Γεωμετρική και Αρχαϊκή περίοδος ΜΑΘΗΜΑ 4ο Γεωμετρική και Αρχαϊκή περίοδος Geometric and archaic ages AARCH120 – Εαρινό Εξάμηνο 2007-2008

«πόλις κράτος», αυτονομία των πόλεων, AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Ελλάδα 12ος – 7ος αιώνας π.Χ. 1100 π.Χ. Δωριείς, τραχείς κατακτητές με σιδηρά όπλα και μειωμένη καλλιτεχνική διάθεση, «πόλις κράτος», αυτονομία των πόλεων, γένεση της πολιτικής, κωδικοποίηση νομοθεσίας, «γένη», αποικισμοί: εμπόριο, μικροί κλήροι/ περιουσία, διέξοδος από διαμάχες, αποικία - μητρόπολις συγκρότηση της έννοιας του ελεύθερου πολίτη (Λυκούργος – 9ος αι. π.Χ., Δράκων και Σόλων – Αθήνα 7ος και 6ος αι. π.Χ.) 776 π.Χ. Ολυμπιακοί Αγώνες, Δελφοί, Δήλος, Δωδώνη, δωδεκάθεο, ελληνικό αλφάβητο 10ος αι. π.Χ. Greece 12th – 7th century B.C. Dorians, iron weapons, city state, politics, law, colonization: trade, small estates, conflicts’ way out, colony – metropolis, notion of citizenship, Lycurgus – Solon – Draco, Olympic Games, Delphi, Delos, Dodona, Olympian gods, Greek alphabet.

ιεροί τόποι, ιερά και ναοί απαραβίαστα - άσυλο AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Θρησκεία – Ιστορικές περίοδοι Δωδεκάθεον (δυνάμεις της φύσεως και της Γης), θεοί, ημίθεοι, νύμφες, μούσες, θεογονία, μυθολογία, κλπ, πόλη – προστάτης θεός (Αθηνά - Αθήνα, Άρτεμις – Έφεσος, Αφροδίτη – Πάφος, κλπ) ιεροί τόποι, ιερά και ναοί απαραβίαστα - άσυλο λατρεία στην ύπαιθρο, θυσίες, μυστήρια, Υπομυκηναϊκή περίοδος 1100-1000 π.Χ. Πρωτογεωμετρική περίοδος 1000-900 π.Χ. Γεωμετρική περίοδος 925-650 π.Χ. Ανατολίζοντος ρυθμού 725-600 π.Χ. Αρχαϊκή περίοδος 700-480 π.Χ. (Περσικοί πόλεμοι) Religion – Historic periods Twelve gods and mythology, city – tutelar god, holly places, temples, asylum, outdoor worship, offerings, mysteries, four periods

- κτήρια διαφόρων χρήσεων, δημόσια κτίρια σημαντικότερα των ιδιωτικών, AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Γενικές παρατηρήσεις για την Αρχιτεκτονική - κτήρια διαφόρων χρήσεων, δημόσια κτίρια σημαντικότερα των ιδιωτικών, η καταγωγή του ναού > σχέση με ανθρώπινη κατοικία και μυκηναϊκό μέγαρο, χρήση λίθου με στέγη από κεραμίδια, δίκλινης στέγη με αέτωμα, Δωρικός και Ιωνικός ρυθμός Ξύλα και πηλός «Σηκός» βάση από λίθο και πλίνθους στο άνω τμήμα Ψημένος πηλός: κεραμίδια και επενδύσεις ξύλινων μερών Κεραμίδια: Λακωνικά και Κορινθιακά, στρωτήρες, καλυπτήρες, αγελαίοι, κορυφαίοι και ηγεμόνες Λαξευτοί και ημιλάξευτοι τοίχοι Key issues for architecture Public buildings significance, Greek temple roots, stone with tile roofs, gabled roof with pediment, Doric – Ionic order, “cela”, tiles, ceramic linings, Tiles: Laconic and Corinthian type

Κορινθιακά κεραμίδια Corinthian Tiles AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Κορινθιακά κεραμίδια Corinthian Tiles

ορθογώνιο στενομέτωπο κτίριο με παραστάδες και κίονες στην όψη, AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» H εξέλιξη του ελληνικού ναού - αψιδωτός τύπος: επιμήκης με εγκάρσια χωρίσματα που καταλήγει σε ημικυκλικό σχήμα, - απλός ορθογώνιος ναός με επίμηκες σχήμα, βατό δώμα και εσωτερική εστία (μυκηναϊκό μέγαρο), ορθογώνιο στενομέτωπο κτίριο με παραστάδες και κίονες στην όψη, περιμετρικώς διατεταγμένο «πτερόν» ή «περίστασις» (Εμποριό Χίου, Ναός της Ήρας στην Τίρυνθα, Ηραίο της Σάμου, Ναός του Θέρμου) Greek temple evolution apse, elongate rectangle, passable roof, pilasters and columns at the front, circumferential “pteron” (temple at Emporion – Chios, Hera's Temple at Tiryns, Samos Hereon, Thermos temple)

Μετάβαση από τα ξύλινα στα λίθινα μέρη From wooden towards stone parts AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Μετάβαση από τα ξύλινα στα λίθινα μέρη From wooden towards stone parts

Ναός στον Πρινιά της Κρήτης AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Ναός στον Πρινιά της Κρήτης Prinias Temple

Ναός του Απόλλωνος Πυθίου στη Γόρτυνα Κρήτης AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Ναός του Απόλλωνος Πυθίου στη Γόρτυνα Κρήτης Apollo Pythios temple at Gortyna

AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Ναός του Θερμίου Απόλλωνος (Θέρμος Αιτωλίας) Πρωτογεωμετρικό Μέγαρο Β’, Περίπτερος επιμήκης ναός με αξονική κιονοστοιχία και οπισθόδομο, χωρίς στυλοβάτη, ξύλινα επιστύλια, ζωφόρος – ξύλινα τρίγλυφα, μετόπες από οπτό πηλό, γείσο από οπτό πηλό και ηγεμόνες με μορφές, ένα μόνο αέτωμα – μονοκλινής στέγη, Εκλεπτύνσεις, ασυμμετρία και απόκλιση από άξονες, «Λανθάνουσα κίνηση του όλου» Greek temple evolution Early geometric “megaron B”, peripteral elongate temple, axial colonade, frieze, no socle, wooden triglyphs, terra cotta metopes, single frontispiece, dissymmetry, visual refinements, “latent movement”

AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Ηραίο της Ολυμπίας 7ος αι. π.Χ., περίπτερος (6x16), επιμηκυμένος, σηκός: πωρόλιθοι και ωμές πλίνθοι, ξύλινοι κίονες, σταδιακή αντικατάσταση ξύλινων κιόνων με πώρινους, εσωτερικές κοινοστοιχίες, τρία κλίτη, λακωνικά κεραμίδια, 2,30m κεντρικό ακρωτήριο Hereon of Olympia 7th cent. B.C., peripteral (6x16), elongate, cela: porous stone, adobes, wooden columns changed by stone ones, internal colonnades, three aisles, central acroterion

Ηραίο της Ολυμπίας - Ακρωτήριο Olympia Hereon - Acroterion AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Ηραίο της Ολυμπίας - Ακρωτήριο Olympia Hereon - Acroterion

Πρόδρομος ιωνικού κιονόκρανου - Νεανδρεία AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Πρόδρομος ιωνικού κιονόκρανου - Νεανδρεία Early Ionic order capital - Neandreia

από την ολιγαρχία στη δημοκρατία, AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Ελλάδα 6ος αιώνας π.Χ. από την ολιγαρχία στη δημοκρατία, Σπάρτη: συντηρητικότητα, λιτότητα και τυφλή υποταγή στους νόμους/ Αθήνα: προοδευτικότητα και αγάπη για τη ζωή, Περσικός κίνδυνος, Ολοκλήρωση του ατόμου, Επτά σοφοί, τέχνες και γράμματα, Δωρικός ρυθμός – ελλάδα και δωρικές αποικίες, Ιωνικός Ρυθμός – Νησιά και Μικρά Ασία. Greece 6th century B.C. From oligarchy to democracy, Sparta: conservative, thrift, docility to laws, Athens: progressiveness, love for life, Persian danger, anthropocentric view of life, Seven Sages, arts and literature, Doric order, Ionian order

Άστυλος, μονόστυλος, δίστυλος, τρίστυλος κλπ AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Τυπολογία Ναών εν παραστάσιν/ διπλούς εν παραστάσιν/ απλούς πρόστυλος/ αμφιπρόστυλος/ εν παρατάσιν, περίπτερος/ διπλούς εν παραστάσιν, περίπτερος/ αμφιπρόστυλος, περίπτερος/ ψευδοπερίπτερος/ δίπτερος/ ψευδοδίπτερος, Άστυλος, μονόστυλος, δίστυλος, τρίστυλος κλπ Temple typology In antis/ double anta/ prostyle/ amphi-prostyle/ in antis, peripteral/ double anta, peripteral/ amphi-prostyle, peripteral/ pseudoperipteral/ dipteral/ pseudodipteral, Astyle, monostyle, distyle, tristyle etc

Τυπολογία αρχαίων ελληνικών ναών Ancient Greek Sanctuary Typology AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Τυπολογία Ναών Είσοδος από ανατολή, άγαλμα θεού, αφιερώματα, σκοτεινός ναός, οπισθόδομος, πλατεία - βωμός Temple typology Entrance from east, god statue, dark sanctuaries, opisthodomos, square with altar Τυπολογία αρχαίων ελληνικών ναών Ancient Greek Sanctuary Typology

AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Υλικά και τρόποι δομής Εγκατάλειψη του ξύλου και το ωμού πηλού, λίθος, πωρόλιθος – μαλακός λίθος, μάρμαρο – σταδιακή εφαρμογή στα σημεία που εκτίθενται στην υγρασία η δέχονται χρώμα (π.χ. μετόπες, γείσα κλπ), λεπτότατο επίχρισμα (stucco), ξύλο στις στέγες, πηλός στα κεραμίδια. Sanctuary typology wood and terra cotta not in much use, porous lime stone, marble – progressive application in parts open to humidity or proposed to be colored (metopes, friezes etc), thin plaster (stucco), wooden roofs, terra cotta tiles.

AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Δωρικός Ρυθμός – Τα μέρη του ναού στερεοβάτης, ευθυντηρία, κρηπίς, στυλοβάτης, βαθμίδες, μετακιόνιον, μεταξόνιον, κίονας (κορμός, κιονόκρανο), σφόνδυλοι, μείωσις, έντασις, ραβδώσεις, αβακας, εχίνος, υποτραχήλιον, δακτύλιος, εγκοπές και ιμάντες Dorian Order - Temple parts stereobate, euthynteria, crepis, stylobate, stairs, distance between columns/ axes, column (shaft, capital), spondyle, radius decrease, entasis, fluting, abacus, echinus, hypotrachelion, rings,

architrave, frieze, triglyphs, metopes, cornice, entablature, pediment AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Τα μέρη του Ναού επιστύλιο, αντίθημα, ταινία, κανόνες, σταγόνες, ζωφόρος, τρίγλυφα, μετόπες, μηροί, γλυφές – ημιγλυφές, κεφαλή, γείσο, προμόχθοι – σταγόνες, οδοί – αγυιαί, θριγκός, καταέτιο γείσο, αέτωμα - τύμπανο Temple parts architrave, frieze, triglyphs, metopes, cornice, entablature, pediment

AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Ιωνικός Ρυθμός – Τα μέρη του ναού απλή ή σύνθετη βάση κίονα, απλούστερο επιστύλιο,έλικες, προσκεφάλαια, φατνωματικές πλάκες, συνεχής ζωφόρος, προσθήκη σίμας ή επαετίδος, Ionian Order – Temple Parts simple or complex column base, architrave, volute, coffer slabs, continuous frieze, sima

Σύγκριση Ιωνικού - Δωρικού Ρυθμού AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Σύγκριση Ιωνικού - Δωρικού Ρυθμού Ionic and Doric Order

Ιωνικό κυμάτιο Ionic cyma AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Ιωνικό κυμάτιο Ionic cyma

Λέσβιο κυμάτιο Lesbian cyma AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Λέσβιο κυμάτιο Lesbian cyma

Ναός της Αρτέμιδος στην Κέρκυρα Temple of Artemis at Corfu AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Ναός της Αρτέμιδος στην Κέρκυρα Temple of Artemis at Corfu

Ναός C στο Σελινούντα Temple C at Selinus AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Ναός C στο Σελινούντα Temple C at Selinus

Ηραίον της Σάμου Samos Hereon AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Ηραίον της Σάμου Samos Hereon

Γλυπτά αετώματος – Εκατόμπεδον Αθηνών AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Γλυπτά αετώματος – Εκατόμπεδον Αθηνών Pediment sculpture – Athens “Ekatompedon”

Θησαυρός των Σιφνίων στους Δελφούς Treasure of Sifnians at Delphi AARCH 120 – ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ – 4η Διάλεξη – «Γεωμετρική και Αρχαϊκή» Θησαυρός των Σιφνίων στους Δελφούς Treasure of Sifnians at Delphi