ΗΛΙΚΙΑΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΠΑΙΔΙΟΥ ΝΕΟΓΝΙΚΗ : 1η ΜΕΡΑ έως 30η ΜΕΡΑ ΒΡΕΦΙΚΗ : 1ο ΜΗΝΑ έως 12ο ΜΗΝΑ ΝΗΠΙΑΚΗ : 1ο – 3ο ΕΤΟΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ : 3ο – 6ο ΕΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΗ : 6ο – 12ο ΕΤΟΣ ΕΦΗΒΙΚΗ : 12ο – 18ο ΕΤΟΣ

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Αύξηση βάρους κατά 800gr / μήνα 1ο 3ΜΗΝΟ Αύξηση βάρους κατά 800gr / μήνα 2ο Αύξηση βάρους κατά 650gr / μήνα 3ο Αύξηση βάρους κατά 450gr / μήνα 4ο Αύξηση βάρους κατά 250gr / μήνα > ΕΤΟΥΣ Αύξηση βάρους κατά 2 Kgr / χρόνο 4ο – 5ο μήνα: βάρος σώματος=διπλάσιο βάρους γέννησης 12ο μήνα: βάρος σώματος=τριπλάσιο βάρους γέννησης ΥΨΟΣ 12ο Μήνα : Ύψος = 1 m > έτους: αύξηση ύψους κατά 5cm/έτος

ΟΔΟΝΤΟΦΥΙΑ ΠΡΩΤΗ ΟΔΟΝΤΟΦΥΙΑ = 20 ΔΟΝΤΙΑ ( 8 τομείς, 4 κυνόδοντες, 8 γομφίοι) ΔΕΥΤΕΡΗ ΟΔΟΝΤΟΦΥΙΑ = 32 ΔΟΝΤΙΑ ( 8 τομείς, 4 κυνόδοντες, 8 γομφίοι, 8 προγομφιοι, 4 φρονιμίτες) Η έκφυση των δοντιών συνοδεύεται από γκρίνια, ανησυχία, εντονότερη σιελόρροια, και ίσως ↑ κενώσεις αλλά όχι πυρετό 6 – 12 μηνών Τομείς 10 – 16 μηνών Πρώτοι Γομφίοι 16 – 20 μηνών Κυνόδοντες 20 - 30 μηνών Δεύτεροι Γομφίοι 6 – 12 ετών Αλλαγή δοντιών 10 – 12 ετών Προγόμφιοι 17 – 21 ετών Φρονιμίτες

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΝΤΕΡΙΚΩΝ ΚΕΝΩΣΕΩΝ ΗΛΙΚΙΑ ΚΕΝΩΣΕΙΣ / ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΜΕΣΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΕΝΩΣΕΩΝ / ΗΜΕΡΑ 0 - 3 μηνών: θηλασμός 5 έως 40 2.9 0 - 3 μηνών: formula 5 έως 28 2.0 6 - 12 μηνών 1.8 1 - 3 ετών 4 έως 21 1.4 > 3 ετών 3 έως 14 1.0

ΑΔΡΗ ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 1 ΝΕΟΓΝΟ: αυτόματες κινήσεις άκρων, άκρα σε κάμψη στην ύπτια θέση, πλάγια στροφή κεφαλής στην πρηνή θέση, αντίληψη ισχυρού φωτός-δυνατού θορύβου- επώδυνου ερεθίσματος-περιστοματικής αφής 1ος ΜΗΝΑΣ: ήπια ανσήκωση κεφαλής στην πρηνή θέση, χέρια σε γροθιά, στιγμιαία προσήλωση βλέμματος σε αντικείμενο και μερική προσπάθεια παρακολούθησης της κίνησής του 2ος ΜΗΝΑΣ: χαμογελάει, αρχίζει να γνωρίζει οικία πρόσωπα, πλήρης ανσήκωση κεφαλής στην πρηνή θέση, καλύτερη παρακολούθηση κινούμενου αντικειμένου 3ος ΜΗΝΑΣ: γελάει με φωνή, προφέρει φθόγγους, πλήρης παρακολούθηση κινούμενου αντικειμένου και προσπάθεια σύλληψης του, στήριξη κεφαλής και ανασήκωση θώρακα στην πρηνή θέση 4ος ΜΗΝΑΣ: πιάνει αντικείμενα και τα φέρνει στο στόμα, απλώνει τα χέρια για να το σηκώσουμε 5ος ΜΗΝΑΣ: σκόπιμες και κατευθυνόμενες κινήσεις άνω άκρων

ΑΔΡΗ ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 2 6ος ΜΗΝΑΣ: αρχίζει να κάθεται με υποστήριξη, πιάνει αντικείμενο με ολόκληρη την παλάμη και το μεταφέρει από χέρι σε χέρι, στηρίζει το βάρος του στα πόδια, προφέρει συλλαβές 7ος ΜΗΝΑΣ: κάθεται χωρίς υποστήριξη, μετακίνηση από ύπτια σε πρηνή θέση και αντίστροφα (κίνδυνος πτώσης από κρεβάτι) 8ος ΜΗΝΑΣ: στενή σύνδεση με μητέρα, κοινωνικό αλλά με φόβο για αγνώστους 9ος ΜΗΝΑΣ: αρχίζει να αρκουδίζει, όρθιο με υποστήριξη (μπορεί να μείνει λίγη ώρα στο πάρκο), επιθυμία για εξερεύνηση, σύλληψη αντικειμένων με δείκτη και αντίχειρα, μίμηση κινήσεων (π.χ. παλαμάκια) 10ος ΜΗΝΑΣ: ρίχνει μπάλλα και αναζητά παιχνίδια με χρώματα 11ος ΜΗΝΑΣ: αρκουδίζει πολύ καλά, όρθιο για λίγο χωρίς υποστήριξη 1ο ΕΤΟΣ: αρχίζει να περπατάει, πρώτες λέξεις, γυρίζει όταν ακούει το όνομά του, καταλαβαίνει το νόημα κάποιων λέξεων, αρχίζει να πίνει με ποτήρι (διακοπή μπιμπερό), παρακολουθεί μακρινά αντικείμενα (π.χ. αυτοκίνητα), θέληση για μάθηση

ΑΔΡΗ ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 3 1.5 ΕΤΟΣ: ανεβαίνει σκάλες έρποντας ή βοηθούμενο από το χέρι, απασχολείται για λίγη ώρα με παιχνίδια, λέει αρκετές λέξεις (πιο πολλές στην δική του παιδική γλώσσα), δεν κάνει προτάσεις, σχηματίζει πύργους με 3 κύβους 2ο ΕΤΟΣ: ανεβαίνει ένα-ένα σκαλοπάτι, ακούει ιστορίες, βλέπει βιβλία με εικόνες, λέει περίπου 200 λέξεις και κάνει μικρές φράσεις, ρωτάει «τι;» - «γιατί;», τρέχει χωρίς να πέφτει, κάνει πύργους με 6-7 κύβους, γυρίζει σελίδες βιβλίου 3ο ΕΤΟΣ: αλλάζει πόδι όταν ανεβαίνει σκάλες, ποδήλατο με 3 ρόδες, κάνει μικρές προτάσεις, στήνει τα παιχνίδια και παίζει μόνο του, χρήση κουταλιού-πηρουνιού, κάνει πύργους με 9-10 κύβους, κόβει με ψαλίδι, μετράει ως το 10, λέει όνομα –ηλικια-φύλο 4ο ΕΤΟΣ: τρέχει εύκολα-πηδάει-κάνει άλματα, στέκεται στα δάκτυλα ποδιών, κάνει κουτσό, ζωγραφίζει , ξέρει τα χρώματα, απλές κατασκευές, μιλά με σωστές φράσεις, λέει όνομα-επίθετο-διεύθυνση, έννοια χρόνου(χθες-αύριο-σήμερα) 5ο ΕΤΟΣ: γνωρίζει και ρωτάει την σημασία των λέξεων, πηδάει σχοινάκι, χρησιμοποιεί μαχαίρι, παίζει αγωνιστικά και ομαδικά παιχνίδια με κανόνες (ώριμο για νηπιαγωγείο), παίζει καλά μπάλα, χρησιμοποιεί καλά μολύβια-χρώματα, γράφει γράμματα, παίζει επιτραπέζια παιχνίδια

ΑΔΡΗ ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 2 6ος ΜΗΝΑΣ: αρχίζει να κάθεται με υποστήριξη, πιάνει αντικείμενο με ολόκληρη την παλάμη και το μεταφέρει από χέρι σε χέρι, στηρίζει το βάρος του στα πόδια, προφέρει συλλαβές 7ος ΜΗΝΑΣ: κάθεται χωρίς υποστήριξη, μετακίνηση από ύπτια σε πρηνή θέση και αντίστροφα (κίνδυνος πτώσης από κρεβάτι) 8ος ΜΗΝΑΣ: στενή σύνδεση με μητέρα, κοινωνικό αλλά με φόβο για αγνώστους 9ος ΜΗΝΑΣ: αρχίζει να αρκουδίζει, όρθιο με υποστήριξη (μπορεί να μείνει λίγη ώρα στο πάρκο), επιθυμία για εξερεύνηση, σύλληψη αντικειμένων με δείκτη και αντίχειρα, μίμηση κινήσεων (π.χ. παλαμάκια) 10ος ΜΗΝΑΣ: ρίχνει μπάλλα και αναζητά παιχνίδια με χρώματα 11ος ΜΗΝΑΣ: αρκουδίζει πολύ καλά, όρθιο για λίγο χωρίς υποστήριξη 1ο ΕΤΟΣ: αρχίζει να περπατάει, πρώτες λέξεις, γυρίζει όταν ακούει το όνομά του, καταλαβαίνει το νόημα κάποιων λέξεων, αρχίζει να πίνει με ποτήρι (διακοπή μπιμπερό), παρακολουθεί μακρινά αντικείμενα (π.χ. αυτοκίνητα), θέληση για μάθηση

Τρίχες κορμού - προσώπου ΕΦΗΒΕΙΑ ♀ ♂ κορίτσια αγόρια ΕΝΑΡΞΗ 8 – 14 ετών 9 – 14 ετών ΔΙΑΡΚΕΙΑ 4 έτη 3,5 έτη ↑ μαστού - σώματος Τρίχες εφηβαίου Τρίχες μασχάλης Έμμηνος ρύση ↑ όγκου όρχεων Τρίχες εφηβαίου ↑ Μεγέθους πέους Τρίχες μασχάλης Τρίχες κορμού - προσώπου ♀ : πρώιμη ήβη = έμμηνος ρύση < 9 ετών ή ↑μαστού - τριχοφυία < 7 ετών καθυστέρηση ήβης = όχι έμμηνος ρύση ως 15 ετών