ΕΝΑ ΝΕΟ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΝΑ ΝΕΟ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Του Μιλτιάδη Νεκτάριου, Πανεπιστήμιο Πειραιώς. 4 Οκτωβρίου 2012, Μέγαρο Μουσικής.

Ασφαλιστικό: 35 χρόνια αδιαφορίας Η μόνη συστημική μεταρρύθμιση έγινε το 1992. Δύο μεγάλες εκκρεμότητες: (α) κατώτερες συντάξεις και (β) κεφαλαιοποίηση Επικουρικών συντάξεων Σύστημα ΕΚΑΣ (1996), για την καταπολέμηση της φτώχειας στην Τρίτη Ηλικία. Αγνοήθηκε το πρόβλημα της κεφαλαιοποίησης των Επικουρικών συντάξεων. Μόνιμο πρόβλημα στα ΕΣΟΔΑ (από το 1990): πολυδιάσπαση φορέων, εισφοροδιαφυγή, χαμηλότερο ποσοστό LFPR στην ΕΕ-15. Τριμερής χρηματοδότηση: συνολικό κόστος 30% !!!

Τρέχουσα Κατάσταση Οι γενιές των συνταξιούχων υφίστανται συνεχείς περικοπές παροχών, με βάση τα διαδοχικά Μνημόνια. Η γενιά των Baby-Boomers δεν έχει πλέον τα χρονικά περιθώρια για πρόσθετη αποταμίευση, για την αναπλήρωση των υπεσχημένων παροχών (μείωση 50%). Ανάγκη δημιουργίας Νέου και Αποτελεσματικού Συστήματος Αποταμιεύσεων για τις γενιές κάτω των 55 ετών.

Στόχοι της Ασφαλιστικής Μεταρρύθμισης Διαφάνεια και Προβλεψιμότητα για Ασφαλιστικό Προγραμματισμό Ένταξη πρόσφατων ρυθμίσεων σε ένα νέο και σύγχρονο πλαίσιο, το οποίο προωθείται από την ΕΕ και την Παγκόσμια Τράπεζα: Το Σουηδικό Μοντέλο. Φύση της συνταξιοδοτικής παροχής – διασύνδεση με φορολογητέο εισόδημα. Εφαρμογή της Θεωρίας της Διοικητικής των Κινδύνων σε κοινωνικό επίπεδο. Διαφάνεια στη λειτουργία και την επίτευξη των στόχων Προβλεψιμότητα: Στάθμιση εναλλακτικών επιλογών.

Στόχοι της Ασφαλιστικής Μεταρρύθμισης Ίση Μεταχείριση Ασφαλισμένων και Συνταξιούχων Ίση μεταχείριση εντός και μεταξύ των γενεών: σήμερα ασφαλιστική εισφορά 1€ από δύο ανεξάρτητα άτομα εξασφαλίζει στο μέλλον την ίδια «μονάδα» σύνταξης. Αναλογικές παροχές: Διαχωρισμός στοιχείων «αλληλεγγύης» και «ανταποδοτικότητας».

Στόχοι της Ασφαλιστικής Μεταρρύθμισης Επάρκεια Παροχών: Στόχος: συνολικό ποσοστό αναπλήρωσης 70% από Κύριες + Επικουρικές (επιπλέον από: Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης) Στόχος: Εξασφάλιση ελάχιστου επιπέδου διαβίωσης σε όσους έχουν καθόλου ή ανεπαρκές ιστορικό ασφάλισης Μακροχρόνια Βιωσιμότητα Συστήματος Νέα διάταξη ισοζυγίου μεταξύ των υποσυστημάτων Pay-As- You-Go και κεφαλαιοποίησης, με στόχο την μείωση του μακροχρόνιου κόστους Περισσότεροι Πυλώνες: συνδυασμός κρατικών και επαγγελματικών (ιδιωτικών) προγραμμάτων Αναπτυξιακή Δυναμική (αγορές εργασίας και κεφαλαίων)

Δομή Προτεινόμενου Συστήματος 1ος Πυλώνας: Γενική Εφαρμογή ΕΚΑΣ 2ος Πυλώνας: Εθνικός Οργανισμός Συντάξεων: Κύριες συντάξεις στη βάση Pay-As-You-Go 3ος Πυλώνας: Ενιαίο Ταμείο Επικουρικών Συντάξεων: πλήρης κεφαλαιοποίηση 4ος Πυλώνας: Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, Ιδιωτικά ασφαλιστικά προγράμματα (προαιρετικά).

1ος Πυλώνας: Γενικευμένη Εφαρμογή ΕΚΑΣ 1ος Πυλώνας: Γενικευμένη Εφαρμογή ΕΚΑΣ Καθορισμός ετήσιου ελάχιστου επιπέδου διαβίωσης με βάση προσέγγιση EUROSTAT / OECD. Όταν οι παροχές από Κύρια + Επικουρική σύνταξη είναι μικρότερες του ελάχιστου επιπέδου διαβίωσης, καταβάλλεται συμπληρωματική παροχή. Συνεκτιμούνται οι «άλλοι πόροι» Χρηματοδότηση από Κρατικό Προϋπολογισμό Ανάλογα με διαθέσιμους πόρους, μπορεί να εξαλειφθεί το φαινόμενο της φτώχειας των συνταξιούχων

2ος Πυλώνας: Κύριες Συντάξεις: Προσαρμογή του Σουηδικού Μοντέλου 2ος Πυλώνας: Κύριες Συντάξεις: Προσαρμογή του Σουηδικού Μοντέλου Τα υφιστάμενα Ταμεία Κύριων Συντάξεων συγχωνεύονται στον Εθνικό Οργανισμό Συντάξεων, ο οποίος αποτελεί μετεξέλιξη του ΙΚΑ (βλ. επιχειρησιακό σχέδιο). Το νέο σύστημα είναι Pay-As-You-Go με καθορισμένες εισφορές. Κάθε ασφαλισμένος έχει Ατομικό Λογαριασμό στον οποίο συσσωρεύεται το Ατομικό Ενδεικτικό Κεφάλαιο, και για το οποίο λαμβάνει ετήσια ενημέρωση. Το Ατομικό Ενδεικτικό Κεφάλαιο συγκροτείται από τις ετήσιες ασφαλιστικές εισφορές, οι οποίες ανατοκίζονται με τον ρυθμό αύξησης των μέσων ονομαστικών ασφαλιστέων αποδοχών.

Κύριες Συντάξεις: Προσαρμογή του Σουηδικού Μοντέλου Κύριες Συντάξεις: Προσαρμογή του Σουηδικού Μοντέλου Για τους ασφαλισμένους από το 1992 μέχρι την λειτουργία του νέου συστήματος, υπολογίζεται το «Αρχικό Κεφάλαιο» του Ατομικού Λογαριασμού Κατά την στιγμή της συνταξιοδότησης, το κεφάλαιο του Ατομικού Λογαριασμού μετατρέπεται σε ισόβια μηνιαία παροχή, με βάση το «προσδόκιμο ζωής» της συγκεκριμένης γενιάς που συνταξιοδοτείται Οι συντάξεις αναπροσαρμόζονται ετησίως με βάση τις μέσες αποδοχές Η ελάχιστη ηλικία συνταξιοδότησης είναι τα 62 έτη

Κύριες Συντάξεις: Προσαρμογή του Σουηδικού Μοντέλου Κύριες Συντάξεις: Προσαρμογή του Σουηδικού Μοντέλου ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Γενιά του ’40: προσδόκιμο ζωής 15,7 έτη Γενιά του ’80: προσδόκιμο ζωής 17,9 έτη Επομένως, η γενιά του ΄80 θα πρέπει να εργαστεί περισσότερα χρόνια για να έχει το ίδιο ποσοστό αναπλήρωσης με την γενιά του ΄40. Η απόφαση για την έναρξη της συνταξιοδότησης εξατομικεύεται. Η εργασία στην περίοδο της συνταξιοδότησης είναι επιτρεπτή χωρίς περιορισμούς. Τα εισοδήματα από την εργασία και την σύνταξη υφίστανται την ίδια φορολογική μεταχείριση.

Κύριες Συντάξεις: Προσαρμογή του Σουηδικού Μοντέλου Κύριες Συντάξεις: Προσαρμογή του Σουηδικού Μοντέλου Προτεινόμενο ποσοστό αναπλήρωσης : 70% συνολικά από κύριες και επικουρικές συντάξεις. Σταδιακά το ποσοστό των Κύριων συντάξεων θα φθίνει ενώ των Επικουρικών θα αυξάνει. Ανά πάσα στιγμή το άθροισμα τους θα ανέρχεται στο 70%. Με την ολοκλήρωση της κεφαλαιοποίησης των Επικουρικών συντάξεων, κάθε σύστημα θα παρέχει το μισό της συνολικής παροχής. Ποσοστό εισφορών νέου συστήματος. Θα χρειαστεί αναλογιστική μελέτη. Εκτιμάται σε 15%-16% αρχικά, ενώ θα μειώνεται σταδιακά, ούτως ώστε να εξυπηρετεί τον παραπάνω σχεδιασμό. Οι εισφορές υπολογίζονται επί του φορολογητέου εισοδήματος και εισπράττονται από την ΕΦΟΡΙΑ (βλ. παρακάτω). Καταργούνται οι υφιστάμενες κλίμακες ασφαλιστέων αποδοχών.

3ος Πυλώνας: Ενιαίο Ταμείο Επικουρικών Συντάξεων 3ος Πυλώνας: Ενιαίο Ταμείο Επικουρικών Συντάξεων Διπλός στόχος: (α) Συμπλήρωση παροχών κύριων συντάξεων και (β) κύριος μοχλός για μείωση συνολικού μακροχρόνιου κόστους του εθνικού συστήματος συντάξεων. Συγχώνευση όλων των υφιστάμενων επικουρικών ταμείων στο Ενιαίο Ταμείο (βλ. επιχειρησιακό σχέδιο) με βάση τις προβλέψεις του Ν. 3029/2002. Διαδικασία Contracting Out: όποιο από τα υφιστάμενα Επικουρικά Ταμεία δεν επιλέξει την συγχώνευση, μετατρέπεται σε ΤΕΑ. Διατηρεί τα αποθέματα που έχει συσσωρεύσει. Καταργούνται οι κοινωνικοί πόροι. Ανταγωνισμός με Δημόσιο Επικουρικό Ταμείο.

3ος Πυλώνας: Ενιαίο Ταμείο Επικουρικών Συντάξεων 3ος Πυλώνας: Ενιαίο Ταμείο Επικουρικών Συντάξεων Σύστημα καθορισμένων εισφορών με Ατομικό Λογαριασμό για κάθε ασφαλισμένο (πραγματικό κεφάλαιο με αντίκρισμα σε επενδύσεις). Πλήρης κεφαλαιοποίηση. Ετήσια ενημέρωση ασφαλισμένου για συσσωρευμένο κεφάλαιο. Ποσοστό αναπλήρωσης: πλήρης συντονισμός με σύστημα κύριων συντάξεων για εξασφάλιση συνολικού ποσοστού 70%. Χρηματοδότηση: αρχικό ποσοστό εισφορών 6%. Το ποσοστό αυξάνεται σταδιακά, ώστε να προσφέρει τελικά την μισή από την συνολική παροχή.

4ος Πυλώνας: Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΑΕ) και Ιδιωτική Ασφάλιση Σκοπός: Πρόσθετες καλύψεις για μεσαία και υψηλά εισοδήματα. Διαφοροποίηση ασφαλιστικής κάλυψης σε προαιρετική βάση. Ίδια βάση με ιδιωτική ασφάλιση. Χωρίς εγγύηση των παροχών από το Κράτος. Υπό την εποπτεία του Κράτους: Εθνική Αναλογιστική Αρχή. Εποπτεία λειτουργίας και επενδύσεων: Τράπεζα Ελλάδος (όπως και οι ασφαλιστικές εταιρίες) Ετήσιοι Ισολογισμοί: ελέγχονται από Ορκωτούς Λογιστές. Ιδεώδης λύση για ΒΑΕ: Πιο πρόσφατη εξέλιξη η Ρωσία. Καθοριστικός ρόλος για Εργατικά Συνδικάτα.

Υλοποίηση Ασφαλιστικής Μεταρρύθμισης Ολοκλήρωση όλων των έργων σε μία τετραετία. Τρία (3) επιχειρησιακά σχέδια: 1. Επιστημονική επιτροπή και νομοθετική εργασία. 2. Προετοιμασία των υποδομών 3. Υλοποίηση ασφαλιστικής μεταρρύθμισης. Πλήρης περιγραφή στο βιβλίο: Μ. Νεκτάριου, «Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση με Συναίνεση και Διαφάνεια» (Εκδόσεις Παπαζήση,2008).

Κοινωνική αποδοχή προτεινόμενης μεταρρύθμισης Προϋπόθεση: Πολιτική συναίνεση Το νέο σύστημα διασφαλίζει την ίση μεταχείριση των πολιτών διαχρονικά. Κάθε ασφαλισμένος έχει Ατομικό Λογαριασμό, με ετήσια ενημέρωση για το συσσωρευμένο ασφαλιστικό κεφάλαιο. Πλήρης διαφάνεια στη λειτουργία και στους στόχους. Προωθεί την έννοια του οικονομικού προγραμματισμού. Περιορίζει τις πολιτικές παρεμβάσεις

Αναπτυξιακή Δυναμική Μείωση μη-εργατικού κόστους: Βελτίωση ανταγωνιστικότητας. Σημαντική συσσώρευση κεφαλαίων στην οικονομία με την κεφαλαιοποίηση των επικουρικών συντάξεων και των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης. OECD: Pension Assets about 67% of GDP. Δανία:43.3%, Ιρλανδία:44.1%, Ολλανδία:130%, Πορτογαλία: 13,5%, Σουηδία: 55%, Μ.Βρετανία: 73%, ΗΠΑ: 67%.