ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ & ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ

Από την επαναστατική περίοδο μέχρι το 1870, στην πολιτική ζωή του τόπου δεσπόζουν τρείς πολιτικοί σχηματισμοί: Το Αγγλικό, το Γαλλικό και το Ρωσικό Κόμμα. Δεν στηρίζονται σε κάποια συγκεκριμένη ιδεολογία αλλά στην προσωπικότητα του εκάστοτε αρχηγού και το δίκτυο σχέσεων που αναπτύσσουν με τους τοπικούς προύχοντες.

Από το 1870 εμφανίζεται μια νέα γενιά πολιτικών που θα κυριαρχήσουν στην πολιτική σκηνή από το ’80 μέχρι και τα τέλη του αιώνα. Από αυτούς θα ξεχωρίσει κυρίως ο Χαρίλαος Τρικούπης που θα ιδρύσει το Νεωτερικό κόμμα πάνω σε φιλελεύθερες ιδέες. Ο μεγάλος του αντίπαλος θα είναι ο Δηλιγιάννης αρχηγός του Εθνικού κόμματος και γνωστός για την σκληρή έως και δημαγωγική αντιπολίτευση που άσκησε.

ΑΥΤΟΧΘΟΝΕΣ-ΕΤΕΡΟΧΘΟΝΕΣ Με τη σύσταση ελληνικού κράτους, πολλοί Έλληνες που ζούσαν ακόμη σε τουρκοκρατούμενες περιοχές συνέρευσαν στην ελεύθερη Ελλάδα. Ο Όθωνας τους εμπιστεύτηκε μεγάλες θέσεις στη διοίκηση όχι μόνο λόγω των προσόντων τους αλλά και επειδή ήθελε να αποδυναμώσει τις τοπικές κλίκες. Έτσι όμως προκλήθηκε η δυσαρέσκεια των ντόπιων που έβλεπαν τους εαυτούς τους παραμελημένους μετά τις θυσίες που είχαν κάνει για την απελευθέρωση του τόπου τους.

ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ

Η διχασμένη σε Αυτόχθονες και Ετερόχθονες Ελλάδα θα ενωθεί κάτω από το όραμα της Μεγάλης Ιδέας. Την διατυπώνει πρώτη φορά ο αρχηγός του γαλλικού κόμματος Ιωάννης Κωλέττης. Σύμφωνα με αυτήν, Έλληνες δεν είναι μόνο όσοι κατοικούν στο ελεύθερο βασίλειο της Ελλάδας και πολλοί «αλύτρωτοι αδερφοί» τους οποίους πρέπει να ελευθερώσουμε. Τα σύνορα είναι λοιπόν προσωρινά, όπως και η τότε πρωτεύουσα, η Αθήνα, αφού η καρδιά των Ελλήνων βρίσκεται ανέκαθεν στην Κωνσταντινούπολη. Η πραγματοποίησή της όμως πάλι θα διχάσει τον πολιτικό κόσμο. Για τους μεν τα σύνορα θα διευρυνθούν αφού πρώτα αναπτυχθεί η ελληνική οικονομία ενώ για τους δε ισχύει το αντίστροφο.

ΜΕΓΑΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ Λειτουργούν πλέον ως κηδεμόνες του νέου κράτους. Του επιβάλλουν το πολίτευμα και τους βασιλείς που θα έχει. Όταν ο Όθωνας δεν τις «πολυακούει», ανακινούν το θέμα του Συντάγματος και ενορχηστρώνουν την ενιαία αντιπολίτευση των κομμάτων. Ως «κηδεμόνες» δεν παραλείπουν να συνετίζουν την Ελλάδα όταν αυτή εδώ ονειρεύεται την Κωνσταντινούπολη και τον Μαρμαρωμένο Βασιλιά.

ΕΠΤΑΝΗΣΑ – ΘΕΣΣΑΛΙΑ – ΚΡΗΤΗ & Ο ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ

Ο 19ος αιώνας σηματοδοτεί τη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας Ο 19ος αιώνας σηματοδοτεί τη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Σε κάθε πόλεμο του Σουλτάνου με τους Ρώσους με τους άλλους του γείτονες, ξεσπούν επαναστάσεις σε Μακεδονία, Ήπειρο & Θεσσαλία. Τα Ιόνια νησιά παραχωρούνται από την Αγγλία στην Ελλάδα το 1864 ως «προίκα» του νέου βασιλιά. Η Ελλάδα επωφελείται από τον ρωσο-οθωμανικό πόλεμο αν και δεν συμμετείχε τουλάχιστον επίσημα σ’αυτόν έτσι το 1881, της παραχωρείται η Θεσσαλία

Από τον ρωσο-οθωμανικό πόλεμο του 1878 θα προκύψει ωστόσο το κράτος της Βουλγαρίας το οποίο και θα διεκδικήσει την Μακεδονία. Η ένταση κορυφώνεται το 1885 με την προσάρτηση της Ανατολικής Ρωμυλίας από τη Βουλγαρία. Παραδόξως, το 19ο αιώνα ο κατεξοχήν εχθρός της Ελλάδας δεν είναι οι Τούρκοι αλλά οι Βούλγαροι.

Η Κρήτη όμως δεν παύει στιγμή να επαναστατεί εναντίον των Οθωμανών. Κρητικές εξεγέρσεις: 1833, 1841, 1855, 1866 (δραματικό γεγονός της ανατίναξης της μονής Αρκαδίου από του πολιορκημένους Έλληνες για να γλιτώσουν από το μένος των Τούρκων) και 1878.

Το 1897, η ελληνική κοινή γνώμη ξεσηκώνεται από τις νέες σφαγές των Τούρκων στην Κρήτη. Ο ελληνικός στόλος πλέει στη Μεγαλόνησο, όμως με την παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων ο πόλεμος θα αποφευχθεί και η Κρήτη θα κερδίσει την αυτονομια της με ύπατο αρμοστή τον πρίγκηπα Γεώργιο της Ελλάδος.

Ο πόλεμος όμως δεν θα αποφευχθεί στη Θεσσαλία Ο πόλεμος όμως δεν θα αποφευχθεί στη Θεσσαλία. Ο ελληνικός στρατός θα ηττηθεί όμως με την παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων οι εδαφικές απώλειες θα είναι ελάχιστες.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ Τα πρώτα χρόνια του βασιλείου, το 90% του πληθυσμού ζει στην ύπαιθρο και ασχολείται με την γεωργία. Σιγά-σιγά όμως ο πληθυσμός συγκεντρώνεται στις πόλεις και ιδιαίτερα στην Αθήνα. Ιδιαίτερη ανάπτυξη των μέσων στρωμάτων και ανάδειξη μιας νέας τάξης της εργατικής που διεκδικεί τα δικαιώματά της. 1890 : έκδοση της εφημερίδας «Ο Σοσιαλιστής» 1884 : Εορτασμός της πρωτομαγιάς 1896 : Μεγάλη απεργία στο Λαύριο.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Πήρε την οριστική του μορφή την περίοδο 1833-1837. Επτατάξιο υποχρεωτικό δημοτικό. Τριτάξιο Ελληνικό Τετρατάξιο Γυμνάσιο Πανεπιστήμιο Αθηνών με 4 Σχολές: Νομική, Φιλοσοφική, Θεολογική και Ιατρική. Τα αρχαία και οι θεωρητικές επιστήμες καταλαμβάνουν τεράστια θέση στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα εις βάρων των θετικών κλάδων

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ Η ελληνική κοινωνία διχάζεται από τις μεταρρυθμίσεις της Αντιβασιλείας στο εκκλησιαστικό ζήτημα: Δημιουργία της αυτοκέφαλης εκκλησίας της Ελλάδος. Δήμευση της μοναστηριακής περιουσίας. Διάλυση ολιγομελών μοναστηριών.

ΤΥΠΟΣ Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι σε μια χώρα με υψηλά ποσοστά αναλφαβητισμού όπως η Ελλάδα του 19ου αιώνα κυκλοφόρησαν συνολικά 1000 εφημερίδες και 200 περιοδικά. Στην πραγματικότητα, ήταν απλά φερέφωνα των κομμάτων και όργανα προπαγάνδας που κριτίκαραν αυστηρά ακόμη και το πρόσωπο του Βασιλιά. Η λογοκρισία έμεινε περισσότερο στη θεωρία.

ΠΑΡΑΝΟΜΙΑ Η κλεφταρματολική παράδοση συνεχίστηκε, με ομάδες ληστών να πραγματοποιούν κλοπές και απαγωγές κυρίως στην επαρχία. Παράλληλα έχουμε πολλές τοπικές εξεγέρσεις όπως στη Μάνη το 1834 και στην Στερεά το 1848. Αιτία αυτών των εξεγέρσων ήταν μέτρα της κυβέρνησης που έθιγαν τα συμφέροντα τοπικών αρχόντων. Τέλος από την Ελλάδα του 19ου αιώνα δεν λείπουν και οι συνομωσίες με κυριότερη αυτή της Φιλορθοδόξου Εταιρείας εναντίον του αλλόδοξου Όθωνα.