Φέρη Γαλιατσάτου: Η γλωσσική διδασκαλία στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Ξεκινάμε από την παραδοχή ότι η μητρική γλώσσα των μαθητών μας είναι η γλώσσα της χώρας που γεννήθηκαν, η γλώσσα που μαθαίνουν στο σχολείο τους και στην οποία έχουν ήδη αποχτήσει γλωσσικές δεξιότητες Πάνω στις ήδη αποχτημένες δεξιότητες μπορούμε εμείς να χτίσουμε τη διδασκαλία της ελληνικής σαν ξένης γλώσσας Αν καταφέρουμε και πείσουμε τους μαθητές μας ότι θα χρησιμοποιήσουν αυτό που ξέρουν για να μάθουν κάτι καινούριο, τους βοηθάμε να απομακρύνουν το φόβο και να υποδεχτούν με λιγότερες δυσκολίες την καινούρια γλώσσα που μπαίνει στη ζωή τους.

Επίπεδο 1 Αλφαβητισμός, βασική ανάπτυξη δεξιοτήτων κατανόησης και παραγωγής προφορικού λόγου. Ο αλφαβητισμός είναι μια διαδικασία που οι μικροί μαθητές έχουν ήδη διασχίσει στη μητρική τους γλώσσα ή που διασχίζουν παράλληλα. Τους βοηθάμε να βρουν τις αναλογίες ή τις αντιθέσεις ανάμεσα στις δυο γλώσσες π.χ. το α γράφεται με τον ίδιο τρόπο και στα ελληνικά και στα γαλλικά, το ρ είναι το π στα γαλλικά, το η είναι το ν κλπ Μ’ αυτό τον τρόπο αποχτούν με παιγνιώδη τρόπο σημεία αναφοράς και μαθαίνουν πώς να αποφεύγουν τα λάθη ή πώς να τα διορθώνουν.

Τους μαθαίνουμε τη μεγάλη σημασία του άρθρου που συντροφεύει τα ονόματα και τα ουσιαστικά. Προσπαθούμε να περάσουμε με φυσικό τρόπο από το ένα στα πολλά, από τον ενικό στον πληθυντικό. Τραβάμε την προσοχή τους στη σχέση εξάρτησης που υπάρχει ανάμεσα στο άρθρο και την κατάληξη των λέξεων στα ελληνικά π.χ. ο γιατρός οι γιατροί η τσάντα οι τσάντες το μάθημα τα μαθήματα

Βάζουμε τις βάσεις για να τους δώσουμε να καταλάβουν με βιωματικό τρόπο ότι η ελληνική γλώσσα κλίνεται Δε μπορούμε και δεν πρέπει να το εξηγήσουμε με όρους της γραμματικής Τα παραδείγματα που χρησιμοποιούμε και ο τρόπος διδασκαλίας οφείλει να είναι επικοινωνιακός, παιγνιώδης και να στηρίζεται στις προϋπάρχουσες γνώσεις και δεξιότητες των μικρών μαθητών Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουν πως ακόμα και το όνομά τους αλλάζει ανάλογα με τη θέση που έχει μέσα στο λόγο, προφορικό ή γραπτό π.χ. ο Γιώργος καλημέρα Γιώργο ο Φίλιππος γεια σου Φίλιππε η Μαρία καλημέρα Μαρία

Δουλεύουμε την κατανόηση και παραγωγή προφορικού λόγου με περιγραφή εικόνων, αντικειμένων, τοπίων, παιχνιδιών, αγαπημένων προσώπων κλπ Kαλλιεργούμε τη χρήση αυτοματισμών όπως να χαιρετάνε στα ελληνικά να λένε ναι, όχι, πώς, τι, γιατί, έλα, πάμε, να εύχονται χρόνια πολλά στις γιορτές και στα γενέθλια παροτρύνουμε τους μικρούς μαθητές να στέλνουν κάρτες με απλές φράσεις στα ελληνικά σε γνωστούς και φίλους τους στην Ελλάδα. Μαθαίνουν κάποια ρήματα απέξω - όπως έχω, είμαι, παίζω, διαβάζω, γράφω, αγαπώ κλπ - στο παρόν και προοδευτικά στα παρελθόν και στο μέλλον Ο χρόνος του ρήματος αναγνωρίζεται από τη χρήση του και όχι από το όνομά του

Επίπεδο 2 Καλλιέργεια εκφραστικής επάρκειας και δεξιοτήτων κατανόησης και παραγωγής γραπτού λόγου Eγκαινιάζουμε ένα χρήσιμο εργαλείο, το ευρετήριο Παροτρύνουμε τους μαθητές μας να ταξινομήσουν τα ρήματα που έχουν μάθει, να εξασκηθούν στην κλίση τους στους διαφορετικούς χρόνους που συνεχίζουμε να λέμε παρόν, παρελθόν και μέλλον και να φτιάξουν σιγά σιγά ένα χειροποίητο λεξικό που θα τους βοηθήσει πολύ στην παραγωγή γραπτού λόγου. Αρχικά η παραγωγή γραπτού λόγου κατευθύνεται από το δάσκαλο με ερωτήσεις που διευκολύνουν τα παιδιά να οργανώσουν τη σκέψη τους, να βρουν και να χρησιμοποιήσουν σωστά το λεξιλόγιο, και να αποφύγουν ή να διορθώσουν τα λάθη τους

Σ’ αυτό το στάδιο και πριν περάσουμε στην κλίση των ουσιαστικών και των επιθέτων τεχνικά οφείλουμε να έχουμε προετοιμάσει βιωματικά τους μαθητές μας. Η ονομαστική, η γενική και η αιτιατική όχι μόνο δεν τους λέει τίποτα αλλά μπορεί να τους δημιουργήσει και δυσκολίες. Αντίθετα μπορούμε να τους βοηθήσουμε να καταλάβουν με παραδείγματα π.χ. Η Μαρία Ο Γιώργος Η τσάντα της Μαρίας Το βιβλίο του Γιώργου Παίζω με την Μαρία Μιλάω με το Γιώργο Μαρία, έλα μαζί μας Γιώργο, πού είσαι?

Εγκαινιάζουμε παράλληλα την άσκηση ορθογραφίας L’article nous guide επιμένοντας στη στενή σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο άρθρο και στη λέξη και συνεχίζοντας τη φιλοσοφία πάνω στην οποία χτίσαμε τη διδασκαλία των ελληνικών Η Ελένη είναι μικρή, όμορφη και έξυπνη Ο Βασίλης είναι μικρός, όμορφος και έξυπνος Οι μαμάδες είναι όμορφες και έξυπνες Οι μπαμπάδες είναι όμορφοι και έξυπνοι Αγαπάμε τους μπαμπάδες και τις μαμάδες μας

Το μάθημα της ιστορίας μπορεί να μας βοηθήσει πολύ Το μάθημα της ιστορίας μπορεί να μας βοηθήσει πολύ. Ζητάμε από τους μαθητές μας να φτιάξουν προτάσεις ή μικρά κείμενα χρησιμοποιώντας θέματα από την ιστορία ή τη μυθολογία και παίζοντας L’article nous guide π.χ. Το ταξίδι του Ιάσονα και των συντρόφων του ήταν επικίνδυνο Το μάθημα της μυθολογίας και της ιστορίας βοηθούν σημαντικά και στην καλλιέργεια των προφορικών δεξιοτήτων των μαθητών. Αρχικά με ερωτήσεις απαντήσεις και στη συνέχεια με μικρές διηγήσεις, περιγραφές ηρώων, περιπετειών, ταξιδιών, τεράτων, εχθρών και ό,τι άλλο μπορεί να διεγείρει τη φαντασία των παιδιών αυτής της ηλικίας και να τα προτρέψει να χρησιμοποιήσουν την ξένη γλώσσα που μαθαίνουν για να εκφραστούν.

Επίπεδο 3 Καλλιέργεια γλωσσικής επάρκειας Ανάπτυξη και εμπέδωση δεξιοτήτων παραγωγής γραπτού λόγου Πιστοποιητικό Α1 Μπορούμε ν ’αρχίσουμε να μιλάμε για τους χρόνους των ρημάτων και να δίνουμε τις αντιστοιχίες με τη μητρική γλώσσα των μαθητών μας, καθώς και για τις πτώσεις στην κλίση των ουσιαστικών και των επιθέτων. Μπορούμε να ξεκινήσουμε ένα δεύτερο ευρετήριο εκφράσεων και εννοιών το οποίο θα βοηθήσει τους μαθητές να πλουτίσουν το λεξιλόγιό τους και να καλλιεργήσουν την εκφραστική τους ικανότητα στον προφορικό και στο γραπτό λόγο.

Το μάθημα της ιστορίας για άλλη μια φορά μπορεί ν’ αποδειχτεί πολύτιμος σύμμαχος χάρη στο περισσότερο εξειδικευμένο λεξιλόγιο και στις έννοιες που εισάγει. Στο 3ο επίπεδο υπάρχει ένας ξεκάθαρος στόχος, η απόκτηση του Πιστοποιητικού ελληνομάθειας Α1, ο οποίος μπορεί να λειτουργήσει σαν κίνητρο για τους μαθητές και να τους βοηθήσει να κινητοποιήσουν τις προσπάθειές τους, τις γνώσεις τους και την ωριμότητά τους στην απόκτησή του.