Σχεδιασμός, υλοποίηση και αξιολόγηση διαθεματικών δραστηριοτήτων στο πλαίσιο μιας Θεματικής Προσέγγισης Νίκη Δεληκανάκη Σχολική Σύμβουλος 19ης Περ. Προσχολικής Αγωγής Δρ Επιστημών Αγωγής Παν/μίου Ιωαννίνων Σημ.: οι φωτογραφίες του παρόντος αρχείου έχουν μετατραπεί σε μέγεθος χαμηλής ανάλυσης για λόγους δεοντολογίας

ΔΕΠΠΣ: βασικές αρχές (λαμβάνονται υπόψη κατά τον εκπαιδευτικό προγραμματισμό) Βιωματική-ενεργητική μάθηση: διερεύνηση & ανακάλυψη. Η μάθηση ως κοινωνική δραστηριότητα: ομάδες, αλληλεπίδραση. Το παιχνίδι ως σημαντικός τρόπος μάθησης. Διαθεματική προσέγγιση της γνώσης. Υποστήριξη γλώσσας με λειτουργικά ερεθίσματα, επικοινωνία Επίλυση προβλημάτων, μαθηματ. δεξιότητες, κριτική σκέψη. Χρήσης της τεχνολογίας και ποικίλων πηγών πληροφόρησης. Ανάπτυξη συναισθηματικών & κοινωνικών δεξιοτήτων, δεξιοτήτων αυτοεξυπηρέτησης και αυτονομίας. Ανάπτυξη θετικών στάσεων σε θέματα υγείας, ασφάλειας, διατροφής, προστασίας περιβάλλοντος. Υποστήριξη παιδιών από διαφορ. πολιτισμικά περιβάλλοντα. Συμμετοχή των γονέων στη μαθησιακή διαδικασία. Αξιολόγηση στην καθημερινή εκπαιδευτική διαδικασία.

Σχεδιασμός εβδομαδιαίου & ημερησίου προγράμματος Σχεδιασμός εβδομαδιαίου & ημερησίου προγράμματος Λαμβάνονται γενικά υπόψη: οι μαθησιακές επιδιώξεις των ΑΠΣ και η προτεινόμενη διδακτική μεθοδο-λογία προσχολικής (βλ. και αρχείο «Προγραμματισμός Εκπαιδευτικού έργου») τα χαρακτηριστικά των νηπίων της τάξης: ηλικία, καταγωγή κλπ. οι μαθησιακές ανάγκες αυτών: διαπιστώνονται με παρατήρηση και αρχική αξιολόγηση τα ενδιαφέροντα & οι προτάσεις τους: εντάσσονται ευέλικτα στο πρόγ/μα οι χώροι του νηπιαγωγείου: εμπλουτισμός υπαρχόντων γωνιών ή (συν)διαμόρφωση νέων γωνιών σχετικά με τη θεματική ενότητα τα μέσα και τα υλικά: αξιοποίηση υπαρχόντων, προμήθεια & δανεισμός νέων (με τη συμβολή των υπηρεσιών, γονέων, παιδιών, γειτονικών σχολείων κλπ.) , αξιοποίηση της τεχνολογίας η συνεργασία με φορείς: προσδιορίζεται το πλαίσιο, π.χ. συνεργασία με τα γειτονικά σχολεία , την ευρύτερη τοπική κοινωνία, επισκέψεις επαγγελμα-τιών γονέων κλπ.

Θεματική ενότητα: Φθινόπωρο υπότιτλος: η «βαλίτσα» του Φθινόπωρου Διάρκεια: οι 2-3 πρώτες εβδομάδες του Οκτώβρη Υποενότητες: οι μήνες, οι αλλαγές στη φύση, ο καιρός, φθινο-πωρινά φρούτα, αποδημητικά πουλιά κι ό,τι άλλο προκύψει από τις εμπειρίες των παιδιών (π.χ. με την πρώτη βροχή στην Κρήτη βγαίνουν τα σαλιγκάρια) Διαθεματικές δραστηριότητες: οι παρακάτω ενδεικτικές είχαν υλοποιηθεί στο πλαίσιο παρακολούθησης Β΄ Φάσης της εισαγωγικής επιμόρφωσης νεοδιόριστων νηπιαγωγών του ΠΕΚ Ηρακλείου με τη συνεργασία κατά το σχεδιασμό και εποπτεία ακολούθως της Σχολικής Συμβούλου της 19ης Περι-φέρειας Π.Α. Νίκης Δεληκανάκη, κατά το 2008. Παρουσιάστηκαν επίσης σε επιμορφωτικό σεμινάριο εκπαιδευτικών της ίδιας περιφέρειας.

Ημερήσιος σχεδιασμός 54ο Νηπιαγωγείο Ηρακλείου Νηπιαγωγός: Πάλλα Ζίνα Ημερήσιος σχεδιασμός 54ο Νηπιαγωγείο Ηρακλείου Νηπιαγωγός: Πάλλα Ζίνα Για το σχεδιασμό του λαμβάνονται υπόψη όλα τα παραπάνω Μελέτη Περιβάλλοντος: Η «βαλίτσα» του Φθινόπωρου: πρώτες εννοιολογικές προσεγγίσεις Μαθηματικά: Ταξινόμηση με κριτήριο το χρώμα Δημιουργία & έκφραση: Θεατρικό παιχνίδι

Μελέτη Περιβάλλοντος: Η βαλίτσα του Φθινόπωρου ποιος μας την έφερε; Γραπτός λόγος: η ετικέτα Η γλώσσα διατρέχει το ημερήσιο πρόγ/μα Νέες λέξεις: αειθαλή, φυλλοβόλα… τα φύλλα Πρόταση παιδιών: να μαζέψουμε κι άλλα το Σαββατοκύριακο!

Οι μήνες Σύνδεση με προηγούμενες γνώσεις -Να τους βάλουμε στον πίνακα! πρότειναν τα παιδιά (στο χώρο του ημερολόγιου)

Ο καιρός Σύννεφα αδιάβροχο, ομπρέλα Η νηπιαγωγός απευθύνεται και στο αλλοδαπό νήπιο για την κατανόηση των λέξεων των νέων αντικειμένων, ρωτά πώς λέγονται στη γλώσσα του…

τι έχει μέσα η χαρτοσακούλα; Τα φρούτα μαντέψτε τι έχει μέσα η χαρτοσακούλα; -Αυγά! Όχι! -Κουλουράκια! -Όχι! -Χόρτα! Όχι! -Φρούτα! Ναι!

τα χελιδόνια; θα ξανάρθουν! Φεύγουν ... πώς νιώθουμε; πώς θα νιώσουμε; Καλλιέργεια συναισθηματικών δεξιοτήτων

Κι όλος ο πλούτος του πολιτισμού! Παραμύθια! Κι ένα βιβλίο με πλούσιο λαογραφικό υλικό! και ένα cd! Μήπως οι 4 εποχές του Vivaldi ; Θα αναπτυχθούν ευέλικτα και θα επεξεργαστούν μαζί με τις προτάσεις των παιδιών τις επόμενες μέρες…

Μαθηματικά: ταξινόμηση με αντιληπτικό κριτήριο (χρώμα) Μεθοδολογία: παρατήρηση, συγκρίσεις, εμπράγματοι χειρισμοί, χρήση κριτηρίων ταξινόμησης, φύλλο εργασίας Εμπράγματοι χειρισμοί: ξεχωρίσαμε τα φύλλα που βρίσκονταν ανακατεμένα για να τα παρατηρήσουμε καλύτερα και να μάθουμε τα φθινοπωρινά χρώματα…

- Τώρα μπορούμε να τα ζωγραφίσουμε, πού όμως; Ανάδειξη παρουσιαζόμενης προβληματικής κατάστασης στην καθημερινότητα ως προβλήματος προς επίλυση - Τώρα μπορούμε να τα ζωγραφίσουμε, πού όμως; Στις θέσεις των παιδιών στα τραπέζια κάθονται οι νεοδιόριστες νηπιαγωγοί που παρακολουθούν το ημερήσιο πρόγραμμα… Τα παιδιά έδειξαν αυθόρμητα τον προβληματισμό τους: Παιδιά: - Πού θα καθίσουμε τώρα να τα ζωγραφίσουμε αφού κάθονται οι κυρίες στα τραπέζια μας; Νηπ/γός: -Είναι ένα πρόβλημα, σκεφτείτε και βρείτε μια λύση! (Η νηπ/γός σε ετοιμότητα αποφεύγει να προσφέρει την έτοιμη απάντηση-λύση, προσπαθεί να εμπλέκει τα ίδια τα παιδιά στις διαδικασίες επίλυσης)

Φύλλο εργασίας σχεδιασμένο από την εκπαιδευτικό: κατηγορίες φθινοπωρινών χρωμάτων των φύλλων

Στο 5ο Νηπ/γείο Ν. Αλικ/σού τα ίδια τα παιδιά είχαν ταξινομήσει σε 5 χρωματικές κατηγορίες! (φωτογρ. από επίσκεψη Σχ. Συμβούλου το 2007) Τα φύλλα καταγραφών ήταν ελεύθερα, έτσι δίνουν τη δυνατό-τητα και για αξιολόγηση σύμφωνα με εναλλακτικές μορφές

Ακολουθεί παιχνίδι σε μικρές ομάδες Θεατρικό παιχνίδι Α΄Φάση: ευαισθητοποίηση όλης της ομάδας Ελεύθερη κίνηση στο χώρο Μουσική: (ήταν μέσα στη «βαλίτσα», αποτελεί μέρος του φακέλου του εκπαιδευτικού για τη θεματική ενότητα) Τα χάρτινα καπελάκια έχουν κατασκευαστεί το πρωί στις ελεύθερες δραστηριότητες Vivaldi, 4 εποχές Ακολουθεί παιχνίδι σε μικρές ομάδες

Β΄Φάση: 1η ομάδα ρόλων: Τα σύννεφα ταξιδεύουν… -Τι άλλο να κάνουν;

2η ομάδα ρόλων: Τα φύλλα τα φυσάει ο άνεμος, πέφτουν… -Τι άλλο νομίζετε ότι συμβαίνει;

3η ομάδα ρόλων: Οι άνθρωποι φορούν αδιάβροχα, κρατούν ομπρέλες…

Γ΄Φάση: Επεξεργασία-ζωγραφική σε μικρές ομάδες

Παρουσίαση της δουλειάς από την ομάδα τα σύννεφα

Παρουσίαση της δουλειάς από την ομάδα τα φύλλα

Παρουσίαση της δουλειάς από την ομάδα άνθρωποι στη βροχή

μάθαμε, παίξαμε, μοιραστήκαμε... Αξιολόγηση (με όλη την ομάδα) Σύνοψη: τι κάναμε σήμερα, τι μας άρεσε, τι άλλο θα θέλαμε… μάθαμε, παίξαμε, μοιραστήκαμε... περάσαμε πολύ ωραία! Και μια υπενθύμιση: να μαζέψουν εικόνες & ίχνη του φθινό-πωρου από τη γειτονιά, να τα φέρουν στην τάξη…

Σημείωση: Τι θα φτιάξουμε με τα φύλλα; Στο 9ο Νηπ/γείο έφτιαξαν τη Φθινοπωρινούλα, με φουστάνι από γάζα και φύλλα. Την αξιοποιούν σε διάφορα, κυρίως όμως για το μέρος του ημερησίου προγράμματος της αξιολόγησης πριν την αναχώρηση: τότε η Φθινοπωριινούλα περιμένει με ανυπομονησία να ακούσει τα παιδιά!

Ημερήσιος σχεδιασμός 54ο Νηπιαγωγείο Ηρακλείου Νηπιαγωγός: Ξενάκη Μαριάννα Για το σχεδιασμό του λαμβάνονται υπόψη όλα τα παραπάνω της εισαγωγής Θεματική υποενότητα: φθινοπωρινά φρούτα Μαθηματικά και Γλώσσα: χρονική διαδοχή ή «η βιογραφία ενός μήλου» Εικαστικά και Γλώσσα: ζωγραφίζουν και φτιάχνουν το δικό τους βιβλιαράκι, το αφηγούνται σε παρουσίαση

Μαθηματικά: χρονική διαδοχή Γλώσσα: η βιογραφία (ιστορία) ενός μήλου διερευνητικές ερωτήσεις -Τι λέτε να είναι… -Τι νομίζετε ότι θα συμβεί… -Τι βοηθά να μεγαλώσει… -Ποια εποχή είναι… -Ποια είναι η γνώμη σας… -Η Ν συνθέτει τις απαντήσεις των παιδιών, ανατροφοδοτεί τη συζήτηση, διαχειρίζεται λάθη, συνοψίζει στο τελικό νόημα… -Χρονικές έννοιες: πριν, μετά… στη συνέχεια … ύστερα πάλι από την αρχή… τελικά…

Εμπράγματοι χειρισμοί: τα παιδιά δοκιμάζουν… αφηγούνται… σειροθετούν χρονικά…

Βιωματική προσέγγιση… ο σπόρος μεγαλώνει...

Εικαστικά: ζωγραφική και κατασκευή βιβλίου Εικαστικά: ζωγραφική και κατασκευή βιβλίου Χρωμάτισαν το φύλλο εργασίας, απέκοψαν τα 6 μέρη, συρράφηκαν μαζί με ένα χωριστό εξώφυλλο από κόκκινο χαρτόνι στο σχήμα του μήλου με κοτσάνι! ΓΛΩΣΣΑ: Έγραψαν και τίτλο: Η βιογραφία ενός μήλου Και φυσικά το όνομα τους, ήταν λοιπόν οι συγγραφείς! μαρκαδόροι κηρομπογιές

Η απόλαυση του δικού τους βιβλίου… Υπάρχει καλύτερη φωτογραφία φιλαναγνωσίας;

Το φύλλο εργασίας των παιδιών: διαμορφωμένο από διάφορες έτοιμες εικόνες του διαδικτύου, σε μεγέθυνση χρησίμευσε για κατασκευή καρτελών που προετοίμασε η νηπιαγωγός (αναρτάται με σκοπό την καλύτερη κατανόηση από τους εκπαιδευτικούς και όχι για εμπορικό σκοπό)

Αξιολόγηση - Τι μας άρεσε… - Τι θα θέλαμε; - Να πάρουμε το βιβλιαράκι στο σπίτι μας, να το δείξουμε στους γονείς μας! ήταν η έντονη επιθυμία των παιδιών. - Μερικά δεν πρόλαβαν να τελειώσουν, θα τα συνεχίσουμε την επόμενη φορά…

Ημερήσιος σχεδιασμός 33ο Νηπιαγωγείο Ηρακλείου Νηπιαγωγός: Φαρσάρη Χριστοθέα Θεματική υποενότητα: φθινοπωρινά φρούτα Μαθηματικά: μοτίβα (patterns): λειτουργική διακόσμηση φύλλων χαρτονιού για να κατασκευάσουν sous-plats Δημιουργία και έκφραση: παραμύθι με πίνακες γνωστών ζωγράφων

οργάνωση χώρου! Τα παιδιά και οι εκπαιδευτικοί έχουν συνδιαμορφώσει τη γωνιά μαγαζάκι σε μανάβικο με φρούτα εποχής, ενώ έχουν αναρτηθεί εκεί από προηγούμενες μέρες διάφορες καταγραφές με σχέδιο & γλώσσα, χάρτης, άλλες κατασκευές (ταμπέλα) κλπ.

Μαθηματικό περιεχόμενο: μοτίβα Μεθοδολογικό πλαίσιο Α. Eμπράγματοι χειρισμοί με φρούτα σε ακολουθία που επαναλαμβάνεται τύπου ΑΒΓΔΑΒΓΔ… (για όλη την ομάδα) Β. Φύλλα εργασίας: λειτουργική χρήση των μοτίβων, ως διακόσμηση σε χρηστικά sous-plats

Στην ολομέλεια Με τα αληθινά φρούτα του μανάβικου δοκιμάζουν σύνθε-ση μοτίβων για διακοσμητική χρήση Αποφασίζουν ποιο μοτίβο θέλουν να επαναλαμβάνεται στο μεγάλο «τραπεζομάντηλο του φθινοπώρου» που βρίσκεται στο πάτωμα Ιδέα για κατασκευή ατομικών sous – plats, για να χρησι-μοποιούνται κατά το γεύμα στην τάξη, διακοσμημένων με το μοτίβο που επιλέξαμε Τα μεγαλύτερα παιδιά τα σχεδιάζουν και τα χρωματίζουν μόνα τους, υπάρχουν όμως διαθέσιμα και προσχεδια-σμένα από τη νηπιαγωγό για τα μικρότερα ηλικιακά παιδιά

φύλλο εργασίας Στα τραπέζια Τα πλαστικοποίησαν σε επόμενη μέρα κι έφτιαξαν sous-plats για λειτουργική χρήση Μοτίβο τύπου ΑΒΓΔΑΒΓΔ… μήλο, ρόδι, αχλάδι, μπανάνα…, όπως το επέλεξαν τα παιδιά (αν και μέχρι 3 επαναλαμβανόμενα στοιχεία είναι προτιμότερο για την ηλικία τους).

Κοινωνικές δεξιότητες: κέρασμα φρούτων στη διπλανή τάξη Συμμετέχουν τα παιδιά του τμήματος ένταξης υγιεινή διατροφή

Δημιουργία και έκφραση: παραμύθι με πίνακες γνωστών ζωγράφων Δημιουργία και έκφραση: παραμύθι με πίνακες γνωστών ζωγράφων Μεθοδολογικό πλαίσιο Χρησιμοποιείται μηχανή προβολής διαμέσου Η/Υ, επίδειξη 5-6 πινάκων γνωστών ζωγράφων με φρούτα: η νηπιαγωγός έχει συνθέσει από αυτούς μια μικρή ιστορία Σειροθέτηση των ίδιων εκτυπωμένων πινάκων: τα παιδιά ξαναβλέποντας τους εντοπίζουν διάφορα στοιχεία, διεξάγε-ται μικρή συζήτηση Προέκταση: κάθε παιδί παίρνει έναν πίνακα στο σπίτι, για να δημιουργήσει μια ιστορία μαζί με τους γονείς του (οι παραπάνω πίνακες έχουν εκτυπωθεί σε τόσα αντίτυπα όσα τα παιδιά)

Επίλογος Σε κάθε προσχολική τάξη οι ίδιες δραστηριότητες μπορούν να οδηγήσουν σε διαφορετική εξέλιξη, γιατί η σύνθεση και η δυναμική της ομάδας διαφέρει, καθώς διαφέρουν και οι το-πικές συνθήκες. Ας είναι τα παραπάνω ενδεικτικά και χρήσιμα για να οδηγή-σουν σε νέες ιδέες και εφαρμογές. Απευθύνονται ιδιαίτερες ευχαριστίες σε όλες τις νηπιαγω-γούς που κατά καιρούς μοιράζονται τις πολύτιμες εμπειρίες τους και εκτίθενται στη γόνιμη κριτική μας προσφέροντας δείγματα δουλειάς τους στη φιλοξενία της τάξης τους, κατά τη διάρκεια της εισαγωγικής επιμόρφωσης των ΠΕΚ. Η ποιότητα για την εκπαίδευση των πολιτών της χώρας αφορά τη συμμετοχή του καθένα μας χωριστά.