tdtudtudtu Παρουσίαση άρθρου Georgakopoulou, A Narrative and identity management: discourse and social identities in a tale of tomorrow. Research on Language & Social Interaction 35/3: Βασιλική Τσάμη, Ανθή Δούκα, Κυριακούλα Τζωρτζάτου & Αθανασία Μαγούλη 1

Θεωρητικό πλαίσιο • Οι συνομιλιακές ταυτότητες των ομιλητών δεν είναι ούτε καθορισμένες ούτε αποτελούν κατηγορικές ιδιότητες που εδράζονται στον εγκέφαλο των ομιλητών. •Η κατασκευή ταυτοτήτων σε κάθε λεκτικό γεγονός χαρακτηρίζεται από απροσδιοριστία. •Διάκριση ανάμεσα στις συνομιλιακές και κοινωνικές ταυτότητες. 2

Θεωρητικό πλαίσιο • Διεπιδραστικοί ρόλοι συμμετεχόντων στη διαδικασία της συνομιλίας (π.χ. ποιος θέτει την ερώτηση, ποιος απαντάει, ποιος είναι ο αποδέκτης και ποιος ο βασικός ομιλητής). • Συνομιλιακές ταυτότητες: ένα από τα συστατικά του συνομιλιακού μηχανισμού που περιορίζουν και φανερώνουν τις ευρύτερες κοινωνικές ταυτότητες των συμμετεχόντων, οι οποίες συγκροτούνται από ιδιότητες όπως το φύλο, η ηλικία και το κοινωνικό γόητρο. 3

Στόχοι άρθρου •Η ανάλυση των συνομιλιακών ταυτοτήτων κατά τη διαδικασία αφήγησης μελλοντικών γεγονότων. •Στόχος είναι να γίνει φανερή η πολυπλοκότητα των ρόλων των αφηγητών, καθώς απομακρυνόμαστε από το σύνηθες μοτίβο του ενός βασικού αφηγητή και του απλού αποδέκτη της αφήγησης. 4

Ιστορίες μελλοντικά προγραμματισμένων γεγονότων. •Τα δεδομένα αντλήθηκαν από μια ευρύτερη εθνογραφική μελέτη εφηβικών ομάδων σε μια μικρή πόλη της νότιας Ελλάδας. •Στην ηχογράφηση συμμετέχει μια παρέα τριών εφήβων κοριτσιών, της Βιβής, της Τόνιας και της Φωτεινής. 5

Ιστορίες μελλοντικά προγραμματισμένων γεγονότων •Η Βιβή προσέφερε τις απαιτούμενες πληροφορίες ως προς τον ‘κρυφό’ κώδικα της παρέας, τις παραδοχές και τις υποθέσεις τους σχετικά με τα γεγονότα, τις καταστάσεις και τις εμπειρίες που χαρακτηρίζουν τόσο την κοινή τους πορεία όσο και αυτή της κάθε πληροφορήτριας μεμονωμένα. 6

Ιστορίες μελλοντικά προγραμματισμένων γεγονότων • Οι παραδοχές και οι υποθέσεις αντλούνται από κοινές ιστορίες των τριών κοριτσιών, οι οποίες συγκροτούν τις λεγόμενες ‘ιστορίες ομάδας’. • Οι κοινές ιστορίες: συμβολικοί συσχετισμοί που τείνουν συνεχώς να ανακατασκευάζονται, μέσω της αναφοράς τους ανάλογα με το περικείμενο στο οποίο εντάσσονται. 7

Ιστορίες μελλοντικά προγραμματισμένων γεγονότων •Σύντομες αναφορές παρουσιάζονται από τους αφηγητές είτε ως φράσεις κλειδιά στο κλείσιμο μιας ιστορίας είτε ως χαρακτηρισμοί τρίτων προσώπων που αποτελούν ήρωες του αφηγηματικού κόσμου είτε ως διατυπωμένες μιμήσεις φράσεων και ιδιαίτερων διαλεκτικών γνωρισμάτων προσώπων γνωστών της συγκεκριμένης παρέας. 8

Ιστορίες μελλοντικά προγραμματισμένων γεγονότων •Αναφορά σε προγραμματιζόμενα γεγονότα του κοντινού μέλλοντος. •Η αναφορά αυτή διαθέτει όλα τα πρωτοτυπικά χαρακτηριστικά μιας αφήγησης, π.χ. διαμόρφωση πλοκής (προβολή προβληματισμών και προσπάθειες επίλυσής τους, συμβουλές), χαρακτήρες (αφηγηματικού κόσμου και αφηγηματικής διεπίδρασης), στοχευμένη δράση αλλά και μεταβάσεις από το ένα αφηγηματικό γεγονός στο άλλο. 9

Ιστορίες μελλοντικά προγραμματισμένων γεγονότων. •Τα μελλοντικά γεγονότα κατασκευάζονται σε χρόνο μέλλοντα και αναφέρονται σε συγκεκριμένες θεματικές ενότητες, όπως διασκέδαση, σχέσεις των δύο φύλων, διακοπές και άλλες συμμετοχικές δραστηριότητες. •Οι αφηγητές συμμετέχουν ενεργά και εμπλέκονται σε διαφορετικό βαθμό, με διαφορετικό τρόπο σε κάθε συστατικό της αφήγησης αποκαλύπτοντας τις μεταξύ τους σχέσεις, το ρόλο τους μέσα στο σύνολο, αλλά και τα δικαιώματά τους ως συμμετεχόντων στη διαδικασία της συναφήγησης. 10

Ταυτότητες στις αφηγήσεις μελλοντικών γεγονότων •Διάκριση των συστατικών των αφηγήσεων που πραγματοποιούν τα τρία κορίτσια: 1) πλοκή ή δράση και 2) αξιολόγηση •Το βασικό επεισόδιο δράσης όπου προκαλείται η αφήγηση με περιεχόμενο τη μελλοντική συνάντηση των κοριτσιών με τον Παύλο και το Μάκη, ξεκινά με την ερώτηση που απευθύνει η Φωτεινή στα άλλα δύο κορίτσια (Βιβή και Τόνια), παιδιά τι θα κάνουμε αύριο; 11

Ταυτότητες στις αφηγήσεις μελλοντικών γεγονότων Πλοκή ή δράση: Η Φωτεινή είναι αυτή που προκαλεί, μέσω των ερωτήσεων και των προβληματισμών που θέτει για την επικείμενη συνάντησή της με το Μάκη, την εξέλιξη της δράσης. 12

Ταυτότητες στις αφηγήσεις μελλοντικών γεγονότων Φωτεινή: •Η Φωτεινή προσδιορίζεται ως αυτή που μέσα από το γειτνιαστικό ζεύγος ερώτηση-απάντηση θέτει συνεχώς ερωτήσεις στα υπόλοιπα μέλη της παρέας (χωρίς να απευθύνεται συγκεκριμένα ούτε στη Βιβή ούτε στην Τόνια). •Περιμένει την ανταπόκριση των συνομιλητριών της με στόχο την επίλυση των προβληματισμών και τον καθησυχασμό της σχετικά με όλα τα ενδεχόμενα που μπορούν να προκύψουν από την επικείμενη συνάντησή της με το Μάκη. 13

Ταυτότητες στις αφηγήσεις μελλοντικών γεγονότων Αξιολόγηση: Δύο είναι οι εκφραστές του συστατικού της αξιολόγησης, η Βιβή και η Τόνια. Βιβή: •Η Βιβή εμφανίζεται ως η κύρια αποδέκτης των ερωτήσεων της Φωτεινής. Σε όλη τη διάρκεια της συνομιλίας αυτοεπιλέγεται ως η πλέον αρμόδια να απαντήσει στη Φωτεινή συμβουλεύοντάς την. 14

Ταυτότητες στις αφηγήσεις μελλοντικών γεγονότων Βιβή: •Με τη χρήση των κοινών ιστοριών σε πρώτο πλάνο, επιτυγχάνεται επίσης και η παρουσίαση της Βιβής ως αναμφισβήτητης αυθεντίας που στόχο έχει να αναδείξει την αλήθεια των προσώπων και των καταστάσεων. •Στη συνέχεια της συναφήγησης η Βιβή τοποθετείται ρητά αρνητικά ως προς το Μάκη, καθώς είναι ένα ντροπαλό και αντικοινωνικό άτομο σύμφωνα με τη γνώμη της, δε μιλά την ίδια γλώσσα με τη Φωτεινή. 15

Ταυτότητες στις αφηγήσεις μελλοντικών γεγονότων Τόνια: •Αν και η Τόνια δεν επιλέγει να απαντήσει ευθέως σε κάποια ερώτηση της Φωτεινής, παρόλα αυτά η ταύτιση της με τα λεγόμενα της Βιβής γίνεται φανερή σε όλη τη διάρκεια της συναφήγησης. •Η Τόνια δείχνει να ευθυγραμμίζεται πάντα με τις απόψεις της Βιβής, καθώς αντλεί από τις συνεισφορές της όλο το αρνητικό φορτίο που πρωτύτερα η Βιβή έχει προσδώσει στο Μάκη. 16

Συμπεράσματα •Οι ταυτότητες που διαμορφώνουν οι συμμετέχοντες στη συναφήγηση αποκαλύπτουν την ασυμμετρία που χαρακτηρίζει τις κοινωνικές τους ταυτότητες, αναλόγως με το ρόλο που διαδραματίζει το κάθε μέλος εντός της παρέας αυτής. •Ανάλογα με το συστατικό της αφήγησης, το βαθμό της συμμετοχής και το δικαίωμα να θέτει ερωτήματα, αλλά και να αξιολογεί τους χαρακτήρες της αφήγησης, ο κάθε συναφηγητής διαμορφώνει την ανάλογη συνομιλιακή ταυτότητα αντλώντας χαρακτηριστικά από την κοινωνική του ταυτότητα. 17

Συμπεράσματα •Η Βιβή όχι μόνο παρουσιάζει τον εαυτό της ως τον κύριο υπεύθυνο για τις αξιολογικές κρίσεις χαρακτήρων και καταστάσεων εντός του αφηγηματικού κόσμου, αλλά ο ρόλος της γίνεται αποδεκτός και από τα υπόλοιπα μέλη της παρέας (Φωτεινή και Τόνια). •Η Βιβή προσδιορίζεται ως ο πιο λειτουργικός συναφηγητής, αφού μέσω των αξιολογικών της κρίσεων αναδεικνύει την σκοπιμότητα της αφήγησης. 18

Συμπεράσματα •Η Φωτεινή οικοδομείται ως ένας δευτερεύων συναφηγητής ο οποίος διεκδικεί μόνο το δικαίωμα έκφρασης προβληματισμών και ερωτήσεων. •Με βάση την εσωτερική σύνδεση συνομιλιακής και κοινωνικής ταυτότητας, γίνεται αντιληπτός ο ηγετικός ρόλος της Βιβής, ο δευτερεύων της Φωτεινής και ο υποστηρικτικός ρόλος της Τόνιας. 19

 Ευχαριστούμε για την προσοχή σας!  20