1 ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΕΙΟΝΟΜΙΑΣ – ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Μοντελοποίηση μεθόδων βιβλιομετρικών παραπομπών στην ιατρική διάγνωση Από τον Μεταπτυχιακό Φοιτητή Παναγιώτη Σιδηρόπουλο Υπεύθυνος Καθηγητής: Δρ. Μάριος Πούλος Ακαδημαϊκό έτος: Κέρκυρα Ημερομηνία Παρουσίασης:2008

2 Επιλογή Θέματος Εφαρμογή νέων τεχνολογιών, σε ψηφιακό περιβάλλον παρουσίασης, για την εξεύρεση προτύπων σύνδεσης της διαδικασία και των αποτελεσμάτων της ιατρικής διάγνωσης με τις μεθόδους περιγραφής του αρχειακού υλικού των ιατρικών φακέλων ασθενών. Εφαρμογή νέων τεχνολογιών, σε ψηφιακό περιβάλλον παρουσίασης, για την εξεύρεση προτύπων σύνδεσης της διαδικασία και των αποτελεσμάτων της ιατρικής διάγνωσης με τις μεθόδους περιγραφής του αρχειακού υλικού των ιατρικών φακέλων ασθενών. Εξαγωγή βιβλιομετρικών αναφορών μέσω της ηλεκτρονικής διαχείρισης του περιεχομένου των ιατρικών εγγράφων λόγω της τυποποιημένης μορφής και ομογενοποίησης των κλινικών δεδομένων που περιλαμβάνουν. Εξαγωγή βιβλιομετρικών αναφορών μέσω της ηλεκτρονικής διαχείρισης του περιεχομένου των ιατρικών εγγράφων λόγω της τυποποιημένης μορφής και ομογενοποίησης των κλινικών δεδομένων που περιλαμβάνουν. Δυνατότητες παρουσίασης διαφορετικών κλινικών δεδομένων που οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα διάγνωσης. Δυνατότητες παρουσίασης διαφορετικών κλινικών δεδομένων που οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα διάγνωσης. Οι ιατρικές πληροφορίες των ιατρικών εγγράφων εμφανίζονται ως περιπτωσιολογικές αναφορές και δημιουργούν δυνατότητες παρουσίασης νέων κλινικών γνώσεων και δράσεων στο περιεχόμενο της ιατρικής περίθαλψης. Οι ιατρικές πληροφορίες των ιατρικών εγγράφων εμφανίζονται ως περιπτωσιολογικές αναφορές και δημιουργούν δυνατότητες παρουσίασης νέων κλινικών γνώσεων και δράσεων στο περιεχόμενο της ιατρικής περίθαλψης.

3 Συλλογιστική Διερεύνησης θέματος Δύο Άξονες Δύο Άξονες Α. Ορισμός και μοντελοποίηση της πληροφορίας στο σύγχρονο περιβάλλον των νέων τεχνολογιών Β. Διαχείριση της πληροφορίας στα πλαίσια ανάπτυξης βιβλιοθηκονομικών, αρχειακών και ιατρικών πληροφοριακών συστημάτων. Εξαγωγή συμπερασμάτων Δυνατότητες σύνδεσης των μεθόδων, τεχνικών και προτύπων που εφαρμόζονται στα πλαίσια μοντελοποίησης των διαδικασιών εισαγωγής, αποθήκευσης, επεξεργασίας, διάθεσης και διάδοσης του περιεχομένου της γνώσης με αντικειμενικό στόχο την παροχή πληροφόρησης.

4 Βασικά Συμπεράσματα Συλλογιστικής Σύγχρονη τάση οργάνωσης πληροφοριών σε ψηφιακές συλλογές (εμφάνιση πλήρες κειμένου στην αρχική του μορφή με παράλληλη περιγραφή του περιεχομένου του) Σύγχρονη τάση οργάνωσης πληροφοριών σε ψηφιακές συλλογές (εμφάνιση πλήρες κειμένου στην αρχική του μορφή με παράλληλη περιγραφή του περιεχομένου του) Τυποποίηση προτύπων περιγραφής μεταδεδομένων και ηλεκτρονικής επικοινωνίας Τυποποίηση προτύπων περιγραφής μεταδεδομένων και ηλεκτρονικής επικοινωνίας Διαλειτουργικότητα σε επίπεδα εφαρμογής πρωτοκόλλων επικοινωνίας και κωδικοποιήσεων για την αναπαράσταση των δεδομένων Διαλειτουργικότητα σε επίπεδα εφαρμογής πρωτοκόλλων επικοινωνίας και κωδικοποιήσεων για την αναπαράσταση των δεδομένων Πιστοποίηση προτύπων από Διεθνής οργανισμούς με σκοπό τη συμβατότητα στη χρήση μιας κοινής τεχνολογικής γλώσσας από μια διευρυμένη πλειοψηφία αποδεκτών. Πιστοποίηση προτύπων από Διεθνής οργανισμούς με σκοπό τη συμβατότητα στη χρήση μιας κοινής τεχνολογικής γλώσσας από μια διευρυμένη πλειοψηφία αποδεκτών.

5 Σύγχρονες τάσεις στην ιατρική Διάγνωση Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας ISO/DTR …παρακαταθήκη ιατρικών πληροφοριών, που αφορούν τη φροντίδα υγείας ενός ασθενή, στα πλαίσια δημιουργίας μιας ηλεκτρονικής μορφής παρουσίασης…. Η αρχιτεκτονική του δομή βασίζεται σε λογικά μοντέλα πληροφοριακών συστημάτων… …παρακαταθήκη ιατρικών πληροφοριών, που αφορούν τη φροντίδα υγείας ενός ασθενή, στα πλαίσια δημιουργίας μιας ηλεκτρονικής μορφής παρουσίασης…. Η αρχιτεκτονική του δομή βασίζεται σε λογικά μοντέλα πληροφοριακών συστημάτων…  Διαλειτουργικότητα πληροφοριακών συστημάτων στην Υγείας A Roadmap for Interoperability of eHealth Systems. Διαθέσιμο στο: ?name=Deliverables ?name=Deliverables  Πληροφοριακά συστήματα ιατρικών βιβλιοθηκών Το ενιαίο πληροφοριακό σύστημα Τομέας Υγείας. Διαθέσιμο στο:

6 Επίκεντρο ενδιαφέροντος*Επιλογές Πληροφοριακό σύστημα ιατρικής βιβλιοθήκης Πληροφοριακό σύστημα ιατρικής βιβλιοθήκης Μορφή και Περιεχόμενο Ψηφιακό Αρχείο των ιατρικών εγγράφων που περιλαμβάνουν πέντε Ιατρικοί Φάκελοι Ασθενών από την Γ Κλινική του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κέρκυρας. Απόκρυψη προσωπικών δεδομένων ασθενών και ιατρονοσηλευτικού προσωπικού (ιατρικό απόρρητο και νόμοι για προστασία προσωπικών δεδομένων) Λογισμικό υλοποίησης εφαρμογής Greenstone 2.80 λογισμικό ανοικτού πηγαίου κώδικα (open source) Στόχος Εξαγωγή βιβλιομετρικών αναφορών στην ιατρική Διάγνωση ως αποτέλεσμα της περιγραφής και παρουσίασης των ιατρικών εγγράφων που περιλαμβάνουν οι ιατρικοί φάκελοι Ασθενών σε ψηφιακό περιβάλλον.

7 Μεθοδολογία 1-2 Κωδικοποίηση και ονοματολογία ιατρικών εγγράφων βάσει της προτυποποίησης των εντύπων ενιαίας λειτουργίας των νοσοκομείων του Ελληνικού Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Οργάνωση των ιατρικών φακέλων Ασθενών σύμφωνα με το πρότυπο περιγραφής αρχείων προσώπων ISAD(G) για δημόσιους οργανισμούς και ιδρύματα Επιλογή και χρήση Διεθνών συστημάτων ταξινόμησης των ιατρικών διαγνώσεων Επιλογή και χρήση προτύπων περιγραφής μεταδεδομένων για έγγραφα αρχείων

8 Μεθοδολογία 2-2 Εφαρμογή Προτύπων Σχήμα μεταδεδομένων Australian Government Locator Service (AGLS) της Εθνικής Αρχειακής Υπηρεσίας της Αυστραλίας. Το περιέχει το λογισμικό Greenstone. Πρότυπα Ιατρικών Ταξινομικών Συστημάτων Medical Subject Headings(MeSH) International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems (ICD-10) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-IV)

9 Επεξήγηση Εννοιών Μοντέλο, Μοντελοποίηση και πληροφόρηση Βιβλιοθηκονομικά συστήματα πληροφόρησης Πληροφοριακά εργαλεία Αρχείων Ιατρικά πληροφοριακά συστήματα

10 Επεξήγηση Εννοιών 1/4 Επεξήγηση Εννοιών 1/4Μοντέλο Ο όρος μοντέλο (model) χρησιμοποιείται στο χώρο της επιστημονικής έρευνας και τεχνολογίας ως έννοια η οποία δηλώνει το πρότυπο (standard, norme) ή το υπόδειγμα (pattern) που αναπαριστά με συγκεκριμένο ή αφηρημένο τρόπο το σύνολο ή το μέρος των ιδιοτήτων ενός αναφερόμενου αντικειμένου (Μωραΐτης 1998: 418)

11 Επεξήγηση Εννοιών 2/4 Μοντελοποίηση Διαδικασία που περιγράφει τις τεχνικές ανάλυσης και σχεδιασμού ενός συστήματος και αφορούν το σχεδιασμό βάσεων δεδομένων, τις μετρήσεις επίδοσης και την μαθηματική αναπαράσταση φυσικών αντικειμένων καθώς και των σχέσεων τους στο χώρο (Δεσποτής, 1999: 751)

12 Επεξήγηση Εννοιών 3/4 Πληροφόρηση Σημασιολογικά μοντέλα Xρήση τυποποιημένων συστημάτων ηλεκτρονικής επικοινωνίας ΔίκτυαΔιαδίκτυο XML και HTML ικανότητα ενός δικτύου να αναπαριστά τις σχέσεις μεταξύ αντικειμένων, καταστάσεων και ιδεών με τόση ευκρίνεια ώστε να προσομοιάζει την ανθρώπινη λογική Ταξινομίες, Θησαυροί, οντολογίες

13 Επεξήγηση Εννοιών 4/4 Πληροφόρηση Συντακτική, σημασιολογική και πραγματική όψη της πληροφορίαςΣυντακτική κώδικες και σύμβολα που κωδικοποιούν κάθε τμήμα της πληροφορίας με στόχο να μεταδοθεί ως μήνυμα σε κάθε ενδιαφερόμενο παραλήπτη Σημασιολογική Η αποκωδικοποίηση ενός μηνύματος και η κατανόηση των πληροφοριών που περιλαμβάνει Πραγματική Το αποτέλεσμα της επεξήγησης μιας πληροφορίας

14 Βιβλιοθηκονομικά πληροφοριακά συστήματα OPAC’s (Online Public Access Catalogue-Ανοικτή και απευθείας πρόσβαση στον ηλεκτρονικό βιβλιογραφικό κατάλογο) OPAC’s (Online Public Access Catalogue-Ανοικτή και απευθείας πρόσβαση στον ηλεκτρονικό βιβλιογραφικό κατάλογο) Έλεγχος αυθεντικότητας των βιβλιογραφικών εγγραφών (authority control integration) Ο μηχανισμός αυτός προσδίδει ακρίβεια και ευστοχία στην ανάπτυξη της διαδικασίας αναζήτησης διότι συνδέει το αρχείο καθιερωμένων ονομάτων του συστήματος με τη βιβλιογραφική εγγραφή δημιουργώντας συλλογές αρχείων κάτω από το ίδιο όνομα συγγραφικής ευθύνης, τον ίδιο τίτλο, το ίδιο θέμα

15 Σύνδεση καθιερωμένων αρχείων ββλιογραφικών εγγραφών

16 Αρχειονομικά συστήματα πληροφόρησης Ευρετήρια Αρχειακής Περιγραφής σύμφωνα με το πρότυπο ISAD(G) General Archival international Standard Archival Description ‘…Τα λήμματα των πινάκων (indexes) μπορεί να περιλαμβάνουν τα ονόματα των δημιουργών των αρχείων, τους τίτλους των συλλογών, των συλλογών και των τεκμηρίων…Ορισμένες φορές περιλαμβάνεται και η θεματική περιγραφή… ’ (Ellis(ed.) 2000:330) (Ellis(ed.) 2000:330)

17 Σύνδεση αναφορών σύμφωνα με ISAD(G)

18 Ιατρικά πληροφοριακά συστήματα Οι βάσεις ιατρικών πληροφοριών, για τη λήψη διαγνωστικών αποφάσεων αντιμετώπισης περιστατικών ασθενών, υποστηρίζονται από κάποιο τυποποιημένο υποσύστημα διαχείρισης ηλεκτρονικών ιατρικών φακέλων ασθενών το οποίο αποθηκεύει, διατηρεί και επεξεργάζεται την πληθώρα των δεδομένων κάθε ασθενή

19 Ταξινόμηση και κωδικοποίηση κλινικών δεδομένων Βασικό στοιχείο για την εύρυθμη λειτουργία ενός συστήματος ΗΦΥ είναι η εισαγωγή προτύπων που παρουσιάζουν με συστηματικό τρόπο τα κλινικά δεδομένα σύμφωνα με ένα τυποποιημένο σύστημα ταξινόμησης και κωδικοποίησης των διαγνώσεων, συμπτωμάτων, συνδρόμων, δυσλειτουργιών και ασθενειών ICD, ICPC-2, Read Codes, SNOMED, DRG, ATC, DSM-IV, MeSH DSM-IV, MeSH

20 Απλό μοντέλο συστήματος ΗΦΥ Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ΗΦΥ ID Ασθενή Θεράποντας Ιατρός Εργ./Αιματ./ Παθολ./Βιοχ./ Ραδιολ./κ.λπ. Σκανάρισμα Προγενέστερων Ιατρικών εγγράφων Ταξινόμηση Και Ευρετηρίαση Ασθενειών Κλινική Κατάσταση Οδηγίες Αποτελέσματα

21 Ψηφιακό Αρχείο Ασθενών Γ Κλινικής Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κέρκυρας 1/11 Οπτική αποτύπωση και δημιουργία PDF Τυποποίηση και κωδικοποίηση ιατρικών εγγράφων των πέντε φακέλων ασθενών ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ GR PsHCGK /0001D /D2111_2007/D2_111_ ΟΔΗΓΙΕΣ ISAD(G) προτυποποίηση εντύπων της ενιαίας λειτουργίας των νοσοκομείων του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης

22 Ψηφιακό Αρχείο Ασθενών Γ Κλινικής Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κέρκυρας 2/11 Εισαγωγή ιατρικών φακέλων στο Greenstone

23 Ψηφιακό Αρχείο Ασθενών Γ Κλινικής Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κέρκυρας 3/11 Προφίλ εφαρμογής σχήματος μεταδεδομένων και εισαγωγή δεδομένων Προφίλ εφαρμογής σχήματος μεταδεδομένων και εισαγωγή δεδομένων

24 Ψηφιακό Αρχείο Ασθενών Γ Κλινικής Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κέρκυρας 4/11 Σχεδιασμός-Δημιουργία Ευρετηρίων αναζήτησης

25 Ψηφιακό Αρχείο Ασθενών Γ Κλινικής Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κέρκυρας 5/11 Σχεδιασμός-Δημιουργία Ταξινομητών πλοήγησης

26 Ψηφιακό Αρχείο Ασθενών Γ Κλινικής Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κέρκυρας 6/11 Χαρακτηριστικά μορφοποίησης εμφάνισης μεταδεδομένων περιγραφής

27 Ψηφιακό Αρχείο Ασθενών Γ Κλινικής Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κέρκυρας 7/11 Δυνατότητες εμφάνισης βιβλιομετρικών παραπομπών στην ιατρική διάγνωση Πόσα ιατρικά έγγραφα περιλαμβάνει ο ιατρικός φάκελος του ασθενή με τον κωδικό ονομασίας 0001;

28 Ψηφιακό Αρχείο Ασθενών Γ Κλινικής Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κέρκυρας 8/11 Δυνατότητες εμφάνισης βιβλιομετρικών παραπομπών στην ιατρική διάγνωση Ποιοι ασθενείς πάσχουν από καταθλιπτική διαταραχή;

29 Ψηφιακό Αρχείο Ασθενών Γ Κλινικής Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κέρκυρας 9/11 Δυνατότητες εμφάνισης βιβλιομετρικών παραπομπών στην ιατρική διάγνωση Ποιος ασθενής έχει υποβληθεί στην εξέταση Ι2443 (πνευμονολογική) το 2007 και ποια είναι η γνωμάτευση του πνευμονολόγου;

30 Ψηφιακό Αρχείο Ασθενών Γ Κλινικής Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κέρκυρας 10/11 Πλοήγηση στο ψηφιακό Αρχείο με τη χρήση του DVD

31 Ψηφιακό Αρχείο Ασθενών Γ Κλινικής Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κέρκυρας 11/11 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 1/2 Σχέσεις μεταξύ των ιατρικών εγγράφων Ένα προς ένα, μία διάγνωση για έναν ασθενή Ένα προς πολλά, μία διάγνωση για πολλούς ασθενείς Πολλά προς ένα, πολλές διαγνώσεις (ασθένειας και εργαστηριακών εξετάσεων) για ένα ασθενή Οι σχέσεις της βιβλιογραφικής περιγραφής των ιατρικών εγγράφων δημιουργούν: βιβλιογραφικούς δεσμούς διότι μοιράζονται μια ή περισσότερες ίδιες βιβλιογραφικές παραπομπές που προσδιορίζουν τη θεματική τους συνάφεια βιβλιογραφικούς δεσμούς διότι μοιράζονται μια ή περισσότερες ίδιες βιβλιογραφικές παραπομπές που προσδιορίζουν τη θεματική τους συνάφεια συναθροίσεις με βάση σημασιολογικές έννοιες περιγραφής όπως για παράδειγμα ο κωδικός αναγνώρισης του κάθε εγγράφου συναθροίσεις με βάση σημασιολογικές έννοιες περιγραφής όπως για παράδειγμα ο κωδικός αναγνώρισης του κάθε εγγράφου Το ελεγχόμενο λεξιλόγιο σε όλα τα επίπεδα βιβλιογραφικής περιγραφής διασφαλίζει το σημασιολογικό χαρακτήρα των ιατρικών πληροφοριών προσδίδοντας τους εξειδίκευση, εξακρίβωση και αμεσότητα

32 Ψηφιακό Αρχείο Ασθενών Γ Κλινικής Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κέρκυρας 11/11 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 2/2  Η εξειδίκευση επιτυγχάνεται με τη χρήση των ταξινομικών συστημάτων διάγνωσης Η εξακρίβωση επιτυγχάνεται διαμέσου του συνδυασμού των ταξινομικών συστημάτων διάγνωσης ανάλογα με το είδος της ασθένειας και το είδος των εξετάσεων για κάθε ασθενή Η εξακρίβωση επιτυγχάνεται διαμέσου του συνδυασμού των ταξινομικών συστημάτων διάγνωσης ανάλογα με το είδος της ασθένειας και το είδος των εξετάσεων για κάθε ασθενή Η αμεσότητα χαρακτηρίζεται από τη χρήση των κωδικών για κάθε διάγνωση όπως ορίζονται από τα ταξινομικά συστήματα με σκοπό να δηλωθεί η ιεραρχική σχέση κάθε επικεφαλίδας διάγνωσης Η αμεσότητα χαρακτηρίζεται από τη χρήση των κωδικών για κάθε διάγνωση όπως ορίζονται από τα ταξινομικά συστήματα με σκοπό να δηλωθεί η ιεραρχική σχέση κάθε επικεφαλίδας διάγνωσης μοντέλο βιβλιομετρικών παραπομπών στην ιατρική διάγνωση με επιστημονική τεκμηρίωση και διευκόλυνση στην ανταλλαγή ιατρικών πληροφοριών

33 ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ