Προσφυγιά - Μετανάστευση Προσφυγιά - Μετανάστευση Ερευνητική εργασία 2012-13 1ο Λύκειο Πεύκης

Παρουσίαση εργασίας Θα παρουσιάσουμε το δράμα που βιώνουν εκατομμύρια πρόσφυγες σε όλο τον κόσμο Θα παρουσιάσουμε το δράμα του μικρασιατικού ελληνισμού που αναγκάστηκε να ξεριζωθεί από τις εστίες του, να διασχίσει το Αιγαίο , να εγκατασταθεί σε μια νέα πατρίδα, να εδραιώσουν τη δική τους ταυτότητα και να συμβάλουν στην ανάπτυξη της χώρας. Θα παρουσιάσουμε τους σημερινούς πρόσφυγες και μετανάστες, οι οποίοι είναι θύματα πολιτικών διώξεων, απελάσεων, πολέμων, φτώχειας και αναζητούν στη χώρα μας καταφύγιο και τη δυνατότητα μιας καλύτερης ζωής.

Το προσφυγικό δράμα

Οι πρόσφυγες στον κόσμο

Έκρηξη Ασύλληπτο είναι για τους πολίτες των ανεπτυγμένων χωρών το δράμα που βιώνουν εκατομμύρια κάτοικοι των υπανάπτυκτων χωρών. Αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα τους λόγω πολέμων, βίαιων συγκρούσεων, φυσικών καταστροφών, φτώχειας, ξηρασίας Το 1947 δύο χρόνια μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου ο ΟΗΕ είχε να παλέψει με την αποκατάσταση 21 εκατομμυρίων προσφύγων. Η μεταπολεμική ομαλοποίηση και η οικονομική ανασυγκρότηση επέτρεψαν είτε την επιστροφή των προσφύγων, είτε την ομαλή εγκατάστασή τους στις χώρες που είχαν καταφύγει Σήμερα όμως η κατάσταση έχει αλλάξει. Σχεδόν 44 Εκατομμύρια ο αριθμός των προσφύγων εξαιτίας των πολέμων και των συγκρούσεων. Όταν το 1993 οι πρόσφυγες δεν ξεπερνούσαν τα 18 εκατομμύρια Και το 1983 οι πρόσφυγες ήταν κοντά στα 11 εκατομμύρια

Πρόσφυγες από το Ιράκ

Ποιος είναι πρόσφυγας ; Κάθε πρόσωπο που λόγω δικαιολογημένου φόβου δίωξης για λόγους φυλής, θρησκείας, εθνικής προέλευσης, πολιτικών πεποιθήσεων βρίσκεται έξω από τη χώρα του και δεν μπορεί ή δε θέλει, να προσφύγει στην προστασία της χώρας αυτής. Επίσης, οι άνθρωποι που τρέπονται σε φυγή λόγω συγκρούσεων ή γενικευμένης βίας, θεωρούνται γενικά πρόσφυγες.

Ποιος είναι μετανάστης ; Κάθε πρόσωπο που παίρνει μια ελεύθερη απόφαση να μετακινηθεί σε κάποια άλλη περιοχή ή χώρα, συχνά για καλύτερες οικονομικές ή κοινωνικές συνθήκες με σκοπό να βελτιώσει τις προσωπικές του προοπτικές και αυτές της οικογένειάς του.

Αρμένιοι: Το δράμα συνεχίζεται Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης απελευθέρωσε εθνικιστικές και αποσχιστικές τάσεις. Οι ένοπλες συγκρούσεις στο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν δημιούργησαν το μεγαλύτερο κύμα προσφύγων στην πρώην Σοβιετική Ένωση. 425.000 Αρμένιοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Σε όλη τη διάρκεια του 20ου αι. οι Αρμένιοι του Αζερμπαϊτζάν υπέστησαν σφαγές, εκτοπισμούς, πολιτικές διώξεις. Επιπλέον, όπως είναι γνωστό, πάνω από 1,5 εκατομμύριο Αρμένιοι σφαγιάστηκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, κατά τη γενοκτονία του 1915.

Κούρδοι πρόσφυγες Χιλιάδες Κούρδοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους, εξαιτίας του οικονομικού αφανισμού και της πολιτικής καταπίεσης που τους ασκεί το τουρκικό κράτος. Οι περιοχές τους καταστράφηκαν από τους βομβαρδισμούς, οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις πυρπολήθηκαν και χιλιάδες χωριά εξαφανίστηκαν από το χάρτη. Παρά τις σφαγές, τις εισβολές και τις εξαναγκαστικές μεταναστεύσεις το 65% των Κούρδων παραμένουν στο Κουρδιστάν, στο νοτιοανατολικό τμήμα της Τουρκίας.

Αφρική , δεκαετία του 1990 Ρουάντα: Η μαζικότερη έξοδος προσφύγων στα μεταπολεμικά χρονικά. Περισσότεροι από 500.000 άνθρωποι σφαγιάστηκαν σε έναν εμφύλιο σπαραγμό που πήρε διαστάσεις γενοκτονίας. Άλλα 3 εκατομμύρια άνθρωποι εγκατέλειψαν τη χώρα για να σωθούν από τις σφαγές, ζώντας σε πρόχειρους καταυλισμούς, χωρίς νερό και τροφή, χτυπημένοι από επιδημίες χολέρας και δυσεντερίας.

Ο παραλογισμός του εμφυλίου στη πρώην Γιουγκοσλαβία Ο παραλογισμός του εμφυλίου στη πρώην Γιουγκοσλαβία Ο εμφύλιος πόλεμος 1990-1995 δημιούργησε το μεγαλύτερο προσφυγικό ρεύμα που γνώρισε η Ευρώπη μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο παραλογισμός της βίας και της εθνικιστικής έξαρσης βρήκε πρόσφορο έδαφος. Άνθρωποι οι οποίοι συμβίωναν αρμονικά μεταξύ τους, από τη μια στιγμή στην άλλη έγιναν εχθροί. Καθολικοί, μουσουλμάνοι, ορθόδοξοι. Κροάτες, Βόσνιοι, Σέρβοι. Σκοτωμοί, διωγμοί, βιασμοί. Χιλιάδες εγκατέλειψαν τα σπίτια τους, διωγμένοι από γείτονες, που πριν ζούσαν και διασκέδαζαν μαζί. 4 εκατομμύρια πρόσφυγες εγκατέλειψαν τις εστίες τους. Η Γιουγκοσλαβία διαλύεται και δημιουργούνται 6 ανεξάρτητα κράτη

Άνδρας παίζει βιολοντσέλο σε νεκροταφείο του Σεράγεβο Διαμαρτύρεται εναντίον του πολέμου, όπου κύριος στόχος ήταν ο άμαχος πληθυσμός.

Ο βομβαρδισμός της Σερβίας το 1999 από τα αεροπλάνα του ΝΑΤΟ προκαλεί καταστροφές, θανάτους και νέα καραβάνια προσφύγων.

Η κατάρρευση των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης Η κατάρρευση των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης Νέα προσφυγικά ρεύματα δημιουργούνται από την πολιτική και οικονομική κατάρρευση των χωρών. Σοβιετική Ένωση, Πολωνία, Ρουμανία, Τσεχοσλοβακία, Ανατ. Γερμανία, Βουλγαρία, Αλβανία. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης αφήνει ένα μεγάλο πολιτικό κενό. Εκφράζονται αντιθέσεις, εθνικιστικές εξάρσεις και αποσχιστικές τάσεις. Μέσα σε αυτήν την κοσμογονία βρίσκονται οι ελληνικές μειονότητες, η πλειονότητα των οποίων προέρχεται από τον Πόντο. 500.000 Έλληνες βρίσκονται στη δίνη των γεγονότων, στο μέσον των συγκρούσεων και αναγκάζονται να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς

Μικρασιατικός Ελληνισμός και Ελλάδα Μικρασιατικός Ελληνισμός και Ελλάδα Το φορτίο της προσφυγιάς το σήκωσε και η Ελλάδα το 1923 μετά την Μικρασιατική καταστροφή. Η Σύμβαση της Λωζάννης (1923) προέβλεπε την πρώτη στα χρονικά της ιστορίας υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών. Προέβλεπε τον ξεριζωμό 350.000 μουσουλμάνων από την Ελλάδα και αντίστοιχα τον ξεριζωμό περισσότερων από 1.200.000 χριστιανών προσφύγων από τη Μ. Ασία και την εγκατάστασή τους στην Ελλάδα

Σμύρνη, πόλη- μνήμη

Σμύρνη, μία πολυεθνική πόλη Στις αρχές του 20ου αι. η πόλη έφτασε να αριθμεί περίπου 370.000 κατοίκους εκ των οποίων οι 160.000 ήταν Έλληνες, οι 80.000 Τούρκοι και οι υπόλοιποι Εβραίοι, Λεβαντίνοι και Αρμένιοι. Η σημαντική οικονομική δραστηριότητα των Ελλήνων και η πολιτιστική κίνηση, καθιστούσε τη Σμύρνη κέντρο ελληνικότητας όλων των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Όμως η οικονομική ανάπτυξη της Σμύρνης εξαρτώταν απολύτως από τη μουσουλμανική ενδοχώρα

Πώς τα κομμάτια της ζωής και τα γνωρίσματα της μητρόπολης του 19ου και 20ου αι, μετατρέπονται σε «ιστορική μνήμη» χωρίς συνέχεια. Η έντονη κοινωνική ζωή στην προκυμαία, στο Και οι μεγάλες επαύλεις στις αριστοκρατικές συνοικίες και στα προάστια της τα άνετα αστικά σπίτια στο κέντρο της και στην συνοικία της Πούντας τα λαμπρά καταστήματά της στον Φραγκομαχαλά , έδιναν στην ελληνική Σμύρνη, το χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία μιας ευρωπαϊκής πόλης που όμοιά της δεν υπήρχε σε όλη την Ανατολή.

Το τέλος μιας εποχής Την ώρα ακριβώς που είχε κορυφωθεί η ανάπτυξη του μικρασιατικού και ιδιαίτερα του σμυρναϊκού ελληνισμού στην Σμύρνη αποβιβάζεται (Μάιος 1919) τμήμα του ελληνικού στρατού Η άφιξη του ελληνικού στρατού και οι βλέψεις των άλλων συμμάχων του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου προκάλεσαν άμεσα την τουρκική αντίδραση . Αρχίζει το προμήνυμα της τραγωδίας που έληξε με τον ξεριζωμό των Ελλήνων από την Μικρά Ασία. Ο μικρασιατικός Πόλεμος, μέσα σε δυσμενείς για την Ελλάδα συνθήκες έληξε με δραματικές για τον ελληνισμό επιπτώσεις

Η καταστροφή Στις 27 Αυγούστου ο τουρκικός στρατός μπήκε στην Σμύρνη και τέσσερεις μέρες αργότερα η πρωτεύουσα της Ιωνίας πυρπολήθηκε. Ακολούθησε φοβερή λεηλασία , καταστροφή και σφαγή αμάχων. Οι Έλληνες κάτοικοι εγκατέλειπαν αλλόφρονες τον τόπο της συμφοράς με όποιον τρόπο μπορούσαν . Τερματίζεται βίαια η τρισχιλιόχρονη δημιουργική τους παρουσία.

Η μεγάλη πυρκαγιά

Ο Αύγουστος του 1922, η καταστροφή της μεγάλης πολιτείας, θα μείνουν για πάντα χαραγμένα στις ψυχές και τις καρδιές του Μικρασιατικού λαού «Η Μικρασία, πλήρωσε την πολιτική της Αντάτ. Κανένα χρυσωμένο ψέμα δεν μπορεί να σκεπάσει την τραγική μοίρα των Ελλήνων που την κατοικούσαν. Ήταν μια χώρα με χώματα καρπερά, ευλογημένα, χορτάτα από την βλάστηση. Σαν άνοιγες την Κυριακή τις πόρτες των σπιτιών, αντάμωνες έναν κόσμο δουλευτάδων με την καθαρή του αλαξιά, το γιορτινό του τραπέζι, το ρακί του, το μερτικό του στη χαρά και άσβηστο πόθο να λυτρωθεί από την ραγιαδοσύνη. Κι ύστερα πέρασε από αυτήν την χώρα ο «ψωροφύτης» του πολέμου και ύστερα, η ξυριστική μηχανή του ξεριζωμού....» Διδώ Σωτηρίου «Μέσα στις φλόγες»

Πρόσφυγες Το Ελληνικό κράτος εξαντλημένο οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά και δημογραφικά ήταν υποχρεωμένο να θρέψει, να στεγάσει, να περιθάλψει, να τονώσει ηθικά και να εντάξει κοινωνικά 1.500.000 Μικρασιάτες πρόσφυγες, χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο υποδοχής. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν προσαρμόστηκαν, επιδίωξαν το καλύτερο στις δεδομένες συνθήκες και προσέφεραν πολλά σε αυτόν τον τόπο.

Σκηνές προσφύγων έξω από το Θησείο Πλήθος αυτοσχέδιες σκηνές που χρησίμευαν ως προσωρινά καταλύματα ξεπρόβαλαν σε όλες τις πλατείες ή στα κενά οικόπεδα των πόλεων.

Σκηνές στην Αθήνα, περιοχή Παγκρατίου Σκηνές τοποθετημένες για την προσωρινή εγκατάσταση των προσφύγων.

Ο αγώνας της αποκατάστασης Η πλειονότητα των προσφύγων, δηλαδή 650.000 περίπου εγκαταστάθηκαν στη Μακεδονία, στις περιοχές που εγκατέλειψαν οι μουσουλμάνοι Επισκευάσθηκαν οι οικισμοί που εγκατέλειψαν οι μουσουλμάνοι Ανεγέρθηκαν νέες οικίες και δημιουργήθηκαν νέοι οικισμοί. Διανεμήθηκαν γεωργικοί κλήροι, εργαλεία και σπόροι στους γεωργούς πρόσφυγες

Προσφυγικές συνοικίες Οι ξεριζωμένοι αυτοί άνθρωποι, ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια, γύριζαν από πόλη σε πόλη μέχρι να βρουν ένα τόπο εγκατάστασης. Εργάζονταν περιστασιακά είτε στις οικοδομές, στα εργοστάσια, στις βιοτεχνίες, είτε ως πλανόδιοι μικροπωλητές. Δημιούργησαν προσφυγικές συνοικίες στα μεγάλα αστικά κέντρα, στην Αθήνα , στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη. Όλοι οι οικισμοί δημιουργήθηκαν μακριά από το κέντρο των πόλεων, για να μην υπάρχει ανάμειξη με τους ντόπιους και για να αποφεύγονται κοινωνικές αναταραχές. Ν. Ιωνία, Ν. Φιλαδέλφεια, Κοκκινιά, Καισαριανή. Χτίστηκαν μικρές κατοικίες, με ένα ή δύο δωμάτια και κουζίνα Οι οικισμοί αυτοί συχνά δεν συνδυάζονταν με έργα υποδομής (ύδρευση, αποχετευτικό δίκτυο, οδικό δίκτυο). Έτσι τα πρώτα χρόνια οι συνθήκες διαβίωσης ήταν άθλιες.

Άποψη προσφυγικού οικισμού Η δημιουργία του προσφυγικού οικισμού στην περιοχή Ποδαράδες της Ν. Ιωνίας.

Προσφυγικές κατοικίες

Έλλειψη δημόσιας μέριμνας Δρόμοι άστρωτοι και γεμάτοι λακκούβες. Χωρίς αποχετευτικό σύστημα Το χειμώνα τα υπόγεια πλημμύριζαν στις νεροποντές. Τα μικρά σπίτια του ενός ή δύο δωματίων τα μοιράζονταν κάμποσα νοικοκυριά, συχνά δίχως καμιά σχέση μεταξύ τους. Και όμως χάρη στις προσπάθειες των κατοίκων οι περιοχές αυτές δεν εκφυλίστηκαν σε άθλιες φτωχογειτονιές, αλλά διατήρησαν ένα ανεκτό επίπεδο ζωής.

Νοικοκυρεμένες φτωχογειτονιές Νοικοκυρεμένα πολύχρωμα σπίτια. Μπαλκόνια γεμάτα γλάστρες. Μπουγάδες που κρέμονταν ανάμεσα στους φανοστάτες. Παιδιά που έπαιζαν ανάμεσα στους δρόμους. Γυναίκες καθισμένες στα πεζοδρόμια συζητούσαν.

Προσφυγικές κατοικίες στην Κοκκινιά

Είμαστε πρόσφυγες…. Όταν μιλούσαν για τον εαυτό τους έλεγαν «είμαστε πρόσφυγες» ή «είμαστε Μικρασιάτες». Ο όρος πρόσφυγας έκλεινε μέσα του μια αίσθηση ιδιαίτερης ταυτότητας. Από τη μία μεριά σήμαινε την περιθωριακή και μειονεκτική θέση τους μέσα στην ελληνική κοινωνία Από την άλλη αντανακλούσε την παλιά τους θέση μέσα στην οθωμανική κοινωνία.

Ξένοι στην πατρίδα τους Οι πρόσφυγες ήταν ορθόδοξοι χριστιανοί και στην πλειονότητά τους μιλούσαν ελληνικά. Εύλογα θα περίμενε κανείς ότι οι δύο πληθυσμοί θα συγχωνεύονταν χωρίς τριβές. Και όμως μέχρι και τη δεκαετία του 1970 οι πρόσφυγες πρόβαλαν την ιδιαίτερης ταυτότητά τους σε σχέση με τους Έλληνες της μητροπολιτικής Ελλάδας . Οι πρόσφυγες αντιμετώπιζαν για πολλά χρόνια προβλήματα εχθρότητας, περιθωριοποίησης, φτώχειας και ένταξης Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι η απορρόφηση ενός τόσο μεγάλου αριθμού προσφύγων, με δεδομένη την οικονομική και πολιτική κατάσταση της χώρας, ήταν ένας άθλος για το ελληνικό κράτος

Η προσφορά των προσφύγων Η άφιξη των προσφύγων στην Ελλάδα ωφέλησε την ελληνική οικονομία, ζωντάνεψε τις πόλεις και συνέβαλε στην εκβιομηχάνισή τους. Πολλοί πρόσφυγες έφεραν μαζί τους τις επιχειρηματικές τους ικανότητες και τις οικονομίες τους, τις οποίες επένδυσαν. Υπήρξε μεγάλη αύξηση της προσφοράς ειδικευμένης και φθηνής εργατικής δύναμης στις παραγωγικές μονάδες. Η στέγαση των προσφύγων, τα αποξηραντικά έργα, η οδοποιία, οι επικοινωνίες, η παραγωγή υφαντουργικών ειδών ήταν στόχοι κοινωνικής πολιτικής , αλλά λειτούργησαν μακροπρόθεσμα και ως προσοδοφόροι τομείς για τις επιχειρήσεις. Η αγροτική μεταρρύθμιση προχώρησε βαθύτερα, χάρη στους πρόσφυγες. Επιταχύνθηκε η διαδικασία διανομής των μεγάλων αγροκτημάτων.

Πρόσφυγες που εργάζονται σε βιοτεχνία χαλιών, στα περίχωρα της Αθήνας Πρόσφυγες που εργάζονται σε βιοτεχνία χαλιών, στα περίχωρα της Αθήνας

Προσφυγοπούλες υφαίνουν χαλί

Η προσφορά τους στον πολιτισμό Προερχόμενοι από τόπους με μακραίωνη πολιτισμική παράδοση, οι πρόσφυγες μετέφεραν στην νέα τους πατρίδα τον πολιτισμό τους Συνέβαλαν στη διαμόρφωση μιας νέας ελληνικής πολιτισμικής ταυτότητας Η μουσική τους επηρέασε τα λαϊκά στρώματα, παρέχοντας νέους τρόπους έκφρασης. Η μουσική ορχήστρα εμπλουτίστηκε με τον μπαγλαμά, τα σάζια, τους ταμπουράδες, το βιολί, το ούτι, το κανονάκι. Επιστήμονες, διανοούμενοι και διάφοροι άλλοι πνευματικοί άνθρωποι από τη Μ. Ασία λάμπρυναν με την παρουσία τους τον χώρο των ελληνικών γραμμάτων. (Μανώλης Ανδρόνικος, Δημήτρης Γληνός, Γιώργος Σεφέρης, Ηλίας Βενέζης, Φώτης Κόντογλου, Διδώ Σωτηρίου, Μαρία Ιορδανίδου, Μενέλαος Λουντέμης, Δημήτρης Ψαθάς, Κάρολος Κουν, Μανώλης Καλομοίρης , Σοφία Βέμπο.. )

Ελληνική Μετανάστευση Στις αρχές του 20ου αι. η Ελλάδα δε δέχτηκε μόνο 1.300.000 πρόσφυγες, αλλά έδωσε και ένα μεγάλο ποσοστό μεταναστών προς τις υπερπόντιες χώρες. Η κρίση της σταφιδικής οικονομίας το 1892 ωθεί χιλιάδες αγρότες και εργάτες να πάρουν τους δρόμους της μαζικής φυγής.

1880-1920 Η πρώτη εν Αμερική Μετανάστευσις Μετανάστες από κάθε γωνιά της Ευρώπης βρίσκονται εν πλω για την Αμερική, φυγάδες από την κρίση και την ανεργία, την πείνα και την καταστολή. Στα τέλη του 19ου αι και στις αρχές του 20ου αι. η Ελλάδα έχασε το ¼ περίπου του ενεργού της πληθυσμού Περίπου 400.000 άνθρωποι εγκαταλείπουν μια χώρα οικονομικά εξουθενωμένη και πολιτικά αβέβαιη και ξεκινούν για τη ¨Γη της Επαγγελίας¨, που υπόσχεται πλούτο, ευημερία και ευκαιρίες.

Λιμάνι της Πάτρας, αρχές του 20 ου αι Λιμάνι της Πάτρας, αρχές του 20 ου αι. Οι μετανάστες περιμένουν να επιβιβαστούν στο πλοίο που θα τους μεταφέρει στις ΗΠΑ. Οι Έλληνες που μετανάστευσαν στην Αμερική, εκτός από τη σωματική τους δύναμη, δε διέθεταν άλλο προσόν. Ήταν αγράμματοι, λίγοι είχαν τελειώσει το Δημοτικό ¨Άβγαλτοι¨ και αθώοι. Έφταναν στον Πειραιά και αντίκριζαν για πρώτη φορά θάλασσα και βαπόρια. Στερημένοι άνθρωποι, που δεν είχαν συνείδηση της δύναμής τους, ούτε των δικαιωμάτων τους. Ήταν το κατάλληλο υλικό για εκμετάλλευση.

Η ζωή στην Αμερική τα πρώτα χρόνια Η ζωή στο νέο περιβάλλον δεν έμοιαζε καθόλου με αυτή που τους είχανε περιγράψει. Οι συνθήκες ζωής ήταν άθλιες. Στριμωγμένοι σε βρωμερά και ανθυγιεινά υπόγεια, έμεναν πέντε ή περισσότεροι σε ένα δωμάτιο. Ούτε η διατροφή τους ήταν η καλύτερη. Πολλοί κατέληγαν άρρωστοι με φυματίωση σε φθυσιατρείο. Η ζωή στις ΗΠΑ ήταν ένα κακό παραμύθι…

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Από τα μέσα του 80 έως τις αρχές του 21ου αιώνα.

• Η Ελλάδα χώρα υποδοχής μεταναστών • Η Ελλάδα άρχισε να γίνεται χώρα υποδοχής μεταναστών στις αρχές της δεκαετίας του ’80 όταν ένας αριθμός Ασιατών, κυρίως Φιλιππινέζοι αλλά και άτομα που ζητούσαν άσυλο από τη Μέση Ανατολή, την Τουρκία και την Πολωνία ήρθαν στη χώρα και βρήκαν απασχόληση στις οικοδομές, στη γεωργία και στις οικιακές υπηρεσίες • Έτσι στα μέσα της δεκαετίας του ’80 οι μετανάστες -νόμιμοι και μη – αριθμούσαν συνολικά γύρω στα 90.000 άτομα Η κατάρρευση των καθεστώτων της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης την περίοδο ‘89-‘91 μετέτρεψε το κύμα οικονομικών μεταναστών που κατευθυνόταν στην Ελλάδα σε ένα ανεξέλεγκτο φαινόμενο με μαζικές διαστάσεις. Στη δεκαετία του ’90 η Ελλάδα υποδέχτηκε το μεγαλύτερο, σε σχέση με τον πληθυσμό και το εργατικό της δυναμικό, ποσοστό μεταναστών από όλες τις χώρες της Ε.Ε.

Οικογένειες Κούρδων καταφεύγουν στην Ελλάδα, ζητώντας τη μέριμνα της χώρας μας

Πρόσφυγας στην Ελλάδα « Όταν παίρνεις το δρόμο της ξενιτιάς , νιώθεις να είσαι στον αέρα, χωρίς θεμέλια στα πόδια σου, και χωρίς τίποτε για να στηριχτείς».

Παράγοντες που εξηγούν τη μετατροπή της Ελλάδας σε χώρα υποδοχής μεταναστών • Οι οικονομικές αλλαγές που συνδέονται με την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε. το 1981 • Η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και το ανερχόμενο εκπαιδευτικό επίπεδο των νέων ηλικιών, τα οποία οδηγούσαν σε απόρριψη συγκεκριμένων- χειρωνακτικών θέσεων εργασίας. • Ο εποχικός χαρακτήρας της απασχόλησης στο τουριστικό και αγροτικό τομέα αλλά και στον κλάδο των κατασκευών. Η μεγάλη έκταση της παραοικονομίας • Η διευρυμένη παρουσία των οικογενειακών επιχειρήσεων. Κυρίως η εποχικότητα και η παραοικονομία τροφοδοτούσαν τη ζήτηση για μια δεξαμενή εργατικών χεριών απαλλαγμένη από την εποπτεία και την παρέμβαση των εργατικών συνδικάτων και από τις ρυθμίσεις της ισχύουσας εργατικής νομοθεσίας.

Ρόλο - κλειδί έπαιξαν επίσης: Η γεωγραφική θέση της χώρας στην ανατολική «πύλη» της Ε.Ε. • Η μορφολογία του εδάφους με την εκτεταμένη ακτογραμμή και τις πάμπολλες ορεινές συνοριακές διαβάσεις. Τα δεδομένα αυτά καθιστούν την Ελλάδα, όπως και άλλες νοτιο-ευρωπαϊκές χώρες, έναν «προθάλαμο» για την προώθησή των μεταναστών στις πιο αναπτυγμένες περιοχές της Ευρώπης .

Προσπάθεια εισόδου στην Ελλάδα παράνομων μεταναστών, που ταξίδεψαν στο αμπάρι πλοίου προερχόμενου από τη Βηρυτό.

Ανάλυση των χαρακτηριστικών των μεταναστών στην Ελλάδα Εθνική προέλευση Δύο διακριτά κύματα μετανάστευσης: Το πρώτο στις αρχές της δεκαετίας του ’90, στο οποίο κυριάρχησαν αριθμητικά οι μετανάστες από Αλβανία. Το δεύτερο, μετά το 1995, στο οποίο, αν και συνέχισαν να κυριαρχούν οι Αλβανοί, αυξήθηκε η συμμετοχή μεταναστών προερχόμενων από άλλα βαλκανικά κράτη, την πρώην Σοβιετική Ένωση, το Πακιστάν και την Ινδία

Χώρα προέλευσης Οι μετανάστες που προέρχονται από τα Βαλκάνια (Αλβανία, Βουλγαρία, Ρουμανία) αποτελούν τα 2/3 σχεδόν του συνόλου των οικονομικών μεταναστών. Το 57.5% των μεταναστών είναι Αλβανοί και το 4,6% είναι Βούλγαροι. Τα κοινά σύνορα με αυτές τις δυο χώρες διευκόλυναν την είσοδο αυτών των ανθρώπων .

Άλλα χαρακτηριστικά Όλοι οι δημογραφικοί δείκτες (ηλικία, γεννητικότητα κ.α.) είναι καλύτεροι για τους μετανάστες απ’ ότι για το γηγενή πληθυσμό Oι μετανάστες από την Αλβανία είναι κατά κανόνα παντρεμένα ζευγάρια με παιδιά και αποτελούν το πιο νέο σε ηλικία εθνικό υποσύνολο του πληθυσμού Οι άνδρες αποτελούν το 54,5% και οι γυναίκες το 45,5% Η κατανομή στα δύο φύλα ωστόσο ποικίλει έντονα, αναλόγως προς την εθνική προέλευση Η πιο ισοσκελισμένη εικόνα αφορά τους Αλβανούς και τους Ρουμάνους. Άλλες εθνικότητες χαρακτηρίζονται από έντονες ασυμμετρίες ως προς την παρουσία των δύο φύλλων. Οι μετανάστες από τις Φιλιππίνες είναι κυρίως γυναίκες, όπως και από την πρώην Σοβιετική Ένωση και την Βουλγαρία. Οι μετανάστες από το Πακιστάν και την Ινδία είναι σχεδόν αποκλειστικά άνδρες

Η εγκατάσταση των μεταναστών κατά περιφέρεια. Η εγκατάσταση των μεταναστών κατά περιφέρεια. Η υψηλότερη συγκέντρωση μεταναστών (περίπου 50%) παρατηρείται στην περιοχή της πρωτεύουσας, στην Αττική Ακολουθούν: Η Κεντρική Μακεδονία και η Θεσσαλονίκη (περίπου14%), η Πελοπόννησος, η Κρήτη, η Κεντρική και η Δυτική Ελλάδα (περί το 5% για κάθε περιφέρεια). Οι γυναίκες είναι κατά πλειοψηφία εγκατεστημένες σε αστικές περιοχές ενώ στις αγροτικές περιοχές βρίσκουμε κυρίως άνδρες μετανάστες Υψηλή συγκέντρωση γυναικών μεταναστριών παρατηρείται επίσης στις περιοχές με υψηλή τουριστική ανάπτυξη και ανάπτυξη του τομέα των υπηρεσιών

Συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό Οι μετανάστες έπαιξαν ένα συμπληρωματικό οικονομικό ρόλο καλύπτοντας διαρθρωτικά κενά της απασχόλησης στον αγροτικό τομέα και στις κατασκευές. Απασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά ως μισθωτοί (90%). Ένα μικρό ποσοστό (περί το 6,5%) αυτοαπασχολούνται . Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων πρόκειται για θέσεις ανειδίκευτης , χειρωνακτικής απασχόλησης με απαιτήσεις για προσόντα πολύ κατώτερα αυτών που διαθέτουν οι μετανάστες. Οι μετανάστες εργάζονται κυρίως στον κλάδο των κατασκευών (24,5%), στις οικιακές υπηρεσίες (20,5%), στη γεωργία (17,5%) και στο εμπόριο, τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια (15,7%).

Οι αμφιταλαντεύσεις της μεταναστευτικής πολιτικής. Ο αρχικός αιφνιδιασμός που υπέστη η ελληνική πολιτεία από τα μεγάλα κύματα των μεταναστών ουδέποτε ξεπεράστηκε πλήρως και οριστικά. Χαρακτηριστικό για τη γενικότερη αβεβαιότητα και «ανασφάλεια» που διαποτίζει τη μεταναστευτική πολιτική είναι ότι εξακολουθεί να εκκρεμεί η νομιμοποίηση της παραμονής μεταναστών που γεννήθηκαν και μεγαλώνουν στην Ελλάδα, μετά την ενηλικίωσή τους. Θεωρούμε ότι υποδηλώνει με σαφήνεια την έλλειψη μακροπρόθεσμης εθνικής στρατηγικής για την ένταξη των νόμιμων μεταναστών.

Προς μια Κοινή Ευρωπαϊκή Μεταναστευτική Πολιτική; Οι μεταναστευτικές πολιτικές των χωρών της Ε.Ε. έχουν αδυναμίες αντίστοιχες με αυτές που χαρακτηρίζουν την ελληνική μεταναστευτική πολιτική Δεν σχεδιάστηκαν για να αντιμετωπίσουν μετανάστευση μεγάλης κλίμακας, μόνιμη εγκατάσταση και κοινωνίες πολυπολιτισμικές. Θα έλεγε μάλιστα κανείς ότι δεν υπήρξαν και ιδιαίτερα επιτυχείς. Όμως όσο οι χώρες προέλευσης βρίσκονται είτε σε εμπόλεμη κατάσταση είτε σε απόλυτη φτώχεια και οι ανεπτυγμένες χώρες δε μεριμνούν για την οικονομική ανάπτυξη και ευημερία αυτών των χωρών, τόσο το δράμα των προσφύγων και μεταναστών θα διογκώνεται.

Σομαλή πρόσφυγας « Οι άνδρες είναι ελεύθεροι να μετακινούνται, Εάν υπάρξει κάποιο πρόβλημα μέσα στο στρατόπεδο μπορούν να τρέξουν. Εμείς οι γυναίκες περπατάμε μαζί με τα παιδιά. Δεν μπορούμε να μετακινηθούμε, να τρέξουμε».

Συμπερασματικά Οι μετανάστες που ήλθαν στη χώρα προκάλεσαν ένα πολιτισμικό, οικονομικό και πολιτικό σοκ στην ελληνική κοινωνία χωρίς ωστόσο να προκύψουν σοβαρές κοινωνικές κρίσεις και τριβές. Συνεισέφεραν σημαντικά στη δημογραφική ανανέωση της χώρας και στη βελτίωση των επιδόσεων της ελληνικής οικονομίας. Δεν ανταγωνίστηκαν σοβαρά τον γηγενή πληθυσμό στις αγορές εργασίας καθώς ο ρόλος τους είναι μάλλον συμπληρωματικός αφού: Απασχολούνται σε θέσεις εργασίας που δεν διεκδικούν ή απορρίπτουν οι έλληνες εργαζόμενοι. Καλύπτουν διαρθρωτικές ελλείψεις της αγοράς παρέχοντας υπηρεσίες με προσόντα ανώτερα των απαιτουμένων αλλά και αποδεχόμενοι μισθούς εν γένει χαμηλότερους.

Σημερινή πραγματικότητα Δημιουργία στρατοπέδων συγκέντρωσης Γκετοποίηση ορισμένων περιοχών στις μεγάλες πόλεις (αύξηση της εγκληματικότητας και διάλυση κοινωνικής συνοχής ) Όσο επιδεινώνονται οι συνθήκες υποδοχής και διαβίωσης των μεταναστών, τόσο θα προκαλούνται κοινωνικές τριβές, θα ενισχύεται ο λόγος των εξτρεμιστικών παρατάξεων και θα προκαλούνται εκτεταμένα φαινόμενα ξενοφοβίας, ρατσισμού και επιθέσεων εναντίον τους.

Κρίνεται αναγκαία: Τόσο σε εθνική όσο και σε ευρωπαϊκή κλίμακα χρειάζεται μια ευρεία καμπάνια ενημέρωσης και πληροφόρησης των πολιτών για τις θετικές όψεις της μετανάστευσης και για τα οφέλη της οικονομίας από τη νόμιμη συμμετοχή τους στην οικονομική δραστηριότητα Χρειάζεται ολοκληρωμένη πολιτική αντιμετώπισης και λύσης του μεταναστευτικού προβλήματος.