ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ – ΤΖΕΗΜΣ ΜΑΝΟΣ ΙΑΤΡΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2007 ΙΑΤΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ,ΥΠΕΡΤΑΣΗ, ΥΠΕΡΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ, ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Nα αποφεύγετε λιπαρά κρέατα (όπως λουκάνικα) και να μην τρώτε καθημερινά κρέας ιδίως το κόκκινο επεξεργασμένο, τα πατατάκια, τις κρέμες γάλακτος και το βούτυρο, τα μπισκότα, τα γλυκά, τα αλατισμένα φυστίκια και τις κονσέρβες. Προτιμάτε ποικιλία στην διατροφή.

Τρώτε άφθονες φυτικές ίνες και πολλά φρούτα και λαχανικά Τρώτε άφθονες φυτικές ίνες και πολλά φρούτα και λαχανικά. Προτιμάτε τα αμυλούχα που υπάρχουν π.χ. στο ψωμί, το ρύζι, τις πατάτες. Πάντα να περιλαμβάνει το ημερήσιο σιτηρέσιό σας φρούτα και λαχανικά για τα οποία συνιστώνται πάνω από 5 μερίδες ημερησίως.

Τρώτε άφθονες φυτικές ίνες π. χ. δημητριακά ολικής αλέσεως (π. χ Τρώτε άφθονες φυτικές ίνες π.χ. δημητριακά ολικής αλέσεως (π.χ. τα All Brans της Nestle ή της Kellogg’s), τα φασόλια, το ρύζι, η βρώμι, το ψωμί ολικής αλέσεως κ.α Προτιμάτε γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά και επίσης αφαιρείτε το ορατό λίπος από τα κρέατα. Αποφεύγετε το αλάτι και τη ζάχαρη (που μαζί με την ηρωίνη αποτελούν τη λευκή μάστιγα της εποχής μας).

Πίνετε αρκετό νερό: 2 – 3 λίτρα ημερησίως. Αποφεύγετε το αλκοόλ Πίνετε αρκετό νερό: 2 – 3 λίτρα ημερησίως. Αποφεύγετε το αλκοόλ. Τα όρια είναι μέχρι 21 μονάδες εβδομαδιαίως για τους άνδρες και κάτω από 14 μονάδες εβδομαδιαίως για τις γυναίκες. 1 μονάδα αντιστοιχεί με 8 γραμμάρια αλκοόλ, δηλαδή ένα κρασοπότηρο κρασί ή sherry. 1 μπουκάλι 12% κρασιού αντιστοιχεί σε 9 μονάδες.

Προτιμάτε το βράσιμο, το μαγείρεμα στον ατμό και το ψήσιμο των φαγητών και όχι το τηγάνισμα. Μην τσιγαρίζετε τα υλικά. Τρώτε λιπαρά ψάρια όπως το σκουμπρί, η ρέγγα, ο σολομός, 2 φορές την εβδομάδα. Αντικαταστήστε το κρέας με φυτική πρωτεινη όπως σόγια.

ΥΠΕΡΤΑΣΗ Είναι η αρτηριακή πίεση πάνω από 140/90 mmHg (14 η μεγάλη με 9 η μικρή, όπως τη μετράει ο απλός κόσμος). Τα αίτια είναι άγνωστα στο 95% των ασθενών (οπότε η υπέρταση αποκαλείται ``ιδιοπαθής΄΄), ενώ στους υπόλοιπους ασθενείς τα αίτια είναι: Α)Νεφρολογικά. Από αυτά τα ¾ οφείλονται σε νεφρικές ασθένειες όπως σπειραματονεφρίτις, οζώδης πολυαρτηρίτις, συστηματική σκλήρυνση, χρόνια πυελονεφρίτις, πολυκιστικοί νεφροί. Το άλλο ¼ οφείλεται σε νεφροαγγειακές ασθένειες όπως αθηρωματώδεις ή σπανιότερα σε νέες γυναίκες η ινομυική δυσπλασία.

Β)Ενδοκρινικά όπως το σύνδρομο Cushing (αφορά δευτεροπαθώς και τη μακροχρόνια λήψη κορτιζονούχων) και Conn, το φαιοχρωμοκύττωμα, η ακρομεγαλία (μαγαλακρία) και ο υπερπαραθυρεοειδισμός. Γ)Άλλα αίτια όπως η στένωση του ισθμού της αορτής, η κύηση, η λήψη στεροειδών (όπως κορτιζόνης), το αντισυλληπτικό χάπι και η λήψη αναστολέων ΜΑΟ για κατάθλιψη.

Η υπέρταση είναι ένας μείζονας παράγοντας κινδύνου για το έμφραγμα του μυοκαρδίου και το εγκεφαλικό επεισόδια. Συνήθως είναι ασυμπτωματική. Για πολλά χρόνια πιστεύαμε ότι η διαστολική πίεση (μικρή) είχε μεγαλύτερη σημασία από τη συστολική (μεγάλη), αν και αυτό έχει ανατραπεί από έρευνες που πλέον καθιστούν τη συστολική ως πιο σημαντική για καρδιοαγγειακό ρίσκο (έμφραγμα και εγκεφαλικό) σε άτομα πάνω από 50 ετών.

Η ``κακοήθης υπέρταση΄΄ με συστολική πίεση πάνω από 200 και διαστολική πάνω από 130 χρειάζεται επείγουσα θεραπεία στο νοσοκομείο γιατί προδιαθέτει σε οξεία νεφρική ανεπάρκεια, καρδιακή ανεπάρκεια και υπερτασική εγκεφαλοπάθεια. Χωρίς θεραπεία το 90% των ασθενών καταλήγει σε 1 έτος, ενώ με θεραπεία η 5ετής επιβίωση είναι 70%. Στην κακοήθη υπέρταση έχουμε παράλληλα και ευρήματα από τον αμφιβληστροειδή όπως αμφω αιμορραγίες και εξιδρώματα, με ή χωρίς οίδημα οπτικής θηλής. Έτσι, όπως και στον σακχ. διαβήτη, είναι απαραίτητη η τακτική επίσκεψη στον οφθαλμίατρο για βυθοσκόπηση.

Η θεραπεία της υπέρτασης συνεκτιμάται και με άλλους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου και έτσι είναι απαραίτητη η μέτρηση του σακχάρου και των λιπιδίων (χοληστερίνη, LDL, τριγλυκερίδια) στο αίμα.

Αν η συστολική πίεση είναι κάτω από 140 και η διαστολική κάτω από 90, τότε δεν υπάρχει ανησυχία. Ο ασθενής δεν έχει υπέρταση. Απλά συνιστάται τακτική μέτρηση της πίεσης (όχι καθημερινά, μην γίνει νεύρωση στον ασθενή) και υγιεινή ζωή: όχι κάπνισμα, μέτριας έντασης τακτική άσκηση (τρέξιμο ή/και κολύμπι για τους νέους, περπάτημα και ποδήλατο για τους ηλικιωμένους, >5 φορές την εβδομάδα για >30 λεπτά καθημερινά), υγιεινή διατροφή (βλ. παραπάνω) φτωχή σε λίπη και πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, αποφυγή ζάχαρης και αλατιού, μείωση αλκοόλ, αποφυγή καφέ, χαλάρωση και έλεγχος του στρες και αντιμετώπιση παχυσαρκίας με σωστή δίαιτα (και άσκηση) κτλ.

Σε ό,τι αφορά την θεραπεία της υπέρτασης: Α)Αν η συστολική πίεση είναι μεταξύ 140 με 159 και/ή διαστολική μεταξύ 90 με 99 τότε: 1)Αν το ρίσκο για συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια και εγκεφαλικό είναι < 20% και δεν υπάρχει βλάβη οργάνου στόχου τότε χρειάζεται επανεκτίμηση σε 1 έτος και υγιεινή ζωή. 2)Αν το ρίσκο είναι πάνω από 20% για τα επόμενα 10 έτη ή υπάρχει σακχαρώδης διαβήτης ή υπάρχει βλάβη τελικού οργάνου τότε χρειάζεται υγιεινή ζωή και φαρμακευτική θεραπεία – αν η υπέρταση επιμένει σε επανειλημμένες μετρήσεις.

Β)Αν η συστολική πίεση είναι πάνω από 160 και/ή διαστολική πάνω από 100 τότε χρειάζεται υγιεινή ζωή και φάρμακα – αν η πίεση παραμένει σε υψηλά επίπεδα σε επαναλαμβανόμενες μετρήσεις. Σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη η πίεση πρέπει να διατηρείται κάτω από 130/80 και αν υπάρχει πρωτεϊνουρία (δηλαδή πρόβλημα στα νεφρά) τότε να διατηρείται κάτω από 125/75.

Σημειώνεται πως οι βλάβες (τελικών) οργάνων στόχων είναι: υπερτροφία αριστερής κοιλίας, ιατρικό ιστορικό εμφράγματος μυοκαρδίου, ιατρικό ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου, περιφερική αγγειακή νόσος, ιατρικό ιστορικό στηθάγχης και νεφρική ανεπάρκεια.

Σε μη σακχαροδιαβητικούς ασθενείς ο στόχος της θεραπείας είναι η διατήρηση της πίεσης κάτω από 140/85. Σημειώνεται πως ποτέ δεν πρέπει να ρίχνουμε με φάρμακα (ιδίως με υπογλώσσια νιφεδιπίνη) απότομα την πίεση (ακόμα και σε κακοήθη υπέρταση), γιατί αυτό μπορεί να αποβεί θανατηφόρο. Τα αντιυπερτασικά φάρμακα διακρίνονται: στα (D) θειαζιδικά διουρητικά (όπως η βενδροφλουαζίδη), τους (B) β’ αναστολείς όπως η ατενολόλη (π.χ. Τenormin, αντένδειξη σε άσθμα, προσοχή σε καρδιακή ανεπάρκεια), στους (A) αναστολείς ΜΕΑ (στα αγγλικά ACE – Ι) όπως η λισινοπρίλη (π.χ. Zestril ή Prinivil αντένδειξη η στένωση αορτικής και στένωση νεφρικής αρτηρίας) και στους ανταγωνιστές υποδοχέων αγγειοτενσίνης όπως η λοσαρτάνη (Cozaar ) και τέλος στους (C) ανταγωνιστές διαύλων ασβεστίου όπως η νιφεδιπίνη (π.χ. Adalat).

Υπάρχουν και άλλα αντιυπερτασικά όπως οι α’ αναστολείς (όπως η δοξαζοσίνη), τα κεντρικά δρώντα φάρμακα όπως η μέθυλ – ντόπα (για την εγκυμοσύνη), ενώ σε επιμένουσες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται η κλονιδίνη (ποτέ δεν τη σταματάμε απότομα γιατί μπορεί να κάνει rebound αύξηση της πίεσης), η μινοξιδίλη (χρησιμοποιείται και για την φαλάκρα) και η υδραλαζίνη που συνδυάζονται με έναν β’ αναστολέα (και έχουν ως ανεπιθύμητη ενέργεια ένα σύνδρομο σαν τον συστηματικό ερυθηματώδη λύκο). Ποτέ δεν σταματάμε απότομα φάρμακα όπως οι β’ αναστολείς και αντιυπερτασικά όπως η κλονιδίνη, γιατί μπορεί να αποβεί θανατηφόρο.

Σχετικά με την θεραπεία της υπέρτασης ακολουθείται το παρακάτω σχήμα: σε ασθενή < 55 ετών και όχι μαύρο χορηγείται αγωγή Α ή Β. Σε ασθενή > 55 ετών ή μαύρο χορηγείται αγωγή C ή D. Σε μη ρύθμιση της πίεσης χορηγείται Α ή Β και C ή D. Αν ακόμα δεν έχουμε ρύθμιση της πίεσης προχωράμε στο σχήμα Α ή Β και C και D. Αν πάλι δεν ρυθμίζεται η πίεση προσθέτουμε α’ αναστολέα ή σπιρονολακτόνη ή άλλο διουρητικό. Ίσως το σχήμα αυτό δεν συμφωνεί με την αγωγή που σας έδωσε ο παθολόγος σας, αλλά τονίζεται ότι είναι απαραίτητο οι ιατροί να ενημερώνονται συνεχώς (από διεθνή επιστημονικά περιοδικά) για τις σύγχρονες ιατρικές εξελίξεις και όχι να δίνουν τυφλά φάρμακα ή ξεπερασμένα σχήματα.

Πέρα από τα αντιυπερτασικά φάρμακα χρειάζεται και ασπιρίνη 75 mg (εντεροδιαλυτή, να λαμβάνεται με το φαγητό) αν ο ασθενής είναι πάνω από 50 ετών, αν ελέγχει ικανοποιητικά την πίεση (<150/90) και αν υπάρχει βλάβη οργάνου στόχου, σακχαρώδης διαβήτης ή καρδιαγγειακό ρίσκο για μια 10ετία πάνω από 20%. Επίσης ο ασθενής να λαμβάνει θεραπεία με στατίνη (αντιλιπαιδιμικό) αν η υπέρταση επιπλέκεται με καρδιαγγειακή νόσο, ανεξαρτήτως επιπέδων χοληστερόλης και LDL ή για πρόληψη καρδιαγγειακών συμβάντων (έμφραγμα και εγκεφαλικό) σε ασθενείς πάνω από 40 ετών με υπέρταση και καρδιαγγειακό ρίσκο για μια δεκαετία πάνω από 20%.

Σημείωση: η πλειοψηφία των ασθενών (αλλά και ιατρών, και φαρμακοποιών) μετρά λάθος την πίεση. Η μέτρηση της πίεσης πρέπει να γίνεται 2 ώρες μετά το πρωινό ξύπνημα, με τον ασθενή να έχει ξεκουραστεί για 10 – 15 λεπτά σε ένα κρεβάτι, να μην έχει φάει, πιεί αλκοόλ ή καπνίσει πρόσφατα. H μέτρηση γίνεται με τον ασθενή καθιστό σε μια καρέκλα, με το αριστερό του χέρι να ακουμπά σε ένα τραπέζι και η περιχειρίδα μπαίνει στο αριστερό χέρι.

ΥΠΕΡΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ Ο μέσος όρος της χοληστερόλης στον πληθυσμό αποτελεί προγνωστικό δείκτη για την ανάπτυξη καρδιαγγειακών ασθενειών (κυρίως έμφραγμα του μυοκαρδίου και εγκεφαλικό επεισόδιο) αν και σε ατομικό επίπεδο αποτελεί φτωχό προγνωστικό δείκτη αφού μόλις το 42% των ασθενών που παθαίνουν καρδειαγγειακά προβλήματα έχουν υψηλή χοληστερόλη!

Η ολική χοληστερόλη πλάσματος συνίσταται σε Α)LDL (χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεινη) χοληστερόλη ή ΄΄κακή χοληστερίνη΄΄. Τα υψηλά επίπεδά της σχετίζονται με υψηλό ρίσκο καρδιαγγειακών παθήσεων.

Β)ΗDL (υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεινη) χοληστερόλη ή ΄΄καλή χοληστερίνη΄΄ τα χαμηλά επίπεδα της οποίας σχετίζονται με αυξημένο ρίσκο καρδειαγγειακών παθήσεων. Γ)Τριγλυκερίδια (TGs) που είναι ανεξάρτητος παράγων κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις. Δ)Το πηλίκον της ολικής χοληστερόλης προς HDL. Σε αντίθεση με την πεποίθηση πολλών ιατρών, δεν υπάρχει ουδός (όριο). Όσο μεγαλύτερη είναι η αναλογία, τόσο μεγαλύτερο το ρίσκο καρδιαγγειακών ασθενειών.

Οι ασθενείς με υψηλή χοληστερόλη (ή/και τριγλυκερίδια), σακχαρώδη διαβήτη και οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακής ασθένειας ή στεφανιαίας νόσου (αποφραγμένα – από αθηρωματική πλάκα που οφείλεται στην υπερλιπιδαιμία – στεφανιαία αγγεία της καρδιάς που οδηγούν σε έμφραγμα) θα πρέπει: Α)Να μειώσουν την πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών οξέων και χοληστερόλης με σωστή δίαιτα. Οι μαργαρίνες και άλλα φαγητά εμπλουτισμένα σε φυτικές στερόλες ή εστέρες στανολών αναστέλουν την απορρόφηση της χοληστερόλης από το γαστρεντερικό και μειώνουν τη χοληστερόλη κατά 10%. Στο εμπόριο υπάρχουν διάφορες μάρκες όπως η Becel.

Β)Να μειώσουν το βάρος και να αυξήσουν την φυσική δραστηριότητα Β)Να μειώσουν το βάρος και να αυξήσουν την φυσική δραστηριότητα. Γ)Να διακόψουν το κάπνισμα. Δ)Υπάρχουν και τρόφες που μειώνουν τη χοληστερόλη όπως η σόγια (π.χ. γάλα σόγιας), τα καρύδια (να μην υπερκαταναλώνονται γιατί έχουν πολλές θερμίδες), τα ω’ λιπαρά οξέα (σε παχιά ψάρια) κ.α. Και η λεκιθίνη παίζει κάποιο ρόλο (στο εμπόριο κυκλοφορεί π.χ. από την Lanes λεκιθίνη με βιταμίνη Ε). Από την ίδια εταιρία κυκλοφορούν και ω’ λιπαρά οξέα σε χάπια. Eπίσης, το σκόρδο λέγεται ότι έχει ευεργετική επίδραση στην αυξημένη πίεση και στην πρόληψη της αθηρωμάτωσης και κυκλοφορεί στο εμπόριο σε άοσμα χαπάκια π.χ. το σκεύασμα kwai ή χαπάκια σκόρδου από την Lanes.

Η φαρμακευτική θεραπεία της υπερχοληστερολαιμίας γίνεται κυρίως με τις στατίνες (π.χ. το lipitor) που συνιστώνται σε ασθενείς με υπερλιπιδαιμία μη αντιμετωπιζόμενη με απλή δίαιτα και 10ετές καρδιαγγειακό ρίσκο πάνω από 20% και ρίσκο για στεφανιαία νόσο πάνω από 15%. Βέβαια χρειάζεται και άλιπος δίαιτα. Η φράση: ``φάγαμε, ήπιαμε, ας πάρουμε τώρα και το χαπάκι για την χοληστερίνη΄΄ (!) είναι βλακώδης.

Ομοίως βλακώδης είναι η συμπεριφορά μερικών που προσέχουν με μανία τα επιπέδα σακχάρου ή/και πίεσης, αλλά αδιαφορούν για άλλους παράγοντες κινδύνου στεφανιαίας νόσου και καρδιαγγειακών παθήσεων όπως το κάπνισμα! Αυτοκτονία όμως είναι και η αδιαφορία πολλών για τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης/ τριγλυκεριδίων και/ή σακχάρου στο αίμα τους και την υψηλή αρτηριακή πίεση. Το έμφραγμα ή το εγκεφαλικό που θα επακολουθήσει δεν είναι καθόλου μοιραίο, αφού θα μπορούσε να είχε προβλεφθεί. Και ας μην μας διαφεύγει πως το έμφραγμα του μυοκαρδίου έχει συνολική θνητότητα (πριν ο ασθενής φθάσει στο νοσοκομείο, αλλά και ενδονοσοκομειακά, αλλά και μετά το εξιτήριο) κάπου 50%!

Η μείωση της χοληστερόλης μειώνει την θνητότητα γενικά κατά 22% και τα περιστατικά στεφανιαίας νόσου κατά 31%! Παράλληλα σε όλους τους ασθενείς με τύπου 2 (μη ινσουλοεξαρτώμενο) σακχαρώδη διαβήτη χρειάζεται θεραπεία με τα αντιλιπαιδιμικα φάρμακα στατίνες που μειώνουν το ρίσκο εμφράγματος και εγκεφαλικού στο ¼ , ανεξαρτήτως των αρχικών επιπέδων χοληστερόλης! Αυτό το αγνοούν πολλοί ιατροί. Αλλά μην ξεχνάμε ότι ο διαβήτης αποτελεί μείζονας παράγων αθηρωμάτωσης των αγγείων και προκαλεί μικροαγγειοπάθεια που οδηγεί σε νεφρική ανεπάρκεια, τύφλωση, νευρολογικά προβλήματα, γάγγραινα στα πόδια και φυσικά έμφραγμα και εγκεφαλικό!

Αν και η θεραπεία με στατίνες συνιστάται σε ασθενείς με αυξημένη χοληστερίνη, εντούτοις η μείωση της ολικής χοληστερόλης και της LDL αποδίδει όφελος σε όλους τους ασθενείς με στεφανιαία νόσο, ανεξαρτήτως των αρχικών επιπέδων χοληστερόλης στο αίμα τους! Έτσι, η μείωση της ολικής χοληστερόλης και της κατά 25 – 35% με στατίνες οδηγεί σε μείωση της θνητότητας από στεφανιαία νόσο κατά 25 – 35%.

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ Η στεφανιαία νόσος αποτελεί μάστιγα της εποχής μας και ευθύνεται για το ¼ των θανάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο. Όμως, αν και θνητότητα πέφτει, η νοσηρότητα αυξάνεται. Οι παράγοντες ρίσκου για στεφανιαία νόσο διακρίνονται στους: α)Μη τροποποιήσιμους. Είναι η ηλικία (αύξηση κινδύνου με την ηλικία), το φύλο (περισσότερο στους άνδρες σε ηλικίες κάτω των 65 – οι γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση έχουν την προστατευτική δράση των οιστρογόνων), η φυλή (αυξημένος κίνδυνος στους Ινδούς, αλλά μειωμένη στους Afro - Caribbeans), η κοινωνικο – οικονομική θέση, το ιατρικό ιστορικό στεφανιαίας νόσου, το οικογενειακό ιστορικό στεφανιαίας νόσου (άνδρες <55 ετών και γυναίκες <65 ετών) και τα χαμηλού βάρους γέννησης νεογνά (ΙUGR).

β)Στους τροποποιήσιμους με αποδεδειγμένο όφελος β)Στους τροποποιήσιμους με αποδεδειγμένο όφελος. Είναι το κάπνισμα, η υπερλιπιδαιμία (βλ. πριν), η υπέρταση (βλ. πριν), ο σακχαρώδης διαβήτης (βλ. παρακάτω), η διατροφή (βλ. πριν, πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά), η παχυσαρκία, η φυσική δραστηριότητα (καθιστική ζωή), η αριστερή καρδιαγγειακή δυσλειτουργία/ ανεπάρκεια, η επιθετική και ανταγωνιστική συμπεριφορά.

Σχετικά με την παχυσαρκία ορίζεται ως το ΒΜΙ 30 – 39. 9 Σχετικά με την παχυσαρκία ορίζεται ως το ΒΜΙ 30 – 39.9. Το ΒΜΙ πάνω από 40 είναι νοσογόνος παχυσαρκία. Φυσιολογικό ΒΜΙ είναι 18.5 με 24.9. Υπέρβαρος είναι αυτός με ΒΜΙ μεταξύ 25 – 29.9. Το ΒΜΙ ισούται με: βάρος σε κιλά προς (ύψος σε m)2 . Το ΒΜΙ πάνω από 30 τριπλασιάζει την θνησιμότητα!!!

γ)Στους τροποποιήσιμους με μη αποδεδειγμένο όφελος παράγοντες κινδύνου γ)Στους τροποποιήσιμους με μη αποδεδειγμένο όφελος παράγοντες κινδύνου. Είναι το αυξημένο ινοδωγόνο πλάσματος, η λιποπρωτεινη (α), η αυξημένη ομοκυστείνη στο αίμα (μειώνεται με την βιταμίνη φυλλικό οξύ), τα μειωμένα επίπεδα φυλλικού οξέος, βιταμίνης Β12, αλλά και βιταμίνης Β6, καθώς και η κατάθλιψη.

Σημαντικό ρόλο στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων παίζει και η ασπιρίνη και η αντιαιμοπεταλική της δράση μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής θνητότητας και νοσηρότητας. Η συνιστώμενη δόση είναι 75 mg (κατά άλλους 75 – 300mg) ημερησίως (να λαμβάνεται με το φαγητό και να προτιμάτε εντεροδιαλυτή μορφή όπως το Salospir) ως δόση συντήρησης και 150 - 300mg για οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό.

Σε ασθενείς που αντενδείκνυται η ασπιρίνη (π. χ Σε ασθενείς που αντενδείκνυται η ασπιρίνη (π.χ. με έλκος στομάχου) μπορούν να λάβουν κλοπιδογρέλη (75 mg ημερησίως). Mε τα αντιαιμοπεταλιακά (όπως η ασπιρίνη) ο κίνδυνος γαστρικού ερεθισμού (και συνεπώς έλκους στομάχου/12δακτύλου) μειώνεται με τη χρήση εντεροδιαλυτών ή διασπειρόμενων δισκίων, και η χρήση γαστροπροστατευτικών όπως των PPIs (όπως η ομεραζόλη – π.χ. το Losec) και των Η2 ανταγωνιστών όπως η ρανιτιδίνη (Zantac). Αποφεύγεται τη συγχορήγηση με ουαρφαρίνη/ κουμαρινικά (όπως το Sintrom), αφού αυξάνει το ρίσκο αιμορραγίας.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Μαζί με την υπέρταση και την υπερλιπιδαιμία, ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί και αυτός μάστιγα της υπερκαταναλωτικής εποχής μας και μάλιστα τα παραπάνω ξεκινάνε στις αναπτυσσόμενες χώρες από την παιδική ηλικία και με την πάροδο των ετών προδιαθέτουν μαζί με άλλους παράγοντες (όπως η παχυσαρκία και το κάπνισμα) στην ανάπτυξη της στεφανιαίας νόσου της καρδιάς και καρδιαγγειακών συμβάντων (έμφραγμα, εγκεφαλικών) και αυξημένη νοσηρότητα (νεφρική ανεπάρκεια και τύφλωση από αρρύθμιστο διαβήτη και/ή υπέρταση).

Σε χώρες όπως η Αυστραλία έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις Σε χώρες όπως η Αυστραλία έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις. Αφορά το 3% του πληθυσμού του Ηνωμένου Βασιλείου και οφείλεται στην μείωση στην έλλειψη αποτελεσματικότητας της ενδογενούς ινσουλίνης η οποία εκκρίνεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Σε κάποιους ασθενείς ο αδιάγνωστος διαβήτης θα παρουσιαστεί με κετοξέωση ή υπερωσμωτικό μη – κετωτικό κώμα. Το πρώτο αφορά συχνότερα τα παιδιά.

Τα συμπτώματα του διαβήτη είναι: πολυδιψία, πολυουρία, μείωση βάρους, λήθαργος, ευερεθιστικότητα, επίμονες λοιμώξεις (επίμονες δερματικές λοιμώξεις, ο μύκητας κάντιντα κτλ), θολή όραση, κνησμός γεννητικών οργάνων, παραισθησία (π.χ. μυρμήγκιασμα) στα χέρια/ πόδια (σαν γάντι/κάλτσα, αντίστοιχα) κ.α. Επίσης, ο προχωρημένος διαβήτης μπορεί να παρουσιαστεί με επιπλοκές όπως πολυνευροπάθεια, νεφροπάθεια, αγγειακή νόσος, οφθαλμική βλάβη κτλ.

Ο διαβήτης διακρίνεται στον: α)Τύπου 1 – Ινσουλινοεξαρτώμενο (IDDM)– νεανικό που αφορά συχνότερα ασθενείς κάτω των 30 ετών και είναι αυτοάνοση νόσος, δηλαδή οφείλεται σε αυτοαντισώματα εναντίων των νησιδιακών κυττάρων του παγκρέατος που εκκρίνουν ινσουλίνη. Σχετίζεται με άλλες αυτοάνοσες παθήσεις και συγκεκριμένο σύμπλεγμα ιστοσυμβατότητας (π.χ. το HLA DR3/4) και η επίτωση σε ομοζυγωτούς διδύμους είναι 30%. Η αντιμετώπισή του γίνεται με ινσουλίνη η οποία σήμερα είναι διαθέσιμη και σε εισπνεόμενη μορφή (για την λήψη της οποίας υπάρχουν αντενδείξεις όπως το κάπνισμα το οποίο είναι τόσο εθιστικό για πολλούς ασθενείς που προτιμούν να τσιμπιούνται με βελόνες παρά να το κόψουν).

Ο διαβητικός με διαβήτη τύπου 1 είναι επιρρεπής σε μείωση βάρους και διαβητική κετοξέωση, μια επικίνδυνη κατάσταση υψηλού σακχάρου στο αίμα που απαιτεί άμεση αντιμετώπιση στο νοσοκομείο, μιας και μπορεί να αποβεί μοιραία. Δυστυχώς, τα παιδιά με αδιάγνωστο διαβήτη τύπου 1 συχνά παρουσιάζουν την κετοξέωση ως πρώτο σύμπτωμα.

β)Τύπου 2 – Μη ινσουλινοεξαρτώμενο (NIDDM) – των ενηλίκων

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 έχει ύπουλη εγκατάσταση και είναι σιωπηρός δολοφόνος (αυτό πολλοί ασθενείς δεν το έχουν καταλάβει και αφήνουν τον διαβήτη τους αρρύθμιστο): ο διαβητικός έχει μειωμένο προσδόκιμο επιβίωσης κατά 30 – 40% μεταξύ 40 – 70 ετών και έτσι χάνει 10 χρόνια ζωής! Κατά την διάγνωση του διαβήτη το 50% των ασθενών έχει επιπλοκές.

Οι παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2 είναι: ηλικία >65 ετών, η παχυσαρκία, το οικογενειακό ιστορικό (η επίπτωση στους μονοωογενείς διδύμους είναι περίπου 100%), η φυλή (ιδίως σε Ισπανούς, άτομα από τη Νότια Ασία και τους Afro - Caribbeans), η διαταραγμένη ανοχή γλυκόζης και τέλος το ιατρικό ιστορικό διαβήτη στην κύηση ή γέννα μωρού πάνω από 4 κιλά (το ρίσκο αφορά και τη μάνα, που συνήθως έχει διαβήτη της κύησης, αλλά και το μωρό όταν ενηλικιωθεί).

Η αντιμετώπιση του διαβήτη είναι με δίαιτα (κάτι που πολλοί ασθενείς παραμελούν) και φαρμακευτική αγωγή. Πάντως πολλοί ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 θα χρειαστούν ινσουλίνη. Τα φάρμακα για τον διαβήτη τύπου 2 είναι: οι σουλφονυλουρίες όπως η γλικλαζίδη (π.χ. το Diamicron) και η γλιμεπιρίδη (π.χ. το Solosa), τα διγουανίδια όπως η μετφορμίνη (π.χ. το Glucophage), η ακαρβόζη, νεώτεροι υπογλυκαιμικοί παράγοντες όπως γλιταζόνες (π.χ. η ροσιγλιταζόνη), η νατεγλινίδη και η ρεπαγλινίδη.

Σε αδρές γραμμές οι επιπλοκές του διαβήτη είναι η καρδιαγγειακή νόσος (έμφραγμα, εγκεφαλικό και περιφερική αγγειακή νόσος – η τελευταία αφορά τα κάτω άκρα και παρουσιάζεται με διαλείπουσα χωλότητα), η νεφροπάθεια (μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια), η οφθαλμική νόσος (μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση), οι ουρολοιμώξεις και η νευροπαθής κύστη (όχι ``νευρογενής΄΄ όπως λανθασμένα τη λένε κάποιοι ιατροί), η νευροπάθεια (αυτόνομη νευροπάθεια ή αισθητική πολυνευροπάθεια και οι μονονευροπάθειες) και τα δερματολογικά προβλήματα όπως η λιποειδική νεκροβίωση, η καντιντίαση, ο κνησμός, τα νευροπαθητικά και/ή ισχαιμικά έλκη κτλ. Τέλος, μη ξεχνάμε και τη γάγγραινα των ποδιών (ιδίως των δακτύλων).

Η πρόληψη της καρδιαγγειακής νόσου γίνεται με ασπιρίνη (75 mg ημερησίως) σε όλους τους διαβητικούς άνω των 50 ετών ή με διαβήτη πάνω από 10 έτη. Η πίεση να ρυθμίζεται κάτω από 145 η συστολική πριν την θεραπεία. Επίσης σε όλους τους διαβητικούς τύπου 2 να δίδονται τα αντιλιπαιδιμικά φάρμακα στατίνες. Ομοίως και στους διαβητικούς με διαβήτη τύπου 1 με υψηλό ρίσκο.

Επίσης η πίεση στους διαβητικούς τύπου 1 χρειάζεται μείωση με φάρμακα αν είναι πάνω από 135 η συστολική ή πάνω από 85 η διαστολική ή πάνω από 130 και 80 αντίστοιχα αν ο ασθενής έχει μικροαλβουμινουρία/πρωτεινουρία ή πάνω από 2 χαρακτηριστικά του μεταβολικού συνδρόμου. Στον τύπου 2 διαβήτη η πίεση χρειάζεται αγωγή αν είναι πάνω απο 140 η συστολική ή πάνω από 90 η διαστολική. Στόχος είναι να μειωθεί κάτω από 130/80 ή 125/75 αν υπάρχει πρωτεινουρία. Η μικροαλβουμινουρία στην εξέταση ούρων είναι δείκτης νεφρικής βλάβης. Παράλληλα, είναι απαραίτητη και η συχνή βυθοσκόπηση στον οφθαλμίατρο.

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ (ΣΥΝΔΡΟΜΟ Χ)‏ Το μεταβολικό σύνδρομο ή σύνδρομο Χ για το οποίο πολλοί ιατροί μιλάνε είναι η διαταραχή ανοχής γλυκόζης ή σακχαρώδης διαβήτης, η αντίσταση στην ινσουλίνη, η κεντρική παχυσαρκία (περίμετρος μέσης πάνω από 0.9 μ για τις γυναίκες και πάνω από 1 μ για τους άνδρες), η πίεση πάνω από 135/80, η δυσλιπιδαιμία (αυξημένα τριγλυκερίδια, μειωμένη HDL), το αυξημένο ουρικό οξύ, η λιπώδης διήθηση του ήπατος κτλ. Σχετίζεται με αυξημένη επίπτωση καρδιαγγειακών παθήσεων.