Αρχές θεραπευτικής άσκησης

Μορφή Η άσκηση στην κλινική πράξη Αρχές της άσκησης Τύποι ασκήσεων Το πλάνο των θεραπευτικών ασκήσεων με στόχο την πρόληψη και την αποκατάσταση Φυσιολογία των μυών

Μαθησιακά αποτελέσματα Κατανόηση της θεραπευτικής άσκησης Κατανόηση των αρχών εκπαίδευσης Κατανόηση της εξατομικευμένης άσκησης

Ποιοι ασθενείς επωφελούνται Καρδιοαγγειακά προβλήματα Μυοσκελετικά Με ακρωτηριασμό Χειρουργημένοι Νευρολογικά Γηριατρικά Διαχείριση αναπηρίας Ψυχιατρικά Ανακουφιστική φροντίδα Αναπνευστικά Παιδιατρική Κακώσεις Ν.Μ Γυναικολογία Εγκαυματίες

Στόχοι Πρόληψη δυσλειτουργιών Αποκατάσταση ή διατήρηση Ισχύος Αντοχής Πρόληψη δυσλειτουργιών Αποκατάσταση ή διατήρηση Ισχύος Αντοχής Καρδιοαναπνευστική ικανότητας Κινητικότητας Ελαστικότητας

Στόχοι Ιδιοδεκτικότητας – Ισορροπίας Νευρομυικής συναρμογής Λειτουργικών δεξιοτήτων Χαλάρωσης Βάδισης Πόνου Έλεγχος παραγόντων κινδύνου Ποιότητα ζωής

Βασικές αρχές της άσκησης Ατομικών διαφορών Εξειδίκευσης (specifity) Επιβάρυνσης (overload) Προοδευτικότητας (progression) Προσαρμογής (adaption) Ανατρεψιμότητας (reversibility) Κίνητρο (motivation)

Βασικές αρχές της άσκησης Φύλο, σωματότυπος, παθολογία Η εκπαίδευση συγκεκριμένου τμήματος του σώματος, πρωταρχικά αναπτύσσει μόνο αυτό το τμήμα. Για να αποκτήσω μια ικανότητα ή να γίνω καλύτερος σε μια άσκηση πρέπει να την εκτελέσω. Σταδιακή αύξηση του φορτίου Σταδιακή και συστηματική αύξηση του φορτίου σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, επιφέρει πρόοδο και ταυτόχρονα πρόληψη από κακώσεις Προσαρμογή όλων των συστημάτων στις αλλαγές ΄΄Ο,τι αφήνεις, σε αφήνει΄΄

Κίνητρα Συγκεκριμένοι στόχοι Μετρήσιμοι Προσαρμόσιμοι, ευέλικτοι Προσανατολισμένοι Ρεαλιστικοί Χρονοδιάγραμμα

Ιδιότητες της άσκησης Τύπος Μορφή Διάρκεια Ένταση Συχνότητα

Τύποι ασκήσεων Ελαστικότητας Για εύρος κίνησης Αύξησης μυϊκής ισχύος Αντοχής Ιδιοδεκτικότητα / Ισορροπίας Καρδιοαναπνευστικής εξάσκησης

Ελαστικότητα – διάταση Με τον όρο διάταση εννοούμε κάθε άσκηση η οποία αυξάνει το εύρος κίνησης των αρθρώσεων μας και συμβάλλει στην απόκτηση ευλυγισίας. Ελαστικότητα: ικανότητα ενός μυός να υποχωρεί σε μια διατατική δύναμη και να μπορεί να επιστρέφει στο αρχικό του μήκος, μετά την απομάκρυνση της δύναμης Ως ευλυγισία ορίζεται το απόλυτο εύρος κίνησης μιας ή περισσοτέρων αρθρώσεων που επιτυγχάνεται σε μια προσπάθεια που κάνει το άτομο μόνο του ή με τη βοήθεια κάποιου άλλου ατόμου ή εξοπλισμού.

ΕΙΔΗ ΕΥΛΥΓΙΣΙΑΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΥΛΥΓΙΣΙΑ Είναι η ικανότητα να εκτελούμε δυναμικές κινήσεις των μυών φέρνοντας την άρθρωση/ τις αρθρώσεις ως το τέλος του εύρους κίνησής τους. ΣΤΑΤΙΚΗ- ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΕΥΛΥΓΙΣΙΑ Είναι η ικανότητα να λάβουμε μια θέση και να την διατηρήσουμε χωρίς εξωτερική βοήθεια παρά μόνο με την ικανότητα των μυών μας.

ΕΙΔΗ ΕΥΛΥΓΙΣΙΑΣ ΣΤΑΤΙΚΗ- ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΕΥΛΥΓΙΣΙΑ Είναι η ικανότητα να λάβουμε μια ακραία θέση (θέση διάτασης) και να την διατηρήσουμε παθητικά είτε με τη βοήθεια του βάρους του άκρου μας ή του σώματός μας είτε με τη βοήθεια κάποιας συσκευής/ μηχανήματος.

Είδη διάτασης Βαλλιστική Ενεργητική Παθητική / στατική Ισομετρική PNF

ΓΙΑΤΙ; Βελτίωση της φυσικής μας κατάστασης Καλύτερη ικανότητα να μαθαίνουμε και να εκτελούμε επιδέξιες κινήσεις Αύξηση τόσο της σωματικής όσο και της πνευματικής μας χαλάρωσης Βελτίωση της εικόνας του σώματος Σχετική ελάττωση του κινδύνου τραυματισμού μυών, αρθρώσεων, τενόντων Μείωση του πόνου στους μυς μετά από άσκηση και μείωση του καθυστερημένου μυϊκού πόνου

Ελαστικότητα – διάταση Δεν είναι τυχαίο ότι όλα τα ζώα «τεντώνονται» πολλές φορές μέσα στην ημέρα. Η φύση ξέρει καλύτερα από εμάς!

Ασκήσεις για εύρος κίνησης Παθητικές Δεν υπάρχει εκούσια μυϊκή σύσπαση Αξιολόγηση Διατήρηση της ελαστικότητας των μυών Πρόληψη βραχύνσεων Μείωση του πόνου Βελτίωση κυκλοφορίας Αντίληψη / εκπαίδευση της κίνησης

Ασκήσεις για εύρος κίνησης Υποβοηθούμενες Ως ενδιάμεσο στάδιο από την παθητική στην ελεύθερη ενεργητική ή όταν ο πόνος εμποδίζει την ελεύθερη ενεργητική Ελεύθερη ενεργητική Εκούσια μυϊκή σύσπαση Αισθητήρια ανατροφοδότηση από τους μυς Πρόληψη θρόμβων

Καρδιοαναπνευστικές ασκήσεις Πρόγραμμα αποκατάστασης για ασθενείς με αναπνευστικά και καρδιοαγγειακά προβλήματα Παρακολούθηση ζωτικών σημείων σε όλη τη διάρκεια της άσκησης Διάρκεια : 20λ ή 30λ 40-80% MHR ανάλογα με την άσκηση (MHR =220-ηλικία)

Έλεγχος Ζ.Σ. Γιατί είναι απαραίτητος? Καρδιακή συχνότητα Σφυγμός , ηλεκτροκαρδιογράφημα, Πίεση Συστολική / διαστολική Υποκειμενική μέτρηση Rating of perceived exertion (RPE) Η αντίληψη, πόσο σκληρά εργάζεται το σώμα σου, οι φυσιολογικές αισθήσεις που βιώνει το άτομο κατά τη διάρκεια της άσκησης, (καρδιακή συχνότητα, αριθμός αναπνοών, εφίδρωση, μυϊκή κόπωση) BS X 10 = HR per minute

Borg Scale

Borg Scale 6 = καθόλου άσκηση 9 = πολύ ελαφρύ, ένας απλός περίπατος με φυσιολογικό σφυγμό 13 = περίπου δύσκολο, αλλά μπορεί να συνεχίσει 15 = δύσκολο και κουραστικό, αλλά συνεχίζει 17 = πολύ δύσκολο, συνεχίζει αλλά καταβάλει προσπάθεια 19 = εξαιρετικά επίπονο επίπεδο, η δυσκολότερη άσκηση

Ιδιοδεκτικότητα – Ισορροπία Συνειδητή και ασυνείδητη εκτίμηση της θέσης της άρθρωσης Πρόληψη πτώσεων σε ασθενείς με οστεοπόρωση Κακώσεις στα κάτω άκρα Νευρολογικά περιστατικά

Ασκήσεις με αντίσταση Η ενεργητική άσκηση που η μυϊκή σύσπαση βρίσκει αντίσταση από μια εξωτερική δύναμη Ισομετρική Μειομετρική Πλειομετρική -έκκεντρη Ισοκινητική Ανοιχτή και κλειστή κινητική αλυσίδα

Σκελετικοί μύες Καλύπτουν περίπου το 40% του σωματικού βάρους, ενώ οι λείοι μύες και το μυοκάρδιο το 10% Κάθε μυς αποτελείται από ταχείες (τύπου ΙI a + b) και βραδείες μυϊκές ίνες (τύπου Ι) Σε ένα μυ μπορεί να επικρατούν οι ταχείες μυϊκές ίνες, ενώ σε άλλους οι βραδείες μυϊκές ίνες

Χαρακτηριστικά Βραδείες (ερυθροί μύες) Μικρού μεγέθους Νευρώνονται από μικρές νευρικές ίνες Πολλά τριχοειδή, μεγάλο αριθμό μιτοχονδρίων (οξειδωτικό μεταβολισμό) Μεγάλο ποσό μυοσφαιρίνης Θωρακικοί μύες Μύες ράχεως, προσαρμοσμένοι σε πολύωρη, αργή σύσπαση ώστε να κρατάνε όρθιο τον κορμό Ταχείες (IΙ α και ΙΙ β - ωχροί μύες) Μεγάλου μεγέθους μυϊκές ίνες και ισχυρές μυϊκές συσπάσεις Σαρκοπλασματικό δίκτυο(ασβέστιο) Γλυκολυτικά ένζυμα(ενέργεια) Λίγα τριχοειδή και μιτοχόνδρια Τύπου ΙΙ α : οξειδωτικές – γλυκολυτικές, μέτρια αντοχή στην κόπωση Τύπου ΙΙ β : γλυκολυτικές, κουράζονται γρήγορα

Οι ταχείες μυϊκές ίνες είναι προσαρμοσμένες για ισχυρές μυϊκές συσπάσεις, σε αντίθεση με τις βραδείες μυϊκές ίνες που είναι προσαρμοσμένες για παρατεταμένη μυϊκή δραστηριότητα

Αντοχή, ισχύς και δύναμη Αντοχή: ικανότητα εκτέλεσης μυϊκών συστολών ενάντια σε κάποια αντίσταση για παρατεταμένη χρονική περίοδο Δύναμη: ικανότητα του μυός να παράγει τάση και επακόλουθο έργο κατά τη διάρκεια μιας προσπάθειας Ισχύς : ικανότητα παραγωγής μεγάλης δύναμης

Ποια η διαφορά? Φορτίο Επανάληψη Σετ Συχνότητα Τύποι μυών

Συχνότητα – Διάρκεια Ένταση Συχνότητα – Διάρκεια Ένταση Συχνότητα : ο αριθμός των επαναλήψεων μιας άσκησης, σε μια ημέρα ή μια εβδομάδα (Χ3) Διάρκεια : Ο συνολικός αριθμός των ημερών, εβδομάδων ή μηνών που εκτελείται ένα πρόγραμμα, αλλά και η χρονική διάρκεια ημερησίως (20΄΄ - 30΄΄ και προοδευτικά σε 45΄΄ - 60΄΄). Σετ : ο αριθμός του κύκλου των επαναλήψεων που εκτελούνται κατά τη διάρκεια κάθε συνεδρίας. Ένταση : αρχή της εξειδίκευσης, Επιβάρυνσης (ένταση ≠ διάρκειας)

Προοδευτικότητα Αρχή Ισχύς ? Αντοχή ? Δύναμη ? Πολυπλοκότητα του στόχου Λειτουργικότητα

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν!

Σχεδιασμός προγράμματος Παθολογία Λειτουργικοί περιορισμοί Άτομο Ηλικία Ψυχολογική κατάσταση Προσωπικότητα Προσαρμογή στο πρόβλημα Συμμόρφωση, τήρηση Ικανότητα κατανόησης Κίνητρα

Σχεδιασμός προγράμματος Κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο υποστήριξης (οικογένεια, φίλοι) Ύπαρξη φροντιστή – βοηθός Επαγγελματικά σχέδια Ηθικές θεωρήσεις

Καθορισμός στόχων Βραχυπρόθεσμοι Ικανότητες ή δεξιότητες που χρειάζονται για την επίτευξη ενός λειτουργικού αποτελέσματος, π.χ. πλήρες εύρος τροχιάς, μείωση πόνου και οιδήματος, ανάπτυξη ισορροπίας, θέσεις, μεταφορές Σταθερά μεταβαλλόμενη η δυσκολία και η πολυπλοκότητα τους, π.χ. στατική και δυναμική ισορροπία Συγκεκριμένος - Προσδιορισμός χρόνου επίτευξης

Καθορισμός στόχων Μακροπρόθεσμοι Λειτουργικοί στόχοι π.χ. αυτοεξυπηρέτηση, επιστροφή στην εργασία ή σε κάποια δραστηριότητα (επίπεδο συμμετοχής) Προσαρμογή – ποιότητα ζωής Συγκεκριμένος - Προσδιορισμός χρόνου επίτευξης

Ο σχεδιασμός της άσκησης απαιτεί Κινητικό έλεγχο Ανατομία Βιομηχανική Κινησιολογία Παθολογία Φυσιολογία

Συμπέρασμα Ο σχεδιασμός της άσκησης αποτελεί βασική ικανότητα για τον φ/θ Απαιτεί άριστη γνώση των αρχών της άσκησης και της φυσιολογίας Κίνητρα – ψυχολογικές αλλαγές Φαντασία

Βιβλιογραφία Prentice E. William (2007) Tεχνικές αποκατάστασης αθλητικών κακώσεων, Παρισιάνος Kisner C, Calby. A.L. (2003) Θεραπευτικές ασκήσεις, Σιώκης Plowman, S.A, Smith, L.D. and Plowman, A, S (2008) Exercise Physiology for Health, Fitness and Performance. Philadelphia Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins Robergs, R. A. and S. O. Roberts(1997) Exercise Physiology: Exercise, Performance, and Clinical Applications. Boston, WCB McGraw-Hill. Skinner JS (2005) Exercise Testing and Exercise Prescription for Special Cases. Philadelphia, Lippincott, Williams & Wilkins Woolf-May K (2006) Exercise Prescription – physiological foundations. Churchill Livingstone

Ηλεκτρονικές διευθύνσεις http://sportsmedicine.about.com/od/training/a/Ex-Science.htm http://sportsmedicine.about.com/od/sportspsychology/a/motivation.htm