Τι ξέρετε για την ΟΡΑΣΗ;
Η τρύπα του αμφιβληστροειδούς Είναι παράλληλες; Χρώματα εκεί που … δεν υπάρχουν!
Η τρύπα του αμφιβληστροειδούς Το φως περνώντας το εσωτερικό του ματιού, φθάνει στον αμφιβληστροειδή. Εκεί, σχηματίζεται το είδωλο. Στον αμφιβληστροειδή, υπάρχει ΜΙΑ ΤΡΥΠΑ! ΔΕΝ το πιστεύετε; Κάντε το παρακάτω πείραμα.
Στην επόμενη σελίδα, υπάρχει ένας χρωματιστός κύκλος, που με τα δύο μάτια φαίνεται κανονικά. Κλείστε το δεξί μάτι, και φέρτε το αριστερό μάτι σε απόσταση 30 εκατοστών από το σταυρό, στην ίδια ευθεία. Στη συνέχεια, αρχίστε να απομακρύνεστε από την οθόνη, σιγά σιγά. Το βλέμμα πρέπει να παραμένει συνεχώς πάνω στον σταυρό. Όταν θα φθάσετε σε απόσταση περίπου 60 εκατοστών, ο κύκλος θα εξαφανιστεί!!!
Ερμηνεία: Ο αμφιβληστροειδής έχει πραγματικά μια τρύπα, από την οποία ξεκινά η δέσμη των νευρικών – οπτικών ινών, που μεταφέρουν την πληροφορία από όλη την επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς, προς τον εγκέφαλο, προς το κέντρο της όρασης. Στο σημείο που ξεκινά το ¨καλώδιο¨, (το σημείο αυτό λέγεται οπτική θηλή) δεν σχηματίζεται εικόνα. Ο εγκέφαλος ωστόσο, συμπληρώνει το ¨κενό¨ από την εικόνα που βλέπει το άλλο μάτι. Αν το άλλο μάτι είναι κλειστό, (όπως στο πείραμά μας), ο εγκέφαλος συμπληρώνει την εικόνα, με ό,τι υπάρχει γύρω από το ¨τυφλό σημείο¨ - στην περίπτωσή μας με λευκό χρώμα.
Έτσι, αν επαναλάβουμε το πείραμα, βάζοντας αυτή τη φορά ρίγες στο φόντο, αυτό που θα δει ο εγκέφαλος, θα είναι ρίγες, αφού αυτό υπάρχει γύρω από το χρωματιστό κύκλο. Δοκιμάστε πάλι! Οπτική θηλή
Επιστροφή στο βασικό μενού
Είναι παράλληλες;
Επιστροφή στο βασικό μενού Οπτικές … απάτες Μπορεί κάποιοι βλέποντας την προηγούμενη εικόνα να νομίζουν ότι οι κάθετες γραμμές δεν είναι παράλληλες. Κι όμως είναι! Αν δεν το πιστεύετε, χρησιμοποιήστε ένα κανόνα (χάρακα). Μερικών ανθρώπων το μάτι ξεγελιέται, από την παρουσία των μικρών πλάγιων γραμμών που κάνουν τις κάθετες γραμμές να μοιάζουν ότι συγκλίνουν ή ότι αποκλίνουν. Επιστροφή στο βασικό μενού
Χρώματα εκεί που … δεν υπάρχουν! Μπορεί να βλέπει κανείς ένα άσπρο φόντο και να νομίζει ότι εκεί υπάρχει ένα πράσινο ή κόκκινο χρώμα; Το παρακάτω πείραμα αποδεικνύει ότι είναι δυνατόν! Παρατηρείστε για 2-3 λεπτά (όσο αντέξετε) το σταυρό στο κέντρο των 4 τεταρτοκυκλίων της επόμενης διαφάνειας. Παραμείνετε σε σταθερή απόσταση από την οθόνη, κατά τη διάρκεια της παρατήρησης (περίπου 50 εκατοστά από αυτήν). Στη συνέχεια γυρίσετε αμέσως στην επόμενη διαφάνεια και κοιτάξτε το σταυρό στο κέντρο. Τι παρατηρείτε;
Και όμως … το φόντο ήταν λευκό! Ερμηνεία: Στον αμφιβληστροειδή υπάρχουν 3 τύποι κυττάρων για την αντίληψη των χρωμάτων. Τα κύτταρα αυτά λέγονται κωνία (εξαιτίας του σχήματός τους). Ο κάθε τύπος κωνίου ενεργοποιείται από ένα βασικό χρώμα: Κόκκινο, πράσινο, μπλε. Όταν ακτινοβολία ενός βασικού χρώματος προσπέσει σε ένα κωνίο στον αμφιβληστροειδή, στο εσωτερικό αυτού του κυττάρου γίνεται μια χημική αντίδραση. Όταν ωστόσο η ακτινοβολία αυτή έχει μεγάλη ένταση ή διάρκεια, το κωνίο εξαντλείται και παύει να λειτουργεί.
Ραβδία και κωνία: σχέδια και φωτογραφία από μικροσκόπιο
Επιστροφή στο βασικό μενού Όταν λοιπόν προβάλλεται στον αμφιβληστροειδή η εικόνα με τα 4 χρώματα, τα κωνία που αντιστοιχούν στο καθένα χρώμα «κουράζονται» μετά από 2 λεπτά και σταματούν. (Πχ στο κόκκινο τεταρτημόριο, κουράζεται το κόκκινο κωνίο). Το λευκό χρώμα, που είναι (όπως μας λέει η Οπτική) το άθροισμα όλων των χρωμάτων, θα έπρεπε να ερεθίσει στην επόμενη διαφάνεια και τους 3 τύπους κωνίων. Ωστόσο, όταν πάμε και κοιτάμε στο λευκό φόντο, σε κάθε τεταρτημόριο ο ένας (ή οι δύο στην περίπτωση του κίτρινου) τύπος κωνίων έχει εξαντληθεί. Λειτουργούν λοιπόν οι άλλοι δύο τύποι,(ή και μόνο ένας) που μας δίνουν όχι την αίσθηση ότι βλέπουμε άσπρο χρώμα, αλλά τα χρώματα που αντιστοιχούν στα κωνία αυτά που εξακολουθούν να λειτουργούν. Το αποτέλεσμα είναι εκεί που στην αρχική διαφάνεια βλέπαμε κόκκινο, στο λευκό φόντο να βλέπουμε πράσινο (που είναι το συμπληρωματικό χρώμα του κόκκινου) και το αντίθετο. Το ίδιο συμβαίνει με το κίτρινο και το μπλε. Μπέρδεμα ε; Το φαινόμενο λέγεται μετείκασμα. Επιστροφή στο βασικό μενού
Σύνταξη: Ιωαννίδης Τάσος Βιβλιογραφία: Βιολογία Γ΄ Λυκείου (Ι. Αργύρης κλπ, ΟΕΔΒ 1996) Βιολογία Θετικής Κατεύθυνσης Β΄ Λυκείου (Η. Αρδίττης κλπ, ΟΕΔΒ 2002) Περιοδικό Εxperiment – Γαιόραμα τεύχος 2- 1994 Εικόνες κωνίων από το www.avsite.gr Εικόνα οπτικής θηλής από το www.studentmess.com