Χριστόδουλος Πίγγουρας pingouras@hotmail.com Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή Χριστόδουλος Πίγγουρας pingouras@hotmail.com PINGOURAS CHR.

Επιστήμες ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ή ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΦΥΣΙΚΕΣ ή ΘΕΤΙΚΕΣ ΦΥΣΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑ Μελετούν τα φυσικά φαινόμενα, εκείνα που δημιουργούνται μέσα στο φυσικό περιβάλλον από τις δικές του δυνάμεις. ( ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ή ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Μελετούν τα κοινωνικά φαινόμενα εκείνα που εκδηλώνονται μέσα στην κοινωνία από την συμπεριφορά και δράση των ανθρώπων. PINGOURAS CHR.

Οικονομική Επιστήμη: Μελετά τα οικονομικά φαινόμενα, όπως π Οικονομική Επιστήμη: Μελετά τα οικονομικά φαινόμενα, όπως π.χ παραγωγής, ζήτησης και προσφοράς, πληθωρισμού, ανεργίας, φορολογίας κλπ. Οικονομικές ενέργειες ή δραστηριότητες : Είναι οι ενέργειες μέσα σε μια χώρα για να εξασφαλιστούν τα μέσα και να ικανοποιηθούν οι ανάγκες του ανθρώπου, όπως π.χ. παραγωγή αγαθών, αγορές και πωλήσεις, εισαγωγές και εξαγωγές κλπ. Αντικείμενο μελέτης της οικονομικής επιστήμης είναι η οικονομία, δηλαδή όλες οι οικονομικές ενέργειες των ανθρώπων μιας χώρας που αποβλέπουν στην εξασφάλιση των μέσων για ικανοποίηση των αναγκών τους. PINGOURAS CHR.

Σκοπός της οικονομικής επιστήμης είναι η επισταμένη μελέτη των οικονομικών φαινομένων και η διατύπωση γενικών αρχών και νόμων, που να περιγράφουν τα διάφορα οικονομικά φαινόμενα και να αιτιολογούν τις σχέσεις που υπάρχουν μεταξύ των διαφόρων οικονομικών μεγεθών, ώστε να διευκολύνουν τα άτομα, τις επιχειρήσεις, τους κοινωνικούς φορείς και τις κυβερνήσεις να παίρνουν σωστές αποφάσεις, ώστε να λύσουν τα διάφορα οικονομικά προβλήματα που τους απασχολούν. Οι οικονομικοί νόμοι διαφέρουν από τους φυσικούς νόμους στο ότι δεν έχουν τη σταθερότητα των φυσικών νόμων αλλά αποτελούν απλές τάσεις, γιατί στηρίζονται στην ανθρώπινη συμπεριφορά και μεταβάλλονται ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά . ( ↑ τιμής  ↓ ζητούμενης ποσότητας - εάν όμως υπάρχει ↑ μισθού τότε δεν θα συμβεί αυτό). PINGOURAS CHR.

Κλάδοι Οικονομικής Επιστήμης Μικροοικονομία Ασχολείται με τα προβλήματα των επί μέρους οικονομικών μονάδων, δηλ. καταναλωτών, επιχειρήσεων, εργαζομένων, επενδυτών, αποταμιευτών κλπ. Δέντρο – ΟΧΙ το Δάσος. ( Διαμόρφωση της τιμής κάθε αγαθού ή συντελεστή της παραγωγής ) Μακροοικονομία Ασχολείται με τη συμπεριφορά και τα φαινόμενα της οικονομίας ως συνόλου π.χ. σύνολο των καταναλωτών, των επιχειρήσεων, του δημόσιου τομέα κλπ. Δάσος – ΟΧΙ το Δέντρο ( Προσδιορισμός Εθνικού εισοδήματος, πληθωρισμού, ανεργίας, συνολικής απασχόλησης κλπ.) PINGOURAS CHR.

Οικονομικό Πρόβλημα και οι επιπτώσεις του Πώς θα μπορέσουν οι άνθρωποι να ικανοποιήσουν τις απεριόριστες ανάγκες τους με τα περιορισμένα μέσα που διαθέτουν. Η αιτία του βασικού Οικονομικού Προβλήματος είναι η ΣΤΕΝΟΤΗΤΑ, η ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ, η ΣΠΑΝΙΟΤΗΤΑ των παραγωγικών πόρων (Έδαφος, Εργασία, Κεφάλαιο ) Εξαιτίας της Στενότητας των Παραγωγικών Συντελεστών, αναγκάζονται τα άτομα να κάνουν ΕΠΙΛΟΓΗ των αναγκών που θα ικανοποιήσουν και μέχρι ποιου βαθμού την κάθε μία. Επιμέρους προβλήματα : Τι να παραχθεί ; ( Ποια αγαθά και υπηρεσίες και τι ποσότητες ) Πώς να παραχθεί ; ( Μέθοδος Παραγωγής που θα χρησιμοποιηθεί ) Για ποιον να παραχθεί ; ( Πώς θα διανεμηθούν στα μέλη της κοινωνίας ) 4. Πότε θα παραχθεί; ( Χρόνος Παραγωγής ) PINGOURAS CHR.

Ερώτημα : Στις πλούσιες χώρες δεν υπάρχει οικονομικό πρόβλημα, ενώ στις φτωχές υπάρχει. Είναι ορθό ή λανθασμένο; Απάντηση: Η πρόταση είναι ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ, γιατί όλες οι χώρες έχουν οικονομικό πρόβλημα, πλούσιες και φτωχές. Όμως στις φτωχές χώρες το πρόβλημα ολοένα γίνεται οξύτερο και οφείλεται στους πιο κάτω λόγους : Στη συνεχή και ραγδαία αύξηση του πληθυσμού. Στην εξάντληση πηγών ενέργειας και πρώτων υλών. Στην αλόγιστη εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πόρων του πλανήτη. Στην έλλειψη κεφαλαίων και τεχνικού εξοπλισμού στις φτωχές χώρες. Στις δυσμενείς επιπτώσεις που έχει πάνω στο φυσικό περιβάλλον η παραγωγή πολλών προϊόντων (π.χ. μόλυνση ατμόσφαιρας, καυσαέρια, ρύπανση θαλασσών υπογείων υδάτων κλπ). PINGOURAS CHR.

Οικονομική αρχή ή Οικονομικό αξίωμα Κάθε οικονομική ενέργεια ή δραστηριότητα του ανθρώπου πρέπει να αποσκοπεί στην επιδίωξη του μεγαλύτερου δυνατού αποτελέσματος με την μικρότερη δυνατή θυσία. ( μέσα ) Γενική Μορφή = Μεγιστοποίηση Αποτελέσματος Ελαχιστοποίηση Θυσίας Παραγωγός = ↑ της Παραγωγής ή ↑ Κέρδους ↓ Εργάτες ↓ Κεφάλαιο Καταναλωτής = Ικανοποίηση περισσοτέρων αναγκών Ελαχιστοποίηση Θυσίας ( δαπάνη ) PINGOURAS CHR.

Καταναλωτής = Ικανοποίηση περισσότερων αναγκών Ειδικές Μορφές 1) Με δεδομένα μέσα επιδιώκεται το μεγαλύτερο δυνατό αποτέλεσμα (πρόβλημα μεγιστοποίησης). Πρόβλημα Μεγιστοποίησης = Μεγιστοποίηση Αποτελέσματος Δεδομένα Μέσα Παραγωγός = Αύξηση Παραγωγής Ίδια μηχανήματα, Ίδιοι εργάτες Καταναλωτής = Ικανοποίηση περισσότερων αναγκών Δεδομένο Εισόδημα (Δεδομένα τα χρήματα το κράτος επιδιώκει να κατασκευάσει ή να επιδιορθώσει περισσότερα χιλιόμετρα δρόμων). PINGOURAS CHR.

Παραγωγός = Παραγωγή Δεδομένη 2) Το δεδομένο αποτέλεσμα επιδιώκεται με τα λιγότερα μέσα ή θυσίες (πρόβλημα ελαχιστοποίησης). Πρόβλημα ελαχιστοποίησης = Δεδομένο Αποτέλεσμα Ελαχιστοποίηση Θυσίας Παραγωγός = Παραγωγή Δεδομένη Λιγότερα μηχανήματα, εργάτες, πρώτες ύλες Καταναλωτής = Ικανοποίηση δεδομένων αναγκών Ελαχιστοποίηση Θυσίας ( δαπάνης ) (κατασκευή δεδομένων χιλιομέτρων δρόμου με την μικρότερη δαπάνη χρημάτων) PINGOURAS CHR.

ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Ποια αγαθά και υπηρεσίες θα παραχθούν κάθε φορά και σε ποιες ποσότητες; Η επιλογή γίνεται βάσει των προτιμήσεων των καταναλωτών, πάντοτε μέσα στα όρια των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας. Όρια των παραγωγικών δυνατοτήτων εννοούμε όλους τους δυνατούς συνδυασμούς ποσοτήτων των αγαθών και υπηρεσιών που μπορούν να παραχθούν κάθε φορά από την πλήρη και αποδοτική αξιοποίηση όλων των παραγωγικών συντελεστών, τους οποίους διαθέτει η οικονομία με δεδομένη τεχνολογία. PINGOURAS CHR.

Διαγραμματικά τα όρια των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας απεικονίζονται με την καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων. Για τον καθορισμό των ορίων των παραγωγικών δυνατοτήτων πρέπει να υπάρχουν οι ακόλουθες προϋποθέσεις: Η ποσότητα των παραγωγικών συντελεστών που διαθέτει η οικονομία να είναι δεδομένη και σταθερή. Η τεχνολογία που χρησιμοποιείται στην παραγωγή να είναι επίσης δεδομένη. Να γίνεται πλήρης και αποδοτική αξιοποίηση όλων των παραγωγικών συντελεστών. PINGOURAS CHR.

Δυνατοί Συνδυασμοί Τροφίμων και Εργαλείων Δυνατοί Συνδυασμοί Τροφίμων και Εργαλείων Συνδυασμοί Τρόφιμα Εργαλεία Κόστος Ευκαιρίας κάθε Παραγωγής πρόσθετης μονάδας Τρόφιμα Εργαλεία Α 340 0 80/70=1,14 ----- Β 270 80 60/80=0,75 70/80=0,875 Γ 190 140 40/90=0,444 80/60=1,33 Δ 100 180 20/100=0,20 90/40=2,25 Ε 0 200 ------ 100/20=5 PINGOURAS CHR.

PINGOURAS CHR.

΄Όλοι οι συνδυασμοί που είναι πάνω στην καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων είναι οι μέγιστοι ( άριστοι ) συνδυασμοί ρούχων και τροφίμων που μπορεί να παράξει αυτή η οικονομία, νοουμένου ότι όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές και η τεχνολογία απασχολούνται πλήρως και αποδοτικά. Όλοι οι συνδυασμοί αριστερά της καμπύλης είναι εφικτοί, αλλά είναι μειωμένης παραγωγικής απόδοσης, δηλαδή υπάρχουν παραγωγικοί συντελεστές που δεν απασχολούνται πλήρως και αποδοτικά. PINGOURAS CHR.

Όλοι οι συνδυασμοί δεξιά της καμπύλης είναι ανέφικτοι, δηλ Όλοι οι συνδυασμοί δεξιά της καμπύλης είναι ανέφικτοι, δηλ. δεν μπορούν να παραχθούν, γιατί δεν εμπίπτουν μέσα στις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας λόγω ανεπάρκειας των παραγωγικών συντελεστών. Για να πραγματοποιηθούν πρέπει να αυξηθούν οι παραγωγικοί συντελεστές ή να βελτιωθεί η τεχνολογία, με αποτέλεσμα να αυξηθούν οι παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας και έτσι η ΚΠΔ θα μετακινηθεί προς τα δεξιά. Η επέκταση αυτή χαρακτηρίζεται ως οικονομική μεγέθυνση ή οικονομική ανάπτυξη. PINGOURAS CHR.

Κόστος ευκαιρίας ή εναλλακτικό κόστος ενός αγαθού είναι η ποσότητα ενός άλλου ή άλλων αγαθών που πρέπει να θυσιαστεί, για να παραχθεί μια επιπλέον μονάδα του αγαθού αυτού. Το κόστος ευκαιρίας αυξάνεται συνεχώς και οφείλεται στο ότι οι παραγωγικοί συντελεστές δεν είναι όλοι εξίσου κατάλληλοι για την παραγωγή των διαφόρων αγαθών. Καθώς αυξάνεται η παραγωγή ενός αγαθού, αποσπώνται από την παραγωγή άλλων αγαθών συντελεστές που είναι όλο και λιγότερο κατάλληλοι για την παραγωγή του πιο πάνω αγαθού. Απαιτούνται, δηλαδή, ολοένα και περισσότερες μονάδες από τα άλλα αγαθά για την παραγωγή κάθε επιπλέον μονάδας του συγκεκριμένου αγαθού, που σημαίνει αυξανόμενο κόστος ευκαιρίας. PINGOURAS CHR.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ PINGOURAS CHR.

Φορείς της οικονομικής δραστηριότητας μιας Μικτής Οικονομίας: α) Τα άτομα ή νοικοκυριά (καταναλωτές). β) Οι επιχειρήσεις (παραγωγοί). γ) Το κράτος (δημόσιος τομέας). Εξωτερικός τομέας της οικονομίας: Ασχολείται με την εισαγωγή – εξαγωγή παραγωγικών μέσων, αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων. PINGOURAS CHR.

Στο Οικονομικό Κύκλωμα υπάρχουν δύο αντίθετες κυκλικές ροές ( circular flows): μια πραγματική και μια χρηματική. Πραγματική ροή (Real flow): Οι παραγωγικοί συντελεστές διοχετεύονται από τα νοικοκυριά (ιδιοκτήτες) διαμέσου της αγοράς των παραγωγικών συντελεστών προς τις επιχειρήσεις, όπου μετατρέπονται σε οικονομικά αγαθά, τα οποία διαμέσου της αγοράς των προϊόντων διοχετεύονται πίσω στα νοικοκυριά ( καταναλωτές). Χρηματική ροή (Money flow): Σε αντάλλαγμα για την διάθεση των παραγωγικών συντελεστών τα νοικοκυριά παίρνουν αμοιβές από τις επιχειρήσεις, που αποτελούν τα εισοδήματά τους. Τα εισοδήματα αυτά δαπανούνται για την αγορά των προϊόντων που παράγονται από τις επιχειρήσεις. PINGOURAS CHR.