Δράμα στην Εκπαίδευση: ένα εξαιρετικό εργαλείο διδασκαλίας Άννα Γεωργίου 18/01/12

Ορισμός Τι είναι Δράμα στην Εκπαίδευση; «Το Εκπαιδευτικό Δράμα (Drama in Education) είναι μια μορφή θεατρικής τέχνης με καθαρά παιδαγωγικό χαρακτήρα. Μπορεί να διδαχθεί είτε ως ανεξάρτητο μάθημα τέχνης είτε παράλληλα να αξιοποιηθεί ως μέσο για τη διδασκαλία διαφόρων μαθημάτων του προγράμματος σπουδών» (Αυδή, Α. , Χατζηγεωργίου, Μ., σελ. 19). Ορισμός

Περιεχόμενο Δράματος Κατά τη διάρκεια του Δράματος οι συμμετέχοντες: γίνονται κάποιοι άλλοι (μπαίνοντας στη θέση τους: τους καταλαβαίνουν καλύτερα) δημιουργούν ιστορίες που εκτυλίσσονται σε ένα φανταστικό κόσμο όπου ο χώρος, ο χρόνος και τα αντικείμενα έχουν συμβολική αξία υποδύονται ρόλους και αλληλεπιδρούν βιώνουν εμπειρίες ατομικά και συλλογικά διερευνούν ένα θέμα και διαπραγματεύονται τα νοήματα των εννοιών που σχετίζονται με αυτό Περιεχόμενο Δράματος

βρίσκουν λύσεις σε προβλήματα ή αντιμετωπίζουν διλήμματα δρουν και στη συνέχεια αναστοχάζονται τη δράση τους κατανοούν καλύτερα τον εαυτό τους αλλά και το γύρω τους κόσμο χρησιμοποιούν με ποικίλους τρόπους τη γλώσσα (π.χ. βασιλιάς, παιδί, ζώο κ.τ.λ.). σκηνές επαναλαμβάνονται/ ξαναπαίζονται αλλά ποτέ με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και σκοπός αυτής της επανάληψης είναι για καλύτερη και βαθύτερη κατανόηση και δόσιμο ευκαιρίας σε διαφορετικά παιδιά να δοκιμάσουν τον ίδιο ρόλο ή στα ίδια παιδιά να δοκιμάσουν διαφορετικούς ρόλους. Περιεχόμενο Δράματος

Δράμα: ένα εξαιρετικό εργαλείο Τα παιδιά μέσα από το Δράμα: Χρησιμοποιούν υπάρχουσες γνώσεις που έχουν για να αποκτήσουν νέα γνώση σε μια καλά σχεδιασμένη διαδικασία και μορφή εργασίας από τον εκπαιδευτικό. Αναπτύσσουν δεξιότητες που θα τα βοηθήσουν να αντεπεξέλθουν στον κόσμο που αλλάζει πολύ γρήγορα και να είναι σε θέση να μάθουν πώς να μαθαίνουν κάνοντας έτσι δυνατή τη δια βίου μάθηση. Ανακαλύπτουν τη γνώση μέσα από μια ενδιαφέρουσα και δημιουργική διαδικασία και για αυτό το λόγο δεν την ξεχνούν εύκολα Δράμα: ένα εξαιρετικό εργαλείο

Δράμα: ένα εξαιρετικό εργαλείο Μαθαίνουν μέσα από μια ενεργητική διαδικασία μια και τα ίδια τα παιδιά δομούν τη γνώση. Αποκτούν κίνητρο για μάθηση, μια και το Δράμα προσφέρει στα παιδιά κάτι διαφορετικό από το συνηθισμένο τρόπο εργασίας στην τάξη, καθώς και λόγω του ότι έχει τη μορφή παιχνιδιού. Δράμα: ένα εξαιρετικό εργαλείο

Δραματοποίηση έχουμε όταν καλούμαστε να παρουσιάσουμε ένα δρώμενο που βασίζεται σε ένα δομημένο υπάρχον κείμενο (πεζό, ποίημα, παραμύθι, τραγούδι κ.τ.λ.). Δραματοποίηση επίσης έχουμε όταν καλούμαστε να παρουσιάσουμε ένα δρώμενο που βασίζεται σε μια ιστορία ή ιδέα που προέκυψε από τα ίδια τα παιδιά ή τον εκπαιδευτικό χωρίς κατ’ ανάγκη να υπάρχει γραπτό κείμενο. Τεχνικές Δράματος

Τεχνικές Δράματος Θεατρικό παιχνίδι Αποτελείται από 4 στάδια: 1.Αισθησιοκινητικές Δραστηριότητες: απελευθέρωση και συγκρότηση ομάδας κ.α. 2. Το παιχνίδι των ρόλων: δοκιμή διάφορων ρόλων ατομικών ή ομαδικών, σύντομοι διάλογοι κ.α. 3. Θεατρικό Δρώμενο: Δημιουργία σκηνικού χώρου, ποικιλία αυτοσχεδιασμών κ.α. 4. Ανάλυση: συζήτηση σχετικά με το δρώμενο κ.α. Τεχνικές Δράματος

Παγωμένη εικόνα: Οι συμμετέχοντες χρησιμοποιούν τα σώματά τους για να παρουσιάσουν μια εικόνα η οποία αποκρυσταλλώνει μια στιγμή της δράσης, θέμα ή ιδέα. Η ακίνητη εικόνα δεν είναι στατική εμπεριέχει δυναμική. Ζωντανή εικόνα: Παγωμένη εικόνα που ζωντανεύει και κινείται (π.χ. ζωντάνεμα εικόνων παραμυθιού, άλλες εικόνες σχετικές με ένα μάθημα που διδάσκουμε, ζωγραφικός πίνακας κ.λ.π.). Το ζωντάνεμα συνήθως γίνεται για σύντομο χρονικό διάστημα και μετά να ξαναπαγώνει η δράση. Ο εκπαιδευτικός παγώνει την εικόνα και δίνει νέες κατευθυντήριες γραμμές αν δει ότι τα παιδιά έχουν βγει­ εκτός θέματος. Τεχνικές Δράματος

Συζήτηση σκέψεων: Συνήθως χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με άλλη τεχνική/ στρατηγική (όπως παγωμένες εικόνες, κίνηση κ.α.). Δίνεται η ευκαιρία στα παιδιά να μιλήσουν για τις σκέψεις τους αναφορικά με το ρόλο τους ή άλλους ρόλους (π.χ. σταματάς την αφήγηση στο Δράμα και τους ζητάς να εκφράσουν τις σκέψεις τους για την κατάσταση) Αυτοσχεδιασμός: Το άτομο ή η ομάδα καλείται να παρουσιάσει μια φανταστική κατάσταση στην υπόλοιπη τάξη. Υπάρχουν 4 είδη αυτοσχεδιασμού: 1. Ο ελεύθερος (η ομάδα παρουσιάζει ένα περιστατικό δικής της επιλογής με δική της υπόθεση & ρόλους), 2. Ο ημικατευθυνόμενος (δίνονται στην ομάδα μερικές κατευθυντήριες γραμμές π.χ. η υπόθεση χωρίς το τέλος ή η τοποθεσία ή οι ρόλοι κ.τ.λ.), 3. Ο κατευθυνόμενος (κατά τον οποίο δίνονται κατευθυντήριες γραμμές για όλη την πορεία του αυτοσχεδιασμού όπως ρόλοι, υπόθεση, τέλος κ.τ.λ.) και τέλος 4. Ο σκηνικός αυτοσχεδιασμός κατά τον οποίο η ομάδα έχει εξωτερικό κοινό στο οποίο παρουσιάζει τον αυτοσχεδιασμό της σαν παράσταση. Τεχνικές Δράματος

Προσωπικά αντικείμενα του ρόλου: Ένας ρόλος εισάγεται από τον εκπαιδευτικό ή χτίζεται από την ομάδα μέσα από προσωπικά αντικείμενα, γράμματα, ρούχα, παιχνίδια, φωτογραφίες κ.α. Στην πρώτη περίπτωση η εκπαιδευτικός επιλέγει αντικείμενα που μπορούν να αποκαλύψουν στοιχεία για τον κάτοχό τους και τα παρουσιάζει στους συμμετέχοντες. Στη δεύτερη περίπτωση, για να χτίσουν οι συμμετέχοντες το ρόλο, καλούνται να φανταστούν αντικείμενα που έχει στην κατοχή του ο ρόλος και έχουν σχέση με τα ενδιαφέροντα, τις ασχολίες και το χαρακτήρα του. Και καλούνται να τα περιγράψουν. Τεχνικές Δράματος

Τίτλοι: Οι συμμετέχοντες καλούνται να αποδώσουν με τίτλους το νόημα μιας εικόνας ή μιας σκηνής. Οι διάφοροι τίτλοι μπορούν να μας δώσουν διαφορετικές ερμηνείες για τη συγκεκριμένη εικόνα ή σκηνή. Διάδρομος της συνείδησης: Οι συμμετέχοντες στέκονται σε δύο γραμμές η μια γραμμή απέναντι στην άλλη και σχηματίζουν ένα διάδρομο με το σώμα τους. Ένας ή περισσότεροι συμμετέχοντες περνάνε με τη σειρά από το διάδρομο υποδυόμενοι ένα ρόλο που έχει κάποιο δίλημμα. Καθώς περνάει, τα άτομα που σχηματίζουν το διάδρομο (σε ρόλο ή εκτός ρόλου) του δίνουν συμβουλές για το ποια απόφαση να πάρει. Οι συμβουλές πρέπει να είναι αντικρουόμενες. Έτσι αφού ο καθένας περάσει από το διάδρομο και ακούσει τις «φωνές της συνείδησης» καταλήγει σε μια απόφαση. Τεχνικές Δράματος

Κύκλος του κουτσομπολιού: Ο εκπαιδευτικός σε ρόλο μπορεί να διαδώσει στους συμμετέχοντας κάποια φήμη που αφορά τη ζωή των προσώπων του δράματος. Καθώς οι φήμες μεταδίδονται στην ομάδα, μπορούν να πάρουν υπερβολικές διαστάσεις. Με την τεχνική αυτή εισάγει ο εκπαιδευτικό δραματική ένταση στο Δράμα. Εκπαιδευτικός σε ρόλο: Ο εκπαιδευτικός γίνεται κάποιος άλλος (για λίγο, για όλο το μάθημα ή για σειρά μαθημάτων), ενώ τα παιδιά μπορούν να έχουν ή όχι αναλάβει ρόλους. Παντομίμα: παρουσιάζουμε κάτι χωρίς να χρησιμοποιούμαι το λόγο, δίνοντας έμφαση στην κίνηση, στις χειρονομίες και στην έκφραση του προσώπου. Επίσης γίνεται χρήση φανταστικών αντικειμένων. Τεχνικές Δράματος

Καυτή καρέκλα ή Ανακριτική καρέκλα: Επιτρέπει στα παιδιά να κάνουν ερωτήσεις σε ένα παιδί σε ρόλο ή τον εκπαιδευτικό σε ρόλο- που κάθεται στην καυτή καρέκλα. Στην αρχή του Δράματος αυτή η τεχνική μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να μαζέψουν τα παιδιά διάφορες πληροφορίες. Κατά τη διάρκεια ή στο τέλος του Δράματος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ερωτηθούν οι χαρακτήρες σχετικά με τα κίνητρά, συναισθήματα και τις αποφάσεις τους (π.χ. Τα παιδιά ρωτάνε τον Τζακ. Πως ήταν το ταξίδι σου σκαρφαλώνοντας στη φασολιά;) Τεχνικές Δράματος

Ηχοεικόνες: Ζωντανεύει ένα μέρος ή μια κατάσταση με την αναπαραγωγή των ήχων της ή τη δημιουργία ήχων που έχουν σχέση με το μέρος ή τη συγκεκριμένη κατάσταση (π.χ. Τι ήχους θα ακούγαμε μέσα στο δάσος;) Κίνηση: Οι εμπλεκόμενοι κινούνται σαν να ήταν κάποιοι άλλοι σε μια συγκεκριμένη κατάσταση. Αργή κίνηση εκεί που χρειάζεται, σε περίπλοκες αναπαραστάσεις . Τεχνικές Δράματος

Ομαδική δημιουργία χώρου: Οι συμμετέχοντες καλούνται να χρησιμοποιήσουν τα κατάλληλα αντικείμενα και έπιπλα, για να αναπαραστήσουν το χώρο του Δράματος. Οι συμμετέχοντες καλούνται να σκεφτούν τη σχέση του χώρου με τη δράση και να χρησιμοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το διαθέσιμο υλικό για να μεταφέρουν τα νοήματα που θέλουν μέσω της διευθέτησης του χώρου. Αφήγηση: Κάποιο άτομο της ομάδας για μέρος του δράματος ή για όλο το δράμα αναλαμβάνει το ρόλο του αφηγητή. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί με διάφορους τρόπους. Αφήγηση μιας ιστορίας/ παραμυθιού που έχει ειπωθεί προφορικά αλλά δεν έχει καταγραφεί (π.χ. παραμύθια γιαγιάς). Τεχνικές Δράματος

Δράμα στο χαρτί: Πάνω σε κόλλες χαρτιού καταγράφουμε και αποτυπώνουμε τις ιδέες του Δράματος. Μια από τις πιο κοινές χρήσεις της τεχνικής είναι να ξαπλώσει ένα παιδί πάνω σε ένα μεγάλο κομμάτι χαρτί και τα άλλα παιδιά να φτιάξουν το περίγραμμά του. Αυτός θα είναι ο βασικός ήρωας του Δράματος: γύρω του καταγράφουμε διάφορες πληροφορίες σχετικές με αυτόν και το Δράμα και μέσα στη φιγούρα κάποια συναισθήματα του ήρωα. Τεχνικές Δράματος

Αυδή, Α. , Χατζηγεωργίου, Μ. (2007) Η τέχνη του δράματος στην εκπαίδευση. Αθήνα: Μεταίχμιο. Παπαθανασίου, Α. , Μπασλαβάνη, Ο. (2001) Θεατροπαιχνίδια. Αθήνα: Κέδρος. Fulford, J., Hutchings, M., Ross, A. & Schmitz, H. (1990) Bright ideas: Drama. Warwickshire: Scholastic Publications. Hendy, L. & Toon, L. (2001) Supporting Drama and Imaginative Play in the Early Years. Open University Press: Buckingham- Philadelphia.  Neelands, J. (2002) Making sense of Drama: A guide to classroom practice. Oxford: Heinemann Educational Publishers. Readman, G. & Lanont, G. (…) Drama: A handbook for primary teachers. BBC: United Kingdom. Winston, J. & Tandy, M. (2001) Beginning drama 4-11. London: David Fulton Publishers. Βιβλιογραφία