Ναπολέων Μαραβέγιας Γεώργιος Μέρμηγκας Ελληνικό Τμήμα της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών 7 – 8 Μαΐου 2005 Περιφερειακή Επιστήμη και Πολιτική: Ελλάδα και Βαλκάνια Οι Ελληνοτουρκικές Εμπορικές Ανταλλαγές στο Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης

Πίνακας 1 Βασικά Μεγέθη Ελλάδας και Τουρκίας Πληθυσμός (χιλιάδες) Ελλάδα Τουρκία Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) (εκατ. €) Ελλάδα Τουρκία ΑΠΑ κατά κεφαλή (€) Ελλάδα Τουρκία Εργατικό Δυναμικό (χιλιάδες) Ελλάδα Τουρκία Δείκτης τιμών καταναλωτή (Ποσοστιαία μεταβολή ως προς το προηγούμενο έτος) Ελλάδα8,95,42,13,73,4 Τουρκία89,185,764,954,425,3 Ανεργία (%) Ελλάδα9,19,811,910,59,5 Τουρκία7,56,77,58,210,3 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΟΟΣΑ και EUROSTAT – NewCronos

Πίνακας 2 Οικονομικά Στοιχεία Μέση ετήσια μεταβολή (%) ΕλλάδαΤουρκίαΕλλάδαΤουρκίαΕλλάδαΤουρκία Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία Σύνολο2,803,034,152,793,472,91 Πρωτογενής τομέας0,721,36-3,140,43-1,210,89 Δευτερογενής τομέας2,692,855,002,563,842,70 Τριτογενής τομέας3,083,414,643,083,863,24 Κατανάλωση Ιδιωτική2,763,733,081,432,922,58 Δημόσια1,926,763,650,392,783,58 Ακαθάριστες Επενδύσεις Σύνολο9,212,338,49-1,448,850,44 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΟΟΣΑ

Πίνακας 3 Εμπόριο Ελλάδας με Τουρκία Χ: Εξαγωγές Ελλάδας στην Τουρκία Μ: Εισαγωγές Ελλάδας από Τουρκία χιλ € Χ-Μ Τρόφιμα και Ζώντα Ζώα Ποτά και Καπνός Ακατέργαστες ύλες (εκτός πετρελαίου) Ορυκτά καύσιμα και Λιπαντικά Λίπη και Έλαια Χημικά Κατεργασμένα - Επεξεργασμένα αγαθά Μηχανήματα και εξοπλισμός μεταφορών Διάφορα βιομηχανικά προϊόντα Αταξινόμητα είδη ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: EUROSTAT-Comext

Πίνακας 4 Συνολικό Εμπόριο Ελλάδας και Τουρκίας με την Ε.Ε. και εκτός Ε.Ε. ΕΛΛΑΔΑ (εκατ. €) ΕξαγωγέςΕισαγωγές Προς Ε.Ε.Εκτός Ε.Ε.Από Ε.Ε.Εκτός Ε.Ε , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,90 Πηγή: EUROSTAT–COMEXT,

Πίνακας 4 (συνέχεια) Συνολικό Εμπόριο Ελλάδας και Τουρκίας με την Ε.Ε. και εκτός Ε.Ε. ΤΟΥΡΚΙΑ (εκατ. $) ΕξαγωγέςΕισαγωγές Προς Ε.Ε.Εκτός Ε.Ε.Από Ε.Ε.Εκτός Ε.Ε , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,76 Πηγή: State Institute of Statistics Τουρκίας

Πίνακας 5 Εμπορικό Ισοζύγιο Ελλάδας και Τουρκίας με Ε.Ε. Εκατ. € Ελλάδα 0Τρόφιμα και Ζώντα Ζώα Ποτά και Καπνός Ακατέργαστες ύλες (εκτός πετρελαίου) Ορυκτά καύσιμα και Λιπαντικά Λίπη και Έλαια Χημικά Κατεργασμένα - Επεξεργασμένα αγαθά Μηχανήματα και εξοπλισμός μεταφορών Διάφορα βιομηχανικά προϊόντα Αταξινόμητα είδη ΣΥΝΟΛΟ Έλλειμμα ως % του ΑΕΠ-10,6%-10,4%-10,6%-12,6%-12,7%-14,5%-10,3%-9,8%-11,0% Πηγή: EUROSTAT – Comext

Πίνακας 5 (συνέχεια) Εμπορικό Ισοζύγιο Ελλάδας και Τουρκίας με Ε.Ε. Εκατ. € Τουρκία 0Τρόφιμα και Ζώντα Ζώα Ποτά και Καπνός Ακατέργαστες ύλες (εκτός πετρελαίου) Ορυκτά καύσιμα και Λιπαντικά Λίπη και Έλαια Χημικά Κατεργασμένα - Επεξεργασμένα αγαθά Μηχανήματα και εξοπλισμός μεταφορών Διάφορα βιομηχανικά προϊόντα Αταξινόμητα είδη ΣΥΝΟΛΟ Έλλειμμα ως % του ΑΕΠ-3,1%-5,2%-5,6%-4,2%-2,6%-5,3%0,2%-0,8%-1,6% Πηγή: EUROSTAT – Comext

Πίνακας 7 Διάρθρωση (%) εξαγωγών Ελλάδας προς την Ε.Ε. Κυριότερες δασμολογικές κλάσεις κατά διψήφια ΤΤΔΕ Μ.Ο. Ρούχα και είδη ρουχισμού8423,726,121,118,116,121,2 Οπωροκηπευτικά0513,412,212,913,59,012,4 Μη σιδηρούχα μέταλλα685,85,76,410,88,47,3 Φυτικά λίπη και έλαια428,56,18,74,84,36,2 Νήματα και Υφάσματα656,05,75,44,45,45,6 Ιχθυηρά032,43,64,84,64,74,1 Ιατρικά και Φαρμακευτικά προϊόντα540,81,02,36,08,33,2 Ηλεκτρικές μηχανές772,42,8 3,8 3,2 Σίδερο και Χάλυβας673,92,32,24,62,13,0 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων EUROSTAΤ-COMEXT

Πίνακας 8 Διάρθρωση εξαγωγών Τουρκίας προς την Ε.Ε. Κυριότερες δασμολογικές κλάσεις κατά διψήφια ΤΤΔΕ Μ.Ο. Ρούχα και είδη ρουχισμού8437,235,332,030,130,832,5 Νήματα και Υφάσματα6511,012,211,811,19,310,9 Οπωροκηπευτικά0512,612,29,57,95,98,8 Οχήματα782,92,66,59,112,37,3 Μηχανές τηλεπικοινωνίας761,73,14,24,85,94,7 Ηλεκτρικές μηχανές773,44,04,34,55,04,5 Σίδερο και Χάλυβας673,23,13,94,53,83,7 Μη μεταλλικά ορυκτά662,73,02,83,33,0 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων EUROSTAΤ-COMEXT

Πίνακας 9 Δείκτες Αποκαλυφθέντος Συγκριτικού Πλεονεκτήματος (RCA) Ελλάδας έναντι Τουρκίας ως προς τις εξαγωγές προς την Ε.Ε. (RCA GRE /RCA TUR ) Τρόφιμα και Ζώντα Ζώα1,47 1,521,982,052,162,552,752,67 1Ποτά και Καπνός3,143,454,183,983,833,822,964,065,56 2Ακατέργαστες ύλες (εκτός πετρελαίου)1,471,481,271,411,451,501,651,921,90 3Ορυκτά καύσιμα και Λιπαντικά0,851,592,721,982,283,523,041,741,66 4Λίπη και Έλαια8,9821,4915,2621,0510,9637,7211,2919,2911,54 5Χημικά1,471,751,582,312,823,634,624,376,87 6Κατεργασμένα - Επεξεργασμένα αγαθά0,990,890,810,850,810,981,031,020,96 7Μηχανήματα και εξοπλισμός μεταφορών0,450,380,42 0,37 0,270,360,35 8Διάφορα βιομηχανικά προϊόντα0,650,670,760,720,680,640,590,620,56 9Αταξινόμητα είδη5,835,886,893,764,810,040,006,699,64 Πηγή: Ίδιοι υπολογισμοί

Ο δεύτερος δείκτης διεθνούς ανταγωνιστικότητας που εκτιμήθηκε είναι ο δείκτης Β που έχει τη μορφή: όπου Χ: εξαγωγές και Μ: εισαγωγές για το προϊόν i.

Πίνακας 10 Δείκτης Ανταγωνιστικότητας Β για τις εξαγωγές Ελλάδας και Τουρκίας στην Ε.Ε. Ελλάδα Δασμολογική Κλάση Τρόφιμα και Ζώντα Ζώα-0,36-0,37 -0,34-0,35-0,38-0,35-0,41-0,44 1Ποτά και Καπνός-0,31-0,35-0,26-0,38-0,36-0,44-0,63-0,60-0,48 2Ακατέργαστες ύλες (εκτός πετρελαίου)0,060,07-0,09-0,11-0,06-0,05-0,08-0,18-0,08 3Ορυκτά καύσιμα και Λιπαντικά-0,34-0,180,11-0,37-0,28-0,060,35-0,01-0,79 4Λίπη και Έλαια0,80 0,690,590,810,730,720,560,63 5Χημικά-0,83-0,85-0,86-0,83-0,80-0,76-0,74-0,72-0,68 6Κατεργασμένα – Επεξεργασμένα αγαθά-0,44-0,50 -0,49-0,47-0,41-0,39-0,43-0,48 7Μηχανήματα και εξοπλισμός μεταφορών-0,85-0,86-0,87 -0,88-0,89-0,90-0,84-0,85 8Διάφορα βιομηχανικά προϊόντα-0,20-0,17 -0,24-0,30-0,35-0,39-0,44 9Αταξινόμητα είδη0,520,420,610,380,46-0,93-0,990,650,84 Πηγή: Ίδιοι υπολογισμοί

Πίνακας 10 (συνέχεια) Δείκτης Ανταγωνιστικότητας Β για τις εξαγωγές Ελλάδας και Τουρκίας στην Ε.Ε. Τουρκία Τρόφιμα και Ζώντα Ζώα0,470,490,630,650,700,670,790,720,69 1Ποτά και Καπνός0,230,09-0,10-0,090,130,010,200,090,02 2Ακατέργαστες ύλες (εκτός πετρελαίου)-0,37-0,39 -0,21-0,07-0,19-0,20-0,35-0,38 3Ορυκτά καύσιμα και Λιπαντικά0,04-0,30-0,36-0,54-0,50-0,60-0,11-0,23-0,46 4Λίπη και Έλαια0,030,07-0,30-0,500,15-0,630,26-0,190,22 5Χημικά-0,79-0,85 -0,84 -0,81-0,82-0,83 6Κατεργασμένα – Επεξεργασμένα αγαθά-0,09-0,19-0,15-0,020,090,020,190,07 7Μηχανήματα και εξοπλισμός μεταφορών-0,64-0,67-0,71-0,62-0,51-0,60-0,29-0,28-0,31 8Διάφορα βιομηχανικά προϊόντα0,610,540,500,520,560,510,610,63 9Αταξινόμητα είδη-0,88-0,83-0,53-0,73 -0,80-0,54-0,67-0,62 Πηγή: Ίδιοι υπολογισμοί

Προσωρινά συμπεράσματα (1) Φαίνεται ότι ενώ η ελληνική οικονομία παρουσιάζει ρυθμούς αύξησης ελαφρά υψηλότερους από ότι η τουρκική οικονομία κατά την εξεταζόμενη περίοδο αυτός ο δυναμισμός της ελληνικής οικονομίας δεν εκφράζεται στο επίπεδο των εξαγωγών της ούτε προς την Τουρκία ούτε προς την Ε.Ε. Αντίθετα το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας μας με την Τουρκία από θετικό γίνεται αρνητικό και στη συνέχεια επιδεινώνεται συνεχώς και μάλιστα σε προϊόντα μεταποίησης. Η ίδια αρνητική εξέλιξη παρατηρείται και στο εμπορικό ισοζύγιο της Ελλάδας με την Ε.Ε.και ταυτόχρονα στο εμπορικό ισοζύγιο της με τον υπόλοιπο κόσμο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι οι εμπορικές ανταλλαγές της Ελλάδας εκτός Ε.Ε αυξάνονται με πολύ υψηλότερους ρυθμούς σε σχέση μ’ αυτές εντός Ε.Ε.

Προσωρινά συμπεράσματα (2) Όσο αφορά στην Τουρκία, φαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει εξαγωγικό δυναμισμό που εκδηλώνεται στο θετικό εμπορικό ισοζύγιο της με την Ελλάδα. Ο δυναμισμός αυτός εκδηλώνεται επίσης και στη βελτίωση του εμπορικού της ισοζυγίου με την Ε.Ε. Σχετικά με τη διάρθρωση των εξαγωγών της Ελλάδας και της Τουρκίας προς την Ε.Ε. παρατηρείται ότι οι εξαγωγές και των δύο χωρών συγκεντρώνονται σχεδόν στους ίδιους κλάδους, πράγμα που μπορεί να σημαίνει ότι ανταγωνίζονται μεταξύ τους στην ευρωπαϊκή αγορά. Οι σχετικοί δείκτες ανταγωνιστικότητας διεθνούς εμπορίου R.C.A. και Β που υπολογίστηκαν με βάση τις μονοψήφιες δασμολογικές κλάσεις, δείχνουν ότι η Τουρκία παρουσιάζει πλεονεκτήματα στις εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων, ενώ η Ελλάδα κυρίως στις εξαγωγές του πρωτογενούς τομέα στην ευρωπαϊκή αγορά.