ΜΟΥ ΔΙΕΦΥΓΕ… Β01Σ03:Θέματα Γνωστικής Ψυχολογίας ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: Ε. ΒΑΣΙΛΑΚΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΑΓΡΙΜΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΞΕΙΔΙΑΝΑΚΗ ΑΝΔΡΙΑΝΑ

ΜΝΗΜΗ Τι είναι η μνήμη; Η γνωστική διαδικασία απόκτησης και συγκράτησης πληροφοριών και το γνωστικό σύστημα που είναι υπεύθυνο για την αποθήκευση αυτών των πληροφοριών. Ο τρόπος με το οποίο καταγράφουμε τα γεγονότα της ζωής μας καθώς και η γνώση και οι δεξιότητες που αποκτούμε από αυτά τα γεγονότα.

ΜΝΗΜΗ Επεισοδίων (Γεγονότα) Βραχύχρονη Μνήμη Μακρόχρονη Μνήμη Σημασιολογική (έννοιες) Έκδηλη (συνειδητή) Άδηλη (ασυνείδητη)

ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΙΧΝΟΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΝΑ ΘΥΜΗΘΩ ΜΝΗΜΗ: Τα στάδια Κωδικοποίηση Αποθήκευση Ανάκτηση/ ανάπλαση Ανάκληση Αναγνώριση ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΜΝΗΜΟΝΙΚΟ ΙΧΝΟΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΝΑ ΘΥΜΗΘΩ

ΛΗΘΗ Λήθη είναι η δυσλειτουργία της μνήμης μας σχετικά με την δυσκολία ανάσυρσης πληροφοριών που έχουμε αποθηκεύσει από το παρελθόν. Το 1875 ο Γερμανός ψυχολόγος H. Ebbinghaus ήταν ο πρώτος που προσέγγισε πειραματικά την πολύπλοκη λειτουργία της μνήμης. Ο Ebbinghaus πειραματίστηκε με τον εαυτό του στην απομνημόνευση συλλαβών που δεν είχαν νόημα. Αποτέλεσμα των ερευνών του ήταν η καμπύλη της λήθης.

ΕΥΡΗΜΑΤΑ Στην καμπύλη απεικονίζονται τα ποσοστά των συλλαβών που συγκρατούνται έπειτα από λανθάνουσες φάσεις, διάρκειας 20 λεπτών, μιας ώρας, 9 ωρών και 2 έως 31 ημερών. Όπως φαίνεται ξεχνάμε περισσότερο αμέσως μετά την φάση της εντύπωσης. Περισσότερο από το 50%των συλλαβών ξεχνιέται μέσα στο διάστημα των πρώτων 20 λεπτών. Ένα ποσοστό 15% των συλλαβών ξεχνιέται στο διάστημα των 2 ημερών και κατόπιν η καμπύλη συνεχίζει σχεδόν οριζόντια. Το ποσοστό συγκράτησης των συλλαβών για το διάστημα των 6 ημερών αγγίζει σχεδόν το 30%. Σύμφωνα με την θεωρία της λήθης, η μνήμη για τις πληροφορίες που δεν χρησιμοποιούνται εξασθενίζει, λόγω της παρόδου του χρόνου.

ΓΙΑΤΙ ΞΕΧΝΑΜΕ; Φθορά είναι η απώλεια των πληροφοριών από τη μνήμη ως συνέπεια της παρόδου του χρόνου και της έλλειψης χρήσης. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι η μνήμη είναι αποθηκευμένη σε μνημονικά ίχνη , τα οποία εξαφανίζονται όταν δεν χρησιμοποιούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Παρεμβολή είναι η σύγχυση μιας πληροφορίας με μια άλλη ή η κυριαρχία της υπέρ της άλλης. Αμνησία είναι η ανικανότητα να θυμηθούμε τα γεγονότα από το παρελθόν, λόγω του ψυχολογικού τραύματος ( ψυχογενής αμνησία ), ή ενός φυσιολογικού τραύματος ( οργανική αμνησία ), όπως οι εγκεφαλικές βλάβες που προκύπτουν από ένα χτύπημα στο κεφάλι. Η απώλεια μνήμης συνήθως περιορίζεται σε μια συγκεκριμένη περίοδο. Οι άνθρωποι ξεχνούν μερικές φορές τα πράγματα επειδή τα βρίσκουν πάρα πολύ δυσάρεστα να τα σκέπτονται. Ένα τέτοιο περιστατικό ονομάζεται παρακινούμενη λήθη.

ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ Ενίοτε, η αδυναμία ανάκλησης οφείλεται σε αποτυχία αποθήκευσης. Οι περισσότερες ενδείξεις που έχουμε για αυτό το φαινόμενο προέρχονται από έρευνες με τραυματισμό του ιππόκαμπου, ο οποίος εμπλέκεται στη «στερεοποίηση» των πληροφοριών στη ΜΜ. Πειραματόζωα στα οποία καταστρέφεται ο ιππόκαμπος φαίνεται να αδυνατούν να αποθηκεύσουν καινούριες πληροφορίες, ενώ θυμούνται παλαιότερες.

ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΣΥΡΣΗ Ο ρόλος της κωδικοποίησης στη μεταγενέστερη ανάσυρση των πληροφοριών είναι κεντρικός στη ΜΜ. Δύο από τους παράγοντες που επηρεάζουν την κωδικοποίηση στη ΜΜ είναι: Οργάνωση Πλαίσιο

ΟΡΓΑΝΩΣΗ Όσο περισσότερο οργανωμένο είναι το υλικό που κωδικοποιούμε, τόσο καλύτερη είναι η ανάσυρσή του. Ένας κατάλογος λέξεων ανασύρεται καλύτερα όταν κατά την κωδικοποίηση, οργανώσουμε τις λέξεις σε κατηγορίες.

ΠΛΑΙΣΙΟ Το πλαίσιο όπου γίνεται η κωδικοποίηση πληροφοριών έχει ευεργετική επίδραση στην ανάσυρσή τους. Για παράδειγμα, θυμόμαστε καλύτερα γεγονότα από το σχολείο μας (ονόματα συμμαθητών) όταν βρισκόμαστε στο σχολείο, παρά σε κάποιο άλλο χώρο. Το πλαίσιο μπορεί να είναι και συναισθηματικό. Πληροφορίες που έχουμε κωδικοποιήσει όντας χαρούμενοι, είναι πιθανότερο να τις θυμηθούμε όταν βρεθούμε στην ίδια συναισθηματική κατάσταση.

ΟΙ ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΩΘΟΥΝΤΑΙ; Ο Freud υποστήριξε ότι οι πολύ απειλητικές ή τραυματικές αναμνήσεις συχνά δεν μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση στην συνειδητή επίγνωση και γι’αυτό το φαινόμενο χρησιμοποίησε τον όρο απώθηση. Απώθηση λοιπόν, είναι η λειτουργιά απόρριψης κάποιου πράγματος και διατήρηση του εκτός συνείδησης, δηλαδή είναι μια επιδιωκόμενη λήθη τραυματικών ή απειλητικών γεγονότων.

ΠΑΙΔΙΚΗ ΑΜΝΗΣΙΑ Ένα ιδιαίτερο είδος αμνησίας που έχει συγκεντρώσει το ενδιαφέρον των ερευνητών, είναι η αδυναμία μας να ανακαλέσουμε γεγονότα που μας συνέβησαν πριν το 3ο έτος της ηλικίας μας. Το φαινόμενο αυτό περιγράφηκε πρώτα από τον Φρόυντ. Πιθανές αιτίες: 1. Φθορά μνημών λόγω χρόνου 2. Διαφορετική κωδικοποίηση στην παιδική και ενήλικη ζωή.

Η παιδική αμνησία μάλλον δεν μπορεί να αποδοθεί στο πέρασμα του χρόνου, διότι ένας άνθρωπος 35 χρονών θυμάται καλύτερα τα γεγονότα από όταν ήταν 20, παρά από ότι ένας 20άρης θυμάται τα γεγονότα από όταν ήταν 5 ετών. Η παιδική αμνησία μάλλον οφείλεται στη διαφορετική κωδικοποίηση που κάνουν τα μικρά παιδιά. Ενώ οι ενήλικες κωδικοποιούν τις πληροφορίες με βάση το νόημα, τις κατηγορίες τους κλπ., τα παιδιά φαίνεται να μην κάνουν τόσο «βαθιές» κωδικοποιήσεις. Ένα σημαντικό εύρημα είναι ότι η παιδική αμνησία εξαφανίζεται ανάμεσα στα 3-5 χρόνια, περίοδος όπου συντελείται η πρώτη μεγάλη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών.

ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΕΜΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ Υπάρχουν ολοένα αυξανόμενες αποδείξεις ότι μεγάλο μέρος της λήθης στην καθημερινή ζωή οφείλεται σε παρεμβολή. Ένας από τους κυριότερους λόγους που οδηγεί σε αποτυχία ανάσυρσης είναι η παρεμβολή. Παρεμβολή είναι η σύνδεση δύο στοιχείων με το ίδιο μνημονικό σήμα (νύξη). Στην προσπάθεια ανάσυρσης, η ενεργοποίηση της νύξης οδηγεί στο ένα από τα δύο στοιχεία. Υπάρχουν δύο είδη παρεμβολής: Α. Οπισθενεργός παρεμβολή Β. Προσθενεργός παρεμβολή

ΟΠΙΣΘΕΝΕΡΓΟΣ ΠΑΡΕΜΒΟΛΗ Όταν η δεύτερη (χρονικά) πληροφορία που έχουμε συνδέσει με την ίδια νύξη, εμποδίσει την ανάσυρση της πρώτης, τότε έχουμε το φαινόμενο της οπισθενεργούς παρεμβολής. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Ένας φίλος σας αλλάζει τηλέφωνο, και δε μπορείτε να θυμηθείτε τον πρώτο του αριθμό.

ΠΡΟΣΘΕΝΕΡΓΟΣ ΠΑΡΕΜΒΟΛΗ Όταν η πρώτη (χρονικά) πληροφορία που έχουμε συνδέσει με την ίδια νύξη, εμποδίσει την ανάσυρση της δεύτερης, τότε έχουμε το φαινόμενο της προσθενεργούς παρεμβολής. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Όταν αναζητάτε το αυτοκίνητό σας στη συνηθισμένη θέση παρκαρίσματος, ενώ για κάποιο λόγο έχετε παρκάρει σε διαφορετικό σημείο.

ΕΥΡΗΜΑΤΑ Υπάρχουν πολλές μελέτες που δείχνουν τις μεγάλες επιδράσεις της προσθενεργού και της οπισθενεργού παρεμβολής. Μια από αυτές περιλαμβάνει την μάθηση συσχετισμού ζευγών, όπου οι συμμετέχοντες αρχικά μάθαιναν το ζεύγος «γάτα- δέντρο» και μετά έπρεπε να απαντήσουν «δέντρο» όταν η λέξη «γάτα» παρουσιαζόταν μόνη της. Τόσο για την προσθενεργό όσο και για την οπισθενεργό παρεμβολή η πειραματική ομάδα επιδεικνύει παρεμβολή.

Επίσης, οι Isurin και McDonald(2001) υποστήριξαν ότι η οπισθενεργός παρεμβολή μπορεί να βοηθήσει να εξηγήσουμε γιατί οι άνθρωποι ξεχνούν ένα μέρος της μητρικής τους γλώσσας όταν αποκτούν μια δεύτερη γλώσσα. Παρουσίασαν στους συμμετέχοντες αρχικά διάφορες εικόνες και τις αντίστοιχες λέξεις είτε στα ρωσικά είτε στα εβραϊκά. Μετά παρουσίασαν σε μερικούς από αυτούς τις ίδιες εικόνες με τις αντίστοιχες λέξεις στην άλλη γλώσσα. Τέλος, ελέχθηκαν για την ανάκληση των λέξεων στην πρώτη γλώσσα. Το αποτέλεσμα ήταν ότι η ανάκληση των λέξεων της πρώτης γλώσσας επιδεινώθηκε προοδευτικά όσο γίνονταν περισσότερες δοκιμασίες μάθησης με λέξεις της δεύτερης γλώσσας.

ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Βασική αρχή της εξειδικευμένης κωδικοποίησης είναι ότι η ανάσυρση εξαρτάται από την αλληλοεπικάλυψη μεταξύ της πληροφορίας η οποία είναι διαθέσιμη κατά την ανάσυρση και της πληροφορίας εντός του μνημονικού ίχνους. Το μνημονικό ίχνος περιλαμβάνει διάφορα είδη προκείμενων πληροφοριών όπως είναι η διάθεση του ατόμου και πληροφορίες για το υλικό που πρέπει να θυμηθεί κανείς. Όσον αφορά την διάθεση η μνήμη είναι καλύτερη όταν η διάθεση κατά την ανάσυρση είναι ίδια με εκείνη κατά την μάθηση απ’οσο όταν οι δυο διαθέσεις διαφέρουν.

Είναι γνωστό ότι η μνήμη αναγνώρισης είναι γενικώς καλύτερη από την ανάκληση. Σύμφωνα με την αρχή της εξειδικευμένης κωδικοποίησης η μνήμη αναγνώρισης είναι συνήθως καλύτερη από την ανάκληση επειδή η αλληλοεπικάλυψη είναι συνήθως μεγαλύτερη σε ένα τεστ αναγνώρισης απ’ότι σε ένα τεστ ανάκλησης. Η ανάκληση όμως, μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να είναι ανώτερη από την μνήμη αναγνώρισης. Αυτό συμβαίνει όταν οι πληροφορίες στο ενδεικτικό στοιχείο της ανάκλησης πρέπει να αλληλεπικαλύπτονται περισσότερο με τις πληροφορίες που είναι αποθηκευμένες στο μνημονικό ίχνος απ’οσο οι πληροφορίες στο ενδεικτικό στοιχείο της αναγνώρισης.

ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗΣ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗΣ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ Το κατά πόσον οι πληροφορίες ανάσυρσης μας επιτρέπουν να διακρίνουμε την σωστή απάντηση από τις λανθασμένες απαντήσεις είναι σημαντική αλλά η αρχή την αγνοεί. Σύμφωνα με την έρευνα για την παρεμβολή, πληροφορίες που είναι εύκολο να ανακληθούν αν δεν υπάρχει παρεμβολή ανακαλύπτονται πολύ δυσκολότερα όταν παρουσιάζεται παρόμοιο υλικό.

Ο Tulving συμπέρανε ότι οι πληροφορίες που είναι διαθέσιμες κατά τον χρόνο του τεστ συγκρίνονται άμεσα με τις πληροφορίες που είναι αποθηκευμένες στην μνήμη για να αποτιμηθεί η αλληλοεπικάλυψη των πληροφοριών. Αν ρωτούσαμε κάποιον τι έκανε πριν 6 μέρες πιθανότατα θα επιδιδόταν σε μια σύνθετη στρατηγική επίλυσης προβλημάτων για να αναδομήσει τα σχετικά γεγονότα. Όμως η αρχή της εξειδικευμένης κωδικοποίησης δεν λέει τίποτα για τέτοιες στρατηγικές. Ο Tulving θεώρησε ότι το περιβάλλον επηρεάζει την ανάκληση και την αναγνώριση με τον ίδιο τρόπο.

ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΠΑΓΙΩΣΗΣ Η παγίωση είναι μια επεξεργασία που ολοκληρώνεται στο μεγαλύτερο μέρος της μέσα σε μερικές ώρες αλλά μπορεί να διαρκέσει για χρόνια και η οποία σταθεροποιεί την πληροφορία στην μακρόχρονη μνήμη. Σημαντικό συμπέρασμα είναι ότι οι πρόσφατες αναμνήσεις είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες και εύθραυστες στην παρεμβολή και την λήθη, ενώ οι παλιές είναι σβησμένες αλλά πιο στέρεες. Η διαδικασία της παγίωσης περιλαμβάνει 2 φάσεις: Η πρώτη συμβαίνει σε μια περίοδο ωρών και επικεντρώνεται στον ιππόκαμπο. Η δεύτερη συμβαίνει μεταξύ μερικών ημερών και μερικών χρόνων και εμπλέκει αλληλεπιδράσεις μεταξύ του ιππόκαμπου, του ενδοκρινικού φλοιού και του νεοφλοιού. Η φάση αυτή ισχύει μόνο για μνήμες επεισοδίων και σημασιολογικές μνήμες.

ΕΥΡΗΜΑΤΑ Παρέχει μια εξήγηση για το σχήμα της καμπύλης της λήθης. Σύμφωνα με την θεωρία, τα μνημονικά ίχνη είναι ευάλωτα κατά την χρονική περίοδο αμέσως μετά την μάθηση. Άρα, ο ρυθμός λήθης πρέπει να είναι αρχικά γρηγορότερος και να μειώνεται όσο αυξάνεται το χρονικό διάστημα μετά τη μάθηση. Οι καλύτερες αποδείξεις για την θεωρία προέρχονται από τη μελέτη ασθενών με οπισθοδρομική αμνησία, οι οποίοι είχαν βλάβη στον ιππόκαμπο. Οι ασθενείς είχαν εξασθενημένη μνήμη για γεγονότα που συνέβησαν πριν το ξεκίνημα της αμνησίας. Τέλος, η θεωρία υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι πρέπει να είναι πιο επιρρεπείς σε οπισθενεργό παρεμβολή στο αρχικό διάστημα της συγκράτησης απ’ότι αργότερα.

ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ Γνωρίζοντας τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η μνήμη μας, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μεθόδους για τη βελτίωση της απόδοσής της. Οι τεχνικές βελτίωσης της μνήμης αναφέρονται τόσο στην επέκταση του εύρους της βραχύχρονης μνήμης, όσο και στην κωδικοποίηση και την ανάσυρση από τη μακρόχρονη μνήμη. H μνήμη είναι μία σύνθετη λειτουργία, μέσω της οποίας το ανθρώπινο νευρικό σύστημα καταγράφει, αποθηκεύει και ανακαλεί πληροφορίες. O τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος αποθηκεύει τις πληροφορίες είναι εξαιρετικά πολύπλοκος και οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταφέρει να τον εξερευνήσουν ολοκληρωτικά. Σε αυτό όμως που έχουν καταλήξει οι περισσότεροι από αυτούς είναι ότι για να βελτιωθεί θέλει εξάσκηση, τεχνική και στρατηγική.

ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ Επειδή η ΒΜ έχει περιορισμένη χωρητικότητα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την ομαδοποίηση ξεχωριστών στοιχείων, ώστε να μπορούμε να αποθηκεύσουμε περισσότερα. Η ομαδοποίηση στοιχείων στη ΒΜ προϋποθέτει την ύπαρξη γνωστών ομάδων στη ΜΜ. Για παράδειγμα τα στοιχεία 1, 8, 2, 1, μπορούν εύκολα να ομαδοποιηθούν σε ένα (1821), υπό την προϋπόθεση ότι αυτή η χρονολογία είναι αποθηκευμένη στη ΜΜ.

ΝΟΕΡΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ Η χρήση νοερών εικόνων κατά την κωδικοποίηση πληροφοριών στη ΜΜ, βελτιώνει αισθητά την ανάσυρσή τους. Μία συνηθισμένη μέθοδος είναι να συνδέεται κάθε πληροφορία νοερά με ένα τόπο που γνωρίζουμε καλά (όπως το σπίτι μας). Κατόπιν, φέρνοντας στο νου μας τον τόπο αυτό, θα ανασυρθούν και οι πληροφορίες που έχουμε συνδέσει μαζί του.

«ΒΑΘΟΣ» ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ Όσο περισσότερο επεξεργαζόμαστε μία πληροφορία που θέλουμε να αποθηκεύσουμε, τόσο πιο εύκολο είναι να την ανασύρουμε από τη μνήμη μας. Συνηθισμένες πρακτικές βαθιάς κωδικοποίησης είναι να σκεφτόμαστε τις συνέπειες και τις αιτίες ενός γεγονότος που θέλουμε να αποθηκεύσουμε.

ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΣΥΡΣΗΣ Όταν το πλαίσιο κωδικοποίησης και ανάσυρσης μιας πληροφορίας είναι το ίδιο, η ανάσυρση είναι καλύτερη. Έχει βρεθεί ότι ακόμη και η νοερή αναπαράσταση του πλαισίου κωδικοποίησης μπορεί να βελτιώσει την ανάσυρση (Smith et al., 1978).

ΟΡΓΑΝΩΣΗ Η οργάνωση της ύλης κατά την κωδικοποίηση είναι ίσως η καλύτερη τεχνική για τη βελτίωση της ανάσυρσης. Η οργάνωση ενός υλικού μπορεί να είναι θεματική, νοηματική, κλπ. ΕΞΑΣΚΗΣΗ Η ανάσυρση υλικού βελτιώνεται με την εξάσκηση. Ένα υλικό θα ανασυρθεί ευκολότερα αν μετά τη μελέτη του, απαντούμε ερωτήσεις σχετικές με το υλικό που μάθαμε. Μάλιστα είναι προτιμότερο να εξασκούμε την ανάσυρση ενός υλικού, παρά να επαναλαμβάνουμε το υλικό.

ΜΟΡΦΩΣΗ  H μόρφωση, η οποία επιτυγχάνεται μέσα από σπουδές και συνεχές διάβασμα, ενισχύει τις διάφορες λειτουργίες του εγκεφάλου και κατ’ επέκταση της μνήμης. Εικάζεται ότι τα άτομα που έχουν σπουδάσει ενισχύουν τους νευρώνες στον εγκέφαλό τους. H καλύτερη πάντως «γυμναστική» για τη μνήμη θεωρείται ότι είναι η εκμάθηση μίας ξένης γλώσσας, και αυτό γιατί τα στοιχεία που καλούμαστε να μάθουμε είναι τόσο πολλά και η προσπάθεια που καταβάλλουμε τόσο έντονη, που καταφέρνει να κινητοποιεί τη μνήμη και να την κρατά σε εγρήγορση.

EΚΜΑΘΗΣΗ ΕΝΟΣ ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ  H εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου αποτελεί μία πολύ καλή άσκηση του νου, αφού απαιτεί συνδυασμό πολλών λειτουργιών του εγκεφάλου, όπως της μνήμης, της μάθησης, της κίνησης, του συναισθήματος, της ακοής και της δημιουργικότητας. Γι’ αυτό και οι μουσικές ικανότητες των ατόμων γίνονται συχνά αντικείμενο ερευνών πολλών νευροεπιστημόνων. EΠΑΡΚΗΣ ΥΠΝΟΣ O ύπνος βοηθά τη μνήμη και είναι απαραίτητος για τη διαδικασία της μάθησης. Πιο συγκεκριμένα, βοηθά να αποθηκεύονται και να «ταξινομούνται» οι πληροφορίες που παίρνουμε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αντίθετα, όταν δεν κοιμόμαστε καλά και χάνουμε τον ύπνο μας για δύο με τρία συνεχόμενα 24ωρα, μπορεί να παρουσιάσουμε αδυναμία συγκέντρωσης και απώλεια μνήμης. Για να έχουμε λοιπόν καλή μνήμη, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να ξεκουράζουμε το σώμα και το νου μας το βράδυ με 8 ώρες ύπνου.

KΟΙΝΩΝΙΚΟΤΗΤΑ Όσο πιο συχνά μιλάτε στο τηλέφωνο ή βγαίνετε με φίλους και συγγενείς για να διασκεδάσετε και να ανταλλάξετε απόψεις, τόσο καλύτερη μνήμη θα έχετε. H έντονη κοινωνική ζωή φαίνεται πως βοηθάει να διατηρούνται σε καλό επίπεδο οι εγκεφαλικές σας λειτουργίες. H διαδικασία της συνομιλίας αφυπνίζει τη μνήμη. Σε αυτό τουλάχιστον το συμπέρασμα κατέληξε η επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, η οποία μελέτησε τις απαντήσεις που έδωσαν 3.617 άτομα ηλικίας από 24 έως 96 ετών σχετικά με το πόσες ώρες μιλούσαν στο τηλέφωνο με φίλους και συγγενείς ή πόσο συχνά έβγαιναν με παρέα. Εκτός των ερωτηματολογίων, οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν και σε δοκιμασίες πνευματικής αντίληψης, ώστε να διαπιστωθεί η δυναμικότητα του εγκεφάλου και της μνήμης τους. Aπό τη μελέτη των στοιχείων προέκυψε ότι, ανεξάρτητα από την ηλικία, εκείνοι που ήταν κοινωνικά ενεργοί είχαν καλύτερη διαύγεια.

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ H συναισθηματική ισορροπία προστατεύει τη μνήμη από τις δυσμενείς επιδράσεις του στρες. Yπάρχουν ενδείξεις ότι τα υψηλά επίπεδα των ορμονών τους στρες φθείρουν τα κύτταρα του εγκεφάλου και βλάπτουν τον ιππόκαμπο (σημαντικό όργανο που ρυθμίζει τη μνήμη). Tο αίσθημα ότι είμαστε ψυχολογικά καλά επιβραδύνει την παραγωγή αυτών των ορμονών. Γι’ αυτό καλό θα ήταν πού και πού να εφαρμόζετε κάποιες ασκήσεις χαλάρωσης και αναπνοής. ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ «Nούς υγιής εν σώματι υγιεί», έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι και είχαν απόλυτο δίκιο. Tη ρήση αυτή επιβεβαιώνουν πολλές έρευνες, βάσει των οποίων η σωματική άσκηση διατηρεί ακμαία την μνήμη μας. H συστηματική σωματική άσκηση διεγείρει την αναγέννηση των νευρικών κυττάρων και συντελεί στην καλή καρδιακή λειτουργία, η οποία οξυγονώνει σωστά τον εγκέφαλο. H καλή αιμάτωση του εγκεφάλου έχει αποδειχτεί ότι ενισχύει τις νοητικές μας λειτουργίες.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΠΟΥ ΑΚΟΝΙΖΟΥΝ ΤΗ ΜΝΗΜΗ H επίλυση σταυρόλεξων οξύνει ιδιαίτερα τη μνήμη. Kαι επειδή, σύμφωνα με έρευνες, ο σωστός χειρισμός της γλώσσας από μικρή ηλικία βοηθά την καλή λειτουργία του εγκεφάλου, οι ασκήσεις λέξεων, όπως αυτή που ακολουθεί, ενδείκνυνται για την όξυνση της μνήμης. Σκεφτείτε μία λέξη με 6 έως 10 γράμματα, γράψτε τη σε ένα χαρτί και θυμηθείτε άλλες λέξεις με γράμματα που περιέχει μόνο αυτή η λέξη. Mέσα σε ένα λεπτό προσπαθήστε να βρείτε 18 με 20 λέξεις. Παράδειγμα: Eπισήμανση. Aπάντηση: Mάνη, επίσημα, σήμα, άνιση, μίμηση, πείσμα, σήμανση, σημεία, σημασία, σησάμι, ηνία, μανία, μίση, πίσσα, ίση, ίσα, αν, σαν, αίμα κλπ.

TEXNIKEΣ ΓIA NA ΘYMOMAΣTE KAΛYTEPA Eκπαίδευση στην προσοχή, την παρατήρηση και την επεξεργασία. Θυμόμαστε μία πληροφορία μόνο αν της δώσουμε τη δέουσα προσοχή, μόνο αν επικεντρώσουμε την προσοχή μας σε αυτή, είτε είναι κάτι που ακούμε είτε κάτι που διαβάζουμε είτε κάτι που βλέπουμε. Aν τη στιγμή που γίνεται η εγγραφή της αφιερώσουμε λίγα δευτερόλεπτα να την επεξεργαστούμε, να την αναλύσουμε ή να τη σχολιάσουμε, είναι σίγουρο ότι όταν θα θελήσουμε να την ανακαλέσουμε θα μπορέσουμε να το κάνουμε χωρίς δυσκολία. Eνεργοποίηση όλων των αισθήσεων. Ανάλογα με αυτό που θέλετε να συγκρατήσετε, ενεργοποιήστε όσο περισσότερες αισθήσεις μπορείτε (όραση, ακοή, όσφρηση κλπ.). Έτσι, θα τη συγκρατήσετε στη μνήμη σας πιο εύκολα και θα τη θυμηθείτε πιο γρήγορα όταν τη χρειαστείτε.

Επιλογή. Επιλέξτε τι θέλετε να θυμάστε, γιατί και για πόσο χρονικό διάστημα. Οργάνωση - Oμαδοποίηση. Απομνημονεύουμε καλύτερα μία πληροφορία όταν τη συσχετίζουμε με κάποια άλλη που ήδη υπάρχει στη μνήμη μας. Για να το διαπιστώσετε κάντε το ακόλουθο τεστ. Διαβάστε τον παρακάτω δεκαψήφιο αριθμό: 1914678007. Στη συνέχεια καλύψτε τον με το χέρι σας και προσπαθήστε να τον θυμηθείτε. Oι περισσότεροι δεν θα τα καταφέρετε. Συνήθως οι άνθρωποι μπορούν να συγκρατήσουν μέχρι 7 αριθμούς. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που οι περισσότεροι αριθμοί τηλεφωνικής κλήσης αποτελούνται από 7 ψηφία. Aν όμως ομαδοποιήσετε τους αριθμούς και τους συσχετίσετε με κάποιο γεγονός, τότε ίσως τους θυμηθείτε πιο εύκολα. Aν για παράδειγμα, τους ομαδοποιήσετε ως εξής: 1914 (η χρονολογία που ξεκίνησε ο Πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος), 678 (τρεις διαδοχικοί αριθμοί), 007 (Tζέιμς Mπόντ). Eπομένως, έχετε μόνο τρία πράγματα να θυμηθείτε αντί για δέκα.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΣΑΣ ΕΞΑΣΚΗΣΗ! Διαβάζετε καθημερινά εφημερίδες και περιοδικά. Επιλέγετε ένα άρθρο και δίνετε ιδιαίτερη προσοχή στο περιεχόμενό του. Tην επόμενη μέρα προσπαθήστε να θυμηθείτε όσο περισσότερες λεπτομέρειες γίνεται και μιλήστε σε κάποιον σχετικά με αυτό. Την ώρα που διαβάζετε την εφημερίδα σας προσπαθήστε να εντοπίζετε γρήγορα την κεντρική ιδέα και να επικεντρώνεστε λίγο σε αυτή. Εφαρμόζοντας καθημερινά αυτήν τη στρατηγική, σύντομα θα δείτε ότι το μυαλό σας εστιάζει καλύτερα σε μία πληροφορία. Διαβάστε ένα απόσπασμα από κάποιο λογοτεχνικό βιβλίο και προσπαθήστε να φανταστείτε με λεπτομέρειες τις εικόνες που περιγράφει. Mε αυτό τον τρόπο οξύνετε την οπτική σας μνήμη.

Ευχαριστουμε για την προσοχη σασ!!!