ΗΜΕΡΙΔΑ «Λόγος και Αντίλογος για την Επιλογή και Αξιολόγηση των Εκπαιδευτικών : Τάσεις και Προβληματισμοί» Σάββατο, 13 Απριλίου 2013 Ανάπτυξη Μηχανισμών Αξιολόγησης των Εκπαιδευτικών: Δυνατότητες Αξιοποίησης της Έρευνας για την Εκπαιδευτική Αποτελεσματικότητα Λεωνίδας Κυριακίδης Τμήμα Επιστημών της Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κύπρου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα συστήματα αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου που αναπτύχθηκαν την περασμένη δεκαετία δεν στηρίχτηκαν σε ένα στέρεο θεωρητικό υπόβαθρο. Δικαιολογημένα ασκείται σε αυτά κριτική σε σχέση με την εγκυρότητά τους. H Έρευνα για την Εκπαιδευτική Αποτελεσματικότητα (ΕΕΑ) μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη έγκυρων συστημάτων αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου. Παρουσιάζονται τρόποι με τους οποίους είναι δυνατό να αξιοποιηθεί η ΕΕΑ, ώστε να μπορέσουν να αναπτυχθούν μηχανισμοί αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου που θα συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης.

ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ Η ΕΕΑ Οι άξονες που πρέπει να οριοθετούν την προσπάθεια για ανάπτυξη συστημάτων αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου είναι οι σκοποί της αξιολόγησης, τα κριτήρια αξιολόγησης και οι πηγές συγκέντρωσης δεδομένων. Α) Σκοποί αξιολόγησης Η Διαμορφωτική (formative) Αξιολόγηση αποσκοπεί σε βελτίωση της αποτελεσματικότητας του εκπαιδευτικού έργου. Η Συγκριτική (summative) Αξιολόγηση επιδιώκει να εντοπίσει τους εκπαιδευτικούς/σχολικές μονάδες που είναι οι πλέον αποτελεσματικοί/αποτελεσματικές ως προς συγκεκριμένα κριτήρια.

ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ Η ΕΕΑ Α) Σκοποί αξιολόγησης (συνέχεια) Οι δύο σκοποί της αξιολόγησης, είναι πρακτικά αδύνατο να επιτευχθούν με τη χρήση ενός και μόνο συστήματος αξιολόγησης. Ο καθορισμός του σκοπού της αξιολόγησης επηρεάζει τόσο το σχεδιασμό των οργάνων αξιολόγησης όσο και την ερμηνεία των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης. Χρειάζεται να καθοριστούν διαδικασίες και μέσα που θα επιτρέπουν τη σύνδεση των δύο μηχανισμών αξιολόγησης, ώστε να μην επικρατήσει ο ένας σε βάρος του άλλου.

ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ Η ΕΕΑ Β) Κριτήρια Αξιολόγησης Ο καθορισμός κριτηρίων αξιολόγησης της σχολικής μονάδας μπορεί να στηριχτεί: Στον τρόπο με τον οποίο περιγράφεται ο ρόλος του σχολείου σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα (job description). Στο περιεχόμενο του επαγγελματικού κώδικα των εκπαιδευτικών (professional code). Σε μοντέλα μέτρησης της αποτελεσματικότητας του εκπαιδευτικού έργου.

ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ Η ΕΕΑ Γ) Πηγές συγκέντρωσης δεδομένων Η έρευνα υποστηρίζει την ανάγκη ύπαρξης ενός πολυδιάστατου συστήματος αξιολόγησης ως προς τις πηγές συγκέντρωσης δεδομένων. Με την ύπαρξη ποικιλίας πηγών αξιολόγησης αυξάνεται η εσωτερική αξιοπιστία του συστήματος αξιολόγησης και ελέγχεται η συνέπεια των επιμέρους συστημάτων. Η χρήση πολλαπλών πηγών συγκέντρωσης δεδομένων καθορίζει και την ποιότητα των συστημάτων αξιολόγησης που χρησιμοποιούνται.

ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ Η ΕΕΑ Γ) Πηγές συγκέντρωσης δεδομένων (συνέχεια) Αν και η χρήση πολλαπλών πηγών συγκέντρωσης δεδομένων για την αξιολόγηση θεωρείται λίγο ή πολύ πανάκεια για την όλη διαδικασία, εντούτοις, δεν είναι άμοιρη προβλημάτων, αφού υπάρχουν και εγγενείς αδυναμίες κάθε πηγής στο να προσφέρει πληροφορίες για συγκεκριμένους τομείς της αποτελεσματικότητας. Η χρήση πολλαπλών πηγών συγκέντρωσης δεδομένων για την αξιολόγηση έχει να αντιμετωπίσει και προβλήματα που αναφέρονται στην πρακτική εφαρμογή της και στις δυνατότητες ανάπτυξης ψυχομετρικά κατάλληλων κλιμάκων μέτρησης που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για σκοπούς συγκριτικής αξιολόγησης.

ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ Η ΕΕΑ Δ) Μετα-αξιολόγηση Με τη βοήθεια της μετα-αξιολόγησης είναι δυνατός ο έλεγχος της ποιότητας των δεδομένων της αξιολόγησης που συγκεντρώνονται. Τα αποτελέσματα της μετα-αξιολόγησης μπορούν να συμβάλουν σε συνεχή βελτίωση του κάθε συστήματος αξιολόγησης, αφού εντοπίζονται είτε προβλήματα στους επιμέρους μηχανισμούς/διαδικασίες αξιολόγησης και στα εργαλεία τους ή/και αδυναμίες στους αξιολογητές.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Παράγοντες αποτελεσματικότητας στο επίπεδο της τάξης Οι παράγοντες που βρίσκονται στο επίπεδο της τάξης αναφέρονται στον τρόπο συμπεριφοράς του εκπαιδευτικού στην τάξη. Ανάπτυξη κριτηρίων αξιολόγησης του εκπαιδευτικού που σχετίζονται με τη διδακτική του συμπεριφορά. Τα κριτήρια δεν πρέπει να αναφέρονται στη χρήση συγκεκριμένης μεθόδου διδασκαλίας, αλλά σε διδακτικές δεξιότητες που χρειάζονται σε κάθε μάθημα και σε κάθε γνωστική βαθμίδα (generic factors). Χρήση παρατήρησης για σκοπούς μέτρησης των παραγόντων Έχουν αναπτυχθεί και εγκυροποιηθεί σχετικές κλίμακες παρατήρησης που αξιοποιούνται για σκοπούς διαμορφωτικής αξιολόγησης.

ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ: ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Η αυτοαξιολόγηση του σχολείου είναι μια μορφή αξιολόγησης του σχολείου στο σύνολό του, που διεξάγεται για και από τη σχολική κοινότητα στο σύνολό της, για σκοπούς βελτίωσης της αποτελεσματικότητάς του. Τρία είναι τα ιδιαίτερα στοιχεία της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας: Απώτερος σκοπός της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας είναι η βελτίωση της αποτελεσματικότητάς της. Άρα, η αυτοαξιολόγηση εξυπηρετεί το διαμορφωτικό σκοπό της αξιολόγησης. Η αυτοαξιολόγηση ανήκει στα συμμετοχικά μοντέλα αξιολόγησης. Η ΕΕΑ υποστηρίζει την ενεργό εμπλοκή όλων των μελών της σχολικής μονάδας στη διαδικασία αυτοαξιολόγησής της. Η αυτοαξιολόγηση αποσκοπεί σε συγκέντρωση εμπειρικών δεδομένων που θα βοηθήσουν τα σχολεία να καθορίσουν τη δράση με την οποία πρέπει να ασχοληθούν, ώστε να οδηγηθούν σε βελτίωση της αποτελεσματικότητάς τους.

ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΓΙΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

επομενα βηματα Η πολιτική διάσταση της αξιολόγησης: Oι απόψεις των φορέων και ιδιαίτερα οι διαφορετικές εκτιμήσεις των εμπλεκομένων σε προτεινόμενα σχέδια αξιολόγησης καθορίζονται από τις επιπτώσεις, άμεσες ή έμμεσες που θα έχουν αυτές οι αλλαγές στα άτομα της κάθε ομάδας. Με βάση το πιο πάνω, το ερώτημα που χρήζει περαιτέρω διερεύνησης αναφέρεται στη μεθοδολογία που χρειάζεται να υιοθετηθεί, ώστε να επιτύχουμε την ανάπτυξη έγκυρων συστημάτων για αξιολόγηση του εκπαιδευτικού, της σχολικής μονάδας και του εκπαιδευτικού συστήματος. Η επίτευξη αυτού του στόχου θα συμβάλει σε βελτίωση των μαθησιακών επιπέδων, αλλά και στο να ανοίξει ο δρόμος στην ανάπτυξη εκπαιδευτικών αλλαγών που θα στηρίζονται σε εμπειρικά τεκμηριωμένες προτάσεις που προκύπτουν από το χώρο της εκπαιδευτικής έρευνας (evidence-based and theory-driven approach)

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!