Επιμορφωτικη Ημεριδα «Δρασεις &Προγραμματα Στοχευμενης Εκπαιδευτικης Παρεμβασης Κατα Το Σχολικο Ετος 2013-2014», Δυτ. Θεσ/νίκη, Παρασκευή20 Ιουνίου 2014 Υποστήριξη μαθήτριας στο φάσμα του αυτισμού με Παράλληλη Στήριξη από Ειδικό/Ιδιώτη Βοηθό Στ. Μαυρογιάννη, Πτυχιούχος Ψυχολόγος Α.Π.Θ. Ν. Νεράντζης, Φυσικός ΠΕ04.01 ΣΤΗΝ ΕΑΕ

Εισαγωγή Τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού παρουσιάζουν μια ιδιαίτερη πρόκληση στο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Εδώ παρουσιάζεται ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και τα αποτελέσματα της Παράλληλης Στήριξης (ΠΣ) από Ειδικό (Ιδιώτη) Βοηθό. Η παρέμβαση κινήθηκε σε δύο άξονες. Ο πρώτος αφορά την εκπαιδευτική διαδικασία και ο δεύτερος την κοινωνική ζωή του ατόμου.

Περιγραφή μαθήτριας Η Δ. είναι μία μαθήτρια που φοιτά στη Β΄ τάξη του Γ/σίου. Η Δ. εμφανίζει το σύνδρομο Asperger (διάγνωση οικείου ΚΕΔΔΥ) ανήκει δηλ. στο φάσμα των διά- χυτων αναπτυξιακών διαταραχών (DSM-V). Eίναι ένα πολύ ευγενικό και συνεργάσιμο παιδί, με φιλοζωικά αισθήματα. Eίναι συνεργάσιμη και έχει διάθεση να συμμετέχει σε δραστηριότητες του κοινωνικού συνόλου έχει καλό προφορικό λόγο και πλούσιο λεξιλόγιο

Υποστήριξη παιδιού πριν την παράλληλη στήριξη. Στην Α΄ γυμνασίου: Υποστήριξη από τον μοναδικό διδάσκοντα του ΤΕ. Καθηγήτρια ΠΕ11: πρόσωπο αναφοράς για το παιδί. Κατά τη διάρκεια της χρονιάς, η Δ. παρουσίασε βελτίωση σε πολύ μεγάλο βαθμό.

Υποστήριξη παιδιού πριν την παράλληλη στήριξη. Στη Β΄ γυμνασίου: Υποστήριξη από τους τρεις διδάσκοντες του ΤΕ. - Αναγνωρίσθηκε ότι χρειάζεται (όχι μόνο της Δ. αλλά και των πέντε (5) συνολικά μαθητών του Σχολείου στο φάσμα του αυτισμού) οργανωμένη, συστηματική, στοχευμένη παρέμβαση μέσω : Παράλληλης Στήριξης ευαισθητοποίησης & ενημέρωσης όλης της Σχολικής Μονάδας.

Υποστήριξη παιδιού πριν την παράλληλη στήριξη. Στην Β΄ γυμνασίου: Έτσι προέκυψαν : α) η ενδοσχολική ενημέρωση (από ΚΕΔΔΥ) β) η υλοποίηση προγράμματος ευαισθητοποίησης στη διαφορετικότητα όλων των μαθητών (από ΚΕΔΔΥ) (2014-15) γ) η «ενεργοποίηση» της ΠΣ από Ειδικό Βοηθό για την Δ.

Εικόνα μαθήτριας στη σχολική τάξη (πριν ΠΣ) Καθόταν στο πρώτο θρανίο, μπροστά στην έδρα, αλλά στην άκρη και δίπλα στο παράθυρο. Έμοιαζε αμέτοχη και αποσυρμένη. Η προσοχή της διασπόταν πολύ εύκολα, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί για αρκετή ώρα. Όταν τη ρωτούσε ο καθηγητής, κατέβαζε το κεφάλι και δεν μιλούσε καθόλου. Δεν σήκωνε χέρι για να απαντήσει, ακόμη και αν γνώριζε την απάντηση.

Εικόνα μαθήτριας στη σχολική τάξη (πριν ΠΣ) Αδυναμία να ολοκληρώσει τις εργασίες. Δεν προλάβαινε ή παρέλειπε να σημειώνει αυτά που έγραφαν οι καθηγητές στον πίνακα και τα καθήκοντα στα μαθήματα. Πολλές φορές καθυστερούσε να μπει στην τάξη όταν χτυπούσε το κουδούνι.

Εικόνα μαθήτριας στη σχολική τάξη (πριν ΠΣ) Δυσκολία στην κατανόηση αφηρημένων εννοιών και των μαθηματικών εννοιών. Χαμηλή αυτοπεποίθηση Ανταποκρίνεται και συγκεντρώνεται πολύ καλύτερα στην ώρα της ένταξης, ενώ η μεγιστοποίηση των διδακτικών αποτελεσμάτων λαμβάνει χώρα σε μία διδασκαλία 1 προς 1.

Κοινωνική Αλληλεπίδραση (πριν ΠΣ) Κοινωνική Αλληλεπίδραση (πριν ΠΣ) Αμέτοχη στις ομαδικές εργασίες. Δυσκολία κατανόησης των κανόνων ομαδικών παιχνιδιών και της εναλλαγής ρόλων στη γυμναστική. Απομόνωση και απόσυρση. Σε όλα τα διαλείμματα, παρέμενε στον κήπο του σχολείου.  Αντικείμενο αρνητικής κριτικής και προσοχής. Δεχόταν πειράγματα, κυρίως λεκτικά από τα υπόλοιπα παιδιά. Αμυνόταν στα πειράγματα. Η Δ. έχει μία σταθερή φίλη. Χρησιμοποιούσε δυσλειτουργικές μορφές προσέγγισης των παιδιών.

Σχεδιασμός παρέμβασης 1ο βήμα: Αξιολόγηση των ικανοτήτων και των δυσκολιών του παιδιού α) μέσω της παρατήρησης της συμπεριφοράς του παιδιού εντός της τάξης και στα διαλείμματα β) με βάση τις πληροφορίες που μας έδωσαν οι οικείοι καθηγητές, οι διδάσκοντες του ΤΕ, η μητέρα γ) με βάση τα λεγόμενα του ίδιου του παιδιού. 2ο βήμα: Θέσπιση στόχων για παρέμβαση Εκπαιδευτικό μέρος (Στόχοι Εκπαίδευσης/ ΣΕ) Κοινωνικό μέρος (Στόχοι Κοινωνικοί/ ΣΚ) 3ο βήμα: Υλοποίηση παρέμβασης 4ο βήμα: Αποτίμηση (αξιολόγηση) παρέμβασης

Στόχοι παρέμβασης {ΣΕ} Πρωταρχικός στόχος ήταν η βαθμιαία εξοικείωση του παιδιού με τον ειδικό βοηθό και η θέσπιση ενός κλίματος εμπιστοσύνης. Να παραμένει για μεγαλύτερη χρονική περίοδο συγκεντρωμένη κατά τη διάρκεια της διδακτικής ώρας. {ΣΕ1} Να συμμετέχει περισσότερο στην τάξη {ΣΕ2} Να σηκώνει το χέρι και να απαντάει στις ερωτήσεις τον καθηγητή χωρίς να φοβάται {ΣΕ3} Να σημειώνει τα καθήκοντα και να γράφει μόνη της τις σημειώσεις των μαθημάτων. {ΣΕ4} Να κατανοεί σε μεγαλύτερο βαθμό τα όσα λέγονται στην τάξη. {ΣΕ5}

Στόχοι παρέμβασης {ΣΚ} Να ενταχθεί στις ομαδικές δραστηριότητες της τάξης της. {ΣΚ1} Να μειωθεί ο χρόνος παραμονής της στον κήπο του σχολείου και να αυξηθούν τα διαστήματα παραμονής στο προαύλιο. {ΣΚ2} Να μειωθούν τα αρνητικά σχόλια των υπόλοιπων μαθητών απέναντι στη Δ. {ΣΚ3} Να αποκτήσει πιο λειτουργικές στρατηγικές υποστήριξης του εαυτού της απέναντι στα πειράγματα των συμμαθητών της. {ΣΚ4} Να αποκτήσει πιο λειτουργικές στρατηγικές προσέγγισης των συμμαθητών της. {ΣΚ5}

Υλοποίηση παρέμβασης στην εκπαιδευτική διαδικασία 1.Διευκόλυνση της συγκέντρωσης της Δ. {ΣΕ1}. Ελαφρύ άγγιγμα :«τώρα είμαστε εδώ» Όταν ασχολούνταν με τα πράγματα που είχε μαζέψει από τον κήπο, υπήρχε η προτροπή του τύπου «μπορείς να παίξεις στο διάλειμμα όσο θέλεις με αυτό, αλλά τώρα είμαστε εδώ και προσέχουμε στο μάθημα». Ελεγχόμενα λεπτά χαλάρωσης. Πειραματική τοποθέτηση σε κεντρικό μπροστινό θρανίο.

Υλοποίηση παρέμβασης στην εκπαιδευτική διαδικασία 2.Διευκόλυνση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ενημέρωση για την αρχή , τη μέση και το τέλος των δραστηριοτήτων. Οι εργασίες και οι ασκήσεις: χωρίζονται σε επιμέρους βήματα και μικρές ερωτήσεις. & δεν δίνονται όλες{ΣΕ2,5} Απευθύνονται στη Δ. ερωτήσεις που θα τη βοηθήσουν να κατανοήσει και να παρακολουθήσει καλύτερα το μάθημα{ΣΕ5}. Προσφέρονται συχνές και απλοποιημένες επεξηγήσεις {ΣΕ5}

Υλοποίηση παρέμβασης στην εκπαιδευτική διαδικασία Δύο τετράδια: ειδικός βοηθός + μαθήτρια {ΣΕ4}. Σημειώσεις: κατακόρυφη διάταξη, σύντομες προτάσεις, απλοποιημένη γραφή {ΣΕ5}. Τονισμός με έντονο στυλό ή μαρκαδόρο των σημαντικών σημείων του μαθήματος και φράσεις κλειδιά {ΣΕ5}. Συχνή ανατροφοδότηση και ενίσχυση {ΣΕ2,3} Στο τμήμα ένταξης γίνεται συνεχής εξάσκηση και προετοιμασία για τα μαθήματα της τυπικής τάξης {ΣΕ2,5}. Τακτική συνεργασία με διδάσκοντες ΤΕ

Υλοποίηση παρέμβασης στην εκπαιδευτική διαδικασία 3.Περιορισμός του άγχους του παιδιού μέσω ... ακριβούς ενημέρωσης για το ωρολόγιο πρόγραμμα που ακολουθεί ενημέρωσης για οποιαδήποτε τροποποίηση ή αλλαγή στο ημερήσιο πρόγραμμα

Υλοποίηση παρέμβασης στην κοινωνική αλληλεπίδραση Ορισμός ενός συγκεκριμένου χώρου στο προαύλιο όπου το παιδί να νιώθει ασφάλεια {ΣΚ2}. Αυτό το οποίο θέλαμε να μειώσουμε ήταν ο διαρκής χρόνος απομόνωσης της εκεί. Μικροί περίπατοι στο προαύλιο με την προτροπή «ας πάμε μία βόλτα γύρω- γύρω στο προαύλιο». Συνεχής και έντονη λεκτική επιβράβευση, αλλά και γραπτή επιβράβευση με αυτοκόλλητα.

Υλοποίηση παρέμβασης στην κοινωνική αλληλεπίδραση Ενθαρρύνθηκε η κοινωνικοποίηση της Δ. και η εμπλοκή της με τους συμμαθητές της. Η ειδική βοηθός αναλαμβάνει την πρωτοβουλία για συμμετοχή στην κουβέντα. Προτροπή στο παιδί να συμμετέχει, με μικρές ερωτήσεις, κλειστού τύπου στη αρχή, ανοιχτού τύπου αργότερα {ΣΚ1,5}. Ενθαρρύνθηκε η συμμετοχή στις δομημένες ομαδικές δραστηριότητες, και στις δραστηριότητες ελεύθερου τύπου {ΣΚ1}. Για παράδειγμα, ενθαρρύνθηκε η συμμετοχή σε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι.

Υλοποίηση παρέμβασης στην κοινωνική αλληλεπίδραση Ενθαρρύνεται η λειτουργική αλληλεπίδραση με τα υπόλοιπα παιδιά. Τονίζονται οι κατάλληλες μορφές συμπεριφοράς και προσέγγισης των άλλων παιδιών {ΣΚ5}. Προτείνονται εναλλακτικοί τρόποι και συμπεριφορές σε καταστάσεις που αντιμετωπίζει καθημερινά {ΣΚ3,4,5} Εξηγείται γιατί μία συμπεριφορά είναι ακατάλληλη και ποια απάντηση θα ήταν η σωστή («ΠΙΝΑΚΑΚΙ») {ΣΚ4,5}. Η άμεση διδασκαλία, ακριβώς τη στιγμή που γίνεται κάτι, καθώς και η επιβράβευση των θετικών συμπεριφορών είναι δύο τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν συχνά στην διάρκεια της παρέμβασης.

«ΠΙΝΑΚΑΚΙ» Δεν είναι καλό… Γιατί… Είναι καλό…. Δεν πηγαίνουμε ξαφνικά πίσω από τα παιδιά και στεκόμαστε από πάνω τους… … γιατί τα παιδιά ξαφνιάζονται ή τρομάζουν, και δεν το βλέπουν για παιχνίδι. Καλό είναι, όταν θέλουμε να τους μιλήσουμε, να φωνάζουμε το όνομά τους και να πηγαίνουμε δίπλα τους ή μπροστά τους ώστε να μας βλέπουν, όχι πίσω τους. Όταν κάποιος μας κοροϊδεύει ή μας ενοχλεί, δεν πετάμε πράγματα για να του δείξουμε ότι θέλουμε να φύγει… … γιατί τότε το παιδί θα μας ενοχλήσει ακόμα περισσότερο και μπορεί να μαλώσουμε άσχημα. Καλό είναι να υποστη-ρίζουμε τον εαυτό μας με λόγια και να λέμε «με ενο-χλείς, σταμάτα», και όταν το παιδί δεν ακούει, πάμε αμέσως σε κάποιον καθη-γητή και το λέμε.

Αξιολόγηση μετά την παρέμβαση (σύγκριση με πριν)

Αξιολόγηση μετά την παρέμβαση (σύγκριση με πριν)

Εν κατακλείδι… Η παράλληλη στήριξη και η εξατομικευμένη διδασκαλία κρίνονται απαραίτητες για την Δ. Πράγματι απέδωσαν θετικά και ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Η συνεχής και σταθερή στήριξη και επιβράβευση είναι μεγίστης σημασίας. Την ερχόμενη σχολική χρονιά θα προσδιοριστούν περαιτέρω Προτάσεις & Στόχοι για τη μεγιστοποίηση και τη σταθεροποίηση των αποτελεσμάτων.

σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας