Περιβάλλον και Ενέργεια Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: ΝΑΣΤΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΛΑΜΠΡΙΝΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2011-2012 ΤΑΞΕΙΣ Ε1- Ε2

Εισαγωγή Η ενέργεια σήμερα βρίσκεται στο επίκεντρο του κοινωνικού, οικονομικού και πολιτικού ενδιαφέροντος και αποτελεί την κινητήρια δύναμη του πολιτισμού, όλων των επιτευγμάτων αλλά και των καταστροφών που έχει προκαλέσει ο άνθρωπος στον πλανήτη μας. Ιδιαίτερα η αλόγιστη χρήση μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας από τον άνθρωπο αναγνωρίζεται ως ο κυριότερος παράγοντας δημιουργίας σωρείας προβλημάτων, που οδήγησαν σε οικολογική κρίση τον πλανήτη.

Σκοπός Να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές το ενεργειακό πρόβλημα και να ευαισθητοποιηθούν αναζητώντας λύσεις χρησιμοποιώντας τις ήπιες μορφές ενέργειας.

Στόχοι  Να κατανοήσουν και να αντιληφθούν οι μαθητές ότι κάθε είδους δράση προϋποθέτει κατανάλωση ενέργειας.  Να κατανοήσουν ότι η αλόγιστη χρήση μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι αυτή που οδηγεί στο ενεργειακό πρόβλημα Να αντιληφθούν ότι υπάρχουν διαθέσιμες προς χρήση ενεργειακές πηγές- οι ήπιες μορφές ενέργειας (αιολική, ηλιακή, κ.α. ) Να διαμορφώσουν στάσεις και συμπεριφορές θετικές απέναντι στην εξοικονόμηση ενέργειας

Δραστηριότητα 1η Με αφορμή το κεφάλαιο του ερευνώ και ανακαλύπτω για την ενέργεια ασχοληθήκαμε με τις μορφές της ενέργειας και τις πηγές της ανανεώσιμες και μη ανανεώσιμες.

ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Ηλεκτρική ενέργεια Χημική ενέργεια Θερμότητα Πυρηνική ενέργεια Φωτεινή ενέργεια Κινητική ενέργεια Δυναμική ενέργεια

ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Ανανεώσιμες πηγές Ως ανανεώσιμες χαρακτηρίζονται οι πηγές που θα συνεχίζουν να μας παρέχουν ενέργεια σε βάθος χρόνου. Είναι οι πηγές ενέργειας που τροφοδοτούνται συνεχώς με ενέργεια από τον ήλιο, όπως: · ο ίδιος ο ήλιος (ηλιακή ενέργεια),  · ο άνεμος (αιολική ενέργεια),  · οι υδατοπτώσεις (υδροηλεκτρική ενέργεια), · η ενέργεια των κυμάτων, ρευμάτων, ωκεανών καθώς και  · η ενέργεια βιομάζας Στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ανήκει και η γεωθερμική ενέργεια που προέρχεται από το εσωτερικό της γης και σχετίζεται με την ηφαιστειότητα και τις ειδικότερες γεωλογικές και γεωτεκτονικές συνθήκες της κάθε περιοχής. Η χρήση των ανανεώσιμων ή εναλλακτικών πηγών ενέργειας είναι ακόμη πολύ περιορισμένη σε παγκόσμια κλίμακα, εξυπηρετεί όμως το στόχο της προστασίας του περιβάλλοντος, γιατί είναι " καθαρές " και φιλικές προς το περιβάλλον.

Μη ανανεώσιμες πηγές Αποκαλούνται έτσι γιατί δεν είναι δυνατό να ανανεώσουν σε εύλογο, για τον άνθρωπο, χρονικό διάστημα την αποθηκευμένη τους ενέργεια. Η διαδικασία σχηματισμού τους διήρκεσε εκατομμύρια χρόνια. Οι μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας περιλαμβάνουν : · Τα στερεά καύσιμα των γαιανθράκων, όπως λιγνίτη, ανθρακίτη, τύρφη, · Τα υγρά καύσιμα που παίρνουμε με κατεργασία, όπως μαζούτ, πετρέλαιο, βενζίνη, κηροζίνη κλπ., · Τα αέρια καύσιμα όπως το φυσικό αέριο, υγραέριο κλπ. και  · Την πυρηνική ενέργεια που παίρνουμε από τη σχάση ραδιενεργών υλικών.

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΟΙ ΚΑΙ ΜΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΟΙ ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΦΥΛΛO ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΟΙ ΚΑΙ ΜΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΟΙ ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Ποιοι από τους παρακάτω φυσικούς πόρους είναι ανανεώσιμοι και ποιοι όχι; δέντρα Φυσικό αέριο χαλκός νερό πετρέλαιο κάρβουνο χόρτα ουράνιο σιδηρομεταλλεύματα αέρας Ανανεώσιμοι πόροι ……………………….. ………………………. ……………………… Μη ανανεώσιμοι πόροι ……………………….. ………………………… …………………………. ………………………...

Δραστηριότητα 2η: Το ενεργειακό πρόβλημα Η χρήση των ορυκτών καυσίμων και της πυρηνικής ενέργειας επηρέασε τις κλιματικές συνθήκες του πλανήτη, συσσώρευσε αέριους ρύπους στην ατμόσφαιρα, ρύπανε σε σημαντική έκταση τα επιφανειακά ύδατα του πλανήτη, μείωσε τη βιοποικιλότητα και ακόμη μόλυνε περιοχές λόγω των πυρηνικών αποβλήτων.  Η χρήση των μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας προκάλεσε και συνεχίζει να προκαλεί έντονη περιβαλλοντική επιβάρυνση. Έτσι κατά την καύση των γαιανθράκων (μίγμα πολύπλοκων χημικών ενώσεων άνθρακα και υδρογόνου - των λεγόμενων υδρογονανθράκων), όπου μετατρέπεται η χημική ενέργειά τους σε θερμική ενέργεια, παράγεται αιθάλη και διοξείδιο του άνθρακα, ενώ η καύση του πετρελαίου παράγει επιπλέον οξείδια του αζώτου, του θείου και ελευθερώνεται μόλυβδος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, το γνωστό φαινόμενο του θερμοκηπίου. 

Δραστηριότητα 3η: ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Δραστηριότητα 3η: ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Όπως είδαμε η εντατική χρήση των ορυκτών καυσίμων (γαιάνθρακες, πετρέλαιο, φυσικό αέριο) και της πυρηνικής ενέργειας τα τελευταία χρόνια, ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τα σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας και τα οποία έχουν άμεσο αντίκτυπο στις κλιματικές συνθήκες και γενικά στις συνθήκες ζωής πάνω στον πλανήτη. Είναι φανερό ότι οι ενεργειακές ανάγκες συνεχώς θα αυξάνονται, αφού ο πληθυσμός της γης αυξάνεται με γοργούς ρυθμούς αλλά και η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του ανθρώπου πολλαπλασιάζει τις δραστηριότητές του, οι οποίες τελικά απαιτούν κατανάλωση ενέργειας. Η μόνη απάντηση που προς το παρόν διαφαίνεται ότι θα περιορίσει δραστικά τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (Α.Π.Ε). Αν και η τεχνολογία έχει κάνει σημαντικά βήματα προς τον τομέα αυτό, η εφαρμογή των Α.Π.Ε βρίσκεται σε αρχικό ακόμη στάδιο

Α υ το κ ί ν η τ α φ ι λ ι κ ά π ρ ο ς τ ο π ε ρ ι β ά λ λ ο ν ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5 Α υ το κ ί ν η τ α φ ι λ ι κ ά π ρ ο ς τ ο π ε ρ ι β ά λ λ ο ν Συμπλήρωσε το σταυρόλεξο και θα βρεις μερικούς τρόπους χρήσης του αυτοκινήτου που επιβαρύνουν λιγότερο το περιβάλλον. ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 3. Βενζίνη χωρίς το βλαβερό μόλυβδο 5.Χρησιμοποιείτε το αυτοκίνητο μόνο για μακρινά ----------- 6.Μπαίνει στις εξατμίσεις και κρατά τα βλαβερά αέρια. 7.Να ταξιδεύετε πάντα με πολλά ά--------- ΚΑΘΕΤΑ 1.Χρησιμοποιείτε εναλλακτικά κ-------- που δεν μολύνουν. 2.Ενθαρρύνετε τη χρήση η------- αυτοκινήτων. 4.Μη χρησιμοποιείτε τα αυτοκίνητα πολύ σ---------. 1 3 2 4 6 5 7

Δραστηριότητα 4η: Εξοικονομώ ενέργεια Εξοικονόμηση ενέργειας στο σπίτι Απάντησε στις παρακάτω ερωτήσεις και θα ανακαλύψεις τρόπους εξοικονόμησης ενέργειας στο σπίτι. Δίπλα σε κάθε ερώτηση βάλε V στο Ναι ή στο Όχι. * Αν τα Ναι είναι περισσότερα από τα Όχι τότε είσαι στο σωστό δρόμο. Αλλιώς προσπάθησε περισσότερο. ΝΑΙ ΟΧΙ Έχετε διπλά τζάμια στα παράθυρα; Το ψυγείο κάνει κανονικά απόψυξη; Σβήνετε τα φώτα όταν δεν τα χρειάζεστε; Είναι οι κατσαρόλες στο ίδιο μέγεθος με τα μάτια της κουζίνας; Έχει ο θερμοσίφωνας χρονοδιακόπτη; Το πλυντήριο χρησιμοποιείται μόνο όταν τα άπλυτα γεμίζουν τον κάδο; Έχετε ηλιακό θερμοσίφωνα; Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε λάμπες μικρότερης ισχύος; Συντηρείται συχνά ο καυστήρας και ο λέβητας; Κλείνεις την τηλεόραση, τον υπολογιστή, κ.λ.π. αφού τα χρησιμοποιήσεις; Είναι όλα τα παραθυρόφυλλα κλειστά το βράδυ; Είναι ο θερμοστάτης στο θερμοσίφωνα ρυθμισμένος στους 60 0 C ; Η κεντρική θέρμανση είναι ρυθμισμένη περίπου στους 20 ο C; Υπάρχουν αεροστάτες στις πόρτες και τα παράθυρα; Η σοφίτα, ο φωταγωγός, οι αχρηστευμένες καμινάδες είναι καλά κλεισμένα; Κάνεις συχνότερα ντους από ότι μπάνιο σε γεμάτη μπανιέρα;

Δραστηριότητα 5η Το παιχνίδι της ενέργειας http://www.energolab.gr/index.asp?c=3

Το παιχνίδι εξοικονόμησης της ενέργειας Παίξαμε το παιχνίδι εξοικονόμησης της ενέργειας στην ιστοσελίδα http://www.energolab.gr/index.asp?c=13

Οι Εργασίες μας

Τι μπορούμε να κάνουμε στην περιοχή ‘φαγητό και ποτό’; Θετική τάση για βελτιώσεις: Αλλαγή στη διατροφή: λιγότερα ζωικά προϊόντα (π.χ. μοσχάρι, γαλακτοκομικά) Λιγότερα απορρίμματα τροφών: περίπου το 1/3 της τροφής πετιέται στα σκουπίδια. Η μείωση των απορριμμάτων από τις τροφές συνεπάγεται λιγότερες πιέσεις από την παραγωγή. Οφέλη από την αποτελεσματικότητα της παραγωγής: γεωργία (λιγότερα λιπάσματα, διαχείριση της λίπανσης), περιορισμός της τρέχουσας μικτής παραγωγής Βιομηχανία επεξεργασίας τροφίμων (λιγότερη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας) Οφέλη από την αποτελεσματικότητα της αποθήκευσης και παρασκευής φαγητού στον μεταποιητικό τομέα, τα εστιατόρια, τα ιδιωτικά νοικοκυριά ! !

Δράσεις κατά προτεραιότητα στη δόμηση και τις υποδομές Θετική τάση για βελτιώσεις : Θέρμανση των κτιρίων και ζεστό νερό: π.χ. θερμική μόνωση, χρήση ηλιακών θερμοσιφώνων Οφέλη από την αποτελεσματικότητα στη βιομηχανία οικοδομικών υλικών) Μείωση των νέων οικοδομών και υποδομών Αντιστροφή των τάσεων για μεγαλύτερα διαμερίσματα, μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα και κτίρια γραφείων ! !

Δράσεις σχετικές με τις μεταφορές προσώπων και αγαθών Θετική τάση για βελτιώσεις : Καλύτερη αποτελεσματικότητα των καυσίμων των οχημάτων Προσπάθειες / πρωτοβουλίες για μείωση της μεγέθυνσης των μεταφορών (ειδικά των ιδιωτικών) Καλύτερη οργάνωση των δημόσιων μεταφορών ! !

Συμπέρασμα Σύμφωνα με την UNESCO: Παράγων 4: Πρέπει τις επόμενες δεκαετίες να ζήσουμε δύο φορές καλύτερα, χρησιμοποιώντας τους μισούς από τους πολύτιμους φυσικούς πόρους. Παράγων 10: Πρέπει να εργαστούμε προς την κατεύθυνση της βελτίωσης κατά δέκα φορές της παραγωγικότητας των φυσικών πόρων στις βιομηχανικές χώρες, μέχρι το 2050 Τα σχέδια παραγωγής και κατανάλωσης θα γίνουν πιο αποτελεσματικά αν επιδιώξουμε ίση πρόσβαση στους φυσικούς πόρους για όλους αλλά και τα ίδια όρια στην πρόσβαση για όλους. Συμπέρασμα