πρόταση 6 Πώς μαθαίνουμε για το παρελθόν μέσα από οικογενειακές φωτογραφίες; Χρονολογική οργάνωση πρωτογενών πηγών Στοιχεία αλλαγής και συνέχειας (ομοιότητες / διαφορές σε σχέση με το σήμερα) Επιχειρηματολογία (χρήση λεξιλογίου διαβαθμισμένης βεβαιότητας)

Διδακτικη Προταση 7 Πωσ φτιαχνουμε μια έκθεση στην τάξη μασ; Διδακτικη Προταση 7 Πωσ φτιαχνουμε μια έκθεση στην τάξη μασ; Οργάνωση και αξιολόγηση πηγών Διαφορετικές ταυτότητες

Δημοτικό Σχολείο Γεροσκήπου Δασκάλα: Αντριάνα Χαραλάμπους

Περιφερειακό Δημοτικό Σχολείο Ταμασού Δασκάλα: Μαρία Αργυρού

Ομαδοποιούν τα εκθέματά τους. Τα παιδιά εκθέτουν τις πηγές των προσωπικών τους ιστοριών.

Γωνιές του μουσείου: Έγγραφα: πιστοποιητικά γέννησης, δελτίο επίδοσης Διπλώματα: επίδοσης, συμμετοχής σε ημερίδες κλπ. Γωνιές του μουσείου: Βρεφικά – Παιδικά (παιχνίδια, ρούχα, παπούτσια, μπιμπερό)

Γωνιές του μουσείου: Βιβλία Γωνιές του μουσείου: Ρούχα - ομάδες

Οι πρώτοι επισκέπτες του μουσείου

Διδακτικη Προταση 9 Το σχολειο μου: Τι άλλαξε και τι έμεινε το ίδιο; Διδακτικη Προταση 9 Το σχολειο μου: Τι άλλαξε και τι έμεινε το ίδιο; Οργάνωση πρωτογενών πηγών Στοιχεία αλλαγής και συνέχειας Πηγές και τεκμήρια Διερεύνηση – Συμπεράσματα Επιχειρηματολογία (χρήση λεξιλογίου διαβαθμισμένης βεβαιότητας)

Η ιστορία του σχολείου μας!

Εφαρμογή της πρότασης Δασκάλα: Ελπίδα Χαλλουμή-Κάρυου Τμήμα: Γ1 Διευθυντής: Μιχάλης Ποιητάρης Επιθεωρήτρια: Δήμητρα Μέσσιου

Διερεύνηση στο παλαιό Δημοτικό Σχολείο Γεροσκήπου Δασκάλα: Αντριάνα Χαραλάμπους

Διδακτικη Προταση 11 Πωσ εργαζονται οι αρχαιολογοι; Διδακτικη Προταση 11 Πωσ εργαζονται οι αρχαιολογοι; Υποθέσεις / επιχειρήματα με βάση τα τεκμήρια Επανεξέταση - Αναθεώρηση υποθέσεων

Πώς εργάζονται οι αρχαιολόγοι; Φωτογραφίες από παλαιότερες ανασκαφές στην Ερήμη υπό την ευθύνη του Δρ. Πορφύριου Δίκαιου

Σήμερα, τα παιδιά γίνονται αρχαιολόγοι!

Εφαρμογή από δασκάλα Μαριάννα Νεοφύτου, Πάφος

Γίνομαι αρχαιολόγος Αντώνης Τινής, Δημοτικό Αγλαντζιάς Στ΄

(Παλιά εποχή της πέτρας) Επισκοπήσεις Σήμερα (Παρόν- Τώρα) Παλαιολιθική Εποχή (Παλιά εποχή της πέτρας) Εποχή του Χαλκού Νεολιθική Εποχή (Νέα εποχή της πέτρας)

Επισκοπήσεις 4 ογδοντάλεπτα μαθήματα

Γιατί Επισκοπήσεις; Ανάπτυξη συνοπτικών ιστορικών πλαισίων τα οποία διαθέτουν συνοχή και στα οποία η γνώση του παρελθόντος οργανώνεται και αποκτά σημασία. Μελέτη μεγάλων χρονικών περιόδων δίνοντας έμφαση στην κατανόηση αλλαγών και συνεχειών μεγάλης κλίμακας. Ανάπτυξη επιστημολογικών εννοιών (π.χ. αλλαγή και συνέχεια, τεκμήρια).

1η Επισκόπηση

(Παλιά εποχή της πέτρας) Πώς μετακινούμαστε; Γιατί μετακινούμαστε; Σήμερα (Παρόν- Τώρα) Παλαιολιθική Εποχή (Παλιά εποχή της πέτρας) Εποχή του Χαλκού Άλλες εποχές Νεολιθική Εποχή (Νέα εποχή της πέτρας) Οι εικόνες των διαφανειών προέρχονται από: Υπηρεσία Ανάπτυξης Προγραμμάτων (2000) Ο άνθρωπος και η Ιστορία του: «Από το λίθο στον πηλό», «Από τον πηλό στο μέταλλο». Λευκωσία: Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού.

Παλαιολιθική Εποχή Για ποιο λόγο μετακινούνται οι άνθρωποι ; Πρέπει να πάμε κάπου που θα προστατευόμαστε από το κρύο Αύριο θα πρέπει να φύγουμε από αυτό το μέρος για να βρούμε τροφή. Ναι δεν υπάρχουν άλλοι καρποί σε αυτή την περιοχή. Ελπίζω να μην έρθουν πάλι κάποιοι να μας διώξουν όπως έγινε στο προηγούμενο μέρος που μέναμε.

Παλαιολιθική Εποχή Πώς μετακινούνται οι άνθρωποι;

Παλαιολιθική Εποχή: Πού μένουν; Αύριο θα πρέπει να φύγουμε και από αυτό το μέρος. Σε μερικές μέρες θα πρέπει να μετακινηθούμε και πάλι.

Νεολιθική Εποχή: Γιατί μετακινούνται οι άνθρωποι; Πολύ καλό αυτό το μέρος που ήρθαμε να κτίσουμε το χωριό μας Γιατί μας είχε επιτεθεί μια άλλη ομάδα και έπρεπε να φύγουμε για να σωθούμε Ναι, έχει όλα όσα χρειαζόμαστε. Πατέρα, γιατί έπρεπε να φύγουμε από το παλιό μας χωριό;

Νεολιθική Εποχή: Πώς μετακινούνται οι άνθρωποι;

Νεολιθική Εποχή: Πού φτιάχνουν τα χωριά τους; Καλά κάναμε που κτίσαμε σε αυτό το λόφο. Έτσι θα δούμε από μακριά κάποιον που θέλει να μας επιτεθεί. Ευτυχώς το ποτάμι είναι κοντά. Αυτή η πεδιάδα είναι πολύ εύφορη και αυτό είναι καλό για τα φυτά μας. Και το δάσος είναι κοντά για να κυνηγούμε.

Νεολιθική Εποχή: Πώς είναι τα σπίτια τους;

Εποχή του Χαλκού Γιατί μετακινούνται οι άνθρωποι; Καλά κάναμε και ήρθαμε να φτιάξουμε εδώ την πόλη μας. Αύριο ξεκινούμε μεγάλο ταξίδι. Θα πρέπει να πάμε στην Αίγυπτο να πουλήσουμε χαλκό. Αναγκάστηκα με την οικογένεια μου να έρθουμε σε αυτή την πόλη γιατί το χωριό που ζούσαμε καταστράφηκε από κάποιους που μας επιτέθηκαν Ναι είναι κοντά στη θάλασσα και έχει ό,τι χρειαζόμαστε

Εποχή του χαλκού Πώς μετακινούνται οι άνθρωποι;

Εποχή του Χαλκού Πού φτιάχνουν τα χωριά και τις πόλεις τους; Είμαστε κοντά στη θάλασσα για να μπορούμε να ταξιδεύουμε με τα πλοία μας. Εδώ κοντά έχει αρκετό χαλκό. Εδώ κοντά υπάρχει δάσος για να κυνηγούμε ζώα. Εδώ υπάρχει μια πεδιάδα και η γη είναι καλή για να καλλιεργήσουμε τα φυτά μας. Χτίσαμε εδώ την πόλη μας γιατί έχουμε κοντά το ποτάμι

Εποχή του Χαλκού Πώς είναι τα σπίτια τους; Εποχή του Χαλκού Πώς είναι τα σπίτια τους;

Ανακεφαλαίωση – Επαναφορά κύριων σημείων

Εις βάθος μελέτες Παραδείγματα φύλλων εργασίας

Παλαιολιθική Εποχή 9-12 μαθήματα

Ανακεφαλαίωση – Επαναφορά κύριων σημείων μέσα από τις Κάρτες Εργασίας

Παλαιολιθική Εποχή 9-12 μαθήματα

Ανακεφαλαίωση – Επαναφορά κύριων σημείων μέσα από τις Κάρτες Εργασίας

Παλαιολιθική Εποχή 9-12 μαθήματα

Επανάληψη - Αξιολόγηση Προτάσεις προς τους εκπαιδευτικούς και όχι προκαθορισμένα δοκίμια αξιολόγησης στις οποίες αξιολογούνται η γνώση περιεχομένου η κατανόηση εννοιών οι δεξιότητες

Αναστοχασμός παιδιού

Αναστοχασμός εκπαιδευτικού μετά τη διδασκαλία

Νεολιθική Εποχή 9-12 μαθήματα για κάθε Εποχή

Εποχή του Χαλκού 9-12 μαθήματα για κάθε Εποχή

Χρήσιμες πηγές

Προσθήκη πλούσιων πηγών… …που ενημερώνουν για τις πρόσφατες ανακαλύψεις στον τομέα της αρχαιολογίας …που αναπτύσσουν τον κριτικό γραμματισμό

Πηγή 1: Αναπαράσταση από οικισμό Πηγή 1: Αναπαράσταση από οικισμό Hadjisavvas, S. (Ed.) (2010). Cyprus at the Crossroad of civilisations. [Κύπρος: Σταυροδρόμι των Πολιτισμών]. Nicosia: The government of the Republic of Cyprus, p. 32.

Hadjisavvas, S. (Ed.) (2010). Cyprus at the Crossroad of civilisations. [Κύπρος: Σταυροδρόμι των Πολιτισμών]. Nicosia: The government of the Republic of Cyprus

Κισσόνεργα-Μυλούθκια Καλαβασός - Τέντα Νεολιθικοί οικισμοί στην Κύπρο Πηγή: Τμήμα Αρχαιοτήτων (Κυπριακό Μουσείο) Πέτρα του Λιμνήτη Αγία Νάπα - Νησιά Ακάμας Κρήτου-Μαρόττου Χοιροκοιτία Κισσόνεργα-Μυλούθκια Καλαβασός - Τέντα Παρεκκλησιά - Σσιλλουρόκαμπος Ακρωτήρι-Ασπρόκρεμμος

Πηγή 3: Φωτογραφία νεολιθικής ταφής στον οικισμό Σιηλλουρόκαμπου – οστά ανθρώπου και ζώου στον ίδιο τάφο Ιστοσελίδα iKypros, 09/04/2004, http://mykypros.com/cgibin/hweb?-A=4612,printer.html&-V=ikypros

Ποιες άλλες ερωτήσεις χρειάζεται να ρωτήσουμε; Τι δεν μπορεί να μας πει η πηγή; Τι μπορούμε να μαντέψουμε; Τι μπορούμε να υποθέσουμε; Tι μας λέει η πηγή;  

Πηγή 4: Αναπαράσταση ανθρώπου και γάτας μαζί σε τάφο από τον νεολιθικό οικισμό Σιηλλουρόκαμπου Hadjisavvas, S. (Ed.) (2010). Cyprus at the Crossroad of civilisations. [Κύπρος: Σταυροδρόμι των Πολιτισμών]. Nicosia: The government of the Republic of Cyprus

Πηγή: http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3611453.stm

Πώς προχωρούμε;

Δημιουργία κουτιών Ιστορίας Επιμόρφωση, δίκτυα συνεργασίας Δημιουργία κουτιών Ιστορίας Επιμόρφωση, δίκτυα συνεργασίας Τράπεζα υλικού Πώς προχωρούμε;

Σασ ευχαριστουμε! Χαρά Μακρυγιάννη Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο:makriyianni.ch@cyearn.pi.ac.cy Αντριάνα Χαραλάμπους Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: charalampous.an@cyearn.pi.ac.cy Αντώνης Τινής Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: tinis.a@cyearn.pi.ac.cy Κλειώ Φλουρέντζου Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: flourentzou.k@cyearn.pi.ac.cy Λία Στυλιανού Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: stylianou.c@cyearn.pi.ac.cy Τηλέφωνο: 22402346