ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΣ ΥΠ.ΠΟ.Α. 22η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Ιωάννης Χουλιαράς Προϊστάμενος 22ης Ε.Β.Α ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ 2013

Κάστρο Ναυπάκτου Η πρώτη οικοδομική φάση του κάστρου ανάγεται στον 13ο αι. κατά την περίοδο του Κράτους της Ηπείρου, ενδεχομένως επάνω σε αρχαία οχύρωση, αλλά ανακατασκευάστηκε και διαμορφώθηκε στη σημερινή του μορφή τόσο από τους Ενετούς όσο και από τους Οθωμανούς. Aμφιθεατρικά κτισμένο αποτελείται από 5 επίπεδα, το 1o είναι το Λιμάνι το 2o και μεγαλύτερο ταυτίζεται µε τον Ενετικό GaIata το 3o είναι το Peritorio το 4o το Uromasio ή Uromiari και το 5ο είναι η Ακρόπολη(Neo-kastro), Τα τείχη επιστέφονται με επάλξεις, ενισχύονται με πυργίσκους και προμαχώνες Υπάρχουν 4 πύλες και η κάθε μία οδηγεί στο επόμενο επίπεδο. Παλαιότερες ονομασίες : Nepanto από τους Φράγκους, Lepanto από τους Ενετούς, Enebacthti από τους Τούρκους, Μικρό Αλγέρι από τους πειρατές, Έπακτος στον Μεσαίωνα και Έπαχτος στην νεώτερη Ελληνική.

ΤΕΙΧΗ ΣΙΔΗΡΟΠΟΡΤΑ

ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ 4ΟΥ ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ Με το ΄ΓΚΠΣ και το πρόγραμμα «Κάστρων Περίπλους» πραγματοποιήθηκαν εργασίες. Στη θέση του ναού υπήρχε τζαμί, όπου υπήρχε προγενέστερα βυζαντινός ναός. Βόρεια του ναού υπήρχε βυζαντινός λουτρώνας. ΕΡΕΙΠΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΝΑΟΥ Προφήτης Ηλίας

ΠΡΟΜΑΧΩΝΕΣ-ΠΥΡΓΟΙ ΚΑΣΤΡΟΥ ΦΑΛΤΣΟΠΟΡΤΙ- ΒΕΝΕΤΣΙΑΝΙΚΟΣ ΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ 2ου ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ ΝΤΑΠΙΑ ΤΣΑΟΥΣ-ΟΘΩΜΑΝΙΚΟΣ ΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ 2ου ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ ΝΤΑΠΙΑ ΜΠΟΤΣΑΡΗ 1ου ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ ΠΡΟΜΑΧΩΝΕΣ

Οθωμανικό Τέμενος, σήμερα σώζονται ερείπια του μιναρέ ΒΕΖΥΡ ΤΖΑΜΙ Οθωμανικό Τέμενος, σήμερα σώζονται ερείπια του μιναρέ Βρίσκεται στο 2ο διάζωμα του κάστρου Δίπλα του βρίσκονται 2 κρήνες, η κρήνη του Βεζύρ Τζαμί και η κρήνη του μιναρέ και τα οθωμανικά λουτρά ΚΡΗΝΗ ΜΙΝΑΡΕ ΕΡΕΙΠΙΑ ΜΙΝΑΡΕ ΚΡΗΝΗ ΒΕΖΥΡ ΤΖΑΜΙΟΥ Βεζυρ-Κρηνες

ΟΘΩΜΑΝΙΚΑ ΛΟΥΤΡΑ Τα λουτρά είχαν ιδιαίτερους χώρους, υπόκαυστα και θολωτές στέγες εν μέρει σωζόμενες. Ο κεντρικός χώρος των λουτρών καλυπτόταν με διάτρητους θόλους. Λουτρά

ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΤΖΑΒΕΛΛΑ Η οικία Λάμπρου Τζαβέλλα εικάζεται ότι χτίστηκε περίπου το 1850-60 και αποτέλεσε το αρχοντικό της ιστορικής οικογενείας Τζαβέλλα, που έχει συνδέσει το όνομά της με τους αγώνες του Σουλίου και της πατρίδας μας. Πιθανόν να ήταν η κατοικία του πασά της περιοχής. Σήμερα στεγάζει τα γραφεία της 22ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Αρχ Τζαβέλλα

Ο πύργος Μπότσαρη είναι ένα κτηριακό συγκρότημα με επιβλητική μορφή Ο πύργος Μπότσαρη είναι ένα κτηριακό συγκρότημα με επιβλητική μορφή. Είναι κτισμένο σε δύο φάσεις, 15ο (Βενετοί)και 16ο αιώνα και χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία των διοικητών της πόλης. Μετά την απελευθέρωση το κτήριο πέρασε στην κατοχή του Σουλιώτη στρατηγού Νότη Μπότσαρη. Σήμερα ο πύργος ανήκει στο «Ίδρυμα Δημητρίου και Αίγλης Μπότσαρη», και φιλοξενείται διαρκής έκθεση αντιγράφων από πίνακες, χάρτες και σχεδιάσματα που έχουν σχέση με τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου. ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΜΠΟΤΣΑΡΗ Αρχ Μπότσαρη

ΔΥΤΙΚΟΣ ΛΙΜΕΝΟΒΡΑΧΙΟΝΑΣ ΛΙΜΑΝΙ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ Κατασκευάστηκε από τους Ενετούς το 1407. Είναι πεταλόσχημο λιμάνι, ενισχυμένο με δυο πύργους δεξιά και αριστερά της εισόδου. ΔΥΤΙΚΟΣ ΛΙΜΕΝΟΒΡΑΧΙΟΝΑΣ Σήμερα στον δυτικό λιμενοβραχίονα διατηρείται πιστή η εικόνα του παλαιού συμπλέγματος, με το μεγάλο φυλάκιο, τον κυκλικό προμαχώνα και το ισλαμικό τέμενος. Στη δυτική πλευρά του λιμανιού υπάρχουν τα αγάλματα του Ισπανού Λογοτέχνη Μιχαήλ Θερβάντες (1547-1616)και στον προμαχώνα του Γεωργίου Ανεμογιάννη. Λιμάνι

ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ ΛΙΜΕΝΟΒΡΑΧΙΟΝΑΣ Ο ανατολικός βραχίονας βρίσκεται εξ ολοκλήρου μες τη θάλασσα. Έχει υποστεί αρκετές φθορές στις επάλξεις και στα τείχη λόγο την επέκτασης της σύγχρονης πόλης. Στον ανατολικό βραχίονα υπάρχει και το Φετιχιέ Τζαμί

ΦΕΤΙΧΙΕ ΤΖΑΜΙ ή Τζαμί του Λιμένος κτίστηκε το 1449 από τον Βαγιαζίτ Β’. Αποτελείται από μια τετράγωνη αίθουσα και έναν προθάλαμο στα βόρεια αυτής. Στη βορειοδυτική γωνία και εξωτερικά υψώνεται ο μιναρές, ενώ στη δυτική πλευρά βρίσκεται η κρήνη. Φετιχιέ

Στεγάζεται με τρούλο εσωτερικά κυκλικό και εξωτερικά οκτάπλευρο, στον οποίο διακρίνεται τμήμα ανεικονικού διακόσμου, με ρόδακα στο κέντρο. Στη περιμετρική τοιχοποιία και μόνο στους δυο πλάγιους τοίχους, ανατολικό και δυτικό, υπήρχαν από 3 χαμηλά ανοίγματα που εξυπηρετούσαν τον καλύτερο φωτισμό του χώρου. Τη θέση του προστώου του τεμένους καταλαμβάνει σήμερα ένα τραπεζοειδές πρόσκτισμα με δίρριχτη κεραμοσκεπή. Η μετατροπή του σε τραπεζοειδές κτίσμα έγινε πιθανόν κατά τους ενετικούς χρόνους, όταν το Τζαμί λειτούργησε ως αλαταποθήκη.

Στο νότιο τοίχο προς τη θάλασσα, υπάρχει η κόγχη του μιχράμπ (miηrab), που προσανατολίζει το κτήριο και τους προσευχόμενους προς την Μέκκα. Το μιχράμπ είναι η ημικυκλική εσοχή η οποία υποδεικνύει την κίμπλα (κατεύθυνση προς Μέκκα), στην οποία στρέφονται οι πιστοί κατά τη διάρκεια της προσευχής. Η τοιχοποιία του τεμένους αποτελείται από λίθους στο κατώτερο τμήμα και με οπτοπλίνθους από τη γένεση των τόξων και πάνω. Το δάπεδο ήταν στρωμένο με κεραμικά πλακίδια, με μεταγενέστερες επισκευές και με χρήση τμημάτων επιτύμβιων στηλών οθωμανικής περιόδου. Τμήμα του παλαιού δαπέδου διασώζεται στο νοτιοανατολικό άκρο της αίθουσας. Κατά την περίοδο 1999-2001 πραγματοποιήθηκε η αποκατάσταση του μνημείου, και σήμερα χρησιμοποιείται προσωρινά ως χώρος περιοδικών εκθέσεων και εκδηλώσεων της 22ης ΕΒΑ.

ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ Χτίστηκε στο Α’ μισό 5ου αιώνα Έχουν πραγματοποιηθεί ανασκαφές και χαρακτηριστικό είναι πως τμήμα της βασιλικής προεκτείνεται και κάτω από το δρόμο, όπου βρίσκεται και η κεντρική της αψίδα. ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ 5ΟΥ ΑΙ.

ΚΑΣΤΡΟ ΑΝΤΙΡΡΙΟΥ Χρονολογείται το 1499.Το κάστρο του Αντιρρίου γνωστό και ως «καστέλι της Ρούμελης» είναι κτισμένο στο νοτιότερο άκρο του νομού Αιτωλοακαρνανίας. Το οχυρό αυτό, μαζί με το κάστρο του Ρίου, κτίστηκαν σε προϋπάρχουσες οχυρές θέσεις με διαταγή του σουλτάνου Βαγιαζήτ Β', μέσα σε τρεις μήνες και αποτελούσαν ένα ισχυρό οχυρωματικό έργο για τον έλεγχο εισόδου – εξόδου από και προς τον Κορινθιακό κόλπο. Το στενό αυτό πέρασμα έκτοτε έμεινε γνωστό με το όνομα «Μικρά Δαρδανέλλια» . Στη σημερινή του μορφή αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα επιθαλάσσιου οχυρού κυρίως με ενετικές προσθήκες.   Η κάτοψή του είναι σχεδόν εξάγωνη με πολυγωνικούς προμαχώνες στις γωνίες του. Περιβάλλεται στις τρεις πλευρές του από θάλασσα και υγρή τάφρο στο βόρειο τμήμα του, η οποία και το απομόνωνε από την ξηρά. Κάστρο Αντιρρίου

Το σωζόμενο οχυρό περιλαμβάνει κυρίως το περιμετρικό τείχος το οποίο διαμορφώνεται με ευθύγραμμη συμπαγή τοιχοποιία, περιμετρικό περίδρομο, διαδοχικές επάλξεις και κανονιοθυρίδες με μέτωπο προς τη θάλασσα. Χαρακτηριστικό είναι το ημικυλινδρικό εξέχον κυμάτιο (cordone) στη βάση του παραπέτου που περιτρέχει εξωτερικά το τείχος. Η κεντρική πύλη του κάστρου βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του και οδηγεί μέσω ενός τοξωτού διαδρόμου στο εσωτερικό. Οι κυριότερες μαρτυρίες για το κάστρο αφορούν πηγές του 17ου αι. που αναφέρουν ότι μέσα στο κάστρο του Αντιρρίου υπήρχαν περισσότερα από 89 σπίτια, ισλαμικό τέμενος του σουλτάνου Βαγιαζήτ Β', μικρό τέμενος (μεστζίτ) του σουλτάνου Σουλεϊμάν και ένα τουρκικό λουτρό. Σήμερα στο Κάστρο του Αντιρρίου υπάρχουν εργαστήρια συντήρησης της 22ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και αίθουσες για διοργάνωση εικαστικών εκθέσεων.

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΟΜΒΟΚΟΥΣ Χτίστηκε στα θεμέλια παλαιού ναου το 1695, όπως μας πληροφορεί χαραγμένη σε μάρμαρο επιγραφή επάνω από την πύλη εισόδου. Ο ναός είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες που χρονολογούνται στις αρχές του 18ου αιώνα επί αρχιερατείας του Νεόφυτου Μαυρομάτη. Αγ. Ιωάννης Βομβοκούς

Ι.Μ. ΠΑΝΑΞΙΩΤΙΣΣΑΣ χρονολογείται στο τέλος του 10ου αι. Είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλλο και τρεις ημικυκλικές αψίδες, καθώς και νάρθηκα στα δυτικά. Ανήκει στον τύπο των λεγόμενων «ελλαδικών μεταβατικών» Ι.Μ. Παναξιώτισσας Γαυρολίμνη

ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΒΑΡΑΣΟΒΑΣ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΣΚΗΤΑΡΙΟ ΑΓ. ΠΑΤΕΡΩΝ ΑΓ. ΠΕΤΡΟΣ Βαράσοβα

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΑΛΑΤΑ Πρόκειται για μονόχωρο σταυρεπίστεγο ναό του 13ου αιώνα. Ο ναός είναι ιστορημένος με   παραστάσεις των αρχών του 14ου αιώνα, που τις χαρακτηρίζει απλοϊκότητα και λαϊκό ύφος. Το χαρακτηριστικό του ναού που τον κάνει ακόμη πιο αξιοσημείωτο είναι ότι έχει τον πρόναο βόρεια. Αγ. Ιωάννης Γαλατά

Ι.Μ. ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΥΣΟΒΟΥ Ι.Μ. ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΥΣΟΒΟΥ

Ι.Μ. ΑΜΠΕΛΑΚΙΩΤΙΣΣΑ ΟΡΕΙΝΗ ΝΑΥΠΑΚΤΙΑ μοναστηριακό συγκρότημα, που η ίδρυσή του ανάγεται στον 16ο αι μ.Χ. Ι.Μ. ΑΜΠΕΛΑΚΙΩΤΙΣΣΑΣ

ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΡΥΣΟΒΟΥ ΧΡΥΣΟΒΟ- ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ