Η Έρευνα στις ΤΠΕ στην ΕΛΛΑΔΑ Αστέρης Χατζηπαραδείσης Δρ. Στατιστικός Υπουργείο Ανάπτυξης

Περίοδος : μέχρι 1982 Μέχρι τη δεκαετία του ‘70 οι πολιτικές για την Έρευνα περιορίζονταν στην ίδρυση ερευνητικών κέντρων ή ινστιτούτων 1842 : Αστεροσκοπείο Αθηνών Δεκαετία ‘20 : Ινστιτούτο Παστέρ Δεκαετία ‘30 : Ιδρύματα Αγροτικής Έρευνας Δεκαετία ’50 : Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Δημόκριτος, ΕΚΚΕ Δεκαετία ‘60 : ΚΕΠΕ Δεκαετία ‘70 : ΕΚΘΕ

Περίοδος : μέχρι 1982 Δεκαετία ’70 : Ίδρυση της ΥΕΕΤ (Υπηρεσία Επιστημονικής Έρευνας και Τεχνολογίας) στο Υπ. Συντονισμού. Κύρια απασχόληση η εποπτεία των Ερευνητικών Κέντρων. Συνιστάται Γνωμοδοτικό Συμβούλιο ΕΕ&Τ Τέλος της δεκαετίας του ’70 : δημιουργία του πρώτου προγράμματος για Ε&Τ : το Εθνικό Πρόγραμμα Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΠΕΤ). Αδυναμία υλοποίησης λόγω θεσμικού πλαισίου στα ΑΕΙ και τα Ερ. Κέντρα Οι ΤΠΕ : Ινστιτούτο Πληροφορικής στον Δημόκριτο, κάποιες προτάσεις στο ΕΠΕΤ Μέχρι και την δεκαετία του ’70 : Δαπάνη για Έρευνα μικρότερη του 0,20% του ΑΕΠ

Περίοδος : Ίδρυση του Υπουργείου Έρευνας και Τεχνολογίας (1982) Δημιουργία του ΠΑΕΤ (Πρόγραμμα Ανάπτυξης Έρευνας και Τεχνολογίας). Δημιουργία πενταετούς προγράμματος με στόχο το 1987 ο δείκτης δαπάνης να βρεθεί στο 0,70% του ΑΕΠ ! Ψήφιση του Νόμου 1514/85 που έβαλε τις βάσεις για την οργάνωση του ερευνητικού συστήματος της χώρας Ινστιτούτα, βαθμίδες κλπ Δημιουργήθηκαν πολλά προγράμματα όπως : ΠΑΕΤ : μικρές προτάσεις (1-3 εκ. δρχ.) κυρίως βασικής έρευνας από ΑΕΙ. Οι ΤΠΕ ήταν βασικός τομέας. Σε μία εκ των υστέρων αξιολόγηση του ΠΑΕΤ οι ΤΠΕ και η Αγροτική Έρευνα έδειξαν τα καλύτερα αποτελέσματα

Περίοδος : ΠΡΟΠΕ (Πρόγραμμα Προσανατολισμένης Έρευνας) : περισσότερο προς εφαρμογές και χρήση αποτελεσμάτων. Το προφίλ των προτάσεων ίδιο με το ΠΑΕΤ. ΣΥΝ (Συγχρηματοδοτήσεις) : προϋπόθεση η ύπαρξη φορέα χρήστη. Προτάσεις μερικές δεκάδες, χρήστες κυρίως από Δημόσιο Τομέα. ΠΑΒΕ (Πρόγραμμα Ανάπτυξης Βιομηχανικής Έρευνας) Πρόγραμμα προς τις επιχειρήσεις. Προτάσεις : αρχικά λίγες δεκάδες στην συνέχεια μερικές εκατοντάδες. Οι ΤΠΕ ήταν σχεδόν το μισό ΠΑΒΕ. Η προέλευση των επιχειρήσεων από πολλούς κλάδους. Με διαφορετικές ονομασίες και παραλλαγές (ΠΑΒΕΤ, ΠΑΒΕΤ – ΝΕ, Διεθνές ΠΑΒΕΤ κλπ) λειτουργεί μέχρι σήμερα.

Περίοδος : ΠΕΝΕΔ (Πρόγραμμα Ενίσχυσης Ερευνητικού Δυναμικού). Δημιουργία νέων ερευνητών. Προτάσεις αρκετές εκατοντάδες κυρίως από ΑΕΙ. Λειτουργεί μέχρι σήμερα. Οι ΤΠΕ σημαντικός τομέας. Δημιουργήθηκαν οι Επιτροπές Ερευνών στα ΑΕΙ Δημιουργήθηκε το ΙΤΕ Δημιουργήθηκε ο ΟΒΙ Τα Ιδρ. Αγροτικής Έρευνας οργανώθηκαν σε ΕΘΙΑΓΕ Ιδρύθηκαν Κλαδικές εταιρίες σε μέταλλα, πυρίμαχα, τρόφιμα, κλωστοϋφαντουργία Άρχισε το Πρόγραμμα Πλαίσιο της ΕΟΚ Καταργήθηκε (το 1985) το ΥΠΕΤ και έγινε ΓΓΕΤ Εμφανίστηκαν τα πρώτα διαρθρωτικά (ΜΟΠ)

Περίοδος : 1982 – 1990 στις ΤΠΕ Ιδρύεται το Ινστιτούτο Πληροφορικής του ΙΤΕ που εκτέλεσε πολλά και σημαντικά ερευνητικά έργα Αποτελέσματα : ο τεχνοβλαστός FORTHNET, το YGEIAnet (ολοκληρωμένες τηλεματικές υπηρεσίες υγείας στην Κρήτη), ΤΑΛΩΣ και ΛΕΥΚΟΣ (ρομποτικές πλατφόρμες πολλαπλών αισθητήρων) ΑΤΛΑΣ (μεταγωγέας για δίκτυα ασύγχρονου τύπου μεταφοράς, εξουσιοδοτη-μένος διαχειριστής ονοματοδοσίας Internet [.gr] Πήρε εξαιρετικά σχόλια στην τελευταία αξιολόγηση Ινστιτούτο Μικροηλεκτρονικής (στο Δημόκριτο) : Μικροτεχνολογία, Μικροσυστήματα, Νανοτεχνολογία Αίθουσα υψηλής καθαρότητας

Περίοδος : 1982 – 1990 στις ΤΠΕ Σχεδιασμός ολοκληρωμένων κυκλωμάτων, νανοδομές ημιαγωγών, σχεδιασμός - μοντελοποίηση – κατασκευή – έλεγχος αισθητήρων. Ινστιτούτο Πληροφορικής και Επικοινωνιών (Δημόκριτος). Εκτέλεση βασικής, εφαρμοσμένης έρευνας και εφαρμογών. Στόχος η αντιμετώπιση της υπερπληροφόρησης, η διαχείριση περιεχομένου και η εξατομικευμένη πρόσβαση σε πληροφορίες. Η τελευταία αξιολόγηση δεν έδωσε υψηλούς βαθμούς Λειτουργούν επίσης : Το Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών στο ΙΤΕ, το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης

Περίοδος : 1982 – 1990 στις ΤΠΕ Ιδρύεται (1985) το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών (τώρα ΕΑΙΤΥ) στην Πάτρα εποπτευόμενο από ΥΠΕΠΘ. Οι σκοποί : Η διεξαγωγή έρευνας στην τεχνολογία λογισμικού και υλικού υπολογιστών, τα δίκτυα και τις επιπτώσεις της ΚτΠ Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών, Στήριξη εκπαίδευσης κατάρτισης σε ΤΠΕ και ΚτΠ, Παροχή υπηρεσιών προς Δημόσιο για την ΚτΠ. Τομέας Ε&Α, 7 Ερευνητικές Μονάδες : Θεμελιώσεις της Επ. των Υπολογιστών, Εφαρμοσμένα Πληροφοριακά Συστήματα, Αρχιτεκτονική Υπολογιστικών και Επικοινωνιακών Συστημάτων, Τεχνολογίες Διαδικτύου και Πολυμέσων, Τηλεματική / Νέες Υπηρεσίες και Εφαρμογές στη Βιομηχανία, Επικοινωνίες και Ενσωματωμένα Συστήματα

Περίοδος : 1982 – 1990 στις ΤΠΕ Ερευνητικό Ακαδημαϊκό ΙΤΥ – ΕΑΙΤΥ (συνέχεια) Τομείς της Κοινωνίας της Πληροφορίας Τομείς Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας, Δικτυακής Τεχνολογίας, Εργων Πληροφορικής Δημοσίου, Χρηματι-στηριακών Εφαρμογών, Κέντρο Τηλεματικής Δ. Ελλάδας, Ηπείρου και Ιονίων, Τομέας Επιμόρφωσης και Κατάρτισης Αποτελέσματα (ενδεικτικά) Βιομηχανικά Πρωτότυπα : Σύστημα ΥΠΑΤΙΑ (ενιαίο περιβάλλον ανάπτυξης εφαρμογών επεξεργασίας σήματος και τηλεπικοινωνιών), Distributed Systems Platform and Library, ODL (Πρόγραμμα σπουδών από απόσταση του Πανεπιστημίου Πατρών), VES (Virtual European School), Παράλληλη και κατανεμημένη προσομοίωση, Σύστημα οπτικής αναγνώρισης Ελληνικών Λατινικών χαρακτήρων. Κατοχυρωμένα Προϊόντα, Προϊόντα για τρίτους (Microsoft, OTE, Intracom, ΥΠΕΠΘ, ΕΜΠ κλπ), Κατοχυρωμένα Προϊόντα

Περίοδος : 1982 – 1990 στις ΤΠΕ Συνολικά υπήρξαν πολλές soft δράσεις. «Έτρεξαν» πολλά και διαφορετικά προγράμματα. Σε όλα τα Προγράμματα οι ΤΠΕ ήταν βασικός τομέας Στο ΠΠ το ESPRIT ήταν το μεγαλύτερο Πρόγραμμα της ΕΟΚ Δημιουργήθηκε ΜΟΠ – Πληροφορικής το οποίο όμως δεν πήγε καλά λόγω διαχειριστικών αδυναμιών από την πλευρά της Δημόσιας Διοίκησης

Περίοδος : 1982 – 1990 συνολικά Η εικόνα στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 πολύ διαφορετική : - ο δείκτης “r” (ποσοστό ΑΕΔΕΤΑ/ΑΕΠ) διπλασιάστηκε από 0,17% το 1981 στο 0,36% το ο δείκτης των Επιχειρήσεων επίσης 0,04% έναντι 0,09% - Σημαντικές επιτυχίες στα ΠΠ της ΕΟΚ - Δημιουργήθηκαν θεσμοί, μηχανισμοί υλοποίησης προγραμμάτων (κυρίως στην ΓΓΕΤ) καθώς και μηχανισμοί παραγωγής πολιτικών - Η ΕΤΑ παραμένει μία δραστηριότητα άγνωστη στο πλατύ κοινό και με πολύ περιορισμένη εμβέλεια στην οικονομική ανάπτυξη. Ο συνεργασίες παραγωγικών και ερευνητικών φορέων είναι ελάχιστες

Περίοδος : 1991 – 2000 Ουσιαστικά η έναρξη των διαρθρωτικών Στο Α’ ΚΠΣ η ΕΤΑ είχε €100 εκ.σε σύνολο €11 δισ, ποσοστό 0,9% Το ΕΠΕΤ Ι χρηματοδότησε κυρίως υποδομές (κτιριακά κέντρων, τεχνολογικών πάρκων, κλαδικών εταιριών, εξοπλισμός κλπ) Πολύ μικρό μέρος δόθηκε για προγράμματα και άυλες ενέργειες. Για πρώτη φορά δίδονται χρήματα από το Κοινωνικό Ταμείο για ΕΤΑ (ΠΕΝΕΔ και σεμινάρια) Η Κοινοτική Πρωτοβουλία STRIDE χρηματοδοτεί μεγάλα έργα ~ €0,5 εκ. όπου συμμετέχουν ερευνητικά εργαστήρια και παραγωγικοί φορείς. Οι ΤΠΕ σημαντικός τομέας

Περίοδος : 1991 – 2000 ΕΠΕΤ ΙΙ ( ): Προϋπολογισμός 120 δισ δρχ, ποσοστό 1,9% του Β’ ΚΠΣ (6 δισ. στα ΠΕΠ) Ισόρροπη παρέμβαση μεταξύ υποδομών και προγραμμάτων Προτεραιότητα η μεταφορά τεχνολογίας (εσωτερικά και από το εξωτερικό) Μεγάλα έργα σε τομείς προτεραιότητας (ΕΚΒΑΝ) όπου η συμμετοχή παραγωγικού φορέα ήταν προϋπόθεση (Πρώτος τομέας οι ΤΠΕ, ακολουθούν Βιοτεχνολογίες, Νέα Υλικά, Υγεία κλπ). Αξονας μεταφοράς τεχνολογίας Διεύρυνση του Ε&Τ ιστού στον Βόρειο και Νότιο Αξονα Χρηματοδότηση από ΕΚΤ (ΠΕΝΕΔ, Δίκτυα κλπ) ΕΠΕΑΕΚ : Χρηματοδότηση μεταπτυχιακών και ορισμένων ερευνητικών έργων

Περίοδος : 1991 – 2000 στις ΤΠΕ Στις αρχές της δεκαετίας ιδρύεται το Ινστιτούτο Επεξεργασίας Λόγου (ΙΕΛ) για την προώθηση της γλωσσικής τεχνολογίας. Τμήματα Μηχανικής Μετάφρασης, Ηλεκτρονικής λεξικογραφίας, Εκπαιδευτικής τεχνολογίας, Τεχνολογίας Φωνής, Γλωσσικών εφαρμογών γραφείου κλπ. Παραγωγή 20 περίπου προϊόντων σε CD-ROM, DVD- ROM: Εκφωνητής, Φιλογλωσσία, Λογομάθεια, Θύμησις, Σαπφώ, Συμφωνία κλπ. Άριστο κατά την αξιολόγηση Ιδρύεται η FORTHNET Στο τέλος της δεκαετίας ιδρύεται το ΙΠΤΗΛ (πληροφορική – τηλεπικοινωνίες) το οποίο λειτούργησε την επομένη δεκαετία.

Περίοδος : 1991 – 2000 συνολικά Παρουσιάζονται στοιχεία ωριμότητας του συστήματος : σύγχρονος ερευνητικός ιστός, ανταγωνιστικό ερευνητικό δυναμικό. - ο δείκτης r σχεδόν διπλασιάζεται 0,67% το ο δείκτης των επιχειρήσεων το ίδιο 0,19% - Οι επιχειρήσεις δεν έχουν κάνει το άλμα που απαιτείται για την εξισορρόπηση του συστήματος (<1/3 της ΑΕΔΕΤΑ) - υψηλή συμμετοχή στα ΠΠ της ΕΕ. Το 1/3 των δαπανών των Ερευνητικών Κέντρων προέρχεται από το Εξωτερικό (ΠΠ). Στις επιχειρήσεις είναι το 20%

Περίοδος : 1991 – 2000 συνολικά - Έχουν αυξηθεί πολλαπλασιαστεί οι συνεργασίες ερευνητικών και παραγωγικών φορέων - Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιουργεί το IST - Γίνονται οι πρώτες αξιολογήσεις αποτελεσμάτων (ex-post) Ερευνητικών Κέντρων και Προγραμμάτων

Περίοδος : σήμερα Η Στρατηγική της Λισσαβόνας ήταν το μεγάλο γεγονός της δεκαετίας. Καταλύτης για την ΕΤΑ και τις ΤΠΕ Καταρτίζεται το ΕΠΕΤ ΙΙΙ το οποίο εντάσσεται στο ΕΠΑΝ Οι δράσεις Ε&Τ αποσπούν ακόμη χαμηλότερο ποσοστό (1,5% του Γ’ ΚΠΣ μαζί με τα ΠΕΠ) Βασική γραμμή πολιτικής η συμμετοχή των επιχειρήσεων σε όλες τις δράσεις Η λέξη ερευνητικός ιστός καταργήθηκε! Ψηφίστηκε ο νόμος για την συνένωση Ινστιτούτων σε Ερευνητικά Κέντρα. Δημιουργήθηκε το ΕΚΕΤΑ Δημιουργήθηκε το ΚΕΤΕΠ (μετονομάστηκε σε Αθηνά)

Περίοδος : σήμερα Οι δράσεις ΕΤΑ στο ΕΠΑΝ : Νέα δράση για τη δημιουργία εταιριών spin off Χρηματοδότηση ιδιωτικών θερμοκοιτίδων Χρηματοδότηση της αριστείας στα Ερευνητικά Ινστιτούτα Χρηματοδότηση ινστιτούτων που παρέχουν υπηρεσίες σε επιχειρήσεις Χρηματοδότηση εστιασμένων προγραμμάτων (αθλητισμός, περιβάλλον σεισμοί, ενέργεια, τρόφιμα κλπ) Στην αναθεώρηση προστέθηκαν : οι Πόλοι Καινοτομίας, η Ζώνη Καινοτομίας, το cluster της Μικροηλεκτρονικής Χρηματοδοτούνται : ΠΑΒΕΤ, ΠΑΒΕΤ – ΝΕ, ΠΕΠΕΡ, ΗΡΩΝ, ΠΕΝΕΔ, Δίκτυα κλπ.

Περίοδος : 2000 – σήμερα στις ΤΠΕ Στα προγράμματα οι ΤΠΕ υπάρχουν πάντα ως κύριος τομέας. Δεν έγινε εστιασμένο για τις ΤΠΕ Στις Spin off του ΕΠΑΝ οι ΤΠΕ είναι κυρίαρχες (8 από τις 16 του πρώτου κύκλου, 20 από τις 35 του β’ κύκλου) Αναπτύσσεται το ΙΠΤΗΛ, η αξιολόγηση αναφέρει ότι χρειάζεται εστίαση Δημιουργείται το Πρόγραμμα ΚτΠ Στο ΕΠ ΚτΠ υπάρχουν οι δράσεις ΕΤΑ e-business (20 έργα), e-learning (23 έργα) και ΗΡΩΝ-Π.

Περίοδος : 2000 – σήμερα Επόμενη Προγραμματική Περίοδος Μεγάλη επίδραση της Στρατηγικής της Λισσαβόνας Η ΕΤΑ είναι πολύ μεγάλη προτεραιότητα όπως αναφέρεται και στα κείμενα της ΕΕ και του ΥΠΟΙΟ Η ανάπτυξη και διάδοση των ΤΠΕ επίσης Προσωπικές απόψεις για το επόμενο ΕΠΑΝ : - προτεραιότητα στην καινοτομία - περισσότερη bottom up προσέγγιση στην χάραξη πολιτικών και λιγότερη top down

Συμπεράσματα Η ΕΤΑ αποτελεί μία δραστηριότητα όπου υπάρχουν σημαντικές επιτυχίες και ταλέντο. Το ελληνικό σύστημα ΕΤΑ παρουσίασε σημαντική ανάπτυξη αλλά εξακολουθεί να είναι πολύ μικρό σε μέγεθος για να γίνει ορατό από την ευρύτερη οικονομία και κοινωνία. Το ίδιο το σύστημα είναι εσωστρεφές και ενδιαφέρεται λίγο να αποδείξει την αξία του με οικονομικές επιτυχίες. Η χώρα δεν φαίνεται να πιστεύει στις δυνατότητές του παρά τις επιτυχίες και αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό την μεγαλύτερη χρηματοδότηση.

Συμπεράσματα Οι ΤΠΕ είναι κλάδος με ανοδική πορεία σε βάθος χρόνου. Η ΕΤΑ των επιχειρήσεων για τους κλάδους παραγωγής ΤΠΕ (30, 32 και 72 της ΣΤΑΚΟΔ) αποτελεί το 10,45% το 1986, το 38,27% το 1991, το 51,78% το 1999 και το 46,28 το 2003