Βιομηχανική Επανάσταση ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Βιομηχανική Επανάσταση ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΧΑΛΗΣ γ3 ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Εισαγωγή Περί τα μέσα του 18ου αιώνα άρχισε στην Αγγλία μια εξέλιξη, η οποία μετέτρεψε αυτή τη χώρα σε κέντρο της σύγχρονης τεχνολογίας. Αυτή η εξέλιξη οδήγησε στην εκμηχάνιση της παραγωγής, ένα φαινόμενο που ήταν μέχρι τότε άγνωστο στην Ιστορία. Η εκμηχάνιση έδωσε, με τις αλλεπάλληλες δομικές και λειτουργικές βελτιώσεις και τις αναδράσεις και κλιμακώσεις, οι οποίες προκαλούσαν αλυσιδωτά νεότερες βελτιώσεις, τη θέση της στην εκβιομηχάνιση και αυτή με τη σειρά της το έναυσμα για τη βιομηχανική επανάσταση.

Η βιομηχανική επανάσταση ήταν ένα ιδιαίτερα σύνθετο σύστημα τεχνικών, οικονομικών και κοινωνικών ανακατατάξεων, οι οποίες οδήγησαν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες από την αγροτική στη βιομηχανική μορφή τους. Το νεότευκτο οικονομικό σύστημα του καπιταλισμού οδήγησε αρχικά, από τη μία πλευρά τους ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής σε οικονομική ανάπτυξη και πλούτο και από την άλλη πλευρά, μετέτρεψε τους εργαζόμενους σε θύματα εκμετάλλευσης και οικονομικής εξαθλίωσης. Το κράτος πήρε σ' αυτή τη σύγκρουση συμφερόντων αρχικά ουδέτερη στάση, στη συνέχεια όμως, μέσα από κοινωνικές ανακατατάξεις και επαναστατικές εκρήξεις και με τη σταδιακή άνοδο των σοσιαλιστικών κινημάτων, υιοθέτησε ένα παρεμβατικό ρόλο αναδιανομής του πλούτου. 

Κοινωνικές ανακατατάξεις    Όπως αναφέρθηκε σε διάφορες περιπτώσεις, οι βελτιώσεις στη γεωργία και η σταδιακή εκμηχάνιση διαφόρων παραγωγικών τομέων, ιδαίτερα μετά την εισαγωγή της ατμομηχανής, ελευθέρωσαν πολλά εργατικά χέρια. Οι αναπασχόλητοι εγρότες, χωρίς καμιά εκπαίδευση και κατά κανόνα αναλφάβητοι, συνέρρευσαν στις πόλεις για να εργαστούν στις φάμπρικες της εποχής. Αυτή η ταυτόχρονη μεταβολή τόπου εργασίας και αντικειμένου απασχόλησης, μαζί με το μεγάλο αριθμό διαθέσιμων εργατικών χεριών, οδήγησαν σε σημαντικές κοινωνικές εκρήξεις και ανακατατάξεις. Αυτός ο φαύλος κύκλος προκάλεσε εκρήξεις και εξεγέρσεις, αρχικά κατά των μηχανών! Στις τελευταίες δεκαετίες του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα παρουσιάστηκε μία «συνωμοσία» κατά των μηχανών που βρήκε κορυφαία έκφραση στο Λουδιτισμό. Οι Λουδίτες κατέστρεφαν τις μηχανές, οι οποίες τους επέβαλαν αυξημένους ρυθμούς παραγωγής και πειθαρχιμένο τρόπο εργασίας, αν δεν τους οδηγούσαν στην ανεργία. Αυτό βέβαια προκάλεσε αντίμετρα της εργοδοσίας και του κράτους με καταπίεση και αστυνομοκρατία. Το έτος 1812 έφτασαν οι βανδαλισμοί κατά των αργαλειών στο αποκορύφωμά τους, οπότε καταστρέφονταν περί τα 200 μηχανήματα κάθε μήνα. Το ίδιο έτος εκτελέστηκαν στο Γιορκ 14 'Αγγλοι εργάτες με την κατηγορία ότι κατέστρεψαν τις νέες μηχανές στο εργοστάσιο που δούλευαν! Μαζί με τους άντρες εργάζονταν γυναίκες και παιδιά, τα οποία προφανώς είχαν μεγαλύτερη ευχέρεια προσαρμογής. Ενώ όμως παλαιότερα στην οικοτεχνία των αγροτικών περιοχών προσάρμοζαν οι γυναίκες ελεύθερα το ρυθμό εργασίας τους, έπρεπε τώρα στον εκμηχανισμένο τρόπο παραγωγής να υποταχτούν σε μια γενικότερη πειθαρχία που επέβαλαν οι μηχανές. Οι οποίες μηχανές, με τη συνεχή βελτίωση της λειτουργίας τους,  προκαλούσαν μείωση των απαιτούμενων εργατικών χεριών, δηλαδή αύξηση της ανεργίας. Επιβαρυντικός παράγοντας ήταν φυσικά η ολοήμερη εργασία, συχνά μέχρι 16 ώρες το 24ωρο, κάτω από τελείως ανθυγιεινές συνθήκες!

Επικήρυξη Λουδιτών

Η βιομηχανική επανάσταση και οι νέες κοινωνικές τάξεις Με όλες αυτές οι αλλαγές, άλλαξε ριζικά και η κοινωνική διαστρωμάτωση. Οι κοινωνικές τάξεις μεταμορφώθηκαν τόσο που οι τέσσερεις κατηγορίες τάξεις που περιγράψαμε στο προηγούμενο τμήμα έπαψαν να χαρακτηρίζουν τις μοντέρνες κοινωνίες (δηλαδή τις κοινωνίες της αγοράς). Κατ’ αρχήν, όπως ήδη είδαμε, γεννήθηκε μια καινούργια κοινωνική τάξη μέσα από τα σπλάχνα της τάξης των δουλοπάροικων: η εργατική τάξη που αποτελείτο από ελεύθερους τέως κολίγους (σε αντίθεση με τους δούλους ή τους δουλοπάροικους που δεν ήταν κύριοι του εαυτού τους) οι οποίοι όμως δεν είχαν πλέον πρόσβαση στη γη (μετά την έξωσή τους από τα προγονικά τους χώματα) και συνεπώς δεν είχαν τη δυνατότητα να παράγουν αγαθά για να τρέφονται. Το μόνο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να μετατρέψουν την εργασία τους σε εμπόρευμα και να προσπαθήσουν να την πουλήσουν σε κάποιον. Κάποιοι τέως κολίγοι κατάφεραν να παραμείνουν στη γη ως ενοικιαστές. Μερικοί από αυτούς (οι πιο τυχεροί) προσέλαβαν άλλους τέως κολίγους στους οποίους πλήρωναν έναν (χαμηλό) μισθό για να αυξήσουν την αγροτική παραγωγή (και να μπορέσουν να πληρώσουν το ενοίκιο που απαιτούσε ο γαιοκτήμονας). Με άλλα λόγια μετατράπηκαν στους πρώτους επιχειρηματίες της γής, υπό την έννοια ότι, αν και δεν τους ανήκε η γη, οργάνωναν ως αφεντικά τις γεωργικές καλλιέργιες. Όσοι επιβίωσαν σε αυτή τη καινούργια ζούγκλα της αγοράς, σταδιακά αγόρασαν εργαλεία (π.χ. θεριστικά μηχανήματα), μερικές φορές και τον αγρό από τον γαιοκτήμονα, και έγιναν έτσι κεφαλαιοκράτες (δηλαδή ιδιοκτήτες κεφαλαίου – παραχθέντων μέσων παραγωγής). Αν και οι πρώτοι κεφαλαιοκράτες  ξεφύτρωσαν στον αγροτικό τομέα, η κοινωνική τάξη των κεφαλαιοκρατών κάνει δυναμικά την εμφάνιση της με την ίδρυση, περί τα τέλη του 18ου αιώνα, των εργοστασίων – των κτιρίων εκείνων που για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία έσφιζαν από κεφάλαιο, από ατμομηχανές, μηχανικούς αργαλειούς, συστήματα μαζικής παραγωγής ενέργειας (π.χ. μύλους που κινούνταν από το νερό το οποίο έρεε σε τεχνητά κανάλια) κτλ. Η τάξη των κεφαλαιοκρατών, η οποία είναι γνωστή και ως αστική τάξη, οι ιδιοκτήτες αυτών των εργοστασίων, διέφεραν σημαντικά από την αριστοκρατία (τους γαιοκτήμονες) επειδή ο πλούτος τους παραγόταν με ριζικά διαφορετικό τρόπο.

ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ ΣΙΚΑΓΟ 1886 Οι κινήσεις για μείωση των ωρών εργασίας ξεκίνησαν στα τέλη της δεκαετίας του 1860 στην Αμερική. Αυτό που επιτεύχθηκε ήταν η θέσπιση πολλών Ομοσπονδιακών και Πολιτειακών νόμων χωρίς όμως ουσιαστικά αποτελέσματα. Τελικά το 1884 έγινε ένα συνέδριο στο Σικάγο, από τη μη σοσιαλιστική Ομοσπονδία Οργανωμένων Συνδικάτων και Εργατικών Ενώσεων και ψηφίστηκε η πρόταση για καθιέρωση του οκταώρου από την 1η Μαΐου 1886. Μέχρι το 1886 η πρόταση αυτή διαδίδεται πλατιά μέσα σε ολόκληρο το αμερικάνικο εργατικό κίνημα. Βέβαια αρχικά οι επαναστάτες σοσιαλιστές και οι αναρχικοί (Οι οποίοι είχαν έντονη παρουσία και επιρροή στα εργατικά συνδικάτα) αντιτέθηκαν στην πρόταση θεωρώντας την ρεφορμιστική (στην μετέπειτα πορεία των επαναστατικών κινημάτων θα φανεί και θα αποδειχθεί περίτρανα πως τα όποια μεταβατικά αιτήματα πρέπει να κατακτούνται άμεσα, δίχως την μεσολάβηση καμιάς κεντρικής κομματικής ηγεσίας, αλλά από τους ίδιους τους εργάτες, με την προοπτική της ανατροπής του υπάρχοντος συστήματος για την κοινωνική απελευθέρωση. ΙΔΟΥ Η ΡΟΔΟΣ, ΙΔΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΠΗΔΗΜΑ.). Όμως στις αρχές του 1886 υιοθέτησαν αρκετά ενθουσιώδης και δυναμικά αυτό το αίτημα ως άμεσο και μεταβατικό με την προοπτική της ανατροπής του καθεστώτος για την κοινωνία της ισότητας και της ελευθερίας. Εξάλλου πρέπει να γνωρίζουμε ότι την εποχή εκείνη κυριαρχούσε κλίμα επαναστατικής βίας. Οι άγριες και σκληρές απεργίες, τα σαμποτάζ στα μέσα παραγωγής, κλπ. ήταν η άμεση απάντηση των εργατών στις προκλήσεις του κεφαλαίου. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι τον Οκτώβρη του 1885 το Κεντρικό Εργατικό Συνδικάτο -Το μεγαλύτερο της Αμερικής- μετά από εισήγηση του αναρχικού Αύγουστου Σπάις υιοθέτησε την ακόλουθη πρόταση:

Απόφασή μας είναι να κάνουμε έκκληση στην τάξη των μισθωτών να πάρει τα όπλα, για vα προβάλλει στους εκμεταλλευτές της το μοναδικό επιχείρημα που μπορεί vα θεωρηθεί αποτελεσματικό. ΤΗ ΒΙΑ. Μολονότι περιμένουμε ελάχιστα από την καθιέρωση τον οχταώρου, υποσχόμαστε με πίστη να βοηθήσουμε τ’ αδέλφια μας που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση σ’ αυτήν την ταξική πάλη, με όλα τα μέσα και τη δύναμη που διαθέτουμε, ΕΦΟΣΟΝ ΚΙ ΑΥΤΟΙ ΘΑ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΟΥΝ ΕΝΑ ΑΝΟΙΚΤΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΜΕΝΟ ΜΕΤΩΠΟ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟΥΣ ΚΟΙΝΟΥΣ ΜΑΣ ΚΑΤΑΠΙΕΣΤΕΣ, ΤΟΥΣ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΕΣ ΑΛΗΤΕΣ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΤΕΣ. Η ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΜΑΣ ΚΡΑΥΓΗ ΕΙΝΑΙ: ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΟΥΣ ΕΧΘΡΟΥΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΓΕΝΟΥΣ.

Στο Σικάγο το 1886 το Κεντρικό Εργατικό Συνδικάτο και η Διεθνής Ένωση Εργαζομένων Μαύρη Διεθνής (ιδρυτής της ήταν ο Γιόχαν Μοστ που ήταν υποστηρικτής των θέσεων του Μπακούνιν και του Νετσάγεφ) είναι οι πιο δραστήριες οργανώσεις κι έχουν καταφέρει να περάσουν τα συνθήματα και τις θέσεις τους στον “Σύνδεσμο για την καθιέρωση του οκταώρου”(στον οποίο συμμετείχαν εκτός των άλλων, κοινοβουλευτικά σοσιαλιστικά κόμματα). Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι την Κυριακή πριν την Πρωτομαγιά είχε αποφασιστεί από πολλά συνδικάτα απεργία Οργανώθηκε μια διαδήλωση για το οκτάωρο με ομιλητές τους Πάρσονς, Σπάις, Φήλντεν και Σνομπ (που ήταν όλοι τους οι κύριοι “εκπρόσωποι” του αναρχικού χώρου εκείνη την εποχή στην Αμερική, στην οποία συμμετείχαν 25000 άτομα. Έτσι για Πρώτη φορά στο Σικάγο, το 1886 η 1η Μαΐου έγινε μέρα γενικής απεργίας και μαζικών, δυναμικών διαδηλώσεων (με πάνω από 45000 εργάτες να συμμετέχουν στις απεργιακές κινητοποιήσεις). Κι ενώ η απεργία γενικεύεται παίρνοντας την μορφή εργατικής εξέγερσης, το κράτος, οι μεγάλοι επιχειρηματίες και μεγαλοβιομήχανοι, προσπαθούν να συντονίσουν τις ενέργειές τους προκειμένου να καταστείλουν -ακόμη και με δολοφονίες- την μεγαλειώδη εργατική εξέγερση. Ήταν Δευτέρα 3 Μαΐου όταν η αστυνομία σκότωσε 4 εργάτες και τραυμάτισε πολλούς άλλους σε συγκέντρωση κοντά στο εργοστάσιο ξυλείας Μακ Γκόρμικ. Το ίδιο απόγευμα ο Α. Σπάις προέτρεπε -με προκήρυξη που τύπωσε- τους εργάτες να πάρουν τα όπλα.