Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού ΕΙΚΟΤΗΤΑ: ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών 2012-13 (χειμερινό εξάμηνο) 1η θεματική ενότητα: «Ανάπτυξη- δυναμική ομάδων σε υπαίθριες δραστηριότητες αναψυχής» Εισηγητής: Θωμάς Καραγιώργος

Στόχοι θεματικής ενότητας Κατανόηση των σταδίων της ομάδας Στόχοι-καθήκοντα-σχέσεις σε κάθε στάδιο Τρόποι ηγεσίας σε κάθε στάδιο Στρατηγικές για κάθε στάδιο

Ομάδα Γιατί διαφοροποιείται από μια απλή συνάθροιση ατόμων; Γιατί συμμετέχουν σε ομάδες οι άνθρωποι? - Ασφάλεια, αναγνώριση, αυτοεκτίμηση, δύναμη, επίτευξη στόχων, Γιατί διαφοροποιείται από μια απλή συνάθροιση ατόμων; Μια ομάδα μπορεί να αναπτύσσεται: -Σε σχέση με την επίτευξη των στόχων της. -Σε σχέση με τις σχέσεις μεταξύ των ομάδων που την απαρτίζουν Κατά τη διάρκεια ανάπτυξη μιας ομάδας, κάποιο στάδιο μπορεί να επαναληφθεί, να μην εμφανιστεί, ή ακόμα να εμφανιστούν δυο στάδια συγχρόνως.

Στάδια ανάπτυξης ομάδας (Tuckman & Jensen, 1977) 1ο στάδιο: μορφοποίηση (forming) 2ο στάδιο: αναταραχή (storming) 3ο στάδιο: μπαίνουν οι κανόνες (norming) 4ο στάδιο: πραγματοποιούνται οι στόχοι (performing) 5ο στάδιο: διακόπτονται οι σχέσεις (adjourning)

1ο στάδιο: μορφοποίηση Στόχοι – καθήκοντα Πρώτη Γνωριμία Παραδοχή του στόχου-καθήκοντος Έλλειψη δέσμευσης στη «μεγάλη εικόνα» Προτίμηση για ατομική ενασχόληση Σχετική εξάρτηση από τον «αρχηγό» της ομάδας για οδηγίες και στήριξη Σχέσεις Ανησυχία για συνύπαρξη στην ομάδα Απροθυμία να συζητήσουν Οι προηγούμενες εμπειρίες από άλλες ομάδες επηρεάζουν την αντίληψη για την τωρινή Σχηματίζονται οι πρώτες εντυπώσεις και παρέες

2ο στάδιο: αναταραχή Στόχοι – καθήκοντα Πιθανή αντίσταση στους ρόλους Ανάληψη και εκτέλεση καθηκόντων Σχέσεις Δυσλειτουργική συμπεριφορά Αντίσταση κατά της επιρροής ή και του «αρχηγού» Σύγκρουση προσωπικοτήτων, άμυνα για ατομικότητα Κατανομή εξουσίας, δημιουργία άτυπης ιεραρχίας

3ο στάδιο: μπαίνουν οι κανόνες Στόχοι – καθήκοντα Αποδοχή κανόνων Ανανέωση ελπίδας Τα ικανοποιημένα μέλη αποδέχονται τους ρόλους τους, ασχολούνται με τα ομαδικά καθήκοντα Ατμόσφαιρα συνεργασίας Δημιουργία ταυτότητας της ομάδας Σχέσεις Μεγαλύτερη ανοχή στη διαφορετικότητα Δημιουργούνται φιλίες Δημιουργούνται κοινώς αποδεκτές λειτουργικές αρχές Το «εγώ» αντικαθίσταται από το «εμείς» Απεξάρτηση από τον αρχηγό

4ο στάδιο: πραγματοποιούνται οι στόχοι Στόχοι – καθήκοντα Η ομάδα είναι ενωμένη Οι κοινοί στόχοι πραγματοποιούνται Σχέσεις Η άτυπη ιεραρχία είναι πλέον αποδεκτή Θαυμασμός για τις δυνατότητες των άλλων Ισορροπία μεταξύ σχέσεων

5ο στάδιο: διακόπτονται οι σχέσεις Στόχοι – καθήκοντα Χάνεται η υψηλή συγκέντρωση που υπήρχε στο προηγούμενο στάδιο χάνεται η «ορατότητα» του κοινού στόχου Σχέσεις Συνήθως χαλαρώνουν ή χάνονται σταδιακά οι δεσμοί

Τρόποι ηγεσίας Αυταρχικός Εσείς παίρνεται τις αποφάσεις και μετά η ομάδα ακολουθεί Δημοκρατικός Μοιράζεστε μαζί με την ομάδα τις ευθύνες για τις αποφάσεις και συμμετέχουν όλοι ενεργά Συμβουλευτικός Η ομάδα έχει την ευθύνη των αποφάσεων και εσείς παραμένετε κοντά για να παρέμβετε αν χρειαστεί

Τρόπος ηγεσίας σε κάθε στάδιο Conditional Outdoor Leadership Theory (COLT) Priest & Chase, 1989 Προβλέπει τον κατάλληλο τρόπο ηγεσίας σε σχέση με: Τον στόχο Τις σχέσεις μεταξύ των μελών Την ευνοϊκότητα των συνθηκών Μέριμνα για στόχο: αυταρχικός τρόπος Μέριμνα για σχέσεις: συμβουλευτικός τρόπος Ισορροπία μεταξύ στόχων-σχέσεων: δημοκρατικός τρόπος

Τι κάνετε ως ηγέτης στο 1ο στάδιο Στόχοι – καθήκοντα Θέτετε τους στόχους Κατευθύνετε τα μέλη προς τους νέους ρόλους Αναπτύσσεται μια αίσθηση ταυτότητας της ομάδας Σχέσεις Εμψυχώνεται τα μέλη, ρωτάται τους λόγους και προσδοκίες που έχουν από τη συμμετοχή τους στην ομάδα Δημιουργείται ευχάριστη ατμόσφαιρα και οικεία Ο ρόλος σας δεν πρέπει να είναι εμφανής. Αποτελεσματικός τρόπος: αυταρχικός (έμφαση στους στόχους)

Τι να κάνετε ως ηγέτης στο 2ο στάδιο Στόχοι – καθήκοντα Προσαρμόζετε τους στόχους (αν είναι αναγκαίο) Ξαναπαρουσιάζετε τις προτεραιότητες Προσαρμόζετε τους ρόλους, εστιάζετε στα καθήκοντα Σχέσεις Ενθαρρύνετε τα μέλη να λένε τι νιώθουν Εξηγείται τη θετική πλευρά των συγκρούσεων που εμφανίζονται Αποτελεσματικός τρόπος: δημοκρατικός (έμφαση σε στόχους-σχέσεις)

Τα κάνετε ως ηγέτης στο 3ο στάδιο Στόχοι – καθήκοντα Ο ρόλος σας δεν είναι εμφανής Έχουν ήδη δημιουργηθεί οι λειτουργικές αρχές Σχέσεις Ενισχύετε τη συζήτηση μεταξύ των μελών Ενεργείτε περισσότερο σαν ισότιμο μέλος (προσοχή) Περίπτωση άφιξης νέων μελών Αποτελεσματικός τρόπος: συμβουλευτικός

Τι κάνετε ως ηγέτης στο 4ο στάδιο Στόχοι – καθήκοντα Η ομάδα «ελέγχει» την κατάσταση, εσείς λειτουργείτε ως πηγή στήριξης Υπενθυμίζετε την πορεία εξέλιξης της ομάδας Σχέσεις Περίπτωση επανεμφάνισης παλιών συγκρούσεων Δημιουργία νέων προβλημάτων Αποτελεσματικός τρόπος: δημοκρατικός (ίδια έμφαση σε στόχους-σχέσεις)

Τα κάνετε ως ηγέτης στο 5ο στάδιο Στόχοι – καθήκοντα Βοηθούμε τα μέλη να ενσωματώσουν στο μέλλον αυτά που έμαθαν στη δραστηριότητά μας Βοηθούμε στην οργάνωση μελλοντικών συναντήσεων Σχέσεις Ο ρόλος του ηγέτη δεν είναι πλέον εμφανής Εμφάνιση δυσλειτουργικής συμπεριφοράς Αποτελεσματικός τρόπος: αυταρχικός τρόπος (περισσότερη έμφαση στους στόχους και λιγότερη στις σχέσεις)

Στρατηγικές για κάθε στάδιο 1ο στάδιο Διευκρινίζετε τους στόχους του προγράμματος και τις προσδοκίες που έχετε από τα μέλη Περιγράφετε τις δραστηριότητες Ενθαρρύνετε τα μέλη να εξωτερικεύσουν τις ανάγκες τους Κάνετε αλλαγές, όπου είναι δυνατόν, ώστε να διευκολυνθεί η εκμάθηση και να ικανοποιηθούν οι ανάγκες

Στρατηγικές για κάθε στάδιο 2ο στάδιο Η δομή των δραστηριοτήτων πρέπει να διευκολύνει τα μέλη να εκφράσουν τον εαυτό τους Παραμένετε ξεκάθαροι σε ποιες αποφάσεις μπορούν να συμμετέχουν τα μέλη και ποιες είναι μόνο δική μας αρμοδιότητα 3ο στάδιο Τα μέλη έχουν αποκτήσει/αναπτύξει ικανότητες και εσείς βοηθάτε να συνεχιστεί η διαδικασία, στα πλαίσια πάντα της ομάδας Διευκολύνετε τη συνοχή της ομάδας, ώστε τα μέλη να επωφεληθούν από τις ικανότητες των υπολοίπων, σε σχέση με την επίτευξη των στόχων

Στρατηγικές για κάθε στάδιο 4ο στάδιο Ενθαρρύνουμε τα μέλη να αναπτύξουν πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη των ικανοτήτων τους Κατευθύνουμε την ομάδα προς ανεξαρτησία 5ο στάδιο Δίνετε έμφαση σε ότι έχουν αποκτήσει δουλεύοντας σαν ομάδα, ενθαρρύνετε να εφαρμόσουν τις γνώσεις τους και σε μελλοντικές καταστάσεις/δραστηριότητες στη πραγματική ζωή

Ποιοί παράγοντες επηρεάζουν τη δυναμική των ομάδων? Οι ατομικές ανάγκες & χαρακτηριστικά των μελών Η διαφορετική ταχύτητα μετάβασης κάθε μέλους από το ένα στάδιο στο άλλο Αναδιαμόρφωση της ομάδας σε περίπτωση αποχώρησης ή ένταξης νέου μέλους ΑΛΛΟΙ??

Πηγές πληροφόρησης ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ! Organizational Behavior-Stephen P. Robbins Σημειώσεις Ειδικότητας Υπαιθρίων Δραστηριοτήτων Αναψυχής 2009-10 ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ!