Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η θέση της γυναίκας και ο τρόπος αντιμετώπισής της στην εκάστοτε κοινωνία αποτελεί έναν σημαντικό δείκτη πολιτισμού της τελευταίας. Για το λόγο αυτό κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική η μελέτη του ρόλου που διαδραματίζει η γυναίκα σε κάθε κοινωνία.

Η θέση της γυναίκας στην αρχαία κοινωνία Καθώς οι πολιτισμοί διαφέρουν μεταξύ τους, διαφέρουν και οι ρόλοι που αναθέτουν στο ένα ή το άλλο φύλο. Η μόνη σταθερά για τον καθορισμό αυτών των ρόλων είναι το γεγονός ότι οι γυναίκες, απασχολημένες κατά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους με τη γέννηση και ανατροφή των παιδιών, ήταν υποχρεωμένες να μένουν κοντά στο χώρο της κατοικίας τους και, συνεπώς, να αναλαμβάνουν τα καθήκοντα που μπορούσαν να εκτελέσουν χωρίς να εγκαταλείπουν την κύρια αποστολή τους.

Στα Ομηρικά Έπη, στη Μινωική και στη Μυκηναϊκή εποχή, οι γυναίκες είναι σε πολύ καλή μοίρα. Αγαπούν την οικογένειά τους, συζητούν ελεύθερα μαζί με τους άντρες, επικρατεί η μονογαμία, ο γάμος είναι ιερός και αδιάλυτος, η γυναίκα μπορεί να διαλέξει τον άντρα της, οι συζυγικές σχέσεις βασίζονται σε αμοιβαία αγάπη και εκτίμηση και οι τρόποι συμπεριφοράς των συζύγων παρουσιάζονται απλοί, ευγενικοί και εγκάρδιοι. Η πολυτεκνία θεωρείται μεγάλο αγαθό και ευτυχία, ενώ η ατεκνία μεγάλη συμφορά και εκδήλωση θεϊκής τιμωρίας.

Το ίδιο και στην αρχαία Σπάρτη οι γυναίκες ήταν σχεδόν ίσες με τους άντρες, συγχρωτίζονταν ελεύθερα στο δημόσιο βίο και στους αθλητικούς αγώνες, παντρεύονταν τον άντρα που θα αγαπούσαν, και είχαν γνώμη στα πολιτικά και δημόσια πράγματα. Οι περισσότερες γυναίκες που έμεναν στην ύπαιθρο συμμετείχαν στις αγροτικές εργασίες κι εκείνες που ζούσαν στην πόλη ασχολούνταν με το μικρεμπόριο ή διατηρούσαν καταστήματα με τους συζύγους τους.

Αλλά και οι γυναίκες των πλουσίων οικογενειών είχαν καθήκον να επιβλέπουν και να κατευθύνουν τους δούλους και να φροντίζουν για τη σωστή τακτοποίηση των αγαθών και των πραγμάτων του σπιτιού. Και βέβαια υπήρχαν οι γυναίκες που υπηρετούσαν ως ιέρειες στους ναούς των διαφόρων θεών της αρχαιότητας

Το κίνημα για τη χειραφέτηση της γυναίκας Στη διάρκεια του 19ου αιώνα πολλές γυναίκες άρχισαν να εργάζονται σε εργοστάσια και άλλες επιχειρήσεις. Απέκτησαν, έτσι, οικονομική ανεξαρτησία και άρχισαν να διεκδικούν την νομική και πολιτική τους χειραφέτηση. Το 1903 η Αγγλίδα Έμελιν Πάνκχορστ ίδρυσε την Κοινωνική και Πολιτική Ένωση Γυναικών, που μαχόταν για την παραχώρηση πολιτικών δικαιωμάτων στις γυναίκες, πράγμα που επιτεύχθηκε, στη διάρκεια του 20ου αιώνα, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Η γυναίκα στη σύγχρονη κοινωνία

Τα τελευταία χρόνια τα πράγματα έχουν μεταβληθεί και η θέση της γυναίκας έχει αλλάξει πάνω στην κοινωνική σκακιέρα. Η γυναίκα πλέον εργάζεται, βγάζει τα δικά της χρήματα και δεν διστάζει να διεκδικήσει όλα όσα θέλει. Οι αλλαγές αυτές αποτυπώνονται καλύτερα στο θέμα του γάμου, και πιο συγκεκριμένα στο γεγονός ότι οι γυναίκες τα τελευταία χρόνια παντρεύονται σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία. Προτεραιότητα γι’ αυτές δεν αποτελεί πάντα η οικογένεια , αλλά η επαγγελματική καταξίωση και η οικονομική ανεξαρτησία

Η σύγχρονη γυναίκα καλείται να ανταποκριθεί σε πολλαπλούς ρόλους, σε αυτό της συζύγου, της μητέρας, της εργαζόμενης γυναίκας, της καλής νοικοκυράς κ.ο.κ. Στην προσπάθειά της να ανταποκριθεί σε όλα αυτά και να είναι «σωστή», όπως προστάζει η κοινωνία, συχνά πιέζεται, αγχώνεται και εξαντλείται. Η ανάγκη που προβάλλεται, είναι η γυναίκα να κρατήσει τις λεπτές ισορροπίες που απαιτούνται ανάμεσα στις υποχρεώσεις της ως μητέρας και νοικοκυράς, από τη μία και ως εργαζόμενης, από την άλλη.

Γυναίκες επιστήμονες που άλλαξαν τον κόσμο

Η ιστορία της επιστήμης είναι γεμάτη από γυναίκες που έκαναν σπουδαίες ανακαλύψεις. Νόμπελ σε γυναίκες επιστήμονες: 1903 Φυσικής: Μαρί Σκλοντόφσκα-Κιουρί. Πολωνή φυσικός. 1911 Χημείας: Μαρί Σκλοντόφσκα-Κιουρί. 1935 Χημείας: Ιρέν Ζολιό-Κιουρί. Γαλλίδα φυσικοχημικός. 1947 Ιατρικής: Γκέρτι Ράντνιτζ-Κόρι. Τσέχα βιοχημικός. 1963 Φυσικής: Μαρία Γκέπερτ-Μάγιερ. Πολωνοαμερικανίδα φυσικός. 1964 Χημείας: Ντόροθι Κρόουφουτ-Χόντκιν. Βρετανίδα, ειδικός στην κρυσταλλογραφία.

1977 Ιατρικής: Ρόζαλιν Σούσμαν-Γιάλοου 1977 Ιατρικής: Ρόζαλιν Σούσμαν-Γιάλοου. Αμερικανίδα ειδικός στην πυρηνική ιατρική. 1983 Ιατρικής: Μπάρμπαρα ΜακΚλίντοκ. Αμερικανίδα βιολόγος. 1986 Ιατρικής: Ρίτα Λέβι Μονταλτσίνι. Ιταλίδα νευρολόγος. 1988 Ιατρικής: Γερτρούδη Έλιον. Αμερικανίδα βιοχημικός. 1995 Ιατρικής: Κριστιάν Βόλαρντ. Γερμανίδα βιολόγος. 2004 Ιατρικής: Λίντα Μπακ. Αμερικανίδα νευρολόγος

Παραδείγματα γυναικών της αρχαιότητας και των σύγχρονων χρόνων που ξεχώρισαν με το έργο τους

Μαντώ Μαυρογένους

Η Μαντώ Μαυρογένους ήταν ηρωίδα της ελληνικής επανάστασης του 1821 Η Μαντώ Μαυρογένους ήταν ηρωίδα της ελληνικής επανάστασης του 1821. Κόρη του εγκατεστημένου στην Τεργέστη Έλληνα μεγαλέμπορου Νικολάου Μαυρογένους, γεννήθηκε το 1796 στην Πάρο. Η μόρφωσή της, ο εκρηκτικός χαρακτήρας της και η φλόγα για την ελευθερία της Ελλάδας την ανέδειξαν σε μια ξεχωριστή μορφή της επανάστασης. Προς τιμήν της είχε κοπεί στο παρελθόν νόμισμα δύο δραχμών με τη μορφή της. Σήμερα, ένα άγαλμά της έχει στηθεί στη Μύκονο, στο παλιό λιμάνι, στη μέση της πλατείας που φέρει το όνομά της

Μητέρα Τερέζα

Η Μητέρα Τερέζα γεννήθηκε στις 26 Αυγούστου του 1910 στα Σκόπια της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (σήμερα πρωτεύουσα της ΠΓΔΜ). Είχε, ωστόσο, καταγωγή από την Σκόδρα της Αλβανίας. Πήγε στο Νταρτζίλινγκ της Ινδίας το 1929 και ορκίστηκε ως μοναχή το 1931. Το 1937 δούλεψε σαν δασκάλα σε ένα σχολείο στην Καλκούτα. Το 1950, πήρε την άδεια από το Βατικανό για να ξεκινήσει το ιεραποστολικό της έργο. Το 1952 μετέτρεψε έναν παλαιό Ινδουιστικό ναό στην Καλκούτα σε κτίριο για την ίαση των ανθρώπων που πεθαίνουν. Επίσης, το 1955 άνοιξε ένα ορφανοτροφείο στην Καλκούτα. Στην συνέχεια άνοιξε νοσοκομεία και ορφανοτροφεία σε ολόκληρη την Ινδία αλλά και στην Ρώμη, την Τανζανία και την Αυστρία

ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ (MARIA CALLAS)

Η Μαρία Κάλογεροπούλου (Maria Callas, 2 Δεκεμβρίου 1923 – 16 Σεπτεμβρίου 1977) υπήρξε Ελληνιδα σοπράνο και μια από τις διασημότερες λυρικές τραγουδίστριες του 20ου αιώνα. Η εξαιρετική τεχνική, η μεγάλη έκταση φωνής και η υποδειγματική ερμηνεία των ρόλων που της δόθηκαν οδήγησαν στο να την αποκαλούν ως “La Divina” (Η Θεϊκή).

Μελίνα Μερκούρη

Η Μελίνα Μερκούρη (Μαρία Αμαλία Μερκούρη) (Αθήνα, 18 Οκτωβρίου 1920 – Νέα Υόρκη, 6 Μαρτίου 1994) ήταν Ελληνίδα ηθοποιός και πολιτικός. Καταγόταν από σπουδαία οικογένεια πολιτικών. Μεγάλη ηθοποιός βραβευμένη με διεθνή βραβεία και παγκόσμιας ακτινοβολίας προσωπικότητα διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού όλων των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ (όπως τόνισε και ο Ανδρέας Παπανδρέου "άντεξε" και στους 16 ανασχηματισμούς κυβέρνησης που έκανε), από το 1981-1989 και 1993-1994.

Ισότητα των δύο φύλων Η αρχή της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών συνεπάγεται την ανάγκη αντιστάθμισης του μειονεκτήματος των γυναικών όσον αφορά τους όρους πρόσβασης και συμμετοχής στην αγορά εργασίας αλλά και του μειονεκτήματος των ανδρών όσον αφορά τους όρους συμμετοχής στην οικογενειακή ζωή. Η αρχή της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών σε θέματα απασχόλησης και εργασίας συνεπάγεται ίση κατανομή μεταξύ εργαζομένων πατέρων και μητέρων, όσον αφορά ιδίως την ανάγκη απουσίας από την εργασία για τη φροντίδα των τέκνων ή άλλων εξαρτώμενων από αυτούς προσώπων..

Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες, άνευ διακρίσεων λόγω φύλου, έχουν το δικαίωμα να συνδυάζουν την επαγγελματική με την οικογενειακή ζωή. Πρέπει να προστατεύονται επαρκώς οι εργαζόμενοι, τόσο άνδρες όσο και γυναίκες, κατά την άσκηση των δικαιωμάτων που αφορούν την πατρότητα, τη μητρότητα ή το συνδυασμό επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής. Η ισόρροπη συμμετοχή των γυναικών και των ανδρών τόσο στην αγορά εργασίας όσο και στην οικογενειακή ζωή που αποτελεί πλεονέκτημα τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες είναι απαραίτητο στοιχείο για την ανάπτυξη της κοινωνίας και η μητρότητα, η πατρότητα και τα δικαιώματα των παιδιών αποτελούν κατ' εξοχήν κοινωνικές αξίες που πρέπει να προστατεύονται από την κοινωνία και τα κράτη

Το φεμινιστικό κίνημα Ως κοινωνικό κίνημα ο φεμινισμός εστιάζεται στο περιορισμό ή εξάλειψη της φυλετικής ανισότητας και στη προώθηση των δικαιωμάτων, των συμφερόντων και των ζητημάτων των γυναικών στην κοινωνία. Το κίνημα του φεμινισμού τοποθετείται γύρω από την Γαλλική επανάσταση του 1789 το οποίο αργότερα εξελίχθηκε στην λεγόμενη διακήρυξη δικαιωμάτων των γυναικών το 1791. Η αρχή του φεμινισμού στην Ελλάδα γίνεται το 1920 με την ίδρυση του συνδέσμου για τα δικαιώματα της γυναίκας. Με το διάταγμα του 1834, κατοχυρώνεται νομοθετικά το δικαίωμα της Ελληνίδας να συμμετέχει στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Ωστόσο το είδος της εκπαίδευσης αυτής ήταν διαφορετικό από αυτό των αγοριών και στην ουσία προετοίμαζε τα κορίτσια για το ρόλο της νοικοκυράς-συζύγου-μητέρας που θα αναλάμβαναν στο μέλλον. Στα μέσα του 19 αιώνα αναπτύσσεται μαζικό κίνημα για τη χειραφέτηση γυναικών σε όλη την Ευρώπη , ενώ η Ελλάδα κατοχυρώνει τελικά το 1952 με νομοσχέδιο την παροχή ίσων πολιτικών δικαιωμάτων στη γυναίκες.

Κακοποίηση των γυναικών Η βία εναντίον των γυναικών είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο αντί να εκλείπει διαρκώς αυξάνεται.Η κακοποίηση των γυναικών δεν έχει σύνορα. Είναι διαδεδομένη και εντοπίζεται σε όλες τις κοινωνικές τάξεις, ανεξάρτητα από την κουλτούρα, τον πολιτισμό, το επίπεδο ανάπτυξης, την πολιτική σταθερότητα και τη θρησκεία.Σε δυτικού τύπου κοινωνίες, η ισότητα των δύο φύλων θεωρείται αυτονόητη και κατοχυρωμένη. Στην πράξη όμως, κατάλοιπα της ιστορικής ανισότητας που υπήρχε στις σχέσεις ισχύος μεταξύ των δυο φύλων και των διακρίσεων κατά των γυναικών, ενδυναμώνουν τη θέληση της κυριαρχίας των ανδρών επί των γυναικών. Ένας τρόπος άσκησης της κυριαρχίας αυτής είναι η βία.Η βία που ασκείται στις γυναίκες σήμερα δεν είναι μόνο “ορατή”, όπως η σωματική κακοποίηση, η έκτρωση χωρίς τη θέληση της γυναίκας, ο ξυλοδαρμός και ο βιασμός, αλλά υπάρχουν και οι “μη ορατές” μορφές βίας, η ψυχολογική και οικονομική κακοποίηση, όπως η έλλειψη πρόσβασης σε ιατρική περίθαλψη, ο εξαναγκαστικός υποσιτισμός, η στέρηση της εκπαίδευσης, η καταναγκαστική εργασία, ο εξαναγκασμός σε πορνεία κ.α.

Ο βιασμός από τον σύζυγο και η σεξουαλική κακοποίηση σε αρκετές χώρες δεν θεωρείται Χαρακτηριστικό και πρόσφατο το παράδειγμα μιας 17χρονης Ινδής της Gul Meena που επέζησε από τις 15 τσεκουριές που της έριξε ο ίδιος της ο αδερφός, τιμωρώντας την για την απόφαση να εγκαταλείψει τον ηλικιωμένο σύζυγο με τον οποίο την πάντρεψε αναγκαστικά η ίδια της η οικογένεια όταν ήταν 12 χρονών. Στα 12 της αντί να πηγαίνει στο σχολείο, οι γονείς της την έδωσαν σε έναν 60χρονο άντρα στο Πακιστάν. Από εκείνη τη στιγμή του «ανήκε». Τη χτυπούσε κάθε μέρα κι εκείνη τον παρακαλούσε κλαίγοντας να σταματήσει. Δε μπορούσε να βρει παρηγοριά για τα μαρτύρια που περνούσε ούτε στην οικογένειά της.